Hoe is fotosynthese geëvolueerd in verschillende typen planten (C3

Vmemo
Fotosynthese
Eva Lems
10582509
27-5-2014
Oriëntatie op onderwerp
In de onderstaande tabel staat mijn perspectievenassociatie (Janssen, 2006) op het onderwerp
fotosynthese.
Vergelijkend
Wat zijn verschillen en overeenkomsten tussen fotosynthese en dissimilatie
(glycolyse/citroenzuurcyclus) . Wat is het verschil tussen een cyanobacterie en
een bladgroenkorrel? Hoe doen verschillende soorten planten het?
Oorzakelijk
Hoe komt het dat planten zuurstof produceren? Waarom planten wel en
dieren niet?
Waarom vindt fotosynthese plaats in bladgroenkorrel?
Hoe werkt fotosynthese? Wat heeft de bouw van een plant te maken met
fotosynthese? Waar in een plant gebeurt fotosynthese? Is het
fotosyntheseproces in alle planten het hetzelfde?
Wat hebben planten nodig voor fotosynthese? In welke omstandigheden is er
maximale fotosynthese? Is het broeikaseffect (meer CO2) juist goed voor
planten?
Vanaf welk moment in de ontwikkeling van een plant (van zaadje tot plantje)
vindt er fotosynthese plaats
Hoe is fotosynthese geëvolueerd? Het eerste leven + eerste organisme dat
fotosynthese deed ontstond in zee…is fotosynthese proces geëvolueerd in
huidige landplanten? Welke biotische en abiotische factoren hebben gezorgd
voor selectiedruk?
Hoe verzorg je planten? Hoe zorg ik voor maximale oogst op mijn balkon?
Welke planten hebben geneeskrachtige werking?
Kan je fotosynthese nabouwen in een laboratorium? Hoe kan je
plantenkweken met LED-licht? Hoe kan je planten laten groeien in de ruimte,
zodat er leven kan komen op mars?
Is het oké om planten genetische te modificeren zodat ze meer oogst
opleveren?
Functioneel
Bouw & Werking
Omgeving
Ontwikkeling
Evolutionair
Zorg
Medisch
Technologisch
Ethisch
Persoonlijk
Na een brainstrom met de perspectieven heb ik gekozen voor het Omgeving en Evolutionair
perspectief. Ook komt het Bouw en Werking Perspectief en het Vergelijkende perspectief aanbod.
Het Omgevingsperspectief en Bouw en Werking perspectief sluit aan bij de casus die ik gebruik.
Leerlingen gaan Carlos, een sinaasappelboer uit Venezuela die last heeft van een slechte oost, helpen
bij het kiezen voor een nieuw gewas (ananas of mais). Hoe verloopt fotosynthese in deze planten in
verschillende omstandigheden? Wat heeft een plant nodig? Hoe werkt fotosynthese in verschillende
typen planten (C3, C4, CAM)? (Deze laatste vraag zou je ook onder het vergelijkende perspectief
kunnen hangen)
Door de verschillende typen planten te gebruiken, komt ook het evolutieperspectief aan bod. ? Hoe
zijn de verschillende typen planten (C3, C4, CAM) ontstaan? Fotosynthese leent zich naar mijn idee
goed om vanuit het evolutieperspectief te benaderen. Dit idee ontstond na het lezen van een artikel
in de NRCnext (22-1-2014) over het boek ‘Oxygen. A Four Billion Year History. In het artikel werd o.a.
beschreven hoe de eerste zuurstof-producerende organismen zijn ontstaan. Dit riep bij mijzelf
verwondering op (wow, fotosynthese is echt een bijzonder proces, hoe werkt dat). Het
evolutieperspectief komt bovendien weinig terug in het huidige biologieonderwijs en het leuk me
leuk om er een les mee te proberen. Onderwerpen met een evolutiebril bekijken leidt immers niet
alleen in inzichten in evolutie van het onderwerp, maar ook tot inzicht in functie, werking en
omgeving (Janssen, 2006).
Tot slot, omdat in de les van Inez de citroenzuurcyclus aan bod kwam en ik toevallig net las dat
leerlingen het lastig vinden om het verband te zijn tussen assimilatie-dissimilatie (Ummels, Kamp,
Kroon, & Boersma, 2013) heb ik ook nog een beetje het vergelijkende perspectief ingebouwd in de
huiswerkopdracht (welke verschillen en overeenkomsten zie je tussen fotosynthese en dissimilatie,
tabel 68 en 69 in Binas) . Ook onderzoeken leerlingen onderzoeken de verschillen tussen de
verschillende typen planten .
Conceptmap
1. De relatie tussen fotosynthese en dissimilatie en voorgezette assimilatie:
2. Een mindmap/conceptmap van de drie typen planten:
Lesplan
Lesplan Vdemo Fotosynthese
Docent: Eva Lems
Lesonderwerp
Beginsituatie
Datum: 15-5-2014
Tijd: 13.30 14.20
Klas: Biolio’s
Aantal lln: 8
Fotosynthese
Biologieleraren in opleiding. 2 medisch biologen, de rest ‘groen’. Twee weken terug les
over citroenzuurcyclus (dissimilatie) gehad.
huiswerkopdrachten gemaakt waarin de basiskennis van fotosynthese is opgefrist
In Google forms, stuur ik deze vragen, zodat ik vooraf weet wat voorkennis is.

Huiswerk




Leskern
Fotosynthese ( 2 H2O + 6 CO2 → C6H12O6 + 6 H2O + 6 O2) is de basis voor het leven op
aarde. Fotosynthese ontstond voor het eerst in micro-organismen in water. Landplanten
tegenwoordig staan op het land, dat heeft voor en nadelen. C3, C4 en CAM planten zijn
op verschillende manieren aangepast aan het leven op het land. Niet alleen hun bouw,
maar ook de manier waarop fotosynthese gebeurt verschilt.
1.
2.
Leerdoelen
Bekijk in je Binas tabel 68 (dissimilatie, denk weer even terug aan de les van
Inez) en 69 (fotosynthese). Welke verschillen en overeenkomsten zie je?
Wat gebeurt er in de lichtreactie? (wat gaat er in, wat gaat er uit)
Wat gebeurt er in de donkerreactie (Calvin Cyclus)? (wat gaat er in, wat gaat er
uit)
Wat is de functie van Rubisco in de donkerreactie?
Ik weet wat de endosymbiosetheorie is: ja/nee
3.
4.
5.
Je kan met behulp van je Binas de licht- en donkerrectie van de fotosynthese
uitleggen
Je kan verschillen uitleggen in het verloop van fotosynthese bij C3, C4 en CAM
planten
Je kan verklaren hoe fotosynthese in C3, C4 en CAM planten is geëvolueerd
Je kan voordelen en nadelen noemen van fotosynthese in C4 en CAM planten in
vergelijking tot fotosynthese in C3 planten
Je kan voorspellen welke type planten het beste bestand is tegen klimaat
veranderingen (meer CO2, warmer, extreem droog of extreem nat)
Docentdoelen
Motiveren, duidelijk instructie geven, timemanagement, differentiëren
Kopieën uit ‘Brandstof van het leven’, info over C3, C4, CAM en endosymbiose
Ananas, mais, sinaasappel, twee krantenartikelen NRC
Materiaal
4 x A3 + kopie met normale fotosynthese, stiften/potloden
Kopieën uit Campbell H10 over fotosynthese
Media, spullen,
hulp
Bord, powerpoint, laptops, Binas
Tijd
Les
fase
Lee
r
doe
l
Wat ik doe en zeg
Wat leerlingen doen
(werkvorm)
Leeractiviteit
Introductie van de casus/context:
Niet alleen het Spaanse Valencia, maar
ook de gelijknamige
stad in Venezuela is bekend om de
sinaasappels. Een belangrijke bron van
inkomsten voor deze stad. Carlos, een
sinaasappelkweker in Valencia
(Venezuela) zit met zijn handen in het
haar. Al drie jaar mislukt zijn oogst.
Volgens de kweker zelf door de hete
zomers. Hij vraagt jullie als biologen
van ‘BioLio advies bv.’ om advies. Hoe
komt het dat zijn oogst mislukt en die
van zijn buurman, die ananaskweker is
niet? Moet hij soms mais gaan
verbouwen net als zijn Mexicaanse
kennis? Welk gewas is het beste
bestand tegen klimaat veranderingen?
13.30
Help Carlos met jullie kennis over
fotosynthese en evolutieprocessen
13.35
1
13.40
2-4
Leerdoelen + korte terugkoppeling
huiswerk. In conceptmap laten zien
assimilatie en dissimilatie, checken of
leerlingen licht en donkerreactie
snappen en eventueel uitleggen
Vragen stellen
Kies voor mais of ananas. En geef
advies aan Carlos. Beantwoord de
vragen en zorg dat je over 10 minuten
kan presenteren aan je collega’s.
Gebruik Binas, Internet en informatie
op de tafels. Als je er niet uit komt kan
je een hulp aan mij vragen.
Verdelen over groepjes
Rondlopen en vragen beantwoorden,
eventueel extra materiaal aan bieden
Opdracht maken in 3-4
tallen
Benoemen,
vergelijken
Toepassen,
Integreren,
vergelijken,
analyseren,
voorspellen
Wissel nu met twee mensen van de
andere groep. Presenteer je
poster/plant in 3 minuten. Laat zien
wat jouw plant te bieden. Zorg dat je
straks allemaal kan vertellen hoe de
fotosynthese in beide planten werkt. 1
iemand wordt straks aangewezen om
te presenteren.
Aan elkaar uitleggen
Vergelijken,
integreren
Hulpvragen: Welke eigenschappen
moet een ideale plant hebben? Denk
aan hoge opbrengst per m2 (vanwege
voedsel tekort). Kan goed tegen
hogere temperaturen, hogere CO2
concentratie en extreme nattigheid en
droogte (El Nino komt eraan, dit
betekent waarschijnlijk oogsten gaan
mislukken door extra regenval, in
andere jaren is het weer extra droog)
Ontwerpen
Creëren,
Vergelijken,
integreren
14.05
Vragen stellen, samenvatten
2x2 minuten presenteren
Creëren,
integreren,
benoemen,
14.10
Overzicht uitleggen van C3, C4, CAM
plant + conceptmap vanuit evolutie
perspectief. Hoe zijn deze verschillen
ontstaan?
13.50
Je weet nu van alles over verschillende
type planten. Maak een overzicht C3,
C4, CAM plant. Wat zijn de voor en
nadelen?
Geef een advies aan Carlos, welke
plant kan hij het beste gaan
verbouwen volgend jaar? S,A of M?
14.00
5
1-5
Vragen stellen en
beantwoorden
Vragen stellen en beantwoorden
vragen
Evolutie eerste organisme met
fotosynthese/ endosymbiose theorie
Eerste 2.2 miljard jaar geen zuurstof.
Tot 500 miljoen jaar geleden 1-10%
huidige O2. Nu 21% lucht O2. Welke
organisme produceerden voor het
eerste zuurstof? Wat waren de
omstandigheden toen?
 Water, geen O2
Hoe ziet de omgeving van een
gemiddelde landplant er tegenwoordig
Vragen beantwoorden en
stellen
Integreren,
toepassen,
uit?
 Veel O2, Weinig Co2, Weinig
water
 Wat is het nadeel daarvan?
 Rubsico werkt niet goed,
bindt met o2 ipv Co2,
fotorespiratie
rubisco als soort blinde darm, niet
heel handig overblijfsel uit evolutie
C4 planten doen het lekker, maar
waarom denk je dat er niet zoveel C4
planten zijn in NL? – veel energie (uit
zonlicht) nodig voor Pep + Co2 binden
14.30
Afsluiten en checken leerdoelen met
paar vragen met Socrative
-
Figuur 1. Gebruikt materiaal
Vragen maken
Toepassen
Gemaakte keuzes en hoe het uitpakte
Inhoudelijk
De nadruk van de les ligt bij de volgende onderwerpen: Hoe is fotosynthese geëvolueerd in
verschillende typen planten (C3, C4, CAM)? Hoe verloopt fotosynthese in deze planten in
verschillende omstandigheden? Fotorespiratie bij C3 planten komt onder andere aan bod en
verschillen tussen C3, C4 en CAM planten. Door te kijken naar de verschillen tussen de planten,
krijgen leerlingen meer inzicht in hoe fotosynthese in elkaar zit en wat de functie is van verschillende
stappen in het fotosynthese proces. Ik koos voor de C3, C4, CAM planteninsteek omdat dit eigenlijk
net boven VWO stof zit en een goed begrip van de normale fotosynthese vereist. Zie bijlage voor
opdracht.
Het bleek dat deze insteek iets te moeilijk was. Ik had verwacht dat iedereen de normale
fotosynthese wel goed onder de knie zou hebben en de verschillende typen planten een beetje
zouden kennen. Dit omdat er veel groene-biologen in de groep zitten en Jeffrey en Jordi hun
plantfysiologie tentamen al geleerd hadden.
Wel was ik van plan om deze voorkennis nog even te checken aan het begin van de les en dan
eventueel nog extra uitleg te geven, zodat iedereen op een gelijk niveau aan de opdracht kon
beginnen. Helaas vergat ik dat te doen , ik ben wel heel even op de relatie tussen assimilatie een
dissimilatie in gegaan, maar niet meer op het fotosyntheseproces zelf.
Het gevolg was dat leerlingen eigenlijk te weinig kennis hadden om aan de eerste ronde te beginnen.
Didactisch
De les starten met een context
Plantfysiologie/verschillende typen fotosynthese is niet het meest spannende onderwerp voor veel
leerlingen. Waarom zou je daar iets van willen weten? Om leerling wel te motiveren start de les
daarom met de introductie van een context/casus. (Ummels, Kamp, Kroon, & Boersma, 2013;
Janssen, 2006; Boersma K. T., 2005):
‘Niet alleen het Spaanse Valencia, maar ook de gelijknamige stad in Venezuela is bekend om de sinaasappels.
Een belangrijke bron van inkomsten voor deze stad. Carlos, een sinaasappelkweker in Valencia (Venezuela) zit
met zijn handen in het haar. Al drie jaar mislukt zijn oogst. Volgens de kweker zelf door de hete zomers. Hij
vraagt jullie als biologen van ‘BioLio advies bv.’ om advies. Hoe komt het dat zijn oogst mislukt en die van zijn
buurman, die ananaskweker is niet? Moet hij soms mais gaan verbouwen net als zijn Mexicaanse kennis? Welk
gewas is het beste bestand tegen klimaat veranderingen? Help Carlos met jullie kennis over fotosynthese en
evolutieprocessen
Gekozen is voor een voedselproductie casus omdat dit onderdeel is van het eindexamenprogramma
Subdomein B3 (Taminiau, Schalk, & Legierse, 2012). Een echte sinaasappel, ananas en mais kleedden
te les aan en werken als aandachtrichter.
Het starten met de context pakte heel goed uit. Iedereen zat gelijk in het onderwerp en werd
enthousiast. Ik vond het zelf ook erg leuk om de les zo te beginnen!
Na de introductie volgden de leerdoelen. Dit ging eigenlijk iets te snel, het waren teveel leerdoelen
voor één les.
Voorkennis checken
Na de leerdoelen volgde het bespreken van het huiswerk. Het idee was om voorkennis in de
huiswerkopdracht op te halen. Doordat het huiswerk digitaal ingeleverd moest worden, was voor mij
duidelijk wie op welk niveau iedereen zat (en wie het huiswerk niet gemaakt had) en kon ik alvast
nadenken over aanknopingspunten om in de les de normale licht- en donkerreactie te bespreken.
Dit pakte een beetje anders uit dan verwacht. Iedereen had het huiswerk gemaakt en het was fijn om
dat voor de les nog even te kunnen lezen; het leek er op dat iedereen een redelijke voorkennis had.
Echter bleek tijdens de les dat de kennis toch een beetje tegen te vallen. Ook vergat ik om het
huiswerk even goed te bespreken en kennis te checken. (Het huiswerk kon je immers makkelijk even
snel van internet of Binas halen, maar dat wil nog niet zeggen dat het echt begrepen is).
Aan de slag
Na het huiswerk verdeelde iedereen zich over de twee groepen en ging aan de slag met de opdracht
waarbij leerlingen in de huid van adviseur kropen. Hierbij moeten ze jojoën tussen de verschillende
organisatieniveaus van de biologie: molecuul (inzoomen op fotosynthese proces)-, cel (waar in de cel
gebeurt wat)-, organisme (hoe ziet de plant eruit?)- en ‘ecosysteem/wereld’ niveau (nadenken over
invloed van klimaat op oogst). Dit jojoën helpt beter begrip te krijgen van de stof (Knippels, 2002). In
de ronde 2 en 3 leggen leerlingen aan elkaar uit, een effectieve manier van leren (Ebbens, 2009).
Het bleek dat het de opdracht te moeilijk en teveel was. Er was te weinig tijd voor de verschillende
rondes. Ik probeerde de rondes een beetje samen te voegen en leerlingen toch aan de ‘deadline’ te
houden. En aanwijzingen te geven aan de groepjes. Sander leek het echt helemaal niet te begrijpen,
hem heb ik extra uitleg gegeven. Sande gaf echter achteraf aan het ook helemaal niet te begrijpen,
maar omdat hij in de les wel druk bezig was en veel praatte over de stof met Inez was dit mj niet
opgevallen.
Jeffrey en Jordi hebben uiteindelijk ‘het advies’ gepresenteerd. Dit ging wel goed, maar het bleek wel
dat er nog een heel hoop vragen waren en dat niet alles begrepen werd.
Synthese en nieuwe context
Daarna wordt de stof door mij samengevat geplaatst vanuit het evolutieperspectief (hoe zijn de drie
typen planten geëvolueerd na het ontstaan van de eerste bladgroenkorrel (endosymbiose theorie).
Dit kwam niet helemaal lekker uit de verf. Het leverde eerder verwarring op dan duidelijkheid. Wel
was het overzicht op de sheets van de verschillende typen planten duidelijk en kon ik vragen goed
beantwoorden.
Daarna wilde ik de kennis nog in een nieuwe context plaatsen. Door het geleerde in een tweede
context te plaatsen (recontextualiseren) en samen te vatten wordt de stof nog beter eigen gemaakt
door leerlingen (Oers, 1998; Dam, Jansen & van Driel, 2013). Het idee was om leerlingen na te laten
denken over C4 planten in Nederland. Deze overgang ging niet helemaal lekker. Ik had de eerste
context niet helemaal netjes afgerond en zei niet duidelijk dat we nu naar het volgende gingen. Ook
was de gekozen tweede context eigenlijk helemaal een nieuwe context, omdat het weer over C4
planten ging en het klopte het inhoudelijk niet helemaal wat ik zei.
Feedback
Hieronder volgt de belangrijkste feedback, gevolgd door een overzicht van de feedback van de
formulieren (zie Bijlage 2).
Wat ging goed, wat maakt trots
De les was activerend en ik heb een goede context bedacht. Carlos maakte het persoonlijk en leuk. Ik
ben blij dat mijn performance goed was, hier ben ik voor de klas nog al eens onzeker over. Verder
kreeg ik veel complimenten over het (echte) materiaal wat ik mee had genomen en de verzorging
van de presentatie . En ondanks dat het niet helemaal lekker uitpakte, was het idee om te
recontextualiseren goed. Ook waren de gekozen werkvormen goed. Al met al was de les leuk en
motiverend en riep een hoop vragen op. Tot slot ben ik er toch wel trots op dat ik deze les heb
kunnen geven, aan het begin van het jaar had ik echt bijzonder weinig kaas gegeten van fotosynthese
en de ‘groene biologie’ in het algemeen. Ik voelde me hier erg onzeker over. Nu, door het
remediëringsprogramma, vakdidactiek en het lesgeven, voel ik me een stuk bekwamer over deze
onderwerpen!
Wat kon beter
Voorkennischeck en begripsvorming
Ik heb de voorkennis niet goed gecheckt (zie beschouwing). De bedoeling was om dit huiswerk te
bespreken om zo te zorgen dat iedereen genoeg basis kennis van fotosynthese zou hebben om de
opdracht te kunnen maken. Nu hadden veel leerlingen te weinig kennis met als gevolg dat degene
die weinig wisten, niet mee kwamen. Het gevoel niet genoeg kennis te hebben kan leiden tot angst
of afhaken. Meeliften kon makkelijk. Daarbij had ik teveel stof, teveel leerdoelen voor één les en het
was te moeilijk. Er was te weinig tijd in het voor de eerste opdracht, te weinig tijd geven voor
zelfstandigheid.
Als ik de les over zou doen, dan had ik na het introduceren van de context, meer tijd genomen om
voor kennis te checken en op niveau te brengen, door bijvoorbeeld een korte uitleg over de
fotosynthese gevolgd door een of twee vragen en die via het Denken, Delen, Uitwisselen
behandelen. Daarna had ronde1 kunnen starten (20 minuten) gevolgd door een presentatie per
groep (2x3 minuten) en daarna een klassengesprek om tot een gezamenlijk advies te komen en
overgebleven vragen te beantwoorden.
En belangrijk punt van aandacht is voor mij, om niet teveel te willen in een les en het voor mijn
gevoel simpel te houden.
Recontexualiseren
De overgang van context 1 naar concept 2 ging niet helemaal soepel (zie beschouwing les). Ik had
beter voor een echt nieuwe context kunnen kiezen, waarin leerlingen hun nieuwe fotosynthese
kennis in een nieuwe context hadden kunnen loslaten. Bijvoorbeeld; Als kweker bij Plantlab (binnen
met TL licht groenten verbouwen) zoek je naar de ideale omstandigheden om verschillende planten
te kweken.
Evalueren
Mijn idee was om met Socrative te checken welke leerdoelen behaald waren en of leerlingen het
idee hadden dat hun kennis over fotosynthese vooruit was gegaan. Echter had ik de vraag niet goed
ingesteld, waardoor je maar één leerdoel kon aanklikken. Niet heel nuttig, ik had beter klassikaal
kunnen vragen aan leerlingen om bijvoorbeeld een leerdoel uit te leggen of een toets-achtige vraag
kunnen stellen
Differentiëren
Het idee was om te differentiëren door het aanbieden van verschillend extra materiaal, van
middelbare schoolniveau tot wetenschappelijk niveau op een ‘bronnentafel’ en het kunnen vragen
van hulp/aanwijzingen van mij. Dit kwam niet helemaal lekker uit de verf. Ik heb de voorkennis niet
goed gecheckt in de les, waardoor ik niet goed wist wie wat wist. Wel heb ik Sander extra kunnen
helpen.
Overzicht feedback
Voorbereiding : De voorbereiding was voldoende. Hier ben ik het mee eens. De conceptmap was ruim
voldoende.
Organisatie: De doelen waren volgens iedereen ruim voldoende/ goed. Het checken van de voorkennis had
beter gekund evenals de tijdsbewaking. Het grootse verbeterpunt ligt bij de tijdsplanning. Het was teveel
Performance: Mijn performance werd op alle punten als ruimvoldoende/goed beoordeeld. Stemgebruik en
non-verbaal gedrag was goed ik ging flexibel om met vragen.
Vakdidactiek: De gekozen werkvormen, visualisering en de contexten werden als goed beoordeeld. Het
benoemen en aanpakken van begripsproblemen werd door een aantal als onvoldoende/voldoende
beoordeeld.
Vakkennis: Mijn vakkennis (hoog als vo) was ruim voldoende. Wendbaar gebruik, samenhang en jojo en
inhoudelijk juist waren voldoende/ruim voldoende.
Evaluatie: De evaluatie werd door één iemand beoordeeld als onvoldoende, anderen beoordeelden het als
voldoende of goed.
Overige opmerkingen:
-
Geweldig begin, mooie presentatie, een 8!
-
Veel vragen en veel doelen, de geven de burger echter minder moede gedurende het proces (was te
moeilijk, instapniveau niet gecheckt)
-
Goed voorbereid, mooi materiaal, leuke stof
-
Teveel voor één les
-
Context 1—Context 2: niet soepel
-
Leuke les, zou hem zo doen, maar zou er langer over doen
-
Instapniveau was te hoog en met huiswerk is weinig tot niets gedaan
-
10 minuten voor opdracht 1 was te kort, omdat ik belangrijke kennis mistte
-
Performance was top, heb het idee dat je het onderdeel je eigen hebt gemaakt
-
Leuk verschillende bronnen, wetenschappelijk en krant
-
Evaluatie ging niet zo lekker, quiz niet zo’n nuttige vorm
Subdomeinen
Zelf heb ik een hoop geleerd over de volgende onderwerpen:
-
B2.3 Assimilatie en dissimilatie. Deelconcepten: fotosynthese, hertrotroof, cloroplast, lichten donkerreactie, ADP en ATP, NADH, bouwstoffen, brandstoffen, enzymen,
B3.2 Fotosynthese. Deelconcepten: netto fotosynthesereactie, voortgezette assimilatie,
beperkende factoren
B8.2 Kringloop. Deelconcepten: fotosynthese, biomassa, broeikaseffect
F1. Selectie. Deelconcepten: selectie, populatie, diversiteit
F4. Ontstaan van het leven. Deelconcepten: endosymbiose theorie
Suggesties voor verbetering
Ik vond dit zeker een leuk en leerzaam onderdeel van de opleiding. Ik heb veel geleerd van (veel
kennis opgefrist!) door de demo’s van anderen en van mijn eigen demo heb ik echt veel geleerd. Ik
zou nu zonder twijfel V5 les durven geven over fotosynthese. Wat mij betreft zou er in de opleiding
meer tijd voor de demo’s ingebouwd mogen worden, je werkt aan je kennis én je krijgt feedback op
je didactische vaardigheden in een vertrouwde, veilige groep. Ik denk dat dat heel waardevol is. Ik
zou wel aanraden om dit onderdeel eerder te starten. In deze laatste periode is het eigenlijk te druk.
Misschien kunnen er in het eerste half jaar een soort light-versies van de demo’s ingebouwd worden
in de vakdidactiek, zoals de 5-minuten biologie waar we ooit mee begonnen (jammer dat we daar
mee gestopt zijn trouwens), maar dan verplicht over onderwerpen waar je niet goed in bent.
Bronnen voor de inhoud:
1. Campbell, Chapter 10 (Reece, Urry, Cain, Wasserman, Minorsky, & Jackson, 2011)
2. Een aantal filmpjes op Youtube van biologie leraar Mark Koren (geraadpleegd op 08-05-2014:
-
Overzicht: https://www.youtube.com/watch?v=kHoeYxizOfk
Lichtreactie energie: https://www.youtube.com/watch?v=SGqP7QE4Q3M
Lichtreactie fysiek: https://www.youtube.com/watch?v=20OMyr_y1O8
Dissimilatie – assimilatie: https://www.youtube.com/watch?v=wBtIhXrWchk
Fotorespiratie 1: https://www.youtube.com/watch?v=yOVAQ7roZNE
Fotorespiratie 2: https://www.youtube.com/watch?v=kyZH7CaL-PU
3. De NLT Module Brandstof voor het Leven (Wageningen Universiteit, 2013) via
http://betavak-nlt.nl/lesmateriaal/modules/gecertificeerde_vwo_modules/modules/00023
(geraadpleegd op 01-05-2014)
Overige bronnen
Boersma, K. (2004, 30 09). Didactiek van systeemdenken in de biologie. Amsterdam: Symposium
Biologische Raad.
Boersma, K. T. (2005). Heen-en-weer denken tussen concepten en contexten. NVOX, 536-539.
Boersma, K., Graft, M. v., Harteveld, A., Hullu, E. d., & Knecht-van Eekelen, A. d. (2007). Leerlijn
Biologie van 4 tot 18 jaar. Utrecht: CVBO.
Bruning, L. (2010). CoCo in de tweede fase - Wisselwerking tussen concepten. Opgeroepen op 27 02
2014 van Ecent:
http://www.ecent.nl/servlet/supportBinaryFiles?referenceId=5&supportId=1390
Ebbens, S. &. (2009). Effectief leren. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Janssen, F. (2006). Biologen Denkgereedschap voor het Biologieonderwijs. Leiden: ICLON Universiteit
Leiden, geproduceerd door Espresso Book Machine American Book Center Amsterdam.
Knippels, M. (2002). Heen en weer en op en neer. Niche, 509.
Krathwohl, D. (2002). A Revision of Bloom's Taxonomy: An Overview. Theory into practice, 212-218.
Dam,M., Jansen, F., & J. H, D. v. (2013). Concept-contaxtonderwijs leren ontwerpen en uitvoedereen onderwijsvernieuwing praktisch bruikbaar maken voor docenten. Pedagogische studien,
63-77.
Oers, v. B. (1998). The fallacy of decontextualisation. Mind, Culture and activity, 135-142.
Reece, J., Urry, L., Cain, M., Wasserman, S., Minorsky, P., & Jackson, R. (2011). Campbell Biology. San
Fransco: Pearson.
Taminiau, A., Schalk, H., & Legierse, A. (2012). Handreiking schoolexamen biologie havo/vwo.
Enschede: SLO.
Ummels, M. H., Kamp, M. J., Kroon, H. d., & Boersma, K. T. (2013). De ontwikkeling van conceptuele
samenhang binnen concept-contextonderwijs. Een case study voor het vak biologie in 4havo. Pedagogische studien, 9-32.
Wageningen Universiteit. (2013). Brandstof voor het leven. Opgeroepen op 01 05, 2014, van BetavakNLT: http://betavaknlt.nl/lesmateriaal/modules/gecertificeerde_vwo_modules/modules/00023/
Westhoff, G. (1981). Inleiding en model didactische analyse.
Bijlage 1: Opdracht stencil
Ronde 1: Verkenning: mais/ananas
Gebruik Binas, Internet en informatie op de tafels. Als je er niet uit komt kan je een hulp vragen.
1. Verklaar waarom de oogsten van Carlos tegenvallen. Gebruik hiervoor je kennis over de
fotosynthese (Binas 69 + aanvullende info + internet)
Raad je Carlos aan om mais/ananas te gaan kweken in plaats van sinaasappels? Beantwoord de
volgende vragen:
2. Verzamel gegevens over mais/ananas
a. Hoe ziet de plant er uit (wat valt je op?) en waar komt de plant voor (wat voor
klimaat?)
b. Hoe verloopt de fotosynthese in deze plant? Hoe noem je dit type planten?
Beschrijf/teken het op het A3 en geef verschillen aan met de fotosynthese bij
sinaasappels
3. Hoe is deze plant zo ontwikkeld?
a. Welke biotische en abiotische factoren hebben waarschijnlijk gezorgd voor
selectiedruk?
b. Wat zijn de voordelen en nadelen van deze manier van fotosynthese vergeleken met
fotosynthese in een sinaasappel plant?
4. Wat is het waarschijnlijk effect van ‘global warming/broeikaseffect’ op deze plant?
Ronde 2: Synthese
Wissel nu met twee mensen van de andere groep. Presenteer je poster/plant in maximaal 5 minuten
aan elkaar. Laat zien wat jouw plant te bieden heeft en of je Carlos adviseert deze plant te gaan
kweken.
1. Welke verschillen en overeenkomsten bij de fotosynthese zien jullie tussen de ananas en
mais?
2. Wat is jullie advies aan Carlos? Mais, ananassen of sinaasappels? Of..?
Ronde 3: presenteer
Een persoon wordt aangewezen om jullie advies aan de groep in 2 minuten.
Bijlage 2: Scores