De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting

De kustpolders:
Hoe behoud een essentiële stap is
richting duurzame ontwikkeling
Prof. dr. Patrick Meire
Universiteit Antwerpen
Ecosystem management research group
De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig
Vlaanderen, vertegenwoordigen een natuurlijk kapitaal dat
heel wat ecosysteemdiensten levert
Ecosysteemdiensten zijn
“De directe en indirecte bijdragen van ecosystemen aan
het menselijk welzijn” (TEEB, 2010)
Kust/Noordzee
POLDERS
Zandig/zandlemig Vlaanderen
De Polders:
Producerende diensten (provisioning services)
voedselproductie
3
De Polders:
Regulerende diensten
Regulering van het hydrologisch systeem
  waterretentie, waterberging en vermijden van
overstromingen, de polders als waterbuffer
De Polders:
Regulerende diensten
Regulering van het klimaat
  fysische geschiktheid van de polders voor de opslag van
koolstof in de bodem is zeer groot
De Polders:
Regulerende diensten
Regulering van waterkwaliteit
 Verwijderen van voedingsstoffen N en P uit het water via
natuurlijke processen in water en oeverzones
De Polders:
Culturele diensten
Mogelijkheid voor recreatie, ontspanning…
Conclusie 1
•
•
•
•
8
De polders leveren heel wat ecosysteemdiensten
ESD leveren een belangrijke maatschappelijke
economische baat
een baat die nu nog niet meegerekend wordt
De levering van ecosysteemdiensten is gekoppeld aan
het landgebruik en waterbeheer
De Polders:
De Polders zijn evenzeer een onderdeel van een groter
socio-economisch systeem
LANDBOUW
WONEN
RECREATIE
INDUSTRIE
9
Evoluties in het socio-economische
systeem leiden tot aanpassing
(aantasting) van het natuurlijke
systeem (kapitaal)
 Aanpassingen in waterbeheer
Aanpassingen in
waterbeheer
Ruimtelijke versnippering
en verharding
Omzetten van graslanden
naar akkers
Conclusie 2
• De huidige ingrepen om een aantal
ecosysteemdiensten te maximaliseren, met name
de voedselproductie, maar ook recreatie,… hebben
geleid tot afname van heel wat regulerende
diensten wat op zijn beurt tot problemen leidt (bv
waterkwaliteit) en steeds grotere kosten met zich
meebrengt.
• Maar ook de leefbaarheid van de landbouw komt
in het gedrang!
11
De toekomst: Klimaatwijziging
• Stijging van de zeespiegel
• Vermindering van de neerslag (zeker in de zomer),
verhoging van piekdebieten
•  verdroging en verzilting, wateroverlast
De toekomst: toenemende ruimteclaims
13
•
Toenemende druk voor verdere uitbreiding van de
bebouwing
•
= extra druk op het watersysteem!
Conclusie 3
• De klimaatwijziging bovenop de bestaande
problemen zoals ruimteclaims, zal de druk op het
systeem sterk doen stijgen
•  veranderingen in het natuurlijk systeem
(hydrologische cyclus, zeespiegelstijging,
temperatuur) zullen belangrijke gevolgen hebben
voor de economische activiteiten
•  de behoefte aan met name regulerende
ecosysteemdiensten zal toenemen om de gevolgen
van CC onder controle te houden.
•  ingrijpende maatregelen zijn nodig
14
Wat nu?
• Investeren in het herstel van ecosysteemdiensten
kan een belangrijke bijdrage leveren: aanpassing
aan veranderingen op basis van herstel van
ecosystemen
• Herstellen van regulerende diensten:
•
•
•
•
15
Opslag en bufferen water
Vastleggen koolstof
Waterzuivering
 NATUUR IS GEEN DEEL VAN HET PROBLEEM MAAR
DEEL VAN DE OPLOSSING!!!
Polders zijn deel van een groter geheel, zowel ecologisch,
fysisch (abiotisch) als socio-economisch en daarbij komt het
vaak tot conflicten
Landbouw
Economie
Natuur
Ecologie
Natuur
Ecologie
Landbouw
Ecosystem Economie
services
Maar hoe? INNOVATIE in beheer!
Opstarten van een PP constructie: een Polder Partnership :
 een samenwerkingsmodel tussen verschillende actoren
 een economisch duurzaam model uit te werken op basis
van de intrinsieke eigenschappen van de polders met
bedrijven die:
 Producerende diensten leveren:
 Voedsel en andere grondstoffen
  bv “AOC” “de polders” met lokale afzet (gekoppeld aan
toerisme)
18
 Regulerende diensten leveren:
 Bufferfunctie voor extreme hydrologische en
weersomstandigheden
 Waterkwaliteit
 C opslag
 Afkoeling,……
 Culturele diensten leveren:
 Kwaliteitsvolle mogelijkheden voor recreatie
19
Een polder partnership
• Landbouworganisatie, natuurorganisaties,
zelfstandigen organisaties (horeca, toerisme),
polderbesturen,….
• Werken samen een model uit die inkomen
genereert met respect voor natuurlijk kapitaal
Polders
20
• Dit wordt ondersteund door overheidsdiensten
verantwoordelijk voor:
•
•
•
•
•
Natuur en milieu
Landbouw
Economie en innovatie
Waterbeheer
Toerisme
•  Dit vereist een samenwerking tussen Leefmilieu,
Landbouw, Openbare Werken, Toerisme in de
ganse kuststrook!
21
Hoe aanpakken?
 Beginnen op lokale schaal met uitwerking van
kleinschalige voorbeeldprojecten
 Sigmaplan, een succesverhaal waar kust, leefmilieu en
openbare werken elkaar perfect vinden, heeft een heel
belangrijke impuls gekregen met de oprichting van het
Ecologisch Impulsgebied Schelde-Dender-Durme in
1993.  heeft basis gelegd voor geactualiseerd
Sigmaplan
 Impulsproject Polder Partnership (PP) waar door
samenwerking een innovatieve manieren van
duurzaam beheer worden uitgewerkt in belang van
PEOPLE, PLANT en PROFIT
22