24/06/2014

NEDERLANDSE REPORTER RENA NETJES IN
EGYPTE TOT TIEN JAAR VEROORDEELD,
JARENLANGE STRAFFEN VOOR TEAM AL-JAZEERA
De Standaard 24/06/2014 (Ine Roox)
‘Ik rust niet voor ze uit de cel zijn’
‘Nu zijn ze helemaal gek geworden’, reageerde de Nederlandse journaliste Rena
Netjes, toen ze maandag via Twitter vernam dat ze in Egypte bij verstek tot tien jaar
cel is veroordeeld. Drie reporters van Al-Jazeera zitten echter al sinds december in de
cel, zij kregen gisteren een jarenlange celstraf.
Rena Netjes beseft dat ze eigenlijk van geluk mag spreken. Dat klinkt natuurlijk
vreemd, aangezien de journaliste gisteren vernam dat een Egyptische rechtbank haar,
en elf anderen, tot tien jaar cel heeft veroordeeld. Maar dat vonnis werd bij verstek
geveld – Netjes vernam het via Twitter, in Nederland.
‘Repressie, zoals nu in Egypte, creëert jihadstrijders’
Rena Netjes
Zodra de Nederlandse journaliste begin dit jaar hoorde dat ze op de lijst met
‘verdachte terroristen’ stond, ontvluchtte ze Caïro om in allerijl terug te keren naar
Nederland. ‘Met toestemming van de Egyptische autoriteiten’, stipt ze zelf aan, ‘die
inzagen wat een enorme blunder die aanklacht was. De hoogste officier van justitie
noemde de bewijslast tegen mij toen erg pover, en toch ben ik nu veroordeeld. Ik kan
alleen maar zeggen dat ze nou volstrekt gek geworden zijn.’
1
Netjes werd ervan beschuldigd hulp te hebben geboden aan ‘terroristen’. Die
aanklacht was het gevolg van een bezoek dat ze had gebracht aan het Marriott Hotel
in Caïro, waar Al-Jazeera toen kantoor hield. De Nederlandse had er een
achtergrondgesprek met Mohamed Fahmy, journalist van Al-Jazeera en een kenner
van de Sinaïstreek.
Al maanden voeren de autoriteiten de repressie op tegen die nieuwszender, omdat dat
het enige medium is dat de verboden en verbannen Moslimbroederschap nog een stem
geeft in Egypte. ‘Zelf werk ik niet eens voor Al-Jazeera’, zegt Rena Netjes. ‘De
aanklager had dat toch eventjes kunnen nagaan bij het perscentrum? Maar het
openbaar ministerie liegt alles liever bij elkaar. Ik zou hebben gewerkt voor AlJazeera, en die zender ook hebben gefinancierd. Net zoals de staatsmedia druk
verkondigen dat Amerika en Europa de terreur in Egypte zouden sponsoren. Als je dat
dag in, dag uit hoort, hoeft dit vonnis eigenlijk niet eens te verbazen.’
De Egyptisch-Canadese journalist Mohamed Fahmy, die in dit onderzoek gold als de
‘hoofdverdachte’ van het ‘terreurcomplot’, zit samen met de Australiër Peter Greste
en hun Egyptische producer Baher Mohamed al sinds eind december in de cel. Fahmy
en Greste zijn beiden tot zeven jaar veroordeeld. Hun Egyptische collega Baher
Mohamed kreeg drie jaar extra, wegens afzonderlijke beschuldigingen, zoals
wapenbezit.
Hysterie om Moslimbroeders
Journalist Peter Greste heeft Egypte zelfs niet eens in zijn portefeuille; hij viel louter
in voor een afwezige collega. Zijn twee jongere broers waren erbij in de rechtszaal,
toen de veroordeling werd uitgesproken. ‘Ik ben met verstomming geslagen’, zei zijn
broer Andrew Greste, aan The Guardian. ‘Het is heel moeilijk te vatten hoe het hof
tot dit vonnis is kunnen komen.’
De gerespecteerde mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch haalde een stuk
feller uit. ‘De veroordeling van drie professionele journalisten tot een jarenlange
celstraf op basis van zero bewijzen toont hoezeer de rechters in Egypte opgeslorpt zijn
door de hysterie tegen de Moslimbroederschap, die nog wordt aangewakkerd door
president Sisi’, zei Joe Stork, de Midden-Oostenkenner van Human Rights Watch.
Egypte is in de greep van de (met veel repressie gepaard gaande) strijd tegen de
Moslimbroeders, sinds het leger de gekozen president Mohamed Morsi – een
Moslimbroeder – afgelopen zomer heeft afgezet. Ook volgens Rena Netjes toont dit
zware vonnis aan hoeveel schrik de Egyptenaren eigenlijk hebben. ‘Stel je voor, ze
zijn bang van een televisiezender! Sinds 3 juli 2013, de dag dat Morsi is afgezet, zijn
in Egypte bijna 42.000 mensen gevangen gezet. Intussen zijn al tachtig onder hen
overleden, in volstrekte anonimiteit. Er bereiken ons berichten dat jongeren, tieners
zelfs, worden vastgehouden en tijdens hun detentie ook worden gemarteld. Mag ik
erop wijzen dat Ayman al-Zawahiri, een Egyptische arts die een van de kopstukken
van de terreurbeweging Al-Qaeda is geworden, eerst ook in de Egyptische
martelcellen zat? Al-Qaeda is opgericht als verzetsbeweging tegen een repressief
regime. Repressie, zoals nu in Egypte, creëert jihadstrijders.’
2
Rena Netjes is intussen vanuit Nederland aan de slag als Egypte-analist. ‘Ik moet nu
even uitzoeken waar ik nog naartoe kan. Ik heb het professionele advies gekregen om
voorlopig uit heel Afrika en het Midden-Oosten weg te blijven, omdat die
Egyptenaren mogelijk voor geen haar te vertrouwen zijn.’
Dat de Nederlandse buitenlandminister Frans Timmermans de Egyptische
ambassadeur heeft ontboden, stelt Netjes niet gerust. ‘De Egyptenaren spreken met
een dubbele tong. In het buitenland zeggen ze dat ‘‘de rechtspraak onafhankelijk is’’,
terwijl in eigen land angst wordt gezaaid voor de Buitenlandse Vijand.’
Ze beschouwt het nu als haar taak om de zaak van de opgesloten journalisten onder de
aandacht te blijven brengen. ‘Peter Greste heeft gezegd dat hij helemaal afhankelijk is
van wat wij, hierbuiten, voor hem doen. Mohamed Fahmy’s arm is bij zijn arrestatie
uit de kom geraakt, en toch zijn ze hem ook nadien meerdere uren per dag blijven
vastmaken aan de deur van zijn cel. Ik ben vrij en kan in alle vrijheid – veel vrijer dan
toen ik nog in Egypte was – spreken. Daarom ga ik elk forum gebruiken om het over
mijn opgesloten collega's te hebben. Ik rust niet voor ze weer uit de cel zijn.’
3