de 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100

de 6 belangrijkste misvattingen
op de weg naar een 100%
duurzame energievoorziening
START
Onderzoek uitgevoerd door ©Blauw Research voor Gasterra en Energietransitiemodel.nl | Visuele ondersteuning: MXDmedia.nl
De 6 belangrijkste misvattingen op de weg
naar een 100% duurzame energievoorziening
1
De Europese doelstellingen
doen er niet toe
2
Jongeren weten
al genoeg over energie
3
We hebben alle tijd om over
te gaan op duurzame energie
Onderzoek uitgevoerd door ©Blauw Research voor Gasterra en Energietransitiemodel.nl | Visuele ondersteuning: MXDmedia.nl
Gas
Zonne-energie is de oplossing
4
De rol van aardolie en aardgas
is zo groot niet meer
5
Energieverbruik huishoudens
te verwaarlozen tov
andere sectoren
6
BEKENDHEID EUROPESE ENERGIEDOELSTELLINGEN
misvatting: de europese energiedoelstellingen doen er niet toe
HOME
nooit VAN GEHOORD
info
Wel van gehoord
54%
eRG Mee bekend
41%
5%
n=1072
Alle nieuwbouwhuizen in Europa
zijn in 2020 energie neutraal
2013
50%
44%
6%
59%
36%
In 2050 is de CO2 uitstoot van
Europa gereduceerd met 80%-95%
5%
In 2050 rijden er geen benzine of diesel
auto's meer in stedelijke gebieden
2013
2013
Onderzoek uitgevoerd door ©Blauw Research voor Gasterra en Energietransitiemodel.nl | Visuele ondersteuning: MXDmedia.nl
BEKENDHEID EUROPESE ENERGIEDOELSTELLINGEN
misvatting: de europese energiedoelstellingen doen er niet toe
X
sluit
nooit VAN GEHOORD
Wel van gehoord
eRG Mee bekend
Pascal den hertog
john kerkhoven
kennismanager Energie blauw research
grondlegger energietransitiemodel.nl
54%
41%
5%
n=1072
Niets is minder waar! De Europese energiedoelstellingen zijn inhoudelijk onbekend bij
de Nederlanders.
Dit laat twee dingen zien. Het is een bevestiging dat de afstand tussen de Nederlander en de Europese Unie behoorlijk groot is. Daarnaast verwacht de Nederlander dat
We onderschrijven als Nederland de EU doelstelling dat we in 37 jaar tijd naar een
Alle nieuwbouwhuizen in Europa
samenlevingzijn
willen
die 80
-95% minder
CO2 uitstoot.
in 2020
energie
neutraal
2013
Dat staat tenminste in ons Nationale Energieakkoord, een revolutie op energiegebied.
Zeker als je bedenkt dat we nu nog meer dan 90% van onze energie halen uit de ver-
50%
deze doelstellingen weinig persoonlijke gevolgen
hebben. 81% van de Nederlanders
44%
denkt bijvoorbeeld weinig gevolgen te ondervinden van de doelstelling dat in 2020 alle
6%
nieuwbouwhuizen energieneutraal moeten zijn. De Nederlander is niet alleen onbekend
branding van olie, gas en kolen. Doordat we over moeten op andere energiebronnen en
met, maar staat ook nog onverschillig tegenover de energieplannen als hij ermee wordt
% wilt bouwen, dit huis geen conventioneel huis meer mag zijn,
paar jaar een nieuw 36
huis
verregaande energiebesparing moeten toepassen wordt alles anders. We gaan anders
59%
wonen, werken, reizen, consumeren en eten. Stel je maar eens voor dat als je over een
In 2050 is de CO2 uitstoot van
% MOET zijn! Dat in onze steden over 37 jaar geen enkele
maar een energieneutraal5huis
Europa gereduceerd met 80%-95%
geconfronteerd.
personenauto meer op benzine of diesel mag rijden. Dat over 17 jaar waarschijnlijk de
2013
In 2050 rijden
er geen
of dan
diesel
helft van de benzine- en dieselauto’s al verbannen
zal zijn.
Hoebenzine
gaan we
reizen?
auto's meer in stedelijke gebieden
Misschien toch iets om je in te verdiepen. Want na het lezen van deze tekst kun je niet
meer zeggen dat je niet wist dat er een revolutie van de energievoorziening is aangekondigd!
2013
eNERGIE ALS THEMA IN HET ONDERWIJS
misvatting: jongeren weten al genoeg over energie
HOME
zEER belangrijk
belangrijk
info
zeer onbelangrijk
onbelangrijk
79%
van de Nederlanders vindt het
belangrijk dat het thema energie
in het onderwijs aan bod komt
maar
74%
van de studenten vindt dat zij (zeer) weinig
tot geen les krijgen over energie
Onderzoek uitgevoerd door ©Blauw Research voor Gasterra en Energietransitiemodel.nl | Visuele ondersteuning: MXDmedia.nl
n=1072
niet belangrijk maar
ook niet onbelangrijk
belang energie
in onderwijs
eNERGIE ALS THEMA IN HET ONDERWIJS
misvatting: jongeren weten al genoeg over energie
zEER belangrijk
belangrijk
X
sluit
Pascal den hertog
zeer onbelangrijk
kennismanager Energie blauw research
john kerkhoven
grondlegger energietransitiemodel.nl
onbelangrijk
De meeste Nederlanders zijn het er over eens dat energie een belangrijk thema is waar
veel aandacht aan mag worden besteed.
79%
van de Nederlanders vindt het
belangrijk dat het thema energie
in het onderwijs aan bod komt
Het is tijd dat we enkele vakken die we nu doceren gaan inwisselen voor de vakken van
de toekomst.
n=1072
Het is een onderwerp waar volgens de Nederlander in het onderwijs veel aandacht
Denk aan voedsel-, grondstoffen, energie- en waterkunde. We zullen weer moeten leren
aan moet worden geschonken. Er wordt ook wel wat verwacht van het onderwijs als
belangrijk
maar
hoe we omniet
kunnen
gaan met
situaties waarin het niet vanzelfsprekend is dat er altijd
we denken aan oplossingen voor de toekomst. Energietransitie wordt niet voor niets
voldoende is van deze bronnen. En wat de impact kan zijn van een sterk veranderend
geassocieerd met wetenschap. Wat de oplossingen voor de toekomst betreft zullen we
klimaat in de 21e eeuw. Ik zou daarom graag zien dat we alle vakken in het onderwijs
het moeten hebben van de jongeren van nu. Daarom is het goed om te zien dat ten
eens tegen het licht houden en luisteren naar wat de jongeren denken dat ze moeten
ook niet onbelangrijk
opzichte van 2011 steeds meer scholieren (69% versus 56%) en studenten (80% versus
belang energie
in onderwijs
leren om hun toekomst veilig te stellen. Als we naar de jongeren luisteren en gezien
73%) van mening zijn dat energie een thema hoort te zijn in het onderwijs. Dat gebeurt
de uitkomst van het onderzoek zou dit wel eens de meest innovatieve en inspirerende
volgens de ondervraagden echter nog veel te weinig.
onderwijsvernieuwing van de laatste honderd jaar kunnen worden.
maar
74%
van de studenten vindt dat zij (zeer) weinig
tot geen les krijgen over energie
De noodzaak van energietransitie
misvatting: we hebben alle tijd om over te gaan op duurzame energie
HOME
info
van de Nederlanders
ziet een noodzaak voor
een energietransitie
toekomst
83%
van de nederlanders associëren
Energietransitie vooral met de toekomst
ENER
203
PLAN 0
GIE
WETENSCHAP
86%
van de nederlanders associëren
wetenschap met energietransitie
Onderzoek uitgevoerd door ©Blauw Research voor Gasterra en Energietransitiemodel.nl | Visuele ondersteuning: MXDmedia.nl
onvoldoende energie
9%
van de Nederlanders denken dat er
in 2030 onvoldoende energie beschikbaar is.
De noodzaak van energietransitie
misvatting: we hebben alle tijd om over te gaan op duurzame energie
X
sluit
Pascal den hertog
john kerkhoven
kennismanager Energie blauw research
grondlegger energietransitiemodel.nl
Onze landgenoten zien de noodzaak van de energietransitie zeker in. 69% van hen is
bijvoorbeeld van mening dat de inzet van duurzame energiebronnen noodzakelijk is om
de klimaatverandering terug te dringen.
van de Nederlanders
ziet een noodzaak voor
Om in 2050 een CO2 arme samenleving te hebben die voor een zeer groot deel gebaseerd
eenenergiegebruik,
energietransitie
is op duurzame energiebronnen en zuinig
zullen we al in de komende
jaren zelf aan de slag moeten en snel ook.
Het is in ieder geval verheugend dat scholieren de noodzaak meer zijn gaan inzien ten
Terwijl de Nederlander denkt weinig invloed te hebben op het energiegebruik is het
opzichte vantoekomst
2011 (74% vs 61%). Aan de andere kant overheerst het gevoel dat het
in de praktijk juist zo dat hij/zij het totale energiegebruik beheerst. Je beslist namelijk
allemaal niet zo’n vaart zal lopen. Energietransitie wordt met de toekomst geassocieerd.
zelf hoe je woont, hoe je reist en wat je consumeert. Een voorbeeld: stel je werk is 20
83%
van de nederlanders associëren
Daarnaast denkt slechts een kwart van de Nederlanders invloed te hebben op het totale
Energietransitie vooral met de toekomst
energieverbruik in Nederland. Met andere woorden: “Het ligt niet aan mij”.
kilometer van je woonplaats. Je kunt dan naar je werk met een grote auto die 1 op 10
rijdt , een kleinere zuinige auto die
201 op 20 rijdt, een elektrische auto die 1 op 40 rijdt
30
PL400
of een elektrische fiets die 1 op
AN rijdt. Je kunt natuurlijk ook gewoon met de fiets of
ENER of je veel (1 op 10) of weinig fossiele energie gebruikt (1
het openbaar vervoer. Kortom
GIE
op oneindig) bepaal je helemaal zelf. Welke inspanning en prijs wil jij zelf betalen in het
WETENSCHAP
86%
gevecht tegen de klimaatverandering?
van de nederlanders associëren
wetenschap met energietransitie
onvoldoende energie
9%
van de Nederlanders denken dat er
in 2030 onvoldoende energie beschikbaar is.
VOORKEUR ENERGIEBRONNEN EN DE IMPACT OP HET MILIEU
misvatting: zonne-energie is de oplossing
49%
voorkeur energiebron 2013
HOME
zonne-energie
meeste bijdrage aan milieu
Aanpassingen aan het huis zoals isolatie kunnen het
energielabel en daarmee de waarde van het huis verhogen.
68% van de Nederlanders weet niet welk energielabel hun huis heeft.
(n=1066)
48%
4%
zonnepanelen
aanbrengen
windmolen
aanbrengen
info
27%
windenergie
6%
kernenergie
9%
waterkracht
20%
13%
huis (beter)
laten isoleren
cv ketel laten vervangen
door energiezuinige ketel
4%
warmtepomp
laten installeren
Onderzoek uitgevoerd door ©Blauw Research voor Gasterra en Energietransitiemodel.nl | Visuele ondersteuning: MXDmedia.nl
3%
aardgas
VOORKEUR ENERGIEBRONNEN EN DE IMPACT OP HET MILIEU
misvatting: zonne-energie is de oplossing
49%
voorkeur energiebron 2013
zonne-energie
X
meeste bijdrage aan milieu
Pascal den hertog
Aanpassingen aan het huis
zoals isolatie kunnen
kennismanager
Energiehetblauw research
energielabel en daarmee de waarde van het huis verhogen.
68% van de Nederlanders weet niet welk energielabel hun huis heeft.
(n=1066)
48%
4%
Zonne-energie is populair in Nederland.
Dat is bijvoorbeeld zichtbaar in het straatzonnepanelen
aanbrengen
beeld waar steeds meer zonnepanelen
op de daken worden geïnstalleerd.
windmolen
aanbrengen
sluit
27%
john kerkhoven
grondlegger energietransitiemodel.nl
windenergie
Zonnepanelen zijn een prachtige vorm van duurzame energievoorziening! Je moet
echter wel bedenken dat je ook energiebronnen nodig hebt voor als de zon niet schijnt.
6%
kernenergie
Mensen zijn zich aan het oriënteren en vragen naar ervaringen van bezitters van zon-
Bovendien is het qua kosten (zonder alle energiebelastingen en BTW) nog steeds één
nepanelen in de eigen omgeving. Er zijn verschillende motivaties waarom men zonne-
van de duurste vormen van duurzame energie en dus zul je ook goedkopere vormen
panelen aanschaft of er op zijn minst over denkt. Het terugbrengen van de energiekos-
van duurzame energie zoals biomassa, wind- en omgevingsenergie moeten toepassen
ten is een belangrijke overweging maar ook het gevoel meer onafhankelijk te zijn van de
om alles betaalbaar te houden. Wist je dat er meer WINd is in de WINter en meer ZON
energiemaatschappijen speelt een rol. Daarnaast wordt het investeren in zonnepanelen
in de Zomer? Daarom is het heel verstandig voor een regio om ongeveer net zoveel
ook gezien als een alternatief voor sparen. Deze redenen en de positieve associaties
zon- als windcapaciteit neer te zetten. Als je dat slim combineert met omgevingswarmte,
met schoon en goedkoop zorgen ervoor dat de Nederlander zonne-energie als de
waterkracht en biomassa kun je voor een zeer groot deel over op duurzame energie.
oplossing ziet.
Zonne-energie is dus (maar) een onderdeel van de oplossing!
20%
13%
huis (beter)
laten isoleren
cv ketel laten vervangen
door energiezuinige ketel
4%
warmtepomp
laten installeren
9%
waterkracht
3%
aardgas
INSCHATTING AANDEEL ENERGIEBRONNEN IN HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK
misvatting: de rol van aardolie en aardgas is zo groot niet meer
Kernenergie
AARDGAS
42%
25%
Gas
werkelijk gebruik
HOME
inschatting algemeen publiek
1%
10%
werkelijk gebruik
inschatting algemeen publiek
(n=1072)
(n=1072)
Steenkool
AARDOLIE
18%
39%
werkelijk gebruik
inschatting algemeen publiek
10%
11%
werkelijk gebruik
inschatting algemeen publiek
(n=1072)
(n=1072)
Zonne-energie
Windenergie
1%
werkelijk gebruik
inschatting algemeen publiek
10%
<1%
11%
werkelijk gebruik
inschatting algemeen publiek
(n=1072)
(n=1072)
Biomassa / Biogas
Waterkracht
<1%
werkelijk gebruik
5%
inschatting algemeen publiek
(n=1072)
Onderzoek uitgevoerd door ©Blauw Research voor Gasterra en Energietransitiemodel.nl | Visuele ondersteuning: MXDmedia.nl
4%
werkelijk gebruik
4%
inschatting algemeen publiek
(n=1072)
info
INSCHATTING AANDEEL ENERGIEBRONNEN IN HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK
misvatting: de rol van aardolie en aardgas is zo groot niet meer
Kernenergie
AARDGAS
X
42%
25%
Pascal den Gashertoginschatting algemeen publiek
werkelijk gebruik
1%
werkelijk gebruik
(n=1072)
10%
sluit
john kerkhoven
inschatting algemeen publiek
(n=1072)
kennismanager Energie blauw research
grondlegger energietransitiemodel.nl
Steenkool
AARDOLIE
Het is zeer opvallend dat het aandeel van aardolie en aardgas in de totale energiemix
39%
zwaar wordt onderschat
en het aandeel van de duurzame bronnen18%
wind en zon zwaar
wordt overschat.
werkelijk gebruik
inschatting algemeen publiek
Nederlanders krijgen op school wel vakken als aardrijkskunde, wiskunde, natuur10% kunnen wij als Nederlankunde en scheikunde 11%
maar geen vak energiekunde. Daardoor
ders
eigenlijk
niet goed nadenken over energie. inschatting algemeen publiek
werkelijk
gebruik
(n=1072)
(n=1072)
Er wordt in de media en door de aanbieders van duurzame energie veel aandacht ge-
Zo weet bijna niemand wat nu meer energie is: 4000 kWh stroom of 2000 m3 aardgas
geven aan zon en wind. De ene energiemaatschappij profileert zich op zon en de ander
terwijl toch iedereen thuis elk jaar een energierekening krijgt. Bij benadering kun je deze
met windkracht. De consument krijgt aanbiedingen om zonnepanelen aan te schaffen
twee getallen overigens eenvoudig vergelijken. 1 m3 aardgas is ongeveer hetzelfde als
en gevraagd mee te investeren in windparken. Daardoor ontstaat bij de consument on-
10 kWh (kilowattuur) elektriciteit (uit zon- of wind). Dus 2000 m3 gas (= 20.000 kWh)
terecht het idee dat Nederland al voor een groot deel draait op zonne- en windenergie.
is 5 keer zoveel energie als 4000 kWh elektriciteit. Hetzelfde geldt overigens voor de
gebruik
inschatting
algemeen publiek
Wellicht datwerkelijk
hier ook ‘wishfull-thinking’
een rol speelt. Immers,
liever goedkope,
schone
(n=1072)
werkelijk1gebruik
inschatting
algemeen
publiek is ook onvergelijking
liter benzine of diesel met kWh elektriciteit.
1 liter
benzine/diesel
(n=1072)
energie dan een vervuilende energiebron als olie, zo is de gedachte.
geveer 10 kWh. Dus een volle tank van 50 liter benzine is ongeveer gelijk aan 500 kWh.
Windenergie
1%
11%
Zonne-energie
<1%
10%
Dus als je vraagt of je meer aardolie
gebruikt
dan stroom dan hangt het er van af of je
Biomassa
/ Biogas
Waterkracht
meer of minder dan 8 keer per jaar een volle tank benzine/diesel aanschaft. Eigenlijk is
het dus niet vreemd dat we elektriciteit uit zon- en wind overschatten ten opzichte van
<1%
werkelijk gebruik
5%
inschatting algemeen publiek
(n=1072)
energiegebruik dat gemeten
aardolie. Want stroom meten we
4% wordt in m3 gas en liters4%
in een eenheid die 10x zo klein is als de eenheid waarin we gas en aardolie meten.
werkelijk gebruik
inschatting algemeen publiek
(n=1072)
INSCHATTING ENERGIEVERBRUIK PER SEcTOR
misvatting: energieverbruik huishoudens te verwaarlozen tov andere sectoren
HOME
inschatting algemeen publiek
slechts 25%
van de Nederlanders
denkt zelf veel invloed
te hebben op het totale
energieverbruik in
Nederland
werkelijk gebruik
industrie
1
industrie
Transport
2
Transport
Kantoren / winkels /
ziekenhuizen
3
HUISHOUDENS
Huishoudens
lANDBOUW
4
Kantoren / winkels /
ziekenhuizen
HUISHOUDENS
5
lANDBOUW
Onderzoek uitgevoerd door ©Blauw Research voor Gasterra en Energietransitiemodel.nl | Visuele ondersteuning: MXDmedia.nl
info
INSCHATTING ENERGIEVERBRUIK PER SEcTOR
misvatting: energieverbruik huishoudens te verwaarlozen tov andere sectoren
inschatting algemeen publiek
werkelijk gebruik
X
sluit
Pascal den hertog
1
industrie
kennismanager Energie blauw research
slechts 25%
Transport
Dat er in de sectoren industrie en transport veel energie wordt gebruikt
dat zien wij
Nederlanders goed.
van de Nederlanders
denkt zelf veel invloed
te hebben op het totale
energieverbruik in
Nederland
john kerkhoven industrie
grondlegger energietransitiemodel.nl
2
Een gemiddeld Nederlands gezin gebruikt thuis 1600 m3 Transport
gas voor verwarmen, 3500 kWh
elektriciteit en 1350 liter benzine/diesel voor autorijden.
We kunnen ons zeer goed voorstellen dat er in de Rotterdamse haven, de Botlek, bij
Omgerekend naar kWh is dit grofweg 33000 kWh. Als je weet dat je 350 liter water 1000
DSM , Tata Steel in IJmuiden en op Schiphol veel energie wordt verbruikt. Deze zeer
meter kan optillen met 1 kWh. Dan betekent dit dat je ieder jaar met je gezin meer dan
economie erop. Voor ons gevoel valt ons eigen energieverbruik daarbij in het niet. In
heid energie persoonlijk te leveren als die we nu uit aardolie, aardgas of steenkool ha-
vergelijking met de andere sectoren schatten we ons eigen energieverbruik echter wel
len! Stel, jij zou persoonlijk deze inspanning willen leveren om je gezin dit jaar van ener-
heel laag in. Vanuit die positie is het dan ook makkelijk om de verantwoordelijkheid met
gie te voorzien (een dagelijkse inspanning van 1000 kCal = grofweg 1 kWh) dan zou je
betrekking tot energiebesparing en milieubelasting van ons af te schuiven en te wijzen
90 jaar lang elke dag 333 liter water een berg van 1000 meter moeten opsjouwen om
Kantoren / winkels /
grote complexen zijn zichtbaar voor iedereen en bovendienziekenhuizen
draait de Nederlandse
lANDBOUW
naar de grootverbruikers. De Nederlander mag wel wat meer gaan beseffen dat wij met
3
Huishoudens
11.000.000 liter water 1000 meter een berg zou moeten HUISHOUDENS
optillen om dezelfde hoeveel-
4
Kantoren / winkels /
ziekenhuizen gaan denken? En
deze energie te leveren! Misschien toch eens aan energiebesparing
zijn allen ook een grootverbruiker zijn. Pas als dat besef er is lijken we echt in actie te
daarbij houden we nog geen rekening met alle energie die gebruikt is om ons voedsel te
komen.
produceren of de producten en diensten die we consumeren te maken. Uiteindelijk is al
dat energiegebruik voor industrie en transport óók gewoon voor consumeren. Misschien
HUISHOUDENS
5
is de uitspraak “de Nederlander is een grootgebruiker van energie” wel een understatement.
lANDBOUW
HOME
kortom
Nederlanders zien de noodzaak van de energietransitie maar hebben nog
een flinke duw in de rug nodig om in actie te komen!
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
[email protected]
Blauw Research
www.blauw.com
Onderzoek uitgevoerd door ©Blauw Research voor Gasterra en Energietransitiemodel.nl | Visuele ondersteuning: MXDmedia.nl