zorg en de staat

NOG MEER BEZETTINGEN EN
WEER DEZELFDE THEORIEËN?
Naar aanleiding van Lammers,
Vreemde overheersing,
hoofdstukken 4, 5, 6 en de
slotbeschouwing
Wout Ultee
Hedendaagse sociologische
theorieën
8 januari 2009
DE VRAAG WAAR DE EERSTE DRIE HOOFDSTUKKEN VAN
LAMMERS’ BOEK OM DRAAIDE:
WAAROM WAS DE DUITSE BEZETTING VAN NEDERLAND VOOR DE
INWONERS VAN HET BEZETTE LAND MINDER DRAGELIJK EN
VOOR DE BEZETTER SUCCESVOLLER DAN DE DUITSE BEZETTING
VAN BELGIË, FRANKRIJK EN DENEMARKEN?
HOOFDSTUK 4 BEHELST EEN VERGELIJKING VAN DE DUITSE
BEZETTING VAN NEDERLAND MET DE JAPANSE BEZETTING VAN
NEDERLANDS-INDIË
HET HOOFDSTUK BEVAT GEEN VERKLARINGSVRAAG
AAN HET EIND (BLADZIJDE 169) WORDT WEL HET LOT VAN DE
INWONERS VAN NEDERLAND VERGELEKEN MET DAT VAN
NEDERLANDS-INDIË
ALDUS VALT ALS VERKLARINGSVRAAG TE FORMULEREN:
WAAROM WAS DE JAPANSE BEZETTING VAN NEDERLANDS-INDIË
VOOR HET BEZETTE LAND MINDER DRAGELIJK DAN DE DUITSE
BEZETTING VAN NEDERLAND?
HET ANTWOORD OP DEZE VRAAG GEBRUIKT
DEZELFDE ALGEMENE HYPOTHESE ALS HET
ANTWOORD OP DE VRAAG UIT DE EERSTE DRIE
HOOFDSTUKKEN (VERGELIJK BLADZIJDE 156)
ENKEL NAAKTE MACHT VAN EEN BEZETTER LEIDT
NIET TOT DOELBEREIK VOOR DE BEZETTER (EN
DRAGELIJK LEVEN VOOR DE BEVOLKING VAN EEN
BEZET LAND)
VORMEN VAN GEZAG ALS TRADITIONEEL,
CHARISMATISCH EN RATIONEEL-LEGAAL EN
RATIONEEL-FUNCTIONEEL GEZAG EN ANDERE
MACHTMIDDELEN DAN NAAKT GEWELD ZOALS
ECONOMISCHE LOKMIDDELEN MAKEN EEN
BEZETTING WEL DRAGELIJKER
LAMMERS TOETST DEZE HYPOTHESE NIET
IN ZIJN ‘ONDERZOEK’ MET BEHULP VAN
SECUNDAIRE BRONNEN GAAT HIJ NA IN
HOEVERRE AAN DE ‘TERUGVOORSPELDE’
AANVANGSVOORWAARDEN WORDT VOLDAAN,
AANNEMEND DAT HET LOT VAN DE BEVOLKING
VAN NEDERLANDS-INDIË MINDER DRAGELIJK
WAS DAN DAT VAN DE BEVOLKING VAN
NEDERLAND
MERK OP: DE SWAAN GEBRUIKTE IN ZORG EN DE
STAAT GEEN PRIMAIRE BRONNEN EN OOK GEEN
SECUNDAIRE BRONNEN, MAAR TERTIARE
DE SWAAN DEED NAAR EIGEN ZEGGEN AAN
QUARTERNAIRE ANALYSE
OVERIGENS: HISTORICI SPREKEN MEESTAL
OVER BRONNEN EN SOCIOLOGEN MEESTAL
OVER DATA
DE JAPANNERS DOODDEN MEER
INWONERS VAN NEDERLANDS-INDIË DAN
DE DUITSERS INWONERS VAN
NEDERLAND DOODDEN (BLADZIJDE 168:
ÉÉN OP DE 20 JAVANEN OMGEKOMEN EN
ÉÉN OP DE 36 NEDERLANDERS)
EN DAARMEE ZETTE DE JAPANNERS
MEER NAAKTE MACHT IN
DIE BEVINDING IS EEN BEETJE CIRCULAIR:
DE DRAGELIJKHEID HET LOT VAN DE
INWONERS WERD AAN HETZELFDE
AFGEMETEN
DOOR INSTRUCTIES VAN DE OVERWONNEN
REGERING HADDEN DE DUITSERS IN NEDERLAND
ENIG RATIONEEL-LEGAAL GEZAG
DE JAPANNERS HADDEN DAT DOOR DEZELFDE
INSTRUCTIES IN NEDERLAND-INDIË OOK
(BLADZIJDE 159)
MAAR DOOR DE INTERNERING VAN DE
OVERWEGEND NEDERLANDSE AMBTENAREN IN
NEDERLANDS-INDIË STELDE DIT RATIONEELLEGAAL GEZAG NIET VEEL VOOR
DE ALOUDE INDISCHE LEIDINGGEVENDEN HADDEN
BIJ DE INDONESISCHE BEVOLKING TRADITIONEEL
GEZAG
MAAR DEZE VERLOREN DAT TIJDENS DE JAPANSE
BEZETTING DOOR DE ONMIDDELLIJK
VERSLECHTERDE LEEFOMSTANDIGHEDEN
(BLADZIJDE 161)
DE NIEUWE INDISCHE LEIDINGGEVENDEN WERDEN
DOOR DE JAPANSE BEZETTERS UIT DE
NATIONALISTISCHE BEWEGING BINNEN
NEDERLANDS-INDIË GERECRUTEERD EN HADDEN
DAARMEE CHARISMATISCH GEZAG (BLADZIJDE 162)
DE NSB EN BIJVOORBEELD DOOR DE DUITSERS
BENOEMDE BURGEMEESTERS HADDEN GEEN
CHARISMATISCH GEZAG EN GEEN ENKELE ANDERE
VORM GEZAG (BLADZIJDE 162)
TERWIJL DE DUITSERS IN NEDERLAND
WEINIG AMBTENAREN ONTSLOEGEN EN ZO
WEINIG LOKMIDDELEN KONDEN INZETTEN
HADDEN DE JAPANNERS IN NEDERLANDINDIË ALLE NEDERLANDSE AMBTENAREN
(EN ALLE OVERIGE NEDERLANDERS)
GEÏNTERNEERD WAARDOOR DE BEZETTER
VEEL LOKMIDDELEN KON INZETTEN
(BLADZIJDE 164)
UIT AL DEZE AANVANGSVOORWAARDEN
VOLGT NIET DAT DE JAPANSE BEZETTING VAN
NEDERLANDS-INDIË VOOR DE DOORSNEE
BEVOLKING MINDER DRAGELIJK WAS DAN DE
DUITSE BEZETTING VAN NEDERLAND
ER MOET DAARTOE EEN GEWICHT WORDEN
TOEGEKEND AAN DE VERSCHILLENDE
VORMEN VAN MACHT EN GEZAG
DAT DOET LAMMERS NAUWELIJKS
DE DUITSE BEZETTER VAN NEDERLAND ZONDERDE DE
JODEN AF UIT DE BEVOLKING EN BRACHT DRIE VAN ELKE
VIER JODEN OM
DE JAPANSE BEZETTER VAN NEDERLANDS-INDIË
ZONDERDE NEDERLANDERS AF UIT DE BEVOLKING
WAARBIJ ÉÉN OP ELKE VIJF NEDERLANDERS OMKWAM
DEZE AFZONDERING HAD PLAATS DOOR NAAKTE MACHT
HADDEN DE MENSEN IN DE DUITSE WERK– EN
VERNIETINGSKAMPEN EN JAPANSE
INTERNERINGSKAMPEN, ONDANKS DEZE NAAKTE MACHT,
NOG MACHTMIDDELEN OM ZICH TE VERZETTEN EN HUN
LEVEN IETS DRAGELIJKER TE MAKEN?
DAT IS DE VRAAG VAN LAMMERS IN HOOFDSTUK 5
NIEUWE AFHANKELIJKE VARIABELE: VERZET
DE HYPOTHESE VAN LAMMERS TER
BEANTWOORDING VAN DEZE VRAAG LUIDT:
ORGANISATIE VAN GEÏNTERNEERDEN HEEFT, BIJ
MEDEWERKING VAN DE LEIDING VAN DEZE
ORGANISATIE MET DE BEZETTER, ALS GEVOLG DAT
HET LOT VAN DE GEÏNTERNEERDEN DRAGELIJKER
WORDT (BLADZIJDE 176)
DEZE LOTSVERBETERING BERUST OP RUIL,
WAARBIJ VOOR DE PLAATSELIJKE BEZETTER EN
KAMPLEIDERS DE INSPANNINGEN OM EEN BEPAALD
DOEL TE BEREIKEN VERKLEIND WORDEN
(BLADZIJDE 179 MET DE OPMERKING DAT MEER DAN
TWEE PARTIJEN IN HET SPEL ZIJN)
IN DE REST VAN HET HOOFDSTUK GAAT LAMMERS
VERVOLGENS AAN DE HAND VAN GRUWELBOEKEN
OVER JAPANSE EN NEDERLANDSE KAMPEN NA WAT
ER VAN DEZE HYPOTHESE KLOPT
NOEM DIE KAMPEN OP, TEL HET AANTAL, EN
VERMELD DE UITKOMST PER KAMP!
WAT VALT ZO TE ZEGGEN OVER DE STRENGHEID
VAN DE TOETS VAN DEZE HYPOTHESE?
VOLGENS LAMMERS BEDROEG HET AANTAL
NEDERLANDSE JODEN DAT IN SOBIBOR IS
VERGAST ALS PERCENTAGE VAN ALLE
NEDERLANDSE JODEN DAT IN DE TREIN NAAR
SOBIBOR GING MEER DAN NEGENTIG PROCENT
(BLADZIJDE 190).
HOEVEEL WAS DAT PERCENTAGE PRECIES?
LAMMERS HEEFT DUS EEN HYPOTHESE OVER DE
GEVOLGEN VAN MEDEWERKING OF COLLABORATIE
DOOR EEN VAN-ONDEROP ORGANISATIE
LAMMERS SPREEKT IN HOOFDSTUK 5 OOK OVER
VERZET VAN ONDEROP
WAT IS HIER DE VRAAG?
HOE LUIDT DE HYPOHTESE WAARMEE DEZE VRAAG
WORDT BEANTWOORD?
EN WAT KLOPT ER VAN DIE HYPOTHESE?
IN ELK GEVAL VERWERPT LAMMERS DE
HYPOTHESE DAT ER MET BAJONETTEN ALLEEN
NIET KAN WORDEN GEHEERST (BLADZIJDE 211)
DUITSLAND IS NIET HET ENIGE LAND
DAT WEL EENS ANDERE LANDEN
HEEFT BEZET
IN HOOFDSTUK 6 BEHANDELT
LAMMERS ZES BEZETTINGEN DIE
DOOR NEDERLAND ZIJN UITGEVOERD,
WAARONDER DIE VAN NEDERLANDSINDIË
EN DE DEELNAME DE LAATSTE
DECENNIA VAN NEDERLANDSE
TROEPEN AAN INTERNATIONALE
‘VREDESMISSIES’, BEZETTINGEN DIE
VOLGENS LAMMERS WORDEN
GELEGITIMEERD DOOR
INTERNATIONALE INSTELLINGEN EN
DAAROM EEN BEPAALD GEZAG IN HET
BEZETTE LAND ZOUDEN HEBBEN
DE MOGELIJKE KRITIEK VAN HISTORICI EN
JURISTEN DAT DE DOOR LAMMERS
BESPROKEN GEVALLEN GEEN ‘BEZETTINGEN’
ZIJN WUIFT LAMMERS WEG MET DE
OPMERKING DAT HET HEM OM GAAT OM
VREEMDE OVERHEERSING DIE MET GEWELD
GEPAARD GAAT
DE KRITIEK VAN JURISTEN EN HISTORICI VALT
TE VERGELIJKEN MET DE KRITIEK VAN DE
TURKSE REGERING NU DAT ER IN DE EERSTE
WERELDOORLOG IN TURKIJE GEEN ‘GENOCIDE’
OP ARMENIËRS IS GEWEEST
MAAR ER KWAMEN WEL 1,5 MILJOEN
ARMENIËRS OM
DEELS BIJ SLACHTPARTIJEN MET GEWEREN IN
DORPEN EN DEELS OMDAT MENSEN ZONDER
WATER EN VOEDSEL DE WOESTIJN IN WERDEN
GEDREVEN
GELEIDELIJK AAN BLIJKT HOOFDSTUK 6 ECHTER
NIET ZO ZEER EEN VERGELIJKING VAN DEZE
BEZETTINGEN DOOR NEDERLAND TE BEHELZEN
ALSWEL EEN VERGELIJKING VAN NEDERLANDSE
BEZETTINGEN IN HET ALGEMEEN MET FRANSE
BEZETTINGEN EN ENGELSE BEZETTINGEN
DE VERGELIJKING VAN NEDERLANDSE
BEZETTINGEN HEEFT NAMELIJK ALS UITKOMST DAT
HET DOEL VAN DE BEZETTING VOORNAMELIJK
HANDHAVING VAN DE OUDE ORDE IS, DAT DE INZET
VAN GEWELDMIDDELEN EN LOKMIDDELEN
MINIMAAL IS EN DAT ORGANISEREN VAN ONDEROP
ALS LOKMIDDEL WORDT VERKOZEN
DE NEDERLANDSE BEZETTINGEN LIJKEN OP
ENGELSE BEZETTINGEN
HET VERSCHIL IS DAT DE ENGELSEN MEER
DISTANTIE HOUDEN EN DE NEDERLANDERS MEER
GEÏNVOLVEERD RAKEN
FRANSE BEZETTINGEN HEBBEN ALS DOEL DE
CENTRALISATIE EN RATIONALISATIE VAN HET
BEZETTE GEBIED
EEN FRANSE BEZETTING GEBRUIKT ALS MIDDEL
OM DIT DOEL TE BEREIKEN, MEER, MAAR MATIG,
NAAKTE MACHT
TERWIJL ER VAN BOVENAF EEN ELITE WORDT
GEKWEEKT EN DE BEZETTER GEÏNVOLVEERD
BLIJFT (SCHEMA BLADZIJDE 229)
OP BLADZIJDE 257 KOMT LAMMERS MET EEN
WEERLEGGING VAN EEN HYPOTHESE, MAAR EIGENLIJK
OOK MET EEN NIUEWE HYPOTHESE OP DE PROPPEN
DE WEERLEGDE HYPOTHESE LUIDT:
EEN BEZETTING MET ALS DOEL CENTRALISATIE, MET MEER
GEWELD ALS MIDDEL EN DE KWEEK VAN EEN NIEUWE
ELITE ALS MIDDEL LEIDT TOT MEER VERZET BIJ DE
INWONERS VAN EEN BEZET LAND DAN EEN BEZETTING MET
ALS DOEL DE HANDHAVING VAN DE OUDE ORDE, MET ALS
MIDDEL WEINIG GEWELD EN ALS ANDER MIDDEL HET
HANDHAVEN VAN HET GEZAG VAN DE OUDE ELITE
DEZE HYPOTHESE WORDT WEERLEGD OMDAT FRANSE
BEZETTINGEN DOOR HET KWEKEN VAN EEN NIEUWE ELITE
WEL GEZAG WISTEN TE VERWERVEN
WOUT ULTEE: DE CENTRALISATIE LEIDDE TOT NIEUWE
BANEN EN DAARMEE TOT MEER LOKMIDDELEN
IN DE SLOTBESCHOUWING STELT LAMMERS
ENKELE GEVALLEN AAN DE ORDE WAARIN DE
DUITSLAND EN WAARIN VERENIGDE STATEN VAN
AMERIKA DE BEZETTER IS
IN 2006 JAAR ZEI HIJ NOG MEER OVER DE
AMERIKAANSE BEZETTINGSSTIJL, DAT WIL
ZEGGEN DE AMERIKAANSE OPVATTING OVER
WELKE MIDDELEN JE ALS BEZTTER MOET
INZETTENOM JE DOELEN TE BEREIKEN
DE AMERIKAANSE STIJL WAS GEEN BIJZONDER
GEVAL MEER VAN DE ENGELSE STIJL
MAAR EEN APART TYPE
VOLGENS LAMMERS IS DE DUITSE
BEZETTINGSSTIJL
‘ALS JE ALS BEZETTER TEGENWERKING
ONDERVINDT BIJ HET BEREIKEN VAN JE
DOELEN, GEBRUIK DAN METEEN NAAKTE
MACHT’
VOLGENS DIT BEGINSEL HANDELDEN DE DUITSE
BEZETTERS LANG VOOR DE TWEEDE
WERELDOORLOG EN TIJDENS DE TWEEDE
WERELDOORLOG
DE GRUWELEN VAN DE TWEEDE
WERELDOORLOG WORDEN DUS NIET OP HET
NATIONAAL SOCIALISME TERUGGEVOERD MAAR
OP DUITSLAND
VOLGENS LAMMERS IS DE AMERIKAANSE
BEZETTINGSSTIJL
‘GEBRUIK OM ALS BEZETTER JE DOELEN TE BEREIKEN
EERST LOKMIDDELEN MAAR SLA BIJ DE EERSTE DE
BESTE TEGENWERKING METEEN MET GEWELDMIDDELEN
TERUG EN VERLAAT HET LAND ALS JE JE DOELEN NIET
BEREIKT’
DE ENGELSE BEZETTINGSSTIJL IS VOLGENS LAMMERS
‘ALS JE ALS BEZETTER BIJ HET BEREIKEN VAN JE
DOELEN OP VERZET STUIT,
GEBRUIK DAN NOG ZO WEINIG MOGELIJK GEWELD, WANT
DAT KWEEKT GEZAG EN ZORG ERVOOR DAT JE
MANSCHAPPEN GEWELD NIET MISBRUIKEN, WANT DAT
LEIDT TOT NOG MEER GEZAG EN TOT LANGER BLIJVEN’
EEN BEZETTINGSSTIJL IS DUS
EEN BEPAALDE COMBINATIE VAN DE DOELEN DIE
DE BEZETTER ZICH STELT
EN DE MIDDELEN DIE DE BEZETTER BEREID IS,
LEGITIEM ACHT,
OM IN TE ZETTEN
WAT NU IN IRAK EN IN AFGHANISTAN?
DEED RICE OP GOEDE WIJZE AAN
VERGELIJKEND ONDERZOEK NAAR
BEZETTINGEN?