De Qing-dynastie

De Qing-dynastie
(1644-1912) in het kort
SHUNZHI 1644-1661
Shunzhi (Aisin Gioro Fulin) was van 1644 tot 1661 keizer van China. Hij was de eerste Qingkeizer. Hij volgde in 1643 zijn vader op als leider van de Mantsjoes en werd keizer van China.
Zijn vader had met zijn Mantsjoe-legers al grote gebieden van China veroverd voordat hij stierf.
Shunzhi was echter nog veel te jong om hem op te volgen, en daarom regeerde tot 1650 zijn oom
prins Dorgon. Toch werd Shunzhi al in 1644 tot keizer van China gekroond, nadat zijn legers de
hoofdstad Peking hadden ingenomen. Chongzhen de laatste Ming-keizer, had enkele dagen voor
de verovering van Peking uit vertwijfeling al zelfmoord gepleegd. Keizer Shunzhi was toen zes jaar
oud. Shunzi zelf had niet zo veel interesse voor het regeren van zijn land. Hij wijdde zich voornamelijk aan schilderkunst en filosofie. Hij overleed in 1661 aan de pokken. Na zijn dood werd hij
opgevolgd door zijn zevenjarige zoon Kangxi. In 1982 werd zijn graf geplunderd. Shunzhi-periodemerken op porselein zijn zeldzaam.
Tekst en foto’s: Geert Ziengs
Kangxi 1662-1722
Borden, drie stuks Yongzheng
1723-1735 met zilver rand.
Kangxi werd keizer
op de leeftijd van
zeven, begeleid
door vier vertrouwelingen
van zijn vader
en zijn oma. Zijn
bewind duurde
61 jaar, waarmee hij ook de
langst regerende
keizer van China is
geworden. Hij wist
door zijn vele militaire
successen, het rijk uit
te breiden, ver voorbij de
grenzen van zijn voorgangers.
Hij sloot vrede met Vietnam na 45 jaar
oorlog, en veroverde Taiwan. Tibet bleef
een zorgenkind, net als de schatkist. De
keizerlijke porseleinfabrieken in Tjingte-Tsjen die tijdens een opstand grotendeels waren verwoest werden in 1681
weer opgebouwd en gemoderniseerd.
Keizer Kangxi had goede banden met
missionarissen uit het westen, en wel
in het bijzonder met de Jezuïeten. De
ontdekking van de Leidse wetenschapper Cassius, het roze email, bereikte
via de Jezuïeten China. Vanwege de
Keizer Yongzheng 1723-1735.
6
buitenlandse afkomst werd het daarom
ook wel Yang ts’ai genoemd (vreemde
kleuren). Het famille-rose werd voor het
eerst vervaardigd in de regeringsperiode
van keizer Kangxi. Onder deze keizer
werd ook het gebruikelijke vijfkleurenpallet op porselein verdrongen door
het kwalitatieve famille verte palet, met
daarin het groen als dominante kleur.
Algemeen kenmerk van het porselein:
dun, ivoor/blauwachtige scherf, met een
heldere klank.
Yongzheng 1723-1735
Deze keizer werd pas op zijn 44e keizer
en regeerde maar dertien jaar. Hij kwam
door een staatsgreep aan de macht.
Tijdens zijn regering werd een uitgebreid
controle (spionage) systeem in werking
gesteld. Een hardwerkende man, die aan
het begin stond van een lange periode
van vrede en welvaart. Op het gebied
van het porselein was zijn regeringsperiode er een van grote verfijning, niet
alleen het blauw wit porselein, maar
ook het famille rose porselein uit zijn
tijd vertoont het grootste technische
en artistieke raffinement uit de Chinese
porselein geschiedenis. In tegenstelling
tot de praktische standaard decors voor
de binnenlandse markt, werd porselein
Dekselvaas Daoguang 1821-1850
famille rose 42 cm.
Keizer Kangxi 1662-1722.
voor de export aanzienlijk vrijer gedecoreerd in vaak vrolijke kleuren, zoals
de fijn geschilderde zevenrands borden.
Vanaf Yongzheng is het zegelmerk in het
rood in gebruik bij porselein, nieuw is
dan het kant en jaspisdecor.
Qianlong 1736-1795
Keizer Qianlong (Ch’ien-lung) werd
geboren op 27 september 1711 en
overleed op 7 februari 1799. Hij was
de vierde zoon van vader Yongzheng.
Deze keizer was buitengewoon actief
op allerlei gebied. Hij werd keizer op
zijn 25e en was goed voorbereid op zijn
keizerlijke rol. Tijdens het grootste deel
van zijn regeerperiode heerste er vrede
en welvaart in het rijk en verscheepte de
VOC grote hoeveelheden porselein naar
Nederland. De Qing-dynastie beleefde
zijn hoogtepunt in de 18e eeuw. Het
wordt wel de gouden eeuw van de drie
keizers genoemd. Hiermee worden de
keizers Kangxi, Yongzheng en Qianlong
bedoeld. In deze eeuw maakt de Chinese
cultuur, de wetenschap en architectuur
een grote groei mee. Kenmerken van
het porselein: toepassing van nieuwe
technieken onder andere gespoten fond en imitatie van het Soeng- en
Ming-porselein.
Jiaqing 1796-1820
In 1795 volgde Jiaqing zijn vader Qianlong op, die ten gunste van zijn zoon,
al voor zijn dood afstand deed van de
troon. Qianlong regeerde echter tot aan
zijn dood het land. Jiaqing probeerde
de corruptie in het staatsapparaat een
halt toe te roepen, maar had niet de
persoonlijkheid die daarvoor nodig
was. Hij stierf aan een zonnesteek
in het zomerpaleis te Jehol.
Daoguang 1821-1850
Keizer Daoguang probeerde tevergeefs een einde te maken aan
de opiumhandel van de Engelsen.
Rond 1830 waren zeker twaalf
miljoen Chinezen verslaafd aan dit
importartikel. De Engelsen lieten het
er niet bij zitten en verklaarden China
de oorlog. Deze oorlog wordt de Eerste
Opiumoorlog (1839-1840) genoemd en
eindigde met de vernederende Vrede
van Nanking in 1842. Deze vrede hield in,
Klapmuts met Kangxi-merk.
7
dat China de Britse overheid zes miljoen
zilveren dollars voor de opium moest
betalen die in beslag was genomen,
drie miljoen dollar als compensatie voor
gederfde inkomsten voor de handelaars,
en verder nog de kosten van de oorlog.
De totale som van vijftien miljoen dollar
moest worden betaald in drie jaar, met
een jaarlijkse rente van vijf procent.
Hong Kong werd voor 99 jaar afgestaan.
Keizer Daoguang’s regeringsperiode
duurde dertig jaar, maar werd een
magere periode. Het lukte hem niet de
schatkist weer bij te vullen; hij liet zijn
opvolger met een lege kas achter. Het
porselein gaat merkbaar in kwaliteit achteruit. ‘Europees groen’ turkoois komt
aan de binnenkant van veel porselein.
Xianfeng (Aisin-Gioro Jizhu) 1851-1861
Hij regeerde tijdens een periode van
grote problemen, zoals binnenlandse
opstanden en inflatie. Ook de tweede
opiumoorlog met Engeland en Frankrijk
liep weer niet goed af. Als straf werd het
zomerpaleis vernietigd. Hij leefde teruggetrokken en stierf al op zijn dertigste
levensjaar in Jehol.
Het paviljoen van porcelein
Midden in den kleinen vijver
staat een paviljoen van grasgroen
en van melkwit porcelein.
Als een tijgerrug zoo welft zich,
maanbeglansd, de brug van jade
naar het groenwit paviljoen.
In het huisje zitten vrienden,
fraai gekleed en drinken, praten,
velen schrijven lenteverzen.
En hun zijden mouwen glijden
achterwaarts, hun zijden mutsen
zitten vroolijk in hun nek.
Op de stille kristallijnen
oppervlakte van den vijver
spiegelt alles wonderbaar.
De omgekeerde boog van ‘t brugje
lijkt een halve maan.
De vrienden, fraai gekleed,
zij drinken, praten,
Alle staande op hun hoofden,
in het paviljoen van grasgroen
en van melkwit porcelein.
8
Tongzhi 1862-1874
Keizer Tongzhi besteeg de troon
op zesjarige leeftijd en stond
onder regentschap van zijn
moeder, keizerin weduwe Cixi. De regeringsperiode tijdens
keizer Tongzhi
was stabiel. De
schatkist raakte
weer vol en de
opstanden waren
op één hand te
tellen. Er werd
weer begonnen
met de bouw
van het nieuwe
zomerpaleis.
Tongzhi stierf op
19-jarige leeftijd
aan de pokken.
Guangxu 18751908
Keizer Guangxu werd
in 1875 door keizerinweduwe Cixi op de troon
gezet, toen hij nog maar een
kind was. Hij volgde de toenmalige keizer Tongzhi op die in dat jaar
overleed. Omdat deze geen opvolger
had aangesteld, moesten er snel keuzes
gemaakt worden. De heersende elite
wilde een heel jonge keizer, zodat de
keizerin-weduwe aan de macht bleef. Op
die manier bleven hun privileges gewaarborgd. Toen de keizer in 1898 een te onafhankelijke hervormingsgezinde politiek
Li Tai Po
Li Tai Po wordt beschouwd als één van de
twee meest eminente dichters uit de literaire
geschiedenis van China. Er zijn tot op de
huidige dag zo’n 1100 van zijn gedichten
bewaard gebleven. De eerste vertalingen in
een westerse taal dateren van 1862.
Geert Ziengs
Taxateur Kunst & Antiek
wilde volgen, zetten zij hem gevangen.
Hij stierf op 37-jarige leeftijd in gevangenschap. Guangxu werd opgevolgd door
kindkeizer Xuantong, ook al benoemd
door keizerin weduwe Cixi. Regeringsmerken staan op het meeste porselein in
traditioneel schrift.
Schaal Imari Qianlong 1736-1795.
Keizers uit de Qing-dynastie
1643-1661: Shunzhi
1661-1722: Kangxi
1722-1735: Yongzheng
1735-1795: Qianlong
1795-1820: Jiaqing
1820-1850: Daoguang
1850-1861: Xianfeng
1861-1875: Tongzhi
1875-1908: Guangxu
1908-1912: Xuantong
Dynastieën uit China
Xia
Shang
Zhou
Qin
Han
Xin
Han
Xuantong
1909-1912
Xuantong (Aisin Gioro
‘Henry’ Puyi) was de laatste keizer
van China. Opstanden dwongen hem
tot aftreden (formeel in 1912). Hij mocht
met een beperkte hofhouding in de
Verboden Stad blijven wonen. Tijdens
de Japanse bezetting liet hij zich in 1934
verleiden de keizerstitel nog eens aan te
nemen van de marionettenstaat Mantsoerije. In augustus 1945 werd Puyi door
de troepen van de Sovjet-Unie gearresteerd en in Moskou gevangen
gezet. In 1950 leverde Moskou
hem uit aan Mao en werd hij
in een heropvoedingskamp
geplaatst. Hij kreeg gratie
van Mao in december 1959,
waarbij hij door premier
Zhou Enlai persoonlijk
werd ontvangen. Hij werd
tuinman in de Botanische
tuin van Peking, en publiceerde in 1964 zijn autobiografie. In 1987 maakte
regisseur Bertolucci een
film over zijn leven (‘The
last emperor’). Deze wat
sentimentele film over Puyi’s
jeugd en latere gevangenschap leverde maar liefst negen
Sui
Tang
Sung
Yuan
Ming
Qing
2200-1750
1766-1027
1122-256
221-206
206 - 9 (vroeg Han)
9-24
25–220 (laat Han )
220-280 (drie rijken periode)
589- 618
618-907
969- 1279
1279-1368
1368-1644
1644-1912
Oscars op. Puyi overleed in 1967 als min
of meer vrij man. Met zijn overlijden
kwam er ook een einde aan het meer
dan 4000 jaar oude Keizerrijk. ●
Schotel Kangxi 1662-1722 diam. 38 cm. Naar aanleiding
van deze taferelen werd onder andere het gedicht
‘Het paviljoen van porcelein’ geschreven.
9