Handleiding Introductieles Annes Dagboek

Handleiding Introductieles Annes Dagboek
De les bestaat uit drie uitdagende activiteiten:
> woordweb
> filmclip met kijkopdracht
> citaten: gebeurtenissen en woorden
> actuele betekenis: interview met Otto
KERNDOELEN
In de lessen besteedt u aandacht aan de
kerndoelen basisonderwijs Oriëntatie op
jezelf en de wereld, thema Tijd:
Het verhaal van Anne Frank is bekend geworden door haar
dagboek. Anne krijgt het roodgeruite dagboek voor haar dertiende
verjaardag op 12 juni 1942. Ze begint meteen met schrijven.
Nog geen maand later gaat de familie Frank onderduiken in het
Achterhuis. Annes leven staat op zijn kop. Maar gelukkig heeft
ze haar dagboek meegenomen naar de schuilplaats… Deze
Introductieles Annes Dagboek voor het digitale schoolbord is
speciaal voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs ontwikkeld.
Met deze les laat u leerlingen kennismaken met Anne Frank
en hoe het dagboek tot stand is gekomen. In de les wordt ook
aandacht besteed aan de historische context, de geschiedenis
van de Jodenvervolging en de Tweede Wereldoorlog. Na de
oorlog keert Annes vader, Otto Frank, als enige van de acht
onderduikers uit het Achterhuis terug uit de concentratie- en
vernietigingskampen. Van helper Miep Gies krijgt Otto de
dagboekpapieren van zijn dochter. In 1947 wordt het dagboek
van Anne Frank uitgegeven. Inmiddels is Het Achterhuis
verschenen in meer dan 70 talen. Door middel van uitspraken
van Otto Frank worden leerlingen aan het denken gezet over de
actuele betekenis van het dagboek.
Kerndoel 51: De leerlingen leren gebruik
te maken van eenvoudige historische
bronnen en ze leren aanduidingen van tijd
en tijdsindeling te hanteren.
Kerndoel 52: De leerlingen leren over
kenmerkende aspecten van de volgende
tijdvakken: (…) wereldoorlogen en
Holocaust; (…). De vensters van de canon
van Nederland dienen als uitgangspunt ter
illustratie van de tijdvakken.
Kerndoel 53: De leerlingen leren
over de belangrijke historische
personen en gebeurtenissen uit de
Nederlandse geschiedenis en kunnen
die voorbeeldmatig verbinden met de
wereldgeschiedenis. De specifieke
leerdoelen staan per activiteit in het
stappenplan beschreven.
Vanuit het thema Mens en samenleving:
Kerndoel 37: De leerlingen leren zich te
gedragen vanuit respect voor algemeen
aanvaarde waarden en normen.
Anne in klas 1 van het Joods
Lyceum, middelbare school,
december 1941.
Wij raden u aan om de Introductieles
Annes Dagboek zelf goed te bekijken,
voordat u deze in de klas gebruikt. De
les is zo ontwikkeld, dat iedere leerkracht
ermee aan de slag kan. U wordt stap voor
stap meegenomen in de les. Afhankelijk
van het niveau van uw groep, kunt u er
natuurlijk ook voor kiezen om delen over
te slaan, te herhalen, of informatie toe te
voegen. Van de verschillende opdrachten
zijn ook PDF-werkbladen beschikbaar die
u voor de leerlingen kunt printen.
1
Handleiding Introductieles Annes Dagboek
DE LES:
Open het menu op het digitale schoolbord. Leg leerlingen uit waar de
introductieles over gaat en wat er van hen verwacht wordt. Klik aan
de rechterzijde op volgende > om te beginnen met het woordweb.
woordweb
Bestaat uit: 1 slide
Tijdsduur: 5 minuten
DOELEN:
- Activeren van voorkennis bij de leerlingen over Anne
Frank en haar dagboek.
Op het digibord ziet u zeven balken waarop woorden
geschreven kunnen worden die met Anne Frank te maken
hebben. Waar denken de leerlingen aan bij het dagboek
van Anne Frank? Laat een leerling zeven woorden
opschrijven. U kunt deze opdracht op meerdere manieren
uitvoeren. U kunt klassikaal het woordweb invullen.
Nadeel van deze werkvorm is dat niet iedere leerling even
betrokken is. In deze handleiding vindt u daarom ook een
werkblad met daarop het woordweb. Als u dit werkblad
kopieert/print, kunnen de leerlingen eerst individueel of
in tweetallen een web invullen. Vervolgens vult u met de
groep het web op het digibord in.
Tip: Wanneer de leerlingen meer dan zeven woorden
weten, kunnen ze er eventueel strepen bijtekenen.
Bent u klaar met het woordweb? Klik dan aan de
rechterzijde op volgende >
filmclip
Met kijkopdracht
Bestaat uit: 3 slides
Tijdsduur: 10 minuten
DOELEN:
- De leerlingen leren gebeurtenissen op chronologische
volgorde te plaatsen op een tijdlijn.
- De leerlingen leren waarom Anne Frank een dagboek
is gaan herschrijven om dit na de oorlog te kunnen
publiceren.
2
Handleiding Introductieles Annes Dagboek
Op het digibord ziet u vijf afbeeldingen. Door op een
afbeelding te klikken, wordt deze groter en verschijnt
er een bijschrift. U kijkt samen met de leerlingen naar
de foto’s en de bijschriften. In deze handleiding vindt u
ook een werkblad van deze slide. U kunt dit werkblad
printen, zodat de leerlingen de opdracht individueel
kunnen uitvoeren. De leerlingen gaan een filmclip over
Anne Frank bekijken waarin de gebeurtenissen van de
foto’s voorkomen. Het filmpje duurt 2:08. Zeg tegen
de leerlingen dat ze goed moeten opletten, want na de
filmclip moeten ze deze vijf afbeeldingen in de goede
volgorde zetten.
Klik aan de rechterzijde op volgende >
Bekijk samen de filmclip. Klik na het bekijken van de
filmclip aan de rechterzijde op volgende >
Zet nu de gebeurtenissen uit de filmclip in de juiste
volgorde. Als de leerlingen een werkblad hebben, kunnen
ze de afbeeldingen met lijnen verbinden met de juiste
data. Als u merkt dat de leerlingen de opdracht moeilijk
vinden, kunt u op de foto’s klikken om zo de bijschriften
nog een keer te lezen. Als iedereen klaar is, kunt u een
leerling op het digibord de foto’s naar de juiste datum
laten slepen. Als alle gebeurtenissen op een plek staan,
verschijnt er een rode knop ‘klaar!’. Klik daarop.
Achterin deze handleiding vindt u ook een werkblad van
deze slide. Bekijk welke afbeeldingen op de goede plaats
staan. Wanneer er fouten tussen zitten, doe dan deze
gebeurtenissen opnieuw.
Staan alle gebeurtenissen in de juiste volgorde? Klik dan
aan de rechterzijde op volgende >
citaten
Met gebeurtenissen en woorden
Bestaat uit: 2 slides
Tijdsduur: 10 minuten
DOELEN:
De leerlingen kunnen gebeurtenissen uit de geschiedenis
van de Jodenvervolging en de Tweede Wereldoorlog
koppelen aan citaten en begrippen van Anne Frank.
- De leerlingen kennen een aantal belangrijke historische
gebeurtenissen uit de jaren 1940 - 1945, die Anne Frank
heeft genoemd in haar dagboek.
3
Handleiding Introductieles Annes Dagboek
GEBEURTENISSEN
Op het digibord ziet u vijf citaten van Anne Frank en vijf
foto’s van gebeurtenissen uit die periode. U kijkt samen
met de leerlingen naar de foto’s. Door op een afbeelding te
klikken, wordt deze groter en verschijnt er een bijschrift. De
leerlingen zetten de vijf foto’s van de gebeurtenissen bij het
juiste citaat van Anne Frank. In deze handleiding vindt u ook
een werkblad van deze slide.
U kunt dit werkblad kopiëren, zodat de leerlingen de
opdracht eerst individueel kunnen uitvoeren. Op het
werkblad kunnen ze de afbeeldingen met lijnen verbinden
met het juiste citaat van Anne Frank. Als u merkt dat de
leerlingen de opdracht moeilijk vinden, kunt u op de foto’s
klikken om zo de bijschriften nog een keer te lezen. Als
iedereen klaar is, laat u een leerling op het digibord de
foto’s een voor een naar het juiste jaartal slepen.
Als alle foto’s bij een citaat staan, verschijnt er een rode
knop ‘klaar!’. Klik daarop. Bekijk welke afbeeldingen
op de goede plaats staan. Wanneer er fouten tussen
zitten, doe dan deze gebeurtenissen opnieuw. Staan alle
gebeurtenissen op de juiste volgorde? Klik dan aan de
rechterzijde op volgende > om de volgende citatenopdracht te doen.
Tip: Als u een exemplaar van het dagboek van Anne
Frank heeft kunt u nog meer (voor)lezen. De citaten van
Anne die gebruikt zijn in de digiles zijn geschreven op:
> ‘Na mei 1940 ging het bergaf met de goede tijden…’, 20
juni 1942 (Inval Duitse leger en anti-joodse maatregelen)
> ‘Niets dan nare en neerdrukkende berichten…’, 9 oktober
1942 (Joden worden opgepakt en gedeporteerd)
> ‘Reden tot optimisme is er toch wel…’, 9 november 1942
(Slag om Stalingrad)
> ‘“This is D-day”, zei om twaalf uur de Engelse radio…’,
6 juni 1944 (Geallieerde troepen landen op kust van
Normandië)
> ‘Nu word ik hoopvol, nu eindelijk gaat het goed! …’, 21
juli 1944 (Moordaanslag op Adolf Hitler)
WOORDEN
Op het digibord ziet u een drie citaten van Anne Frank en
vier woorden. Achterin deze handleiding vindt u ook een
werkblad van deze slide.
U kunt dit werkblad printen, zodat de leerlingen de opdracht
eerst individueel kunnen uitvoeren. Op het werkblad kunnen
ze de woorden met lijnen verbinden met het juiste vakken
in de citaten van Anne Frank. Als iedereen klaar is, laat u
een leerling op het digibord de foto’s een voor een naar het
juiste jaartal slepen.
4
Handleiding Introductieles Annes Dagboek
Als de vier woorden bij een citaat staan, verschijnt er een
rode knop ‘klaar!’. Klik daarop. Bekijk welke woorden op
de goede plaats staan. Wanneer er fouten tussen zitten,
doe deze woorden dan opnieuw. Staan alle woorden
op de juiste volgorde? Klik dan aan de rechterzijde op
volgende > om verder te gaan met de ‘Betekenis’ van het
dagboek.
betekenis
Interview met Otto Frank
Bestaat uit: 2 slides
Tijdsduur: 10 minuten
DOELEN:
- De leerlingen weten dat Otto Frank het dagboek van
Anne Frank heeft laten uitgeven.
- De leerlingen denken na over welke betekenissen Annes
dagboek kan hebben voor hun eigen gedachten en
handelen.
Bekijk samen de filmclip met een deel van een interview
met Otto Frank. De opname is gemaakt in het Achterhuis
door een Amerikaanse televisiezender in 1967. Otto vertelt
over Annes dagboek en welke nieuwe dingen hij door
het lezen van het dagboek te weten is gekomen over zijn
dochter.
Tip: Otto Frank vertelt dat hij door het lezen van
Annes dagboek erachter is gekomen dat ouders hun
kind(eren) niet echt goed kennen. Maar kende Anne
haar ouders wel goed? Ga met elkaar in gesprek over
de stelling: Anne kende haar ouders wel goed.
U kunt dit werkblad printen, zodat de leerlingen de
opdracht eerst individueel kunnen uitvoeren.
Klik na het bekijken van de filmclip aan de rechterzijde op
volgende >
Het dagboek van Anne Frank wordt snel bekend en
verschijnt in vele talen. Lezers van over de hele wereld
sturen brieven naar Otto Frank. Otto besteedt veel tijd aan
het beantwoorden van brieven. In een brief aan leerlingen
van een school uit New York schrijft hij in 1973:
“Het dagboek van Anne Frank zet je aan het denken over
de gruwelijke Jodenvervolging tijdens het nazi-regime.
Maar vandaag de dag heersen er in onze wereld nog
steeds veel vooroordelen, die tot discriminatie kunnen
leiden. Daarom is het ieders plicht zich in zijn eigen kring in
te zetten tegen discriminatie.”
5
Handleiding Introductieles Annes Dagboek
Begrijpen de leerlingen wat Otto zegt?
Leg eerst uit wat een vooroordeel is en wat discriminatie
is.
Vooroordelen zijn in de meest letterlijke zin van het woord
oordelen vooraf over een groep mensen of een persoon uit
een bepaalde groep. Het zijn oordelen (gedachten) in ons
hoofd. Vooroordelen zijn meestal negatieve emoties.
Discriminatie is ongelijke behandeling op grond van
iets dat er voor de situatie niet toe doet, bijvoorbeeld
godsdienst, levensovertuiging, politieke voorkeur, ras,
seksuele voorkeur, geslacht, nationaliteit. Discriminatie
is bij wet verboden, onder andere in Artikel 1 van de
Nederlandse Grondwet.
Wil je als leerkracht meer weten over deze onderwerpen,
download en lees de brochure Begin bij jezelf! op
www.annefrank.org/beginbijjezelf
GESPREKSVRAGEN:
Zeg in je eigen woorden wat Otto Frank bedoelt.
Wie doet er wat tegen vooroordelen en discriminatie?
En zou je zelf iets kunnen doen? Wat?
De gespreksvragen staan ook op het werkblad voor
leerlingen.
De introductieles is afgerond. De leerlingen weten nu
meer over Anne Frank en haar dagboek. Ze kunnen ook
aan de slag met de Anne Frank Krant die jaarlijks in
maart verschijnt. Kijk voor het actuele aanbod op
www.annefrankkrant.nl
We zijn erg benieuwd naar uw ervaringen met de
Introductieles Annes Dagboek. Stuur een reactie naar
[email protected]
Bij voorbaat dank!
6
Handleiding Introductieles Annes Dagboek
COLOFON
Deze handleiding hoort bij de digitale introductieles over Anne Frank
en is ontwikkeld door de Anne Frank Stichting (AFS) en Young Crowds (YC).
Redactie handleiding: Piet van Ledden en Menno Metselaar (AFS)
Eindredactie: Mans Kuipers (YC)
Vormgeving handleiding: Eric van den Berg (Graphic Island)
Vormgeving en technische realisatie introductieles: Annemarie Dekker (YC)
en Lennard Meijer
© Citaten Anne Frank: Frank, Anne, Originele manuscripten dagboeken, versie A
en B, 1942-1944
© Citaten Otto Frank: Collectie Anne Frank Stichting, Amsterdam
© Filmclips: Collectie Anne Frank Stichting, Amsterdam
© Foto’s: Collectie Anne Frank Stichting, Amsterdam; Foto Aviodrome
Lelystad; Beeldbank WO2/NIOD; Beeldbank WO2/Verzetsmuseum Amsterdam;
Bundesarchiv/Bild 146-1969-071A-03; By permission of the Imperial War
Museum/B5103; Juul Hondius/Anne Frank Stichting
Reageren? Stuur een e-mail naar: [email protected]
www.annefrank.org/docenten
© 2017, Anne Frank Stichting
7
Werkblad (1/3) bij Introductieles Annes Dagboek
woordweb
opdracht
Bedenk zeven woorden die te maken hebben met
het dagboek van Anne Frank. Schrijf deze op.
filmclip
Zet deze gebeurtenissen in de juiste volgorde.
Anne hoort de
oproep op Radio
Oranje.
Annes vader geeft
haar dagboek uit.
Anne moet
onderduiken.
Anne krijgt een
Anne begint aan haar
dagboek voor haar
boek over haar tijd
dertiende verjaardag.
in de schuilplaats.
Werkblad (2/3) bij Introductieles Annes Dagboek
citaten / gebeurtenissen
Plaats de gebeurtenis (foto) bij het juiste citaat van Anne Frank.
Geallieerde troepen
landen op de kust
van Normandië
(Frankrijk), 6 juni
1944.
Het Duitse leger
leidt zware verliezen
tegen de Russen bij
Stalingrad, najaar
1942.
Vanaf de zomer van
1942 worden joden in
Nederland opgepakt
en gedeporteerd.
citaten / woorden
Welke woorden ontbreken in de citaten van Anne Frank.
Zet de woorden op de juiste plaats in de tekst
Adolf Hitler bekijkt de
vergaderzaal nadat
er een aanslag op
hem is gepleegd, juli
1944.
NSB-ers brengen
de Hitlergroet als
het Duitse leger
Amsterdam binnenrijdt,
15 mei 1940.
Werkblad (3/3) bij Introductieles Annes Dagboek
betekenis
opdracht
1. Geef één voorbeeld van wat Otto te weten is gekomen
over Anne door het lezen van het dagboek.
2. Otto Frank vertelt dat hij door het lezen van Annes
dagboek erachter is gekomen dat ouders hun kinderen
niet echt goed kennen. Maar kende Anne haar ouders
wel goed?
Wat vind jij van de stelling:
Anne kende haar ouders wel goed.
eens oneens
Leg uit waarom je eens / oneens hebt gekozen.
opdracht
Gespreksvragen:
Wie doet er in Nederland wat tegen
vooroordelen en discriminatie?
Bedenk wat jij in je eigen omgeving zou kunnen
doen tegen vooroordelen en discriminatie?