Atrias

EANDIS – Infrax
De netbeheerder in het
evoluerende energielandschap
13 februari 2012
Doel van deze presentatie
Het doel van deze presentatie is om een beeld te geven van de
dynamiek in het huidige energielandschap en de rol die de
netbeheerder hierin speelt:
2

Het energielandschap is steeds in beweging. Na de vrijmaking van
de energiemarkt, komen er nu weer nieuwe evoluties en uitdagingen
op ons af, onder andere in het kader van de 20-20-20
doelstellingen.

Omwille van deze nieuwe evoluties, wijzigen de huidige rollen van
de netbeheerders ten opzichte van vandaag.

Om voorbereid te zijn op de nieuwe uitdagingen van morgen en om
de gewijzigde rollen te kunnen opnemen, hebben de netbeheerders
ter ondersteuning een aantal initiatieven opgestart: slimme meters,
slimme netten en Atrias (centraal clearing house).
Agenda

Energielandschap vandaag en in de toekomst

Rol van de netbeheerder in de veranderende context

Lopende initiatieven
 Slimme meters
 Slimme netten
 Clearing house
 Wisselwerking tussen de initiatieven
3
Energielandschap vandaag en in de toekomst
Toen…
… Nu
Begin jaren 2000:
‘Wat zal de vrijmaking van de
energiemarkt geven?’
Begin jaren 2010:
‘Wat zal 20-20-20 geven?’
- Hoe ziet het Belgische marktmodel
eruit in een geliberaliseerde wereld ?
- Welke verschillende rollen &
verantwoordelijkheden spelen mee ?
- Hoe moet de nodige informatie tussen
de verschillende marktpartijen
gecommuniceerd worden ?
- Hoe kunnen we omgaan met de steeds
grotere volumes van hernieuwbare
energie ?
- Hoe ziet het Belgische marktmodel
eruit in een “slimme” wereld (slimme
meters en slimme netten) ?
- Welke verschillende rollen &
verantwoordelijkheden komen erbij ?
- Wat gebeurt er als ik als consument
van leverancier wil veranderen ?
MORGEN?
4
Energielandschap vandaag en in de toekomst
MORGEN?
Uitdagingen
- Stijgende prijzen zorgen ervoor dat steeds meer consumenten hun factuur niet meer
kunnen betalen
- De vraag naar energie blijft stijgen en de netten moeten deze stijgende vraag
kunnen ondersteunen
- Steeds meer decentrale hernieuwbare productie komt in de markt, Wind, zon, is niet
op vraag beschikbaar op het ogenblik van de grootste consumptie … dit zorgt voor
nieuwe uitdagingen op gebied van netbeheer om congestie te voorkomen
- Het aantal elektrische voertuigen zal stijgen en deze moeten kunnen opladen
zonder het net te overbelasten
- De technologisch nieuwe mogelijkheden van de slimme meters zorgen voor meer
gegevens voor het netbeheer, meer facturatieflexibiliteit, meer opportuniteiten voor
de consument,…
- Nieuwe marktpartijen zullen hun diensten op de energiemarkt willen aanbieden in de
“slimme” wereld van elektriciteit
- De momenten van afname en van opwekking van energie bij de consument lopen
uiteen, hetgeen kan zorgen voor problemen op het net
5
- …
Energielandschap vandaag en in de toekomst
MORGEN?
De uitdagingen waar we voor staan vertalen zich in verschillende vragen:
- Wat is de impact van de uitdagingen op de rollen en verantwoordelijkheden van de
verschillende marktpartijen ?
- Hoe kunnen we ervoor zorgen dat het net de stijgende vraag naar energie, de
toenemende hernieuwbare energie en de toenemende flexibele belastingen zoals
elektrische voertuigen en warmtepompen, blijft aankunnen zonder comfortverlies voor
de consument ?
- Wat moeten we allemaal met de slimme meter kunnen doen ?
- Hoe kan de slimme meter op de meest efficiënte manier geïmplementeerd worden
zodat ook de meeste opportuniteiten gecreëerd worden voor de consument ?
- Welke nieuwe partijen zullen er op de markt komen om van de functiontaliteiten van
de slimme netten gebruik te maken ?
- Hoe kunnen de verschillende marktpartijen op de meest efficiënte manier
samenwerken en de nodige informatie uitwisselen ?
- Binnen welke tijdslijn zijn deze evoluties te verwachten?
- …
6
Energielandschap vandaag en in de toekomst
MORGEN?
Om klaar te zijn voor de nieuwe uitdagingen van morgen, versterken de netbeheerders
de rollen die ze reeds vandaag in de markt opnemen en zetten ze een aantal
initiatieven op om een antwoord te geven op al deze vragen.
Rollen opgenomen door
netbeheerder
Clearing
house
Slimme
meters
Slimme
netten
7
Agenda

Energielandschap vandaag en in de toekomst

Rol van de netbeheerder in de veranderende context

Lopende initiatieven
 Slimme meters
 Slimme netten
 Clearing house
 Wisselwerking tussen de initiatieven
8
Netexploitatie
&
Aansluitingen
Rol netbeheerder in veranderende context
• Beheer, bouwen en onderhouden van het distributienet voor
elektriciteit en aardgas voor een bepaald grondgebied
• Vervoeren van de energie voor de leveranciers tot bij de
consumenten die op het net zijn aangesloten
Onafhankelijke
marktfacilitator
• Beheren van de meterinstallaties en het bezorgen van
correcte meterstanden in de markt
9
• Optreden als sociale leverancier voor “gedropte”
huishoudelijke klanten
• Bevorderen van rationeel energiegebruik
• Beheren van het toegangsregister in de markt en
gegevensuitwisseling met marktpartijen (vb leveranciers)
Rol netbeheerder - Netexploitatie & Aansluitingen
VANDAAG

De netten zijn gedimensioneerd op basis van centrale productie die stroomafwaarts tot bij
de consument vloeit (gelijktijdigheid 0,3 -> 0,8)
MORGEN

Huidige netten zijn niet voorzien op de nieuwe ontwikkelingen: (gelijktijdigheid ~1)
 Aangroei van decentrale productie die vaak groter is dan het lokale verbruik
 Opkomst van elektrische voertuigen, warmtepompen, …

10
Om een antwoord te bieden aan deze uitdagingen zal er steeds een afweging gemaakt
moeten worden tussen een uitbreiding van het net om de bijkomende vragen vanuit de
markt te ondersteunen en een investering in ‘slimme’ technologieën.
Rol netbeheerder - Netexploitatie & Aansluitingen

Om deze slimme technologieën te ondersteunen zullen er in de toekomst meer
meetgegevens nodig zijn:
 Vanuit exploitatie van het distributienet is een bepaalde granulariteit van data vereist en deze data
is wenselijk op real time basis.
 Vanuit de marktprocessen hoeft de granulariteit van deze data niet noodzakelijkerwijs dezelfde te
zijn en het real time aspect is enkel relevant indien de consument hier actief iets mee wil gaan
doen in de hele marktketting.
 Door de keuze voor bepaalde producten die door de leverancier of andere marktpartijen zullen
aangeboden worden, bepaalt de consument de granulariteit van de data die gebruikt wordt in de
marktprocessen (en dus in zijn facturatie).
11
Rol netbeheerder - Onafhankelijke Marktfacilitator

De netbeheerders, als gereguleerde partij, zien het als hun kernopdracht om
hun rol als marktfacilitator voluit te spelen, dit wil zeggen het uitvoeren van
faciliterende taken om:
 Een goede en kostefficiënte marktwerking te garanderen
 Constante verbetering te waarborgen in functie van toekomstige ontwikkelingen (commerciële
VPP, elektrische wagens, flexibiliteit, decentrale productie, …)

Om deze opdracht te vervullen, moeten de netbeheerders een neutrale, stabiele
en onafhankelijke rol in de markt opnemen.
 De netbeheerder is een onafhankelijk beheerder van de marktdata zonder commercieel oogmerk.
 De netbeheerder is verantwoordelijk om tijdig correcte en gevalideerde meetgegevens te verdelen
in de markt die de basis vormen voor de afrekening tussen partijen.
 De netbeheerder zal steeds werken aan een verbetering van de marktwerking en de
gegevensuitwisseling tussen de partijen.
 De netbeheerder moet de rol van sociale leverancier blijven opnemen in de markt.
 Via de diensten van Rationeel Energieverbruik moet de netbeheerder de 20-20-20 doelstellingen
helpen waarmaken.
 De netbeheerder samen met de andere marktpartijen staan in voor de verwezenlijking van een
maatschappelijk optimum, door de infrastructuur nodig voor de vrije markt te optimaliseren. De
netbeheerder dient op basis van het gelijkheidsprincipe op een objectieve manier diensten
(verlenen van nettoegang) aan alle netgebruikers aan te bieden.
12
Agenda

Energielandschap vandaag en in de toekomst

Rol van de netbeheerder in de veranderende context
 Netexploitatie
 Marktfacilitator
 Onafhankelijke partij in de markt

Lopende initiatieven
 Slimme meters
 Slimme netten
 Clearing house
 Wisselwerking tussen de initiatieven
13
Lopende initiatieven
Vanuit hun rollen in de markt, werden een aantal initiatieven
opgestart om de netbeheerders voor te bereiden op de
uitdagingen van morgen zodat ze mee kunnen evolueren met
de dynamische context van de energiemarkt vandaag.
 Slimme meters
 Slimme netten
Clearing
house
 Atrias – Centraal Clearing House
Slimme
meters
Slimme
netten
14
Lopende initiatieven – Slimme meters
‘Meten is weten’
en
‘Weten stimuleert verbeteren’

Slimme meter vs klassieke meter
 Duidelijker zicht op (evolutie) verbruik :
Verbruik
Verbruik
350
300
250
200
kWh 150
100
50
0
3600
3400
3200
kWh 3000
2800
2600
2400
2007
2008
2009
2010
Tijd (Jaar)
2011
Tijd
 Uitleesbaar van op afstand
 Aanstuurbaar/Moduleerbaar van op afstand
15
 Automatisering via P1-poort
Lopende initiatieven – Slimme meters

Baten voor de consument
 Snellere verbruiksfeedback (bewustwording)
 Dalende verbruik dankzij grotere energie-efficiëntie
 Correcte facturatie van verbruik (geen schattingen, verbeterde datakwaliteit)
 Snellere facturatie van verbruik (op maandbasis)
 Lagere interventiekosten en grotere klantentevredenheid wegens mogelijkheden op afstand
 Informatiedoorstroming via verschillende kanalen: display, pc, digitale televisie, app voor smart
phone, …
 Vereenvoudiging betaal- en oplaadmogelijkheden
 Instelbaarheid op afstand van een tariefplan ‘op maat’
 Nieuwe energiediensten
 Snellere en efficiëntere opvolging van onregelmatigheden (storingen) en onrechtmatigheden
 Signaalfunctie in noodsituatie

16
Planning (eerste deel baten vanaf UMIG6)
Lopende initiatieven – Slimme netten

Maatschappelijke evolutie
 20-20-20 doelstelling
 ↓ CO2 uitstoot door↓ verbruik fossiele brandstoffen
– ↑ productie hernieuwbare energie (zonnencellen, WKK, windmolens, …)
– Elektrische voertuigen
– Warmtepompen

Doelstellingen van slimme netten
 20-20-20 doelstelling  maximale inschakeling van groene energie
 Goed functioneren van het distributienet
 Comfort voor de consument aanhouden

Gevolgen :
 Exponentiële stijging van vraag naar elektriciteit
 Meer decentrale productie van energie
17
Lopende initiatieven – Slimme netten

Gevolgen dichtslibbende netwerk

Verkeernetwerk


Intenser gebruik netwerk
(belastend voor netwerk)


Gelijktijdig gebruik

Piekbelasting

Opname en afname niet gelijktijdig

Fluctuerend en moeilijk te voorspellen
aanbod van energie (hernieuwbare
energie)

Spanningschommelingen
Onvoorspelbaarheid
verkeershinder


Distributienetwerk
Vraag naar elektriciteit ↑
(belasting netwerk)
Mogelijke oplossingen
1.
Herdimensioneren van netwerkinfrastructuur
2.
Netwerk beheerbaar maken zodat ten alle tijden snel en efficiënt
ingegrepen kan worden ongeacht de situatie van vraag en aanbod

Pieken afvlakken

Belasting aansturen

Gebruikersgedrag aanpassen
Opmerking: behalen van 20-20-20-doelstelling waarbij voorrang dient verleend aan
groene energie dient gewaarborgd in de slimme oplossing
18
Lopende initiatieven – Slimme netten

Baten :
 Objectiveren (maatschappelijk verantwoord) van investeringen in netwerkinfrastructuur
 Financiële voordelen door
 Energieprijs: verbruik maximaal te activeren op het ogenblik groene energieproductie
 Belasting netwerk: verbruiksgedrag lokaal aanpassen ifv beschikbare netcapaciteit
 Beperken CO2 uitstoot
 Kwalitatieve energie bevoorrading door duurzaam beheer van distributienetwerk (evenwicht
op het netwerk)
 Beter zicht belasting distributie- en transmissienetwerk (bidirectioneel energie uitwisseling)
 Beter en efficiënter beheer van onregelmatigheden (storingen)
 Lagere onderhoudskosten wegens beter beheer netwerk
 Signaalfunctie in noodsituaties

Onderzoeksfase : Verschillende onderzoeksprojecten lopende
(Linear, EVA, iMOVE, metaPV, …)

19
Planning
Lopende initiatieven – Clearing house
Federaal platform opgericht door alle Belgische
distributienetbeheerders
20
Lopende initiatieven – Clearing house


De netbeheerders zijn ervan overtuigd dat een gemeenschappelijk Clearing
House op federaal niveau alle marktpartijen en finaal ook de consument ten
goede komt.

Schaalvoordelen (delen van kosten)

Transparantie (transparantie voor nieuwe marktspelers, transparantie in verschillen tussen de regio’s);

Uniformisering (uniforme marktprocessen over de regio’s, uniformiteit in gebruik van data);

Efficiëntie (vereenvoudiging marktprocessen, invoering procesmodules, verhogen foutbestendigheid)

Marktfacilitatie (noodzakelijk voor goede leverancierswerking)
Doel:
 Platform leveren voor marktgesprekken (cf. huidige UMIX werking) om vanuit de rol
van Marktfacilitator te ambiëren:
–
Een vereenvoudiging van de bestaande marktprocessen
–
De implementatie van “future proof” processen die maximaal door nieuwe ICT technologieën
worden ondersteund
 Federaal applicatief platform leveren voor de registratie van marktprocessen met
een (grotendeels) federaal karakter (daar waar vandaag de registratie bij de
verschillende netbeheerders gebeurt)
21
Lopende initiatieven – Clearing house
Het is niet voorzien dat de consument rechtstreeks in aanraking komt met het Clearing
house maar onrechtstreeks zal hij volgende voordelen ervan ervaren:
22

De consument krijgt via zijn leverancier interactief feedback over de doorgegeven data, index en
aangevraagde transactie door middel van preswitching.

De leverancier kan in geval van klachten, via self service, een aantal gegevens bij de DNB
raadplegen om de consument te helpen, en omgekeerd.

De consument ontvangt bij zijn vertrekkende verhuis binnen een redelijke termijn zijn slotfactuur.
Indien hij een geldig verhuisformulier kan voorleggen, is zijn index (en slotfactuur) gegarandeerd.

De bewustwording van het energieverbruik door de consument wordt gestimuleerd door een
continue en snelle terugkoppeling van de verbruiksinformatie.

Consument zal in functie van zijn eigen wensen afrekeningen kunnen krijgen (jaarlijkse afrekening
en maandelijkse voorschotten vs. vb. maandelijkse afrekeningen)

Stijging flexibiliteit

Apart kunnen vermarkten geïnjecteerde energie

Pre-payment mogelijkheden

Verkorte doorlooptijd van marktprocessen door hogere interactiviteit (sneller kunnen wisselen van
leverancier)

Opzetten van een gemeenschappelijke adresdatabase (vb. 100 kWh)

Verhogen van de privacy rond klanten van de sociale leverancier, waardoor herkenning van de klant
van de sociale leverancier uitgesloten wordt bij een switch naar een commerciële leverancier.
Lopende initiatieven – Clearing house
Planning
2011
2012
Point of View
document & Scope
MIG 6 procesbescprekingen
15-3-2012
MIG 6
Visie & Scope

1-1-2013
MIG 6
processen &
berichten
Vandaag werken we binnen Atrias aan het voortraject voor de marktgesprekken omtrent
de toekomstige processen in de markt.
 Visiedocument en scope documenten wordt momenteel besproken tussen de netbeheerders, de
leveranciers en de regulatoren.

23
Wanneer deze documenten gevalideerd zijn, wordt gestart met de uitwerking van de
toekomstige marktprocessen (vanaf 15/3/2012).
Lopende initiatieven - Wisselwerking

In de energiemarkt is het een voorwaarde dat de energiestromen
en datastroom onlosmakelijk verbonden zijn om een efficiënte
en correcte marktwerking te garanderen
 Clearing house garandeert een correcte en efficiënte datastroom ter
ondersteuning van de marktwerking
 Slimme netten garandeert een continue, beheerbare en evenwichtige
energiestroom
Clearing
house
 Slimme meters vormt een onmisbare brug tussen de datastroom en
de energiestroom
Slimme
meters

24
Kortom, slimme meters, slimme netten en de clearing house
vormen één samenhangend geheel dat maatschappelijk
noodzakelijk is en eveneens opportuniteiten biedt voor de
consument.
Slimme
netten