Groep A streptokokken - Kenniscentrum Kraamzorg

Zorgprotocol Groep A streptokokken
1
1. Inleiding
Groep A streptokok is een veroorzaker van infectieziekten. Groep A streptokok-infecties
behoren tot de meest voorkomende infecties bij de mens, met name bij kinderen. Groep
A streptokok is een bacterie die wordt overgedragen via druppelinfectie. De geïnfecteerde
persoon verspreidt door hoesten of niezen virushoudende druppeltjes in de lucht, die
door een potentieel slachtoffer worden ingeademd waarna de bacteriën hun gevaarlijke
werk kunnen voortzetten. Na 2 tot 5 dagen incubatietijd treden de gevolgen op. Dit kan
in de vorm zijn van roodvonk, een krentenbaard of een keelontsteking.
Hoewel de infecties over het algemeen van korte duur en mild van aard zijn, kan deze
soms levensbedreigend zijn. Symptomen van Groep A streptokok-infecties kunnen zijn:
roodvonk, krentenbaard, keelontsteking, maar ook: kraamvrouwenkoorts, sepsis.
Naast de Groep A streptokok bestaat er ook een groep B streptokokken(GBS). GBS
komen voor bij één op de vijf volwassenen, zonder dat het tot klachten leidt. Mensen die
de bacterie in hun lichaam hebben, zijn dragers. De GBS bevinden zich samen met
andere bacteriën in de darmen. Vaak zijn ze ook in de baarmoedermond of vagina te
vinden, ook weer zonder gevolgen. Soms veroorzaken ze een blaasontsteking. Ze zijn
dan zichtbaar in een kweek van de urine. (zie zorgprotocol Groep B streptokokken)
1
RIVM LCI-richtlijn Groep A-streptokokkeninfectie (GAS) 2011
Pagina 1 van 3
Zorgprotocol Groep A streptokokken
Documenteigenaar: KCKZ
Versie 0.2
Vastgestel d.d.01-09-2015
Evaluatie dd.01-09-2016
2. Ernstige infectie voor kraamvrouwen
Als kraamvrouwen worden besmet, kan er kraamvrouwenkoorts optreden. Dit komt bij 2
procent van de kraamvrouwen voor. Het is een ernstige en soms niet op tijd
gesignaleerde infectie, die in het meest ernstige geval kan leiden tot een
bloedvergiftiging (sepsis) en overlijden. Bij 1 procent ontwikkelt de infectie zich tot een
agressieve aandoening met een zeer snel en ernstig verloop. De besmettelijke periode
van Groep A streptokokken duurt 10-21 dagen of 48 uur na de start met antibiotica.
2.1 Groep A streptokokken bij pasgeborene
Pasgeborenen lopen vooral risico op infectie van de neus- en keelholte.
2.2 Symptomen/herkennen
Kraamvrouwenkoorts (veroorzaakt door een ontsteking/infectie van de baarmoederholte)
is vaak moeilijk te herkennen. De klachten bij een besmetting met Groep A
streptokokken hoeven aanvankelijk niet zo ernstig te zijn en hoeven zeker niet op een
infectie te wijzen. Ook hoeft de kraamvrouw niet meteen koorts te krijgen. Toch is het
vaststellen van Groep A streptokokkeninfectie door het afnemen van (bloed)kweken
verstandig en tijdig ingrijpen van groot belang. In een later stadium kan de situatie snel
verslechteren en leiden tot bloedvergiftiging (sepsis) en zelfs de dood.
Kraamvrouwenkoorts kan zich op verschillende manieren uiten. Er is geen duidelijk
vaststaand patroon van verschijnselen. De eerst tekenen bestaan uit:
 koorts
 zich niet lekker voelen (algemene malaise)
 buikpijn
 een snelle ademhaling of kortademig
 abnormale afscheiding, toename van vloeien
 soms treedt 2 dagen na de bevalling plotselinge pijn van de baarmoeder op
2.3 Preventie
De beste maatregel om een besmetting met Groep A streptokokken te voorkomen is een
goede hygiëne.(zie het zorgprotocol hygiënisch werken). Zieke vrienden of familieleden
kunnen beter niet op kraambezoek komen. Laat kinderen met roodvonk of een
krentenbaard in geen geval in dezelfde ruimte als de kraamvrouw of de pasgeborene
slapen. Als je als kraamverzorgende hoort dat de kraamvrouw voor de bevalling in
contact is geweest met roodvonk, dan is het verstandig om dit te melden bij de
verloskundige of huisarts. Doe dit ook als er bij moeder of kind verschijnselen van
roodvonk optreden.
2
Zorgprotocol Groep A streptokokken versie 0.2
Kenniscentrum Kraamzorg augustus 2015
2.4 Behandeling
Als kraamverzorgende kun je het beste al bij de eerste tekenen (ook bij twijfel) en bij elk
‘niet-pluis-gevoel’ hulp inroepen van de verloskundige of de huisarts. Dan kan tijdig een
antibioticum toegediend worden. Er zijn antibiotica waarbij de kraamvrouw gewoon
borstvoeding kan blijven geven. Als er sprake is van een bloedvergiftiging (sepsis) zal de
kraamvrouw in het ziekenhuis worden opgenomen.
2.5 Symptomen/herkennen van roodvonk
Let op de volgende (combinatie van) verschijnselen:
 keelpijn, gevolgd door koorts en koude rillingen;
 bleek om de mond en hoogrode wangen;
 eerst een witte tong, dan rood met gezwollen papillen;
 huiduitslag in de vorm van rozerode vlekken met harde puntjes, vooral zichtbaar op
de buik, de zijkanten van de borstkas en in de huidplooien van oksels en liezen.
2.6 Risico voor de pasgeborene
De pasgeborene loopt vooral risico op een infectie van de neus- en keelholte.
2.7 Risico voor de kraamvrouw
Kraamvrouwen behoren tot de risicogroep voor besmetting voor krentenbaard en
roodvonk. Nauw contact ((meer dan 4 uur per dag of 20 uur per week, samen op een
kamer slapen of direct slijmvliescontact)2 wordt afgeraden.
2
RIVM LCI-richtlijn Groep A-streptokokkeninfectie (GAS)2011
3
Zorgprotocol Groep A streptokokken versie 0.2
Kenniscentrum Kraamzorg augustus 2015