Deelruimten - Houthalen Helchteren
advertisement
Deelruimten De synthesekaart bundelt ruimtelijke analyse van de verschillende deelstructuren en biedt een overzichtelijk beeld van de bestaande ruimtelijke structuur in Houthalen-Helchteren. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 129 OP BASIS VAN DE ANALYSE WORDEN IN HOUTHALEN-HELCHTEREN ZEVEN DEELRUIMTEN ONDERSCHEIDEN Deelruimten: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 130 Centrumgebied Houthalen Meulenberg Helchteren Houthalen-Oost Lage Kempen Lillo Recreatieve groene gordel Deelruimten Ruimtelijke planning wil strategisch en gebiedsgericht werken. Dit houdt in dat het ruimtelijk beleid gespecifieerd wordt in functie van de kenmerken van een bepaalde omgeving. De analyse en opdeling in deelruimten in een ruimtelijk structuurplan biedt de mogelijkheid om de verschillende deelstructuren tegenover elkaar te plaatsen en een ruimtelijke afweging te maken. De opdeling gebeurt op basis van gelijklopende morfologische en/of functionele karakteristieken, én op basis van een gelijklopende gewenste ruimtelijke ontwikkeling. Deze opdeling geeft een aanduiding en is uiteraard voor discussie vatbaar. Ze is echter geen doel op zich, maar een middel om de specificiteit van elke plek te vatten en de ruimtelijke ontwikkelingen te sturen. De begrenzingen van de deelruimten kunnen daarom niet bepaald worden tot op perceelsniveau. De grens van deelruimten wordt eerder schematisch aangeduid en kan veelal als een bredere overgangszone beschouwd worden, waarin de gewenste ontwikkeling van twee deelgebieden gevat wordt. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 131 Kaart 23: BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR CENTRUMGEBIED HOUTHALEN 132 Deelruimten 5.1 DEELRUIMTE CENTRUMGEBIED HOUTHALEN 5.1.1 BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR De deelruimte Centrumgebied Houthalen is gelegen in het zuiden van de gemeente Houthalen-Helchteren. De deelruimte strekt zich uit langs weerszijden van de N715 welke een sterk barrière effect uitoefent. De deelruimte Centrumgebied omvat de kernen Houthalen en Laak. Omwille van de historische bouwstructuur, het voorzieningenniveau en de schaal wordt Meulenberg als een aparte deelruimte beschouwd. De vallei van de Groenstraatbeek kan beschouwd worden als natuurlijke grens tussen beide. Het Centrumgebied Houthalen wordt in sterke mate bepaald door de voormalige mijnactiviteiten. Houthalen-centrum was tot het eind van de 19de eeuw niet meer dan een langgerekt straatdorp met in de nabije omgeving een aantal kleinere gehuchtjes. In het begin van de 20ste eeuw kende Houthalen een explosieve groei door de omvangrijke investeringen in de steenkoolontginning. Dit leidde tot een bevolkingstoename van 657% op 50 jaar tijd en een sterke ruimtelijke transformatie: de heide werd beplant met naaldhout, de industrialisering omheen de schachtbokken groeide, omheen de bestaande kernen werden sociale woonwijken gebouwd om de vele inwijkelingen te huisvesten. In een mum van tijd groeiden de kernen Houthalen, Meulenberg en Laak aan elkaar tot één groot bebouwd geheel. Door het compacte kernwinkelgebied en de concentratie van talrijke diensten, scholen en sportvoorzieningen heeft de kern van Houthalen-centrum het ruimtelijk voorkomen van een kleinstedelijk gebied. De woontypologie wordt er gekenmerkt door het ruime aantal appartementen. Omheen het centrum zijn verschillende gebieden met een eigen identiteit gesitueerd. Opvallend is het dominante voorkomen van woongebieden, het groene voorkomen, de dynamiek op de woningmarkt en de aanwezigheid van gemeenschapsvoorzieningen. t De groene residentiële woonwijk in het westen van het centrum is stelselmatig door particulier initiatief ontwikkeld langs bestaande wegen. Het bejaardentehuis en bejaardenwoningen versterken het groene voorkomen (lage bouwdichtheid en park rondom). t De woongebieden ten noorden van het centrum worden gekenmerkt door een opeenvolging van kleinere wijken, verkavelingen en particuliere woningbouw omheen het sportpark en het Sint-Pauluscollege. t Ten oosten van de N715 wordt de woonomgeving gekenmerkt door residentiële open bebouwing en ruime groene binnengebieden. Aanleunend bij het bedrijventerrein Europark, zijn het kerkhof en de sociale woonwijk Kempenlaan gesitueerd. De N715 werkt als een sterke barrière, waardoor de afstand tot het centrum als groot ervaren wordt. t De omgeving van het mijngebouw werkt nog steeds als centrum door het perspectief en de brede toegansweg. t Omwille van de toenemende verkeersintensiteit en de dalende omgevingskwaliteit werden nieuwe woonomgeving fysisch gescheiden van de N715 door de aanleg van een wal die beplant werd. Na het verdwijnen van de mijnactiviteit in 1963 zijn de twee bedrijventerreinen ontwikkeld. Europark werd aangelegd in 1966. Het sluit ten noorden aan op de residentiële bebouwing van het centrum en ten westen op de scholen van Laak. Het bedrijventerrein Centrum-Zuid werd ontwikkeld na de sanering van het mijnterrein in 1979. Dit terrein huisvest zowel regionale bedrijven als lokale bedrijven. Het terrein is beter ontsloten dan Europark door de nabijheid van de N715 en de E314. Ook de kern Laak wordt door de N715 opgedeeld. Het zwaartepunt van de kern situeert zich aan de oostzijde van de N715. De perifere ligging ten opzichte van het centrum, het kleinschalige karakter en de visuele relatie met de omliggende open ruimte bepalen de dorpse identiteit. De voorzieningen zijn er beperkt. Het deel ten westen van de N715 bestaat uit enkele residentiële woonstraten en zonevreemde woningen. De bebouwing langs de N715 vormt een schaalbreuk met de achterliggende bebouwing. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 133 134 Deelruimten 5.1.2 SWOT-ANALYSE Gedurende het onderzoek werd een uitgebreide lijst van sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen samengesteld. Dit gebeurde op basis van gesprekken met bevoorrechte getuigen, analyse, geschreven bronnen en deelstudies. In onderstaande tabel zijn de essentiële aspecten van dit onderzoek opgenomen. Het zijn sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen die de basis vormen voor verder onderzoek en beleidsuitspraken in het richtinggevend en bindend gedeelte van het ruimtelijk structuurplan Houthalen - Helchteren. Sterkten Zwakten - Groene karakter draagt bij tot een residentieel klimaat. - Gebrek aan groen op het openbare domein. - Nieuwe kerkhof is niet ingepast in de omgeving. - Compact winkelcentrum omringd door sportvoorzieningen, scholen en diensten. - Barrièrewerking van de N715, omwille van het brede wegprofiel en het drukke verkeer. - Diversiteit in het woningaanbod. - Weinig beeldbepalende gebouwen. - Bedrijventerrein Europark heeft een sterke beeldkwaliteit. - De ontsluiting van Europark via woonstraten - De zuidoostelijke woonwijken van Houthalen zijn doolhofwijken: het openbaar domein is onvoldoende ingericht om de logica van het stratenpatroon te begrijpen. - Laak heeft een sterk dorpskarakter met een duidelijke link met de open ruimte en de natuurlijke omgeving. - De stationsomgeving is een verlaten en onbestemd gebied. - De historische en de nieuwe kerk van Laak vormen een visuele baken in heel Houthalen-Helchteren. - Zwakke structuur en lage beeldkwaliteit van het bedrijventerrein Centrum-Zuid. - Ontsluitingsstructuur van de bedrijventerreinen Centrum-Zuid en Europark is niet optimaal. Kansen - Onduidelijke afwerking van de bebouwingskern ten westen en ten noorden van de kern t.o.v. de aanliggende vallei van de Mangelbeek en de Echelbeek. - Knooppunt N715 – Herebaan oost-west louter ingericht als verkeersknooppunt. Bedreigingen - Het mijnterrein met de schachtbokken en het hoofdgebouw, vlakbij het winkelcentrum gelegen, kan een nieuwe invulling krijgen. - Winkelcentrum is ingericht als autoluwe zone. Huidige autodruk in de winkelstraten ondermijnt de kwaliteit van het centrum. - Onbebouwde binnengebieden bieden mogelijkheden voor de opwaardering van het centrum en voor het vergroten van de diversiteit van het woningaanbod. - De verkeersdrukte langsheen de N715 brengt de verkeersveiligheid en –leefbaarheid in het gedrang. Dit leidt tot verloedering en leegstand van de gebouwen langsheen de N715. - Door de aanleg van de omleidingsweg ontstaat er op het tracé van de N715 ruimte voor de aanleg van een hoogwaardige sneltramlijn met een halte die zowel het centrum als de omgeving van het mijngebouw bediend. - Verloedering van een aantal oude woonbuurten en het openbaar domein. - Geen alternatief voor de ontsluiting van Europark Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 135 Kaart 24: BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR DEELRUIMTE MEULENBERG 136 Deelruimten 5.2 DEELRUIMTE MEULENBERG 5.2.1 BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR De deelruimte Meulenberg is ten zuidoosten van Houthalen-centrum gelegen en wordt grotendeels omringd door open ruimte, o.m. de biologisch waardevolle noordoostzuidwest gerichte Laambeekvallei. Zowel fysisch als functioneel leunt de deelruimte Meulenberg sterk aan bij Houthalen-centrum. Omwille van de historische bouwstructuur, het voorzieningenniveau en de omvang wordt Meulenberg echter als een aparte deelruimte beschouwd. De vallei van de Groenstraatbeek kan aangeduid worden als natuurlijke grens tussen beide deelruimten. De handelsfuncties zijn recent versterkt aan de Koolmijnlaan, waardoor ook de handelsvestingen aan de Vloot meer en meer afgestemd geraken op Meulenberg. De ontwikkelingen langs de Koolmijnlaan verlopen erg ongestructureerd: handel, appartementsgebouwen en alleenstaande ééngezinswoningen staan ongeordend naast elkaar. De deelruimte bestaat uit drie wijken met elk een sterk verschillend karakter: Kwalaak, Ten Hout en Meulenberg. Kwalaak is een ongestructureerde niet-geplande ontwikkeling van het woongebied langs de dries van de Groenstraatbeek in de richting van de open ruimte. Dit gebied loopt uit in de beboste omgeving en enkele voetbalterreinen. De cité Ten Hout werd begin jaren ’50 gebouwd op basis van een plan. Het is een sterk herkenbare woonwijk in de schaduw van de ongestructureerde ontwikkelingen langs de Herebaan-Oost en de leegstaande gebouwen van de gemeenschapsschool. De wooncité Meulenberg werd grotendeels voor WOII gebouwd. De cité bestaat voornamelijk uit geplande sociale woonwijken, waarin veel aandacht geschonken werd aan het openbaar domein met talrijke pleintjes, brede lanen en veel ruimte voor groenaanleg. Typerend is de sterk herkenbare architectuur van de verschillende delen van de wijk: de voroorlogse tuinwijk, de 4 grote appartementsblokken aan de ElzenstraatSaviostraat welke de enige hoogbouw vormen en en de bungalows en woningen op de rug van de helling. In de cité zijn verschillende gemeenschapsvoorzieningen verweven met de woonomgevingen (school, cultureel centrum Casino, scholen, sportvoorzieningen,…). Later zijn nieuwe noden toegevoegd: 2 moskeeën, een parochiezaal, tennisterreinen, jeugdlokalen, sporthal Berkenveld,… Meulenberg heeft bijgevolg een goed uitrustingsniveau. Enkel handel en diensten zijn beperkt aanwezig. De drie wijken Kwalaak, Ten Hout en Meulenberg zijn naar elkaar gegroeid via particuliere woningbouw en zijn derhalve moeilijker herkenbaar. Al deze wijken worden gekenmerkt door residentiële woningbouw. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 137 138 Deelruimten 5.2.2 SWOT-ANALYSE Gedurende het onderzoek werd een uitgebreide lijst van sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen samengesteld. Dit gebeurde op basis van gesprekken met bevoorrechte getuigen, analyse, geschreven bronnen en deelstudies. In onderstaande tabel zijn de essentiële aspecten van dit onderzoek opgenomen. Het zijn sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen die de basis vormen voor verder onderzoek en beleidsuitspraken in het richtinggevend en bindend gedeelte van het ruimtelijk structuurplan Houthalen-Helchteren Sterkten - Cité Meulenberg en aanpalende wijken gebouwd volgens een kwaliteitsvol stedenbouwkundig concept. - Een mooie en herkenbare architectuur van de woongebouwen - Een kwaliteitsvol openbaar domein - Aangename woonomgevingen - Goed voorzieningenniveau Kansen - Uitbouw van een gemeentelijk park in de kern van Meulenberg. Zwakten - Geen herkenbaar centrum - Doolhofwijken door een weinig leesbare structuur van de openbare ruimte - Veel niet ingevulde ‘restruimten’ in het openbaar domeinen - De Groenstraatbeek tussen Houthalen-centrum en Meulenberg heeft een ruimtelijk erg zwakke structuur en is visueel nauwelijks herkenbaar. - Het park functioneert niet als park - Het aantal handelszaken is beperkt - Meulenberg vormt geen geheel, maar bestaat uit verschillende wijken. Een totale structuur ontbreekt. - Geen duidelijke relatie met Houthalen-centrum voor langzaam verkeer - De geplande uniformiteit in de groeninrichting van het openbare domein is zoek door de particuliere inlijving en inrichting van de voor- en achtertuintjes gelegen in het openbare domein. De inlijving levert bovendien her en der problemen op voor wat betreft de nutsleidingen. Bedreigingen - Ongestuurde ontwikkelingen langsheen de Koolmijnlaan. - De 4 appartementsblokken vertolken het negatief beeld rond Meulenberg. - Beeldbepalende architectuur van de wijk wordt bedreigd door nieuwe (bij)gebouwen en verbouwingen aan bestaande gebouwen. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 139 Kaart 25: BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR DEELRUIMTE HELCHTEREN 140 Deelruimten 5.3 DEELRUIMTE HELCHTEREN 5.3.1 BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR De deelruimte Helchteren situeert zich ten noorden van de kern van Houthalen, ter hoogte van het kruispunt van de N715 (N74) met de N719. De deelruimte omvat naast de kern van Helchteren ook de militaire kazerne. De deelruimte Helchteren wordt omzoomd door belangrijke natuurlijke gehelen, onder de vorm van beekvalleien, bosen landbouwgebieden. De Broekbeek en de Mangelbeek-Schansbeek vormen duidelijke natuurlijke grenzen aan de bebouwing. Het omliggende groen is vanuit het dorp zichtbaar, hoewel steeds minder door de aangroeiende bebouwing aan de rand. Helchteren is net zoals Houthalen snel gegroeid op korte termijn onder invloed van de mijnactiviteit. Aangezien er nooit een mijnvestiging in Helchteren zelf geweest is, is deze woonkern minder sterk uitgegroeid dan Houthalen. Vanaf de jaren ’60 kende Helchteren een sterke residentiële groei. Het bebouwingspatroon bestaat bijgevolg uit vrij recente eengezinswoningen onder de vorm van open bebouwing. Hier en daar treft men half open bebouwing en sporadisch een appartementgebouw. Helchteren ademt nog steeds de sfeer van een dorp uit. Enkel langsheen de invalswegen heeft het dorp een meer verstedelijkt karakter door de aaneengesloten bebouwing en de aanwezige voorzieningen. Het uitrustingsniveau van Helchteren is zeer goed: er is een kleuterschool (Klimop), een lagere school (Biekorf) en een middelbare technische school (Don Bosco), een aanzienlijk aanbod kleinhandel, een cultureel centrum CC De Roepsteen, een bibliotheek, jeugdhuis, muziekschool, sportvoorzieningen,… Morfologisch wordt Helchteren gekenmerkt als een concentrisch gegroeid dorp, dat door twee dominante verkeersassen N715 en N719 opgedeeld wordt in vier kwadranten. Het historische centrum situeert zich ter hoogte van de kerk aan het snijpunt van beide assen. Door de beide drukke verkeersaders zijn de kwadranten fysisch van elkaar gescheiden en is het centrum onder druk komen te staan. De centrumfuncties zijn hoofdzakelijk versnipperd over een aantal locaties langsheen de N719 Kazernestraat-Helzoldlaan. Een duidelijk afgebakende kern ontbreekt. Bij de explosieve groei van Helchteren ontstond een vrij ongeordend straten- en bebouwingspatroon, waardoor de leesbaarheid van het dorp niet eenvoudig is. In het noordwestelijke en het noordoostelijke kwadrant wordt in hoofdzaak gewoond. Op de overgang van het noordoostelijke kwadrant naar de omliggende groene ruimte zijn de sporthal en de voetbalterreinen gelegen. Ten noorden aangrenzend ligt de kasteelhoeve De Dool. De omgeving van en de dreven naar het geklasseerde monument zijn beschermd als landschap. De kasteelhoeve met de brouwerij Ter Dolen is een sterke toeristische trekpleister in het hoogseizoen. Het zuidwestelijke kwadrant wordt in hoofdzaak ingenomen door de gebouwen van het Don Bosco Instituut, de aangrenzende sportterreinen en de chirolokalen. Het zuidwestelijk kwadrant heeft niet alleen een belangrijke woonfunctie. Er zijn ook verschillende functies gelegen: de kleuter- en de lagere school, het kerkhof, het cultureel centrum, de bibliotheek, de academie, het parochiecentrum,… Het intense groene karakter van de ruimere omgeving wordt praktisch niet weerspiegelt in de sterk bebouwde kern van Helchteren. Het groene beperkt zich tot een aantal lineaire groenstructuren (laanbeplanting langsheen straten) en tot een aantal onbebouwde binnengebieden en woonuitbreidingsgebieden, die momenteel een groen karakter hebben. Het openbare domein heeft qua inrichting een fragmentarische en vrij kale aanblik. Het centraal gelegen onbebouwde Begijnenplein vormt momenteel één verharde vlakte. Op een aantal lokaties dringt het groen uit de ruimere omgeving tot in de kern: langsheen de Eikendreef en via de sportterreinen van het Don Bosco Instituut. Via het aanwezige voet- en fietspadennetwerk is Helchteren wel verbonden met de omliggende groene en open ruimte. Helchteren heeft een eigen kmo-zone, die aansluit op de oostelijke rand van de kern van Helchteren. De hierin centraal gelegen watertoren vormt een baken in het landschap. De verbindingsweg Europarklaan, die de N719 (Kazernelaan) verbindt met het bedrijventerrein Europark, vertrekt aan deze kmo-zone in zuidelijke richting. Langsheen deze verkeersas verloopt de noordelijke verkeersafwikkeling van Europark naar de N719, waardoor de handelsas in het centrum geconfronteerd wordt met zwaar verkeer. Aan de zuidzijde van Helchteren, langs de N715 aan de overgang met de Mangelbeekvallei, situeert zich de drukkerij Haletra. Dit bedrijf grenst aan de woonwijk Trompetterstraat/Hovenstraat en is in de loop der jaren uitgegroeid tot een belangrijk regionaal bedrijf. Het bedrijf is ontsloten op de N715. Het militair domein is ten noordoosten van de kern van Helchteren gelegen. Op het grotendeels beboste domein zijn er een aantal gebouwen opgetrokken. Het domein is niet toegankelijk voor het publiek. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 141 142 Deelruimten 5.3.2 SWOT-ANALYSE Gedurende het onderzoek werd een uitgebreide lijst van sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen samengesteld. Dit gebeurde op basis van gesprekken met bevoorrechte getuigen, analyse, geschreven bronnen en deelstudies. In onderstaande tabel zijn de essentiële aspecten van dit onderzoek opgenomen. Het zijn sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen die de basis vormen voor verder onderzoek en beleidsuitspraken in het richtinggevend en bindend gedeelte van het ruimtelijk structuurplan Houthalen - Helchteren. Sterkten Zwakten - sterk dorpskarakter van de kern (bouwhoogte overwegend 2 bouwlagen) - brede asfaltwegen en weinig openbaar groen in de wijken - woondorp met goed voorzieningenniveau - ontbreken van een duidelijk afgebakende kern (handels- en dienstencentrum) - nabijheid van de open en groene ruimte en de ontsluiting ervan voor de zwakke weggebruiker. Kansen - sluiting kazerne in 2014 - versterken eigen identiteit - versterking en ontwikkeling van - aanbod aan nog te ontwikkelen de eigenheid van de centra binnengebieden van de deelkernen door de nog - eenvoudig binnenbrengen van invulling van de nog vrijliggende het omringende groen naar de gronden. woonwijken door de versterking - aanbod ruimte voor nieuwe van de relatie ermee via ontwikkelingen (achter de laanbeplanting, lineaire parken Roepsteen ) en groene tuinen. - de verkeersassen N74 (of N715) en N719 vormen sterke barrières en ondermijnen het (historische) centrum van Helchteren. - leesbaarheid van het dorp wordt beperkt door een vrij ongeordend stratenpatroon bovenop het concentrische en radiale stratenpatroon. - weinig differentiatie in woontypologieën - weinig visueel aantrekkelijke grote en/of openbare gebouwen - parking De Dool langs de Eikendreef is enkel toegankelijk via de aangrenzende woonwijk. Dit houdt niet alleen een omrijfactor in voor het verkeer komende van de N715, maar ook voor verkeersdruk in de woonwijk. Bedreigingen - stijgende vraag voor de ontwikkeling van appartementsgebouwen bedreigt de identiteit en het dorps karakter van Helchteren. - de verdere verlinting van de detailhandel langsheen de Kazernelaan ten westen van het kruispunt N715/N719 ondermijnt de ontwikkeling van een compact centrum. - de handelsas in het centrum langsheen de N719 wordt bedreigd door het verbindend bovenlokaal verkeer en door het zwaar verkeer afkomstig van de noordelijke verkeersafwikkeling van Europark. - het bedrijf Haletra overstijgt de draagkracht van het omliggende woongebied. - verdwijnen van de (zicht)relatie met de omliggende groene en open ruimte. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 143 Kaart 26: BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR HOUTHALEN-OOST 144 Deelruimten 5.4 DEELRUIMTE HOUTHALEN-OOST 5.4.1 BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR De deelruimte Houthalen-Oost is gelegen in het oosten van de gemeente. Dit deelgebied wordt volledig omringd door natuur-, bos- en landbouwgebieden met ruime vergezichten. Aan de rand van de deelruimte zijn twee valleigebieden gesitueerd: in het noordwesten stroomt de Huttebeek, in het zuidwesten stroomt de Mijnbeek-Roosterbeek. De recreatiedomeinen Hengelhoef en Kelchterhoef zijn deel van de omringende open ruimte. In het zuidoosten grenst de deelruimte aan de bebouwing van Driehoeven (Genk). De voorzieningen zijn geconcentreerd in twee centra: rond de kerk en langs de Weg naar Zwartberg. Beide centra hebben een ander voorkomen. In de nabijheid van de kerk ontwikkelde zich een centrum met scholen, handelsactiviteiten, horeca, appartementen, het cultureel centrum, de bibliotheek, de sporthal en verderop ook voetbalterreinen. Langs de Weg naar Zwartberg ontwikkelde een handelscentrum met kleine en grotere handelszaken en appartementsgebouwen. Morfologisch wordt de deelruimte Houthalen- Oost bepaald door sociale woningbouwprojecten. Deze werden reeds aangevat in de jaren ’30 maar het leeuwendeel dateert uit de jaren vijftig, zestig en zeventig. In enkele decennia groeide een uitgestrekt heidegebied uit tot een volwaardig woondorp. De huidige nederzettingsstructuur is een conglomeraat van planmatig ontwikkelde (sociale) woonwijken met eengezinswoningen in overwegend open en halfopen bebouwing. De overige bebouwing werd systematisch via kleine particuliere verkavelingen ingevuld. De particuliere initiatieven dateren voornamelijk uit de jaren tachtig en negentig. De belangrijkste herkenbare woonwijken zijn: Park van Genk, Kelchterhoef, Limbouw, Nieuw-Limburg en Haagdoornheide. De samenhang in het dorp wordt bepaald door de nabijheid van de uitgestrekte groene omgeving. Toch vormt de bebouwing een vrij onoverzichtelijk geheel. Dit wordt verklaart door het gebrek aan openbare pleinen, de eenvormige bebouwing en een weinig hiërarchisch opgebouwd wegennet . Recent zijn er een aantal opvallende trends waar te nemen. In het centrum rond de kerk trekt de handelsactiviteit weg ten voordele van nieuwe woonvoorzieningen. Op de Weg naar Zwartberg verdwijnen de kleinere handelszaken eveneens, maar deze maken plaats voor grotere handelszaken. Aan de westzijde van Houthalen-Oost, aansluitend op de verkaveling Haagdoornheide en Limbouw ligt het industrieterrein Houthalen-Oost. Dit terrein wordt voornamelijk ingevuld met 2 grote bedrijven uit de bouwsector (Marmorith en Echo). Aan de zijde van de wijk Limbouw zijn een aantal kleinere bedrijven gevestigd. Het bedrijventerrein is rechtstreeks ontsloten op de E314 via de N726. Ten noorden van Houthalen-oost is er een gebied bestemd als lokaal bedrijventerrein. Deze zone wordt momenteel niet langer gebruikt voor bedrijvigheid. Houthalen-Oost is inzake handel en diensten goed uitgerust op lokaal niveau. De sport, cultuur en schoolinfrastructuur overschrijdt het lokaal niveau. Voorzieningen die niet in de deelruimte aanwezig zijn, worden deels in Houthalen maar hoofdzakelijk in Genk benut. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 145 146 Deelruimten 5.4.2 SWOT-ANALYSE Gedurende het onderzoek werd een uitgebreide lijst van sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen samengesteld. Dit gebeurde op basis van gesprekken met bevoorrechte getuigen, analyse, geschreven bronnen en deelstudies. In onderstaande tabel zijn de essentiële aspecten van dit onderzoek opgenomen. Het zijn sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen die de basis vormen voor verder onderzoek en beleidsuitspraken in het richtinggevend en bindend gedeelte van het ruimtelijk structuurplan Houthalen - Helchteren. Sterkten Zwakten - Jong patrimonium draagt bij tot een hoge woonkwaliteit. - Doolhofwijken door het hiërarchisch weinig uitgebouwde openbaar domein. - Wijken zijn uitgewerkt volgens een plan - Patrimonium ongeveer even oud, waardoor een gelijktijdige vernieuwing zich opdringt. - Nabijheid van de open ruimte en de recreatiedomeinen Hengelhoef en Kelchterhoef. - Weinig differentiatie in bebouwingstypologie en bij gevolg in de bevolkingsgroepen. - Het regionaal bedrijventerrein (Marmorith en Echo) is sterk verankerd in de gemeente. - Goede ontsluiting op (inter)nationaal niveau door de nabijheid van het op- en afrittencomplex van de E314 aan de Donderslagse weg. - Goed uitgeruste kern, zowel op vlak van diensten als handel. Kansen - Groot aandeel jongeren, maar weinig voorzieningen/ruimte voor jongeren. - Weinig groen in de deelkern, zowel openbaar als privé. Groene lanen zijn het enige structurerende groen in de kern. - De opdeling tussen de wijken ten noorden en ten zuiden van de Weg naar Zwartberg - Zonevreemde op het industrieterrein van Houthalen-Oost. - De Mijnbeek en Roosterbeek zijn ter hoogte van de Rozenstraat ingebuisd. Hierdoor wordt de natuurverbinding tussen Park Midden-Limburg het Park Hoge Kempen beperkt. Bedreigingen - Het woonuitbreidingsgebieden aan de Wilgenstraat-Essenstraat kan getransformeerd worden tot een volwaardig parkgebied. - Wanneer de grootschalige vernieuwing van het woningpatrimonium stokt kan de bereidheid van externe investeerders als nieuwe bewoners sterk afnemen - De ontwikkeling van de omgeving omheen het cultureel centrum kan de aanzet vormen voor een sterke kwalitatieve verbetering. - Het karakter van de woonwijk “Park van Genk” wordt bedreigd door een verdere opdeling van de typisch grote percelen en de bijkomende bebouwing in een willekeurige architectuur. - De leesbaarheid kan verhoogd worden door een duidelijke hiërarchische structuur van het openbaar domein vorm te geven in ontwerp en uitvoering Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 147 Kaart 27: BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR LAGE KEMPEN 148 Deelruimten 5.5 DEELRUIMTE LAGE KEMPEN 5.5.1 BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR De deelruimte Lage Kempen is gelegen in het noordwesten van de gemeente. Het gebied grenst in het noorden en het westen aan de gemeentegrens, in het zuiden aan de bebouwing van Lillo, het bouwlint van de N719 en de bebouwing van de kern Helchteren. In het oosten wordt de grens bepaald door het tracé van de voormalige spoorlijn HasseltEindhoven (fietsroute) en de valleien van de Grote Winterbeek en de Broekbeek. Op hoger schaalniveau is de deelruimte gelegen in een uitloper van het Park Lage Kempen, een groot samenhangend gebied waarin de natuurfunctie van heidegebieden, stuifduinen en naaldbossen domineert. BINNEN DE DEELRUIMTE KUNNEN ER VERSCHILLENDE ZONES ONDERSCHEIDEN WORDEN. t In het noorden van de deelruimte wordt bepaald door het afgesloten militair domein. Deze deel wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van verruigde heide, vennen en duinen. Deze laatste liggen geconcentreerd aan de oostzijde van het militair domein aansluitend op de N715. t Het zuiden van de deelruimte wordt gekenmerkt door de bossen van Helchterenbos, Kraanberg en Lilloschans. Het dicht naaldbos ter hoogte van Helchterenbos en Kraanberg gaat over naar een meer open loofbos met hier en daar graslanden. Kenmerkend is de orthogonale (brand)wegenstructuur, uit voortkomend uit de planmatige aanleg van de dennenbossen. Het recreatief medegebruik in de bossen van Kraanberg is, in tegenstelling tot overige delen van het Park Lage Kempen, erg lokaal. t In het oosten liggen de valleien van de Broekbeek en de Grote Winterbeek. Kenmekend is het kleinschalige en gevarieerde historisch landschap. In het Helchterenbos, dicht bij de beekvallei van de Broekbeek en Grote Winterbeek, situeren zich verschillende zonevreemde woningen (o.a. het historische kasteel Hoeverheide), die verbonden worden met Helchteren via een aantal kleine wegen doorheen de beekvallei. t Centraal in de deelruimte, in de bossen van Helchterenbos en Kraanberg zijn de stortplaatsen van Remo gesitueerd. Deze deel kan omschreven worden als een groot ontginningslandschap. De zandwinning verloopt gefaseerd. De ontgonnen zones worden aangewend als stortplaats voor huishoudelijk en bedrijfsafval. De oude storten zijn afgedekt en opnieuw bedekt met kleine loofbossen, in functie van de realisatie van de nabestemming ‘natuur’. t In het noordoosten, tussen de voormalige spoorwegbedding en de N715, is bedrijventerrein gesitueerd. Zowel een grondbewerkingsbedrijf, recyclagebedrijven als kleinhandelsbedrijven zijn hier gesitueerd. De deelruimte herbergt (zeer) hoge ecologische waarden. Door de ontginnings- en stortactiviteiten zijn deze echter sterk aangetast. De ecologische waarde wordt in een sterke mate bepaald door het brongebied en de relaties met de grote natuurgebieden in de Lage Kempen, waar het deel van is. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 149 150 Deelruimten 5.5.2 SWOT-ANALYSE Gedurende het onderzoek werd een uitgebreide lijst van sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen samengesteld. Dit gebeurde op basis van gesprekken met bevoorrechte getuigen, analyse, geschreven bronnen en deelstudies. In onderstaande tabel zijn de essentiële aspecten van dit onderzoek opgenomen. Het zijn sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen die de basis vormen voor verder onderzoek en beleidsuitspraken in het richtinggevend en bindend gedeelte van het ruimtelijk structuurplan Houthalen - Helchteren. Sterkten Zwakten - Hoge ecologische waarde. - Ontoegankelijkheid van een groot deel van de deelruimte (militair domein, Remo-site). - Aanwezigheid van landschappelijk en cultuurhistorisch waardevolle elementen (Schans van Lillo, orthogonale brandwegenstructuur) - Zwaar verkeer op de Koerselsedijk. - Beperking van de recreatieve beleving in de REMO omgeving - Ongunstige ligging van het bedrijventerrein langs de N715. Kansen Bedreigingen - Recreatief medegebruik van de deelruimte door de toegankelijke bossen, de fietsen wandelpaden en de beperkte toegankelijkheid van het militair domein. - Verdere ontginnings- en stortactiviteiten bedreigen de ecologische waarde en de belevingswaarde van het recreatief medegebruik. - Een recreatieve verbinding tussen Molenheide en de mijnterril van Heusden-Zolder realiseren - De schaalvergroting van de landbouw in de vallei van de Broekbeek en de Lange Winterbeek bedreigt het historische kleinschalige landbouwlandschap. - De schans van Lillo en andere kleine elementen (kapel, biogas installatie, plas, kunnen als recreatieve attracties door het netwerk van trage wegen verbonden worden - De beekvalleien worden doorsneden door de verbindingen tussen de zonevreemde woningen en Helchteren. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 151 Kaart 28: BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR LILLO 152 Deelruimten 5.6 DEELRUIMTE LILLO 5.6.1 BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR Lillo is een kern in het buitengebied, gelegen in het westen van de gemeente HouthalenHelchteren op een boogscheut van de commerciële centra van Houthalen en Berkenbos. De kern vormt een ruimtelijk geheel met Voort (Heusden-Zolder). Net zoals Lindeman en Berkenbos is de kern gelegen op de heuvelrug die de beekvalleien van de Mangelbeek en de Helderbeek scheidt. In het westen sluit de kern Lillo-Voort aan op het mijnterrein van Zolder, in het noorden op bos en in het zuidoosten op de oude spoorlijn Hasselt-Achel. De noordrand van de deelruimte Lillo wordt bepaald door een gemengd loof- en naaldbos dat deel is van de bosgebieden van Kraanberg en Helchterenbos. In de bosrand zijn een aantal zonevreemde woningen gesitueerd. Het zuiden van de deelruimte Lillo wordt gekarakteriseerd door kleinschalige landbouw (gras- en weilanden) in de Mangelbeekvallei. Kenmerkend zijn de talrijke KLE’s. In het westen wordt het nederzettingspatroon van de deelruimte bepaald door een aaneenschakeling van orthogonale bouwblokken met een ruim groen binnengebied. De bebouwing in het oosten wordt gekarakteriseerd door een uitwaaiering van verschillende bebouwingslinten in noordoostelijke richting. In het noordwesten verbindt een lang woonlint Lillo-Voort (Kolderstraat) met het mijnterrein van Zolder via de wijk Lindeman (gemeente Heusden-Zolder). De N719 doorkruist de deelruimte in zuidwest-noordoostelijke richting. De weg breekt met de schaal van het landelijke woondorp. De weg vormt hierdoor een barrière tussen woonomgeving van de Hortelstraat ten zuiden van de N719 en de rest van het dorp. De bebouwing bestaat hoofdzakelijk uit eengezinswoningen in open bebouwing. Het woningbestand is vrij jong, gelet op renovatie en vernieuwbouw ten gevolge van vroegere mijnschade en de recente nieuwbouw na de stabilisering van de bodem een decennium na de mijnsluiting. Het voorzieningenniveau van Lillo beperkt zich hoofdzakelijk tot een aantal gemeenschapsvoorzieningen, zoals een lagere school, parochiezaal, jeugdlokalen en voetbalterreinen. Het beperkte aantal handelszaken zijn vooral gesitueerd langs de N719 en gericht op het bovenlokale verkeer. De grote winkelruimten en benzinestations zijn niet geïntegreerd in de omgeving. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 153 154 Deelruimten 5.6.2 SWOT-ANALYSE Gedurende het onderzoek werd een uitgebreide lijst van sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen samengesteld. Dit gebeurde op basis van gesprekken met bevoorrechte getuigen, analyse, geschreven bronnen en deelstudies. In onderstaande tabel zijn de essentiële aspecten van dit onderzoek opgenomen. Het zijn sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen die de basis vormen voor verder onderzoek en beleidsuitspraken in het richtinggevend en bindend gedeelte van het ruimtelijk structuurplan Houthalen - Helchteren. Sterkten - Lillo is de meest groene kern van Houthalen-Helchteren: doorheen de gehele nederzetting leiden zichtassen naar de noordelijk bosgebieden, de groene binnengebieden of het valleigebied. Hierdoor is de omgevingskwaliteit van de kern erg hoog. - Het herkenbare dorpskarakter van Lillo wordt bepaald door kleinschaligheid en de natuurlijke omgeving en biedt een sterke identiteit aan de kern. De hoeve, kapel en de Mangelbeek zijn erg bepalend voor de identiteit van de kern. Zwakten - De kern heeft geen centrale ontmoetingsruimte. De omgeving van de Sint-Catharinakapel en de hoeve vormen enkel de ansichtkaart van Lillo. Ook de omgeving van de kerk heeft onvoldoende kwaliteit en bundelt onvoldoende activiteiten om als herkenbaar centrum uit te groeien. - Zowel gemeenschapsvoorzieningen als handelszaken zijn verspreid over de kernen Voort en Lillo. - Lillo is erg goed verbonden met het commercieel en dienstencentrum van Houthalen en het commercieel centrum Berkenbos (Heusden- Het aantal lokale voorzieningen is beperkt. de bewoners zijn ook voor de dagelijkse noden Zolder) en dit zowel met trage wegen, voor het autoverkeer en aangewezen op de centra van Berkenbos en het openbaar vervoer. De kern is tevens gelegen op het toeristisch fietsroutenetwerk Lage Kempen. Houthalen. Kansen - De Mangelbeek wordt gekneld tussen een woonlint en de N719. - De voetbalterreinen en het jeugdhuis zijn gelegen in de Mangelbeekvallei, vrij excentrisch t.o.v. de kern. - Het barrière-effect van de N719 wordt onvoldoende opgeheven door het beperkt aantal oversteekplaatsen voor fietsers en voetgangers. Bedreigingen - Het versterken van de ruimtelijke en functionele relaties tussen Lillo en Voort kan leiden tot een meer herkenbare omgeving en een sterker centrum. - Een verdere toename van handelsvestigingen met een erg beperkte toegevoegde waarde, een erg beperkte beeldkwaliteit en een groot ruimtebeslag. - Het niet ingevuld woonuitbreidingsgebied centraal gelegen in Lillo biedt mogelijkheden voor het bundelen van lokale voorzieningen, waardoor het centrum versterkt kan worden. - Oprukkende appartementsbouw langs de N719 en toenemende bedrijvigheid met een lage toegevoegde waarde en een erg beperkte ruimtelijke kwaliteit beperkt de omgevingskwaliteit en doet afbreuk aan de identiteit van Lillo. - De geplande alternatieve ontsluiting van het mijnterrein biedt mogelijkheden tot het beperken van het doorgaand verkeer. - Het bebouwingspatroon vertoont weinig differentiatie, waardoor de kern ervaren wordt als slaapdorp. - Het verder uitdeinen van de bebouwing in de noordelijke rand waardoor de relatie tussen het centrum en de bosrijke omgeving beperkt wordt. - Een verdere teloorgang van het herkenbare karakter van het dorp door de nieuwe bebouwing na het stabiliseren van de ondergrond. - Verdwijnen van de visuele relatie met de beekvallei door verdere verlinting van de N719. - Hogere verkeersstromen ten gevolge van de ontwikkelingen op het mijnterrein van Zolder welke de woon- en leefkwaliteit in Lillo hypothekeren. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 155 Kaart 29: BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR OPEN RUIMTE 156 Deelruimten 5.7 DEELRUIMTE RECREATIEVE GROENE GORDEL 5.7.1 BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR De deelruimte Recreatieve groene gordel neemt ongeveer de helft van de oppervlakte van de gemeente Houthalen-Helchteren in. De deelruimte grenst in het noorden, het oosten en het zuiden aan de gemeentegrens. De bouwgrens van de drie kernen en de N715 vormen de westelijke grens van deze deelruimte. De deelruimte kan omschreven worden als een grote aaneengesloten open ruimte met een sterk toeristisch-recreatief medegebruik. Binnen de deelruimte is er een duidelijk onderscheid tussen het noorden en het zuiden. De noordelijke zone kan omschreven worden als een dynamisch, grondgebonden landbouwgebied met natuur en wonen als nevenfuncties. Het zuidelijk deel kan omschreven worden als een groot aaneengesloten bos- en heidegebied, waarbinnen de natuurfunctie primeert. Het noordelijk deel omvat de landbouwgebieden Grote Heide en Sonnis. Kenmerkend zijn de lineaire en vlakvormige bosstructuren doorheen het agrarische gebied en de landschappelijk waardevolle vallei van de Broekbeek. Naast grondgebonden landbouw, de belangrijkste gebruiker van de ruimte, komen andere functies zoals natuur en wonen verweven voor. In de beekvalleien wordt de grondgebonden landbouw verbonden met natuurbeheer of beheerslandbouw. De nederzettingsstructuur is erg versnipperd: Sonnis vormt geen echte kern maar eerder een netwerk van woonlinten. Het ‘centrum’ situeert zich nabij de kazerne: een sociale woonwijk verhoogt de woondichtheid; kerk, school en voetbalvelden zijn weliswaar in nabijheid gevestigd maar vormen geen herkenbare structuur. De militaire kazerne vormt een ontoegankelijk, afgesloten geheel tussen Sonnis en Helchteren. Kenmerkend is de symmetrische inplanting van de kazernegebouwen. Het zuidelijk deel wordt gekenmerkt door een geheel van aaneengesloten, natuur-, bos- en heidegebieden. Landbouwactiviteiten beperken zicht tot het grootschalige landbouwgebied tussen Houthalen-Oost en het militair domein (Schietveld). ER WORDEN VERSCHILLENDE ENTITEITEN ONDERSCHEIDEN: t Het militair schietterrein is een groot ruig heidegebied met vennen en duinen, omzoomd door naaldbossen. Op het terrein liggen de brongebieden van de Mangelbeek, de Laambeek en de Schansbeek. t Het Hoevebos/Begijnenheide is een naaldbos en loofbos, dat aansluit op het heidegebied van het militair domein. Het gebied is versnipperd in kleine eigendommen en kent een sterk recreatief medegebruik (waaronder motorsport). t Het natuurgebied Ten Haagdoornheide omvat een heidegebied en nat loofbos in de Laambeekvallei. Kenmerkend zijn de schrale zandgronden, waarvan de beekvalleien eerst in cultuur gebracht zijn als hooilanden en drassige graslanden. In de vallei van de Laambeek zijn een groot aantal turfputten als gevolg van vroegere turfwinningen aanwezig. Het natuurgebied Ten Haagdoornheide wordt onder de E314 verbonden met het natuurgebied de Teut. In het westen deint dit gebied uit onder de kern Houthalen. De smalle strook tussen woonbebouwing en E314 wordt gekenmerkt door een kleinschalig gemengd natuurlijk en landbouwlandschap. t De vallei van de Mangelbeek kent een grote landschappelijke verscheidenheid. De lagere gronden worden gekenmerkt door een afwisseling van typisch natte biotopen, zoals uitgestrekte elzenbroekbossen, vochtige wilgenstruwelen, zeggenvegetaties en natte ruigten (verlaten hooilanden die spontaan verbossen). Op enkele plaatsen treedt veenvorming op. Enkele turfputten zijn waarneembaar. Op de drogere valleiflanken wisselen graasweiden af met kleinere akkers en naald- of loofbosjes en heiderelicten. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 157 158 Deelruimten t Het Domein Masy is deel van het militair domein. Het gebied bestaat uit een loofbos met zeldzame exoten als restanten van de kasteeltuin. De kapel is het enige oorspronkelijke gebouw dat nog rest. Verspreid in het domein liggen een aantal woningen. DE GEHELE DEELRUIMTE WORDT GEKENMERKT DOOR EEN STERK TOERISTISCH-RECREATIEF MEDEGEBRUIK VIA HET FIJNMAZIG NETWERK VAN WANDEL-, FIETS- EN RUITERPADEN EN VIA DE VERSCHILLENDE GROTE RECREATIEGEBIEDEN. t Het Domein Luciebos wordt gevormd door waardevolle loofbossen en landbouwgebieden. Het domein werd vooral vorm gegeven in de eerste helft van de twintigste eeuw. Door de schaalvergroting van de landbouwactiviteiten verdwijnen de kleine landschapselementen en transformeerde de omgeving naar een open, kaal landschap. Onder invloed van de druk van de terril van Zwartberg stijgt de grondwaterstand, waardoor het gebied regelmatig onder water staat. In de omgeving zijn er verschillende zonevreemde woningen gesitueerd. t Het recreatiedomein Hengelhoef bestaat uit twee delen. Het deel met zwembad en camping is eigendom van een vennootschap die hiervoor een masterplan heeft opgesteld waarvan de uitvoering gestart is. Het terrein wordt getransformeerd tot omvangrijke hoogdynamische camping. Het zuidelijk deel met bungalows en het kasteel is recent aangekocht door Twin Properties t De overige beekvalleien: het brongebied van de Schansbeek, Laambeek, Huttebeek en Mijnbeek/Roosterbeek liggen in deze deelruimte. De beken hebben momenteel geen optimale water- en structuurkwaliteit. t Het recreatiedomein Kelchterhoef is eigendom van de gemeente. Het park functioneert als een publiek park waar verschillende activiteiten georganiseerd worden. Het domein heeft een gebrek aan een herkenbare identiteit en nood aan nieuwe investeringen. Verspreid over het domein zijn verschillende hoeves ingeplant welke uitgebaat worden als horecazaken. t Aanpalend bevindt zicht de recreatieplas ‘De Plas’. De omgeving van de waterplas kent verschillende eigenaars en beheerders van de kleine camping, het dagstrand, de zeilclub, …. Het gebied wordt van Kelchterhoef gescheiden door de Laambeek. t Het recreatiedomein Molenheide wordt gevormd door een grootschalig bungalowpark in een bosrijke omgeving. Het park bevat eveneens een tropisch zwembad en verschillende ruimten en terreinen voor sport en recreatie (bvb. adventurepark, paintball). t Het Wild- en Wandelpark Molenheide omvat een wandelpad doorheen een bosgebied langsheen afgebakende zones met wilde varkens en reeën. Het gebied wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van duinen en vennen. t Het golfterrein van de Limburg Golf en Country Club ligt als een eiland centraal ingebed in Ten Haagdoornheide. Het is volledig afgesloten van het natuurreservaat en is enkel toegankelijk vanaf de Weg naar Zwartberg. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 159 5.7.2 SWOT-ANALYSE Gedurende het onderzoek werd een uitgebreide lijst van sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen samengesteld. Dit gebeurde op basis van gesprekken met bevoorrechte getuigen, analyse, geschreven bronnen en deelstudies. In onderstaande tabel zijn de essentiële aspecten van dit onderzoek opgenomen. Het zijn sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen die de basis vormen voor verder onderzoek en beleidsuitspraken in het richtinggevend en bindend gedeelte van het ruimtelijk structuurplan Houthalen - Helchteren. Sterkten Zwakten Natuur- ecologie - Goede structuur van de Mangelbeekvallei door de ijzerzandsteenbanken - Aanwezige poelen in de beekvalleien door ontvening - Aantal grote aaneengesloten groenstructuren - In het noorden werden de beken ingesnoerd tot kleine grachten met het oog op een maximale benutting voor de landbouwactiviteit. - Relatie van de groenstructuren met deze buiten de gemeente (vb. ecotunnel, militair domein) - Beken zijn op sommige plaatsen tot minimale grachten herleid. - Ecologische diversiteit Landschap - Landschappelijke diversiteit - Ontbreken van een kern in Sonnis. Ongestructureerd geheel van woonlinten. Het afgelegen woonlint in de Eikelbosstraat en de verkavelingen van de Wildparkstraat en de Doolstraat versterken het gefragmenteerde karakter van de kern. - KLE’s verdwenen in het landbouwgebied tussen Houthalen-Oost en het militair domein door schaalvergroting. - Het landbouwlandschap van Sonnis en Grote Heide wordt gekenmerkt door talrijke zonevreemde woningen en veel zonevreemde verkavelingen. Deze verkavelingen liggen her en der verspreid in het gebied en zijn op geen enkele manier geïnspireerd door een ruimtelijke visie. Toerisme - Goed uitgebouwde toeristisch-recreatieve structuur Water - De waterhuishouding in de Mangelbeekvallei is zwaar verstoord door verzakkingen (tot 5 meter onder het oorspronkelijke maaiveld) ten gevolge van de mijnactiviteit. 160 Deelruimten Kansen Bedreigingen Natuur- ecologie - De Laambeek wordt herhaaldelijk gekruist ter hoogte van recreatiedomeinen Kelchterhoef en De Plas. Het parkeerterrein van De Plas is in de vallei gesitueerd. - Weekendverblijven en aangelegde (vis) vijvers in de beekvalleien bedreigen de aanwezige natuurwaarden en de natuurverbindende functie. De kunstmatig aangelegde siertuinen met talrijke exoten, hoge omheiningen, vijvers met geen of een zeer beperkte ecologische waarde beperken de algemene ecologische waarde van het vallei-ecosysteem en beperken de ecologische mogelijkheden op deze plek. Landschap - De omgeving van De Plas kan deels op een meer natuurlijke wijze ingericht worden. - De KLE’s in de noordelijke zone van het deelgebied verdwijnen gestaag. - De duingebieden in het noorden zijn praktisch volledig verdwenen door ten gevolge van de grootschalige landbouwactiviteit. - De aanwezigheid van verschillende functies zorgt voor een hoge druk op de natuurwaarden. Deze druk wordt nog versterkt door de arme gronden. Door sterke bemesting en een doorgedreven waterbeleid pogen de landbouwers de gronden geschikt te maken voor een ruimer pallet van teelten. Deze ingrepen bedreigen de natuurlijke waterhuishouding, leiden tot het verdwijnen van de kenmerkende duingebieden en de kleine landschapselementen (in de Grote Heide verkleint het areaal aan de kleine bosjes, in het zuiden worden houtkanten bedreigd). Toerisme - Het zuidelijk deel van Hengelhoef (voormalig asielcentrum) is momenteel niet in gebruik. Hierdoor is er nog voldoende uitbreidingscapaciteit - Wildcrossen in de bossen van Hoevebos en Brelaarheide. - De draagkracht van het gebied dreigt overschreden te worden door de hoge toeristisch-recreatieve druk op het gebied. Water - De verschillende brongebieden worden bedreigd door de sterke bemesting van de schrale landbouwgronden. - De ontwatering van de bepaalde landbouwgebieden zorgt voor een versnelde waterafvoer en dus een verstoorde watercyclus. Andere - Vrijkomen terrein militaire kazerne. Ruimtelijk Structuurplan Houthalen-Helchteren | Informatief deel 161 162
