Weinig schildklierhormoon tijdens zwangerschap

Tekst Gert-Jan van den Bemd
Beeld Marguerite Smit
Weinig schildklierhormoon
tijdens zwangerschap:
vaker autistisch kind
Zwangere vrouwen met een lage concentratie schildklierhormoon in
het bloed hebben vier keer meer kans op een kind met kenmerken van
autisme. Onderzoekster dr. Akhgar Ghassabian geeft toelichting.
Hersenontwikkeling
“Het schildklierhormoon thyroxine is
belangrijk voor de groei en ontwikkeling, ook van de hersenen. Een te lage
concentratie in het bloed bij een kind
leidt niet alleen tot verminderde groei,
maar ook tot verstoring van de geestelijke ontwikkeling en een laag IQ. Vroeg
in de zwangerschap is de ontwikkeling
van het kind afhankelijk van schildklierhormoon in het bloed van de moeder.
Dat blijkt onder andere uit studies met
muizen: moedermuizen waarbij de concentratie van schildklierhormoon met
medicijnen was verlaagd, kregen jongen
met afwijkingen in de hersenen. Tijdens
de ontwikkeling van de hersenen
groeien de zenuwcellen, de neuronen,
van de dieper gelegen gebieden in het
brein naar gebieden die meer aan de
oppervlakte liggen. Bij de jonge muizen
was die rijping verstoord. Bij autisme
zien we een vergelijkbare verstoring in
de uitgroei van de neuronen. Dat was
voor ons een reden om te onderzoeken
of een tekort aan schildklierhormoon
bij de moeder in het begin van de
zwangerschap ook een rol speelt bij het
ontstaan van autisme.”
Vragenlijst
“In het begin van de zwangerschap is er
bij ruim 5.000 moeders bloed afgenomen waarin de concentratie van schildklierhormoon werd bepaald. Zes jaar
na de geboorte van het kind hebben we
de ouders gevraagd een vragenlijst in te
34
34
Monitor • oktober 2013
Monitor • oktober 2013
vullen. De vragen waren gericht op het
sociale gedrag van het kind.
Bij 136 vrouwen was er tijdens de zwangerschap sprake van een lage schildklierhormoon concentratie in het bloed
en juist deze vrouwen zagen bij hun
kinderen vier keer vaker kenmerken van
autisme, bijvoorbeeld teruggetrokken
gedrag, verminderde sociale communicatie en het veelvuldig herhalen van gedragingen. We zijn overigens voorzichtig om deze kinderen te bestempelen
als ‘autistisch’, want dat hebben we niet
vastgesteld. Het gaat hier om autistische
symptomen die door de moeders zijn
waargenomen.”
veel te vroeg en is verder onderzoek
noodzakelijk. Momenteel richt ik me
op de analyse van hersenscans om de
invloed van verminderde schildklierfunctie op de hersenen te onderzoeken.
De scans gaan we met behulp van
MRI bij de kinderen uit het onderzoek
maken. In eerste instantie kijken we
naar algemene aspecten, zoals het
hersenvolume, omdat we ervan uitgaan
dat de effecten van schildklierhormoon
vroeg in de ontwikkeling van het kind
plaatsvinden en het héle brein zullen
beïnvloeden en niet een bepaald gebied
in de hersenen.”
Beeldanalyse
“Mensen met een tekort aan het schildklierhormoon thyroxine krijgen over het
algemeen klachten (traagheid, droge
huid, kouwelijkheid, red.) en worden
daarvoor behandeld. De vrouwen
uit ons onderzoek hadden een lage
concentratie thyroxine in het bloed,
maar waren verder gezond. Ze werden
dan ook niet behandeld. Tijdens de
zwangerschap maken moeder én kind
gebruik van het schildklierhormoon van
de moeder en dan ontstaat er waarschijnlijk bij deze vrouwen een tekort.
Maar of het tekort ook autisme bij het
kind veroorzaakt, moet nog worden
vastgesteld.
Voor het preventief toedienen van
thyroxine bij vrouwen met een verminderde schildklierfunctie is het dus nog
Dr. Akhgar Ghassabian studeerde
geneeskunde in Teheran, Iran, en
volgde daarna de opleiding tot
epidemioloog aan het Erasmus MC.
Ze voert haar onderzoek uit binnen
Generation R, een grootschalig onderzoek naar de groei, ontwikkeling
en gezondheid van 10.000 kinderen
in Rotterdam (www.generationr.nl).
Het hierboven beschreven onderzoek werd onlangs gepubliceerd
in het wetenschappelijk tijdschrift
Annals of Neurology.
35