Samenvatting Effectbeoordeling betreffende het voorstel tot

EUROPESE
COMMISSIE
Brussel, 16.2.2016
SWD(2016) 28 final
WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE
SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING
bij
Voorstel voor een besluit van het Europees Parlement en de Raad
tot instelling van een mechanisme voor informatie-uitwisseling met betrekking tot
intergouvernementele overeenkomsten en niet-bindende instrumenten tussen lidstaten
en derde landen op energiegebied en tot intrekking van Besluit nr. 994/2012/EU
{COM(2016) 53 final}
{SWD(2016) 27 final}
NL
NL
Samenvatting
Effectbeoordeling betreffende het voorstel tot herziening van het besluit tot instelling van een
mechanisme voor informatie-uitwisseling met betrekking tot intergouvernementele overeenkomsten
tussen lidstaten en derde landen op energiegebied
Besluit nr. 994/2012/EU.
A. Maatregelen zijn nodig
Waarom? Wat is het probleem? Maximaal 11 regels
Bij het besluit betreffende intergouvernementele overeenkomsten tussen lidstaten van 25 oktober 2012 is een
mechanisme opgezet voor de uitwisseling van informatie tussen de lidstaten en de Commissie over
intergouvernementele overeenkomsten (hierna IGO's genoemd) op het gebied van energie. Uit de analyse in het
evaluatieverslag dat als bijlage bij de effectbeoordeling is gevoegd, is gebleken dat het huidige IGO-besluit niet
beantwoord aan een van zijn voornaamste doelstellingen, namelijk garanderen dat de IGO's aan het recht van
de Unie voldoen. Meer in het bijzonder is dat besluit niet doeltreffend gebleken om te bevorderen dat IGO's
waarvan achteraf wordt ontdekt dat zij niet aan de EU-wetgeving voldoen, worden omgezet in IGO's die daar
wel aan voldoen. Voor dit probleem zijn de drie belangrijkste onderliggende oorzaken:
 het ontbreken van een voorafgaande kennisgeving van de IGO's aan de Commissie, waardoor het risico
bestaat dat IGO's tot stand worden gebracht die niet aan de EU-wetgeving voldoen;
 het gebrek aan passende juridische mechanismen in sommige IGO’s om deze te wijzigen of te
beëindigen;
 het gebrek aan transparantie in lopende onderhandelingen over IGO's/substitutie-effect.
Wat is het doel van dit initiatief? Maximaal 8 regels
De herziening van het IGO-besluit vindt plaats in het kader van de strategie voor de energie-unie, dat tot doel
heeft om de consumenten in de EU — huishoudens en bedrijven — een betrouwbare, duurzame, concurrerende
en betaalbare energievoorziening te bieden. De twee voornaamste doelstellingen van de herziening zijn:
 ervoor zorgen dat de IGO's beter aan de EU-wetgeving voldoen, zodat de interne markt goed werkt en
de concurrentie wordt gestimuleerd;
 zorgen voor meer transparantie van de IGO's om de kostenefficiëntie van de energievoorziening van de
EU en de solidariteit tussen de lidstaten te vergroten.
Wat is de meerwaarde van maatregelen op EU-niveau? Maximaal 7 regels
In de eerste plaats zijn de lidstaten op grond van de EU-wetgeving verplicht om elke onverenigbaarheid tussen
het recht van de Unie en hun IGO's met derde landen te voorkomen of ongedaan te maken. Op grond van
artikel 194 VWEU is het een doelstelling van de EU om te zorgen voor de goede werking van de interne
energiemarkt, en dit vereist dat de invoer van energie in de Europese Unie volledig in overeenstemming is met
de regels van die interne energiemarkt. Ten tweede wordt de behoefte aan coördinatie op supranationaal niveau
versterkt door de geleidelijke integratie van de energie-infrastructuur en –markten op EU-niveau, de
gemeenschappelijke afhankelijkheid van externe leveranciers en de ambitie van de EU en haar lidstaten om een
energie-unie tot stand te brengen.
B. Oplossingen
Welke wetgevende en niet-wetgevende beleidsmaatregelen zijn in overweging genomen? Heeft
een bepaalde optie de voorkeur? Waarom? Maximaal 14 regels
Optie 1: Referentiescenario: Het IGO-besluit blijft ongewijzigd, maar het inbreukbeleid wordt versterkt.
Optie 2: In de IGO's op te nemen standaardclausules, die niet in strijd zijn met het EU-recht/de
EU-richtsnoeren:
Er kunnen standaardclausules worden ontwikkeld en de gevolgen van het gebruik ervan in IGO's voor het proces
van beoordeling door de Commissie kunnen worden gespecificeerd.
Optie 3: Beoordeling vooraf door de Commissie van de IGO’s zou verplicht kunnen worden gesteld:
De lidstaten zouden kunnen worden verplicht de Commissie in een vroeg stadium in kennis te stellen van
lopende onderhandelingen over IGO's en hun ontwerp-IGO’s aan de Commissie voor te leggen voor een
evaluatie vooraf.
2
Optie 4: De Commissie zou het recht kunnen krijgen om als waarnemer deel te nemen aan
onderhandelingen over IGO’s:
In het kader van de huidige IGO-besluit kunnen de lidstaten "de Commissie verzoeken [hen] tijdens die
onderhandelingen bij te staan". Lidstaten zouden echter kunnen worden verplicht de Commissie uit te nodigen
om als waarnemer aan onderhandelingen deel te nemen.
Optie 5: De Commissie zou kunnen onderhandelen over EU-overeenkomsten op het gebied van
energie:
Verplichte kennisgeving vooraf zou het mogelijk maken om vooraf te controleren en te bespreken of een
(exclusieve of gemengde) EU-overeenkomst een meer geschikte methode zou zijn om een bepaald doel te
bereiken.
De conclusie van deze effectbeoordeling was dat optie 3 de meest effectieve, efficiënte en evenredige optie is.
Wie steunt welke optie? Maximaal 7 regels
Een openbare raadpleging over dit initiatief heeft van 28.7.2015 tot en met 22.10.2015 plaatsgevonden, en de
belangrijkste resultaten daarvan waren:
 Overheden: Zes lidstaten waren van mening dat het huidige systeem moet worden versterkt. Vijf
lidstaten waren van mening dat een herziening van het huidige systeem niet nodig is;
 Bedrijfsleven: Een grote meerderheid van de respondenten uit het bedrijfsleven onderstreepte dat het
van belang is commerciële contracten buiten de werkingssfeer van het IGO-besluit te houden.
De voorstanders van een versterking van het IGO-besluit waren over het algemeen van mening dat de invoering
van een verplicht mechanisme voor verificatie vooraf het belangrijkste middel zou moeten zijn voor het
verwezenlijken daarvan.
C. Gevolgen van de voorkeursoptie
Wat zijn de voordelen van de voorkeursoptie (indien van toepassing, anders van de belangrijkste
opties)? Maximaal 12 regels
Deze effectbeoordeling is gebaseerd op een kwalitatieve beoordeling van de voorgestelde opties, aangezien het
niet mogelijk is de directe en indirecte macro-economische effecten van wijzigingen van het IGO-besluit volledig
te kwantificeren. De economische voordelen van optie 3 (verplichte verenigbaarheidscontrole vooraf) zouden het
gevolg zijn van het feit dat de IGO's beter aan de EU-wetgeving voldoen en zouden vooral verband houden met:
 de grotere rechtszekerheid, die gunstig is voor investeringen. Dit geldt met name voor
infrastructuurgerelateerde IGO’s die bedoeld zijn om rechtszekerheid te bieden voor projecten met een
hoog investeringsniveau;
 een goed functionerende interne energiemarkt zonder segmentatie en met meer concurrentie;
 een grotere transparantie met betrekking tot de energievoorzieningzekerheid in alle lidstaten, wat weer
kan bijdragen tot het verminderen van het risico van overlappingen van investeringen en/of leemten in
de infrastructuur.
De gevolgen van een nieuw IGO-besluit voor het milieu en de maatschappij zouden indirect zijn. Als een
dergelijke herziening ervoor zorgt dat de IGO's beter aan de EU-wetgeving voldoen, en daarmee voor een beter
ondernemersklimaat zorgt, dan zouden die gevolgen positief zijn.
Wat zijn de kosten van de voorkeursoptie (indien van toepassing, anders van de belangrijkste
opties)? Maximaal 12 regels
De voorkeursoptie, optie 3, zou administratieve kosten met zich mee kunnen brengen, zowel voor de Commissie
als voor de lidstaten
Op het niveau van de EU zouden waarschijnlijk twee ambtenaren van DG ENER zich twee volledige werkdagen
moeten bezighouden met het eerste onderzoek vooraf voor elke nieuwe IGO of wijziging daarvan. De Juridische
dienst van de Commissie en andere betrokken DG’s zouden ook moeten worden geraadpleegd, en één of twee
juridische functionarissen zouden hier naar schatting één tot twee dagen aan moeten besteden.
3
Op nationaal niveau zouden de voornaamste juridische beoordelingen en redactionele werkzaamheden die
noodzakelijk zijn voor het sluiten van een IGO met een derde land in ieder geval worden verricht, of er nu
sprake is van een verplichte kennisgeving vooraf of niet . Daarom zouden de extra kosten van deze optie op
nationaal niveau samenhangen met de indiening van documenten bij de Commissie voor beoordeling vooraf.
Wanneer gevallen van niet-naleving van het EU-recht zouden worden vastgesteld, zouden meer juridische
deskundigen moeten worden geraadpleegd. Afhankelijk van de complexiteit van de IGO, zouden wel eens
verschillende overlegrondes met nationale autoriteiten noodzakelijk kunnen zijn, wat ook zou betekenen dat
meer ambtenaren, op meer hiërarchische niveaus in de nationale overheid extra uren zouden moeten besteden
in de fase vóór de ondertekening.
Wat zijn de gevolgen voor bedrijven, het mkb en micro-ondernemingen? Maximaal 8 regels
Aangezien commerciële overeenkomsten buiten de werkingssfeer van het herziene IGO-besluit zouden blijven,
zou de voorgestelde optie, optie 3, geen extra rechtstreekse gevolgen hebben voor het bedrijfsleven in
vergelijking met de huidige regeling. De verplichte evaluatie vooraf van ontwerp-IGO's door de Commissie zou
echter kunnen betekenen dat de ondertekening van de IGO wordt uitgesteld, en zou daarmee indirect van
invloed zijn op de plannings- en investeringsbesluiten van commerciële entiteiten die betrokken zijn bij de
levering van energie of de bijbehorende infrastructuur. Bij optie 3 zou echter ook het algemene
ondernemingsklimaat verbeteren doordat de rechtszekerheid wordt vergroot, waardoor ondernemingen die
betrokken zijn bij investeringen en hun onderaannemers, onder meer uit het midden- en kleinbedrijf, geld
uitsparen.
Zijn er significante gevolgen voor de nationale begrotingen en overheden? Maximaal 4 regels
Afgezien van de bovengenoemde administratieve kosten, zou de voorgestelde optie geen extra gevolgen hebben
voor de nationale begrotingen.
Zijn er nog andere significante gevolgen? Maximaal 6 regels
De invoering van de verplichte beoordeling vooraf door de Commissie zou tot gevolg kunnen hebben dat een
voorgenomen IGO met een derde land niet wordt ondertekend, of dat deze zo zou worden ontworpen of
aangepast dat deze aan de EU-wetgeving voldoet. Dit zou gevolgen kunnen hebben voor de betrekkingen met
het betrokken derde land. Deze beoordeling vooraf zou echter wel rechtszekerheid en stabiliteit brengen in de
contractuele relaties tussen de lidstaten en derde landen. Een andere kwestie is dat de leden van de EER of de
verdragsluitende partijen van de energie-unie ook kunnen besluiten om het herziene IGO-besluit toe te passen.
D. Follow-up
Wanneer wordt dit beleid geëvalueerd? Maximaal 4 regels
In artikel 8 van het IGO-besluit is een herzieningsclausule opgenomen, op grond waarvan de Commissie uiterlijk
op 1 januari 2016 en vervolgens om de drie jaar een verslag moet opstellen. Daarom zal het voorstel voor een
herziening van het IGO-besluit behalve van het evaluatieverslag dat als bijlage bij deze effectbeoordeling is
gevoegd, eveneens vergezeld gaan van een eerste verslag aan het Europees Parlement en de Raad. De
Commissie is voornemens om op 1 januari 2020 een volgend verslag uit te brengen.
4