Werkcollege Kraambed 19- 04- 2012 Start: De start van het

Werkcollege Kraambed
19- 04- 2012
Start: De start van het kraambed vindt plaats na de geboorte van de placenta.
Doel: het doel van de kraamvisites is risicoselectie door de zorgverlener(s), support voor de moeder
vader en eventuele broertjes en zusjes. De zorgverlener (meestal de VK) kan doorverwijzen
m.b.v. de sociale kaart: HA, GYN, CB, GGD, CRISISDIENST.
Eind: Het kraambed duurt meestal 8 dagen, kan verlengd worden tot 10 indien nodig.
In de eerste uren pp kan de kraamvrouw last krijgen van rillingen. Het kan komen door emoties, kou,
spanning, honger of naweeën, maar ook door een milde transfusiereactie van tijdens een baring
opgetreden foetomaternale transfusie.
Op gang komen lactatie
ONTZWANGERING
hormonale veranderingen
Emotionele verandering aanpassen aan ouderschap
Lichaam verandert (gaat terug in oude staat)
N.B.: denk ook aan de vader, vooral na een traumatische bevalling!
Hoe kan de kraamvrouw het beste plassen?
1. Zitten op WC en plassen
2. Opstaan en even uitstrekken
3. Nog aandrang? Zitten en uitplassen!
Als het plassen niet zo wil lukken, kun je de kraamvrouw in ieder geval aanraden om veel (water) te
drinken. Als plassen zeer doet door een hechting of een schaafwond op de labia, kan de kraamvrouw
in de douche plassen: douche aan, en plassen ‘in’ de douchestraal (zodat urine meteen gemengd
wordt).
Bij vrouwen die tijdens de baring gekatheteriseerd zijn is de kans op cystitis groter. Een gewassen
(schone) plas is moeilijk te verkrijgen vanwege mogelijk bloedverlies. De kraamvrouw moet binnen 6
uur pp eigenlijk wel geplast hebben, met een uitloop naar 8 -12 uur. Veel drinken en wat eten kan
helpen. Let ook op een mogelijke retentieblaas (overloop!). Nadat de blaas leeg is gemaakt d.m.v. een
katheter kun je de vochtbalans bepalen. Alles erin = alles eruit.
Hoe zit het met bloedverlies pp?
Tot aan 6 weken pp kan er bloedverlies optreden (lochia). Dit bloedverlies is de eerste tijd pp
(meestal) het hevigst. De kleur van het bloedverlies kan variëren, en het verliezen van stolsels is ook
zeker geen uitzondering (soms hebben stolsels de grootte van een vuist). De kraamvrouw zal soms
ook ’s nachts uit bed moeten vanwege het bloedverlies, het is dan belangrijk dat (de eerste tijd pp)
iemand met haar meeloopt naar de badkamer. Met het bloedverlies kunnen ook naweeën gepaard
zijn, deze zijn vaak erger bij multiparae.
Mastitis
In de volksmond wordt mastitis aangeduid als borstontsteking. De kraamvrouw kan echt goed ziek
worden door mastitis. De borst is vaak plaatselijk ontstoken (rode, harde bult), en het ontstaat doordat
stafylokokken via laesies in de tepel de borst binnenkomen. Het is belangrijk om de baby vaak aan te
leggen in een geval van borstontsteking, en alleen te voeden met een warme borst. Tussen de
voeding door mag de borst wel gekoeld worden.
Hechting van ruptuur en epi
De verloskundige controleert een hechting op:
o
o
o
o
Mooi aangesloten gehechte delen
Eventuele bloedingen (moet in principe niet zo zijn)
Of de hechting niet ontstoken is (bijvoorbeeld door een allergie op het hechtmateriaal).
Of de plek oedemateus is.
Lees van tevoren altijd even het dossier/ bevalverslag om te weten of, en met wat voor hechtingen
je te maken hebt!
Complicaties (m.b.t. hechtingen):
 Oedeem/ hematoom op dag 1, 2 of 3
 Bloeden op dag 1
 Hemorroïden
 Verkleving labia vanaf dag 2. Advies: gaasje met beetje vaseline tussen de labia.
 Trekkende hechting vanaf dag 2-3.
 Wijken vanaf dag 2-3 (?)
Spoelen of een (desinfecterend) badje? Alleen als de wond zo vies is dat deze niet meer kan
genezen. In alle andere gevallen is spoelen met lauwe kamillethee genoeg.
Cardiovasculaire veranderingen pp
Stollingsfactoren stijgen tijdens de zwangerschap. In kraambed wordt deze waarde weer normaal,
tenzij we met pathologie te maken hebben. Direct pp treedt een daling van fibrinogeen op (door
verbruik), daarna wordt de hoeveelheid vlot weer op peil gebracht door het lichaam.
Trombose
Treedt vaak eind van de 1e, of begin van de 2e week op. Advies: kraamvrouw vooral laten lopen: liefst
iedere 3 uur een (klein) rondje. Overigens geven spataderen tijdens de zwangerschap (of opgetreden
tijdens de baring) GEEN verhoogde kans op trombose.
Bekkenbodem
Vooral oefeningen doen! (en niet tijdens het plassen).
Perineum
Cliënten komen vaak met de klacht dat ‘het’ er anders uitziet of dat seks niet meer hetzelfde voelt. De
vagina verandert door een bevalling. Ten eerste is het belangrijk de cliënte te vertellen dat het
perineum en de vulva (waarschijnlijk) nooit meer hetzelfde worden als voorheen. Het is als
zorgverlener wel belangrijk om op afwijkingen te letten: incontinentie, hechtingen, blaasjes, fistels
etc.).
Bloedcirculatie
Bij een cliënte met een hypertensie in de zwangerschap, moet binnen 48 uur pp de bloeddruk weer
gemeten zijn. Cliënte veel laten plassen kan helpen om de RR weer lager te krijgen.
Sepsis





Wordt veroorzaakt door hem. Strep. Groep A
GAS of kraamvrouwenkoorts
Klassiek: eerste symptomen op 1-2e dag.
Temperatuur boven 38°C in het vroege kraambed is alarmerend.
Het ziektebeeld kan er als volgt uit zien:
- malaise
- hoofdpijn
- zeer pijnlijke en gecontraheerde uterus
- hypertensie
Endometritis
 Klassiek: eerste symptomen op dag 3-4
 Koorts boven de 38°C
 Uterus pijnlijk als er op gedrukt word
 Verminderde lochia
 Indien de temperatuur niet daalt: antibiotica als medicatie voorschrijven.
Salpingitis




Klassiek: eerste symptomen na 5e dag (onderbuikpijn en hoge koorts)
Het is een Endometritis die ‘opstijgt’ naar de tubae en daar leidt tot Salpingitis.
Salpingitis is altijd dubbelzijdig (beide tubae).
Salpingitis kan ook worden veroorzaakt door Chlamydia trachomatis. Dit ziektebeeld is minder
ernstig, maar kan ook leiden tot onvruchtbaarheid.
Psychische veranderingen
(30)50-70% van de kraamvrouwen heeft last van de babyblues na de geboorte van hun kind. Het is
belangrijk om als zorgverlener je af te vragen wat nog normaal is, en hier op in te spelen.
Hechting aan kind
Door een traumatische bevalling (een medische bevalling; pijnstilling, vacuümextractie), een sectio of
door overige reden kan de hechting met een kind en zijn/ haar moeder niet goed verlopen. Het is voor
de kraamvrouw (en partner) belangrijk dat zijn hun verhaal kwijt kunnen (misschien zelfs opschrijven)
en de verloskundige kan helpen met het herstellen of opbouwen van de band. Ze kan de kraamvrouw
adviseren om het kindje uit te kleden, en samen weer (bloot) onder de dekens te gaan liggen. Zo
kunnen moeder en kind eigenlijk het moment na de bevalling over doen, maar dan in alle rust.