Schildklier en zwangerschap

Schildklier en
zwangerschap
–
Haarlem
Waarvoor dient de schildklier?
De schildklier produceert schildklierhormoon, een hormoon dat verantwoordelijk is voor de
snelheid van de stofwisseling. Een overmaat aan schildklierhormoon leidt ertoe dat processen
in het lichaam versnellen en kan aanleiding geven tot een milde verhoging van de
lichaamstemperatuur, een versnelling van de hartslag, afname van het gewicht, nerveusheid,
trillerigheid en zweten. Een gebrek aan schildklierhormoon geeft tegenovergestelde klachten.
Problemen van een trage schildklierwerking
Wat is de oorzaak van een te trage schildklierwerking in de zwangerschap?
Ziekten van de schildklier komen relatief veel voor bij jonge vrouwen. Ongeveer 1 op de 50
vrouwen krijgt te maken met een probleem van de schildklier in de zwangerschap. In de
meeste gevallen gaat het om de ziekte van Hashimoto. De ziekte van Hashimoto is een ziekte
van de schildklier, waarbij ons eigen afweersysteem antilichamen maakt die aanleiding geven
tot een chronische schildklierontsteking. Daardoor raakt de schildklier, soms over een periode
van vele jaren, langzaam uitgeput en ontstaat een gebrek aan schildklierhormoon.
De ziekte komt veel voor, met name bij jonge vrouwen. De ziekte van Hashimoto wordt niet
veroorzaakt door zwangerschap, waarschijnlijk was de ziekte al (sluimerend) aanwezig voor u
zwanger werd.
Wat veroorzaakt de ziekte van Hashimoto?
De ziekte van Hashimoto is een auto immuun ziekte, het afweersysteem richt zich bij
vergissing tegen de eigen schildklier. Waarom het lichaam deze antistoffen maakt is niet
duidelijk. Het is wel bekend dat het vaker voorkomt bij mensen met een bepaalde erfelijke
aanleg en met andere auto-immuunziekten in de familie.
Wat is de invloed van zwangerschap op de spiegel van het schildklierhormoon?
In de zwangerschap neemt de behoefte aan schildklierhormoon toe. Een goed functionerende
schildklier zal daarom in de zwangerschap meer schildklierhormoon gaan produceren. Indien
de schildklier niet adequaat functioneert zal deze aanpassing niet, of in onvoldoende mate
optreden. In dat geval wordt geadviseerd tijdens de zwangerschap schildklierhormoon te gaan
gebruiken. Als u reeds schildklierhormoon gebruikt zal de dosering daarvan moeten worden
aangepast; in de meeste gevallen wordt geadviseerd de dosering met 25% te verhogen zodra
de zwangerschap bekend is. Bijvoorbeeld; een dosis van 100 microgram thyroxine per dag
wordt in de zwangerschap verhoogd naar 125 microgram per dag.
Hoe zit het met het ongeboren kind?
De schildklier van het kind is in de eerste 3 maanden van de zwangerschap onvoldoende
aangelegd om schildklierhormoon te maken. In deze fase is het kind dus volledig afhankelijk
van het schildklierhormoon van de moeder. Een gebrek aan schildklierhormoon in die fase
van de zwangerschap kan schadelijk zijn voor de ontwikkeling van het kind. Om die reden is
het van groot belang dat de schildklierhormoonspiegels bij de moeder in orde zijn. Bovendien
zijn er aanwijzingen dat een schildklierstoornis in de zwangerschap een iets hoger risico geeft
op een miskraam. Bij zwangere vrouwen worden voor de schildklierwaarden dan ook striktere
marges aangehouden. Het kan dus gebeuren dat u in, of kort voor een geplande
zwangerschap het advies krijgt schildklierhormoon te gebruiken, terwijl dat buiten de
zwangerschap nog niet nodig werd gevonden. Als u al schildklierhormoon gebruikt wordt
aangeraden reeds voor de zwangerschap de bloedwaardes extra te laten controleren.
Hoe weet ik of ik de juiste dosis gebruik?
De dosis moet worden ingesteld op basis van de waarden in het bloed. Gemiddeld heeft
iemand 1 tot 2 microgram per kilo lichaamsgewicht nodig, maar dit kan per persoon flink
verschillen. Meestal vindt 6 weken na het starten of aanpassen van de dosering controle
plaats met behulp van bloedonderzoek. Na de 3e maand van de zwangerschap is intensieve
controle van de bloedwaardes minder noodzakelijk, aangezien het kind dan zelf in de
schildklierhormoonbehoefte kan voorzien. Voor een stabiele opname van het
schildklierhormoon is het belangrijk dat u de tabletten ’s morgens inneemt, op de lege maag.
U mag zeker 30 minuten na inname niets eten.
Is het gebruik van schildklierhormoon in de zwangerschap of tijdens borstvoeding
schadelijk?
Nee, het schildklierhormoon in de tabletten is identiek aan het lichaamseigen hormoon. Mits
de dosering juist is zijn er geen gevaren verbonden aan het gebruik van schildklierhormoon in
de zwangerschap.
Wat gebeurt er na de bevalling?
Ongeveer drie weken na de bevalling kunt u de dosering schildklierhormoon weer
terugbrengen naar de oude dosering die u gebruikte voor de zwangerschap. Als u voor de
zwangerschap geen schildklierhormoon nodig had, kan het in de meeste gevallen na de
zwangerschap weer worden gestaakt. Het is raadzaam de schildklierwaarden ongeveer zes
© Spaarne Gasthuis | eindredactie: Patiëntenvoorlichting | Foldernummer dsg-751 | 01-12-2016
Schildklier en zwangerschap | pagina 2
weken na het stoppen of aanpassen van de medicatie te laten controleren. Ook adviseren wij
de waarden opnieuw te laten controleren als u weer zwanger wilt worden.
Wat gebeurt er na de bevalling?
Ongeveer drie weken na de bevalling kunt u de dosering schildklierhormoon weer
terugbrengen naar de oude dosering die u gebruikte voor de zwangerschap. Als u voor de
zwangerschap geen schildklierhormoon nodig had, kan het in de meeste gevallen na de
zwangerschap weer worden gestaakt. Het is raadzaam de schildklierwaarden ongeveer zes
weken na het stoppen of aanpassen van de medicatie te laten controleren. Ook adviseren wij
de waarden opnieuw te laten controleren als u weer zwanger wilt worden.
Wat is post-partum thyreoiditis
Vrouwen met aanleg voor, of een milde vorm van de ziekte van Hashimoto hebben een hoger
risico om in de eerste maanden na de bevalling een verheviging van de schildklierontsteking
te ervaren; post-partum thyreoididtis. In de meeste gevallen zal er eerst enkele weken sprake
zijn van een snelle schildklierwerking, waarna deze overgaat in een te trage
schildklierwerking.
Vaak herstelt de schildklier na enkele maanden. De episode met een te snelle werking is niet
goed te behandelen. In de fase met te weinig schildklierhormoon zal meestal een behandeling
met schildklierhormoon noodzakelijk zijn. Er wordt geadviseerd na ongeveer 6 maanden het
gebruik van schildklierhormoon te staken om te kunnen beoordelen of de schildklier inmiddels
spontaan is hersteld. Is dat niet het geval, dan zult u levenslang schildklierhormoon moeten
gebruiken. Ook als de schildklier herstelt, dan is de kans groot dat de onderliggende ziekte
van Hashimoto in de loop der jaren doorzet. Jaarlijkse controle van het
schildklierhormoongehalte wordt daarom geadviseerd. Bovendien is de kans groot dat deze
ontsteking opnieuw zal optreden bij een volgende zwangerschap.
Problemen van een snelle schildklierwerking
Wat is de oorzaak van een te snelle schildklierwerking in de zwangerschap?
Wanneer er sprake is van een te snelle werking van de schildklier in de zwangerschap dan
gaat het meestal om de ziekte van Graves. De ziekte van Graves is een ziekte van de
schildklier, waarbij ons eigen afweersysteem antilichamen maakt die schildkliercellen
stimuleren. Daardoor ontstaat een te snel werkende schildklier. De ziekte komt veel voor, met
name bij jonge vrouwen. De ziekte van Graves wordt niet veroorzaakt door een
zwangerschap, waarschijnlijk was de ziekte al (sluimerend) aanwezig voor u zwanger werd.
Wat veroorzaakt de ziekte van Graves?
De ziekte van Graves is een auto immuun ziekte. Het afweersysteem richt zich bij vergissing
tegen de eigen schildklier, waardoor deze geprikkeld raakt en te snel gaat werken. Deze
afweerreactie geeft bij ongeveer 10% van de patiënten ook een ontstekingsreactie van de
ogen. Patiënten die roken lopen een verhoogd risico op oogklachten. Waarom het lichaam
deze antistoffen maakt is niet duidelijk. Het is wel bekend dat het vaker voorkomt bij mensen
met een bepaalde erfelijke aanleg en met andere auto-immuunziekten in de familie.
Is de ziekte van Graves schadelijk voor het ongeboren kind?
De schildklier van het kind is in de eerste 3 maanden van de zwangerschap onvol doende
aangelegd om schildklierhormoon te maken. In deze fase is het kind dus volledig afhankelijk
van het schildklierhormoon van de moeder. Zowel een gebrek als een overmaat aan
schildklierhormoon kan in die ase van de zwangerschap schadelijk zijn voor de ontwikkeling
van het kind. Om die reden is het van groot belang dat de schildklierhormoonspiegels bij de
moeder in orde zijn. De antistoffen die de ziekte van Graves bij de moeder veroorzaken
© Spaarne Gasthuis | eindredactie: Patiëntenvoorlichting | Foldernummer dsg-751 | 01-12-2016
Schildklier en zwangerschap | pagina 3
kunnen via de placenta het kind bereiken en ook bij het kind de functie van de schildklier
verstoren. De kans hierop is bijzonder klein maar neemt toe als er heel veel antistoffen in het
bloed aanwezig zijn. Hierop zal met bloedonderzoek worden getest en met echo-onderzoek
kan worden getest of het kind hiervan hinder ondervindt.
Hoe wordt de ziekte van Graves in de zwangerschap behandeld?
Als de schildklierfunctie heel mild verstoord is kan meestal worden afgewacht; de ziekte heeft
de neiging om tijdens de zwangerschap tot rust te komen. Indien nodig wordt een behandeling
gestart met tabletten die de schildklier remmen; PTU of strumazol. Aangezien deze middelen
via de placenta het kind kunnen bereiken wordt voor een zo laag mogelijke dosering gekozen.
In meeste gevallen lukt het prima om hiermee de schildklier onder controle te houden. De
kans op bijwerkingen van deze medicatie bij het kind is zeer klein, en praktisch afwezig
wanneer gestart wordt na de 3e maand van de zwangerschap.
Kan ik veilig borstvoeding geven?
Zowel PTU als strumazol kunnen worden aangetoond in de moedermelk van moeders die
deze medicamenten gebruiken. Er zijn op dit moment echter geen aanwijzingen dat de lage
concentraties in de moedermelk een nadelig effect hebben op de schildklier van het kind.
Hoe moet het verder na de zwangerschap?
Voor de behandeling van de ziekte van Graves buiten de zwangerschap verwijzen we u naar
de folder “de ziekte van Graves”.
Waar zijn we te vinden?
Spaarne Gasthuis
Haarlem Zuid
Boerhaavelaan 22
2035 RC Haarlem
Spaarne Gasthuis
Hoofddorp
Spaarnepoort 1
2134 TM Hoofddorp
Spaarne Gasthuis
Haarlem Noord
Vondelweg 999
2026 BW Haarlem
(023) 224 0000
www.spaarnegasthuis.nl
[email protected]
© Spaarne Gasthuis | eindredactie: Patiëntenvoorlichting | Foldernummer dsg-751 | 01-12-2016
Schildklier en zwangerschap | pagina 4
Spaarne Gasthuis
Heemstede
Händellaan 2A
2102 CW Heemstede