De aanwezigheid van regen- wormen in de bodem

De aanwezigheid van regenwormen in de bodem vergroot
de opbrengst van gewassen.
Dat blijkt uit een studie van
Wageningse, Amerikaanse
en Braziliaanse onderzoekers
die onlangs is gepubliceerd
in het wetenschappelijke tijdschrift 5cientific Reports. De
gewasopbrengst kan met wel
25 procent toenemen. Maar
dat effect verdwijnt als er
kunstmest wordt gestrooid.
"Dit resultaat is niet onverwacht,"
zegt Jan Willem van Groenigen,
universitair
hoofddocent
bij de
leerstoelgroep Bodembiologie van
Wageningen University en hoofdauteur van het onderzoek. "Mensen
weten al duizenden jaren dat regenwormen goed zijn voor de plantengroei. Wat we niet wisten is hoe
sterk dit effect is, en wat het veroorzaakt. Dat hebben we onderzocht."
Literatuurstudie en
statistische techniek
Van Groenigen
en zijn MScstudente Hannah Vos verzamelden
alle publicaties die tot nu toe over
dit onderwerp werden gepubliceerd:
58 verschillende studies, waarvan de
oudste dateert uit 1910. Alle experimenten onderzochten de invloed
van regenwormen op de gewasopbrengst en plantengroei. Vervolgens
kon Ingrid Lubbers van de leerstoelgroep Bodembiologie, met behulp
van een statistische techniek getiteld
meta-analyse, patronen ontdekken
in de grote hoeveelheid gegevens.
25 procent toename
opbrengst
De resultaten waren heel duidelijk: "Als er regenwormen aanwezig zijn, neemt de gewasopbrengst
met gemiddeld 25 procent toe, en
de bovengrondse
biomassa met
23 procent," aldus Ingrid Lubbers.
"We zagen ook dat regenwormen
geen invloed hebben op het stikstof gehalte van de planten. Dat is
een indicatie voor de kwaliteit van
een gewas. Al met al kunnen we dus
concluderen dat regenwormen een
bijzonder positief effect hebben op
de gewasproductie."
Regenwormen zorgen voor
stikstof voor de plant
Het onderzoekteam,
waar ook
wetenschappers van de Northern
Arizona University in de Verenigde
Staten en Embrapa Forestry uit
Brazilië deel van uitmaakten, deed
verder onderzoek naar de onderliggende mechanismen van het effect
van regenwormen. Het positieve
effect verdween als er (stikstof-)
kunstmest werd toegediend, of als
er planten aanwezig waren (vlinderbloemigen) die zelf stikstof uit
de lucht kunnen halen. "Dit suggereert dat regenwormen de groei
van gewassen stimuleren
door
de hoeveelheid beschikbare stikstof voor de planten te verhogen,"
aldus Kees Jan van Groenigen van
de Northern Arizona University.
Stikstof is een van de belangrijkste
voedingsstoffen die planten nodig
hebben om te groeien. "Wormen
graven en eten, en in hun uitwerpselen komt stikstof vrij die anders
in de bodem organische stof of in
'plantenresten vast blijft zitten."
Beste resultaat bij boeren
zonder stikstofkunstmest
Betekent dit dat de natuur ons, dankzij de regenwormen, gratis stikstofkunstmest levert? Ingrid Lubbers:
"Jammer genoeg niet. Regenwormen
produceren geen stikstof, ze kunnen
alleen helpen om het beschikbaar te
maken. Wormen hebben het grootste effect als er grote hoeveelheden
plantenresten worden toegevoegd
waar ze zich mee kunnen voeden.
Als je dat niet doet, dan moet je
accepteren dat je een deel van de
organische stof in de bodem verliest
om stikstof vrij te kunnen maken."
Daarom concluderen de auteurs dat
regenwormen vooral belangrijk zijn
voor twee soorten boeren: degenen
die geen minerale stikstof kunstmest
kunnen gebruiken omdat ze het niet
kunnen betalen, en'boeren die geen
stikstotkunstmest
willen gebruiken maar vertrouwen op afbraak
van organische stof, bijvoorbeeld
in biologische landbouwsystemen.
In conventionele, intensieve landbouwsystemen met veel kunstmestgebruik zal het positieve effect van
regenwormen waarschijnlijk klein
zijn.
Grootste effect in schrale
bodems
Maar er blijven nog steeds veel
vragen onbeantwoord, benadrukt
Jan Willem van Groenigen: "Ons
onderzoek legt een paradox bloot:
regenwormen hebben nou juist het
grootste positieve effect op plantengroei in de schrale, onvruchtbare
bodems waarin ze het moeilijkst
overleven. Toekomstige
studies
zouden zich daarom vooral moeten
richten op manieren om de regenwormpopulatie in deze bodems te
vergroten. paarnaast is het onduidelijk uit de gevonden artikelen
in welke mate regenwormen ook
de beschikbaarheid
van andere
voedingsstoffen beïnvloeden, met
name van fosfaat. Dit moeten we
ook weten, als we willen begrijpen
hoe regenwormen
ons kunnen
helpen met het verduurzamen van
de landbouw."
~