Extra: Waarom hebben mensen paarden

Extra: Waarom hebben mensen paarden
In dit
•
•
•
extra hoofdstuk leer je:
Dat mensen paarden houden met een bepaald doel.
Met welk doel mensen vroeger paarden hielden.
Waarom mensen nu paarden hebben.
Inleiding
Tegenwoordig houden mensen paarden vooral voor hun
plezier. Ze rijden er wedstrijden mee, maken ritten door het
bos of langs het strand of fokken elk jaar een veulentje.
Vroeger waren paarden echter onmisbaar voor mensen. Toen
auto’s en vliegtuigen nog niet bestonden waren paarden een
heel belangrijk vervoersmiddel. Ook in het leger en in de
landbouw waren paarden onmisbaar. In deze module leer je waarom mensen
vroeger en nu paarden houden.
Vroeger
Paard als vervoermiddel
Nu stappen we op de fiets, in de auto, in de trein of in het vliegtuig als we ergens
naar toe willen. Maar tot en met de eerste wereldoorlog waren paarden het
normale vervoersmiddel. Mensen reden op paarden of ze spanden de paarden
voor koetsen en wagens. Dit betekent dat de opa van jouw opa vroeger
waarschijnlijk met de koets op visite ging.
Paard en leger
Paarden werden ook gebruikt in het leger. Een leger zonder paarden was
jarenlang ondenkbaar. Soldaten werden dan ook getraind in het berijden en
verzorgen van paarden.
Paarden werden in het leger op verschillende manieren ingezet. Zo werden zij
gebruikt tijdens de gevechten. Soldaten zaten met hun zwaard op een paard en
gingen in gevecht met de tegenstander. Na de uitvinding van het buskruit
speelden pistolen en geweren een belangrijke rol. De soldaten zaten toen niet
meer met zwaarden te paard maar met deze nieuwe wapens. Bovendien werd
het kanon gebruikt. Een groot en zwaar wapen dat door paarden naar het front
getrokken werd. Ook zorgden paarden voor de aanvoer van munitie en voeding.
Tot aan de eerste wereldoorlog werd de strijd meestal gewonnen door de partij
die de beste paarden en ruiters had. De Duitsers gebruikten zelfs in de eerste
jaren van de tweede wereldoorlog nog talloze paarden.
Paard en landbouw
Ook in de landbouw hielp het paard de mens. Voordat de tractor uitgevonden
werd was het paard erg belangrijk voor de boerenfamilie. De trekpaarden, die de
boeren gebruikten, zorgden ervoor dat zwaar werk sneller kon worden gedaan.
Een paard is heel geschikt om de ploeg trekken, bomen te slepen en zware
wagens met landbouwproducten te vervoeren. Een paard kan namelijk ongeveer
70% van zijn gewicht slepen. Dit betekent dat een paard van 600 kilo
bijvoorbeeld een boom van ongeveer 420 kilo kan slepen. Een pony van 350 kilo
kan dan een boom van ongeveer 245 kilo slepen. Als we het hebben over het
trekken van een kar dan kunnen ze zelfs nog veel meer gewicht verplaatsen. Als
een pony een kar door heuvelachtig terrein trekt of door los zand dan kan hij één
keer zijn lichaamsgewicht trekken. Als de weg verhard is dan kan hij zelfs drie
keer zijn lichaamsgewicht trekken. Dan mag een paard van 600 kilo dus 1800
kilo trekken. Dat is ongeveer twee keer zoveel als een volwassen man kan
trekken.
Pony’s en kolenmijnen
Pony’s werden ook gebruikt in de kolenmijnen. Daar trokken zij de wagentjes
met kolen die op een rails stonden en verplaatsten zij zware machines. Van de
19e eeuw tot 1994 leefden duizenden pony’s onder de grond.
Paard en politie
Je hebt het vast wel eens gezien, de
politie te paard. De politie maakt al heel
lang gebruik van paarden, al sinds de
18e eeuw! Nog steeds maakt de politie
graag gebruik van paarden.
Politieagenten zitten bijvoorbeeld te
paard tijdens evenementen zoals
voetbalwedstrijden, optochten en
demonstraties. De politie te paard is
heel geschikt om groepen ruziënde
mensen uit elkaar te halen. Dit komt
omdat paarden heel wendbaar zijn. En
dat is natuurlijk handig als het op een plein
erg druk is. Bovendien gaan mensen snel aan de kant als er een groot paard op
hen af komt rennen. Een politiepaard moet rustig en dapper zijn omdat het niet
mag schrikken van schreeuwende voetbalsupporters en vuurwerk.
Paard en jacht
Zoals je waarschijnlijk weet was jagen vroeger
voor mensen een belangrijke manier om aan vlees
te komen. Paarden konden mensen daarbij helpen.
Op een paard ben je namelijk veel sneller dan
lopend. Eeuwenlang hebben mensen te paard
gejaagd op beren, herten en konijnen. Ook de vos
was een belangrijke prooi. Niet alleen paarden
maar ook honden werden gebruikt voor de jacht.
Zij kunnen namelijk goed de geur van andere dieren ruiken en doordat zij achter
de prooi aan rennen kunnen de ruiters te paard het dier ook makkelijk volgen.
Ook nu nog worden in Nederland paarden gebruikt voor de jacht. Tijdens deze
slipjacht wordt niet meer op dieren gejaagd. Mensen trekken een reukspoor.
Hiervoor worden doeken gebruikt met de geur van bijvoorbeeld een vos. De
honden worden dus eigenlijk voor de gek gehouden.
Rijscholen
Rond de 17e eeuw ontstonden in veel Europese landen rijscholen. Oostenrijk,
Spanje, Frankrijk en Nederland hadden hun eigen rijscholen. Deze rijscholen
waren niet bedoeld voor de gewone mensen. De adel en legerofficieren konden
hier trainen. Het doel was dat de ruiters tijdens jachten, maar vooral ook in de
oorlog, meer controle over hun paard kregen. Het berijden van de paarden werd
daardoor veel veiliger.
In de rijscholen leerden de ruiters allerlei bewegingen die zij in de oorlog konden
gebruiken bijvoorbeeld bepaalde sprongen om de vijand te imponeren en zo
mogelijk tegen de grond te werken.
Deze rijscholen vormden de basis van de hedendaagse dressuur. Oefeningen die
nu op het hoogste niveau gereden
worden, zoals de piaffe en de
pirouette, werden toen ook al
gereden.
Sommige rijscholen bestaan nog
steeds. Deze rijscholen geven
voorstellingen, je kunt ze dus
bezoeken. De bekendste rijschool is
de Spaanse rijschool in Wenen.
De foto hiernaast is van de Spaanse
rijschool.
Nu
Tegenwoordig worden paarden in de westerse wereld niet vaak meer in de
landbouw of in een leger gebruikt. En ook als vervoersmiddel zijn zij inmiddels
ingehaald door auto’s, treinen en vliegtuigen. Het jagen te paard doen we
tegenwoordig alleen nog maar voor ons plezier en met een namaakvos. Toch zijn
er nog zo’n 495.000 paarden in Nederland. Er zijn namelijk nog veel redenen
waarom mensen graag paarden houden. Sommige mensen rijden fanatiek
wedstrijden. Andere mensen rijden graag ontspannen in de natuur. Ook zijn er
mensen die het heel leuk vinden om veulentjes te fokken bij hun paard. En ook
de politie maakt nog steeds gebruik van paarden.
Nooit uitgeleerd
Als je met paarden omgaat ben je eigenlijk nooit uitgeleerd. Dit geldt zeker voor
paardrijden. Zorg er daarom voor dat je goede begeleiding krijgt van een
deskundige en gediplomeerde instructrice of instructeur. Ook als je (nog) geen
wedstrijdambities hebt. Eén van de eerste dingen die je leert als je begint met
ponyrijden, is hoe je ervoor kunt zorgen dat de pony naar jou luistert. Ponyrijden
wordt daardoor veiliger.
Als je de eerste beginselen een beetje onder de knie hebt is het goed om veel
verschillende onderdelen van de sport uit te proberen. Zo kun je zien wat je leuk
vindt en waar jij en je pony goed in zijn. Daarna kun je, als je dat wilt, kiezen
voor een onderdeel. Maar je kunt ook verschillende onderdelen naast elkaar
beoefenen. Dat is leuk voor de afwisseling, voor jou en zeker ook voor je pony.
Op www.bixiekids.nl kun je onder ‘paardensport’ lezen welke onderdelen er zijn.
Samenvatting
In dit hoofdstuk heb je geleerd dat mensen paarden houden met een bepaald
doel. Vroeger gebruikten mensen paarden:
• als vervoersmiddel
• in het leger
• in de landbouw
• in de kolenmijnen
• bij de politie
• tijdens de jacht
• in rijscholen
Nu gebruiken mensen paarden:
• voor recreatie, bijvoorbeeld buitenritten
• om veulentjes te fokken
• voor de sport
• bij de politie
Je kunt meer lezen over wat je allemaal kunt doen met een pony in het boek
“Bixie Bieb”. De Bixie Bieb kun je bestellen in de KNHS-webshop op www.knhs.nl