programma vmbo - Geschiedenisportaal
advertisement
Geschiedenis en Didactiek VMBO-CONFERENTIE OVER HET EXAMEN GESCHIEDENIS Voor de negende keer organiseren de Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, VGN en Prodemos de vmbo-conferentie, ditmaal met de drie themalijnen: Staatsinrichting, Interbellum en vakdidactiek. Per thema is er een inhoudelijke lezing en kan er gekozen worden uit twee didactische workshops. Er wordt ook aandacht besteed aan de nieuwe syllabus en het gewijzigde examen Geschiedenis vmbo, dat ingaat in 2018. Doelstelling De jaarlijkse vmbo-conferentie is erop gericht u te voorzien van tips en concreet lesmateriaal zodat u de geschiedenislessen goed kunt laten aansluiten op het examenprogramma en leerlingen goed voorbereid zijn op het examen. In alle lezingen en workshops krijgt u tips en materiaal dat aansluit bij het examenprogramma. Datum: vrijdag 4 november 2016 van 10.00-16.30 uur op de Uithof, Marinus Ruppert gebouw, Utrecht Kosten: € 220 euro (incl. drinken, lunch, borrel, werkmateriaal en nascholingscertificaat) Opgave: Meer informatie en opgave vanaf eind juni via website: www.uu.nl/geschiedenisendidactiek Lezingen en workshops Lezingen: Huub Kurstjens en Gerard Rozing over het gewijzigde examen en de nieuwe syllabus; Jeroen Koch over de Nederlandse staatsinrichting tussen 1813 en 1917; Koen Henskens over actief historisch denken in het vmbo; Remco Ensel over fotografie en nationale identiteit in het interbellum; Sjaak van der Lee over spelgericht onderwijs. Workshops: Pro Demos met nieuwe werkvormen over Staatsinrichting; Movies that Matter over film in het interbellum; Bjorn Wansink en Albert Logtenberg over historisch redeneren en het vmbo-examen; Albert van der Kaap over Geschiedenis en de aansluiting vmbotl/havo; Gerard Rozing en Huub Kurstjens over vragen maken aan de hand van de nieuwe syllabus en het voorbeeldexamen; Gerard Steenhagen over de nieuwe syllabus en geschiedenismethoden voor het CSE. Er is een voorlichtingsmarkt i.s.m. educatieve uitgeverijen. Onderwijsadvies & Training Universiteit Utrecht, Postbus 80127, 3508 TC Utrecht, mailadres: [email protected], telnr; 030-2533224/4472, www.uu.nl/onderwijsadviesentraining/vo 1 Geschiedenis en Didactiek Programma 09.30 Registratie/ontvangst met koffie en thee in de foyer van het Educatorium van het Ruppert-gebouw, Leuvenlaan 21, Uithof, Utrecht. (de fly-over naar boven en dan linksaf, boven de kantine, zie plattegrond) 10.00 Welkom in zaal 040, Ruppert-gebouw 10.15-11.00 Lezing door Huub Kurstjens en Gerard Rozing over het gewijzigde examen en de nieuwe syllabus in zaal 040, Ruppert-gebouw. 11.00-11.30 Koffiepauze en overloop in de foyer van het Educatorium 11.30-12.30 Ronde 1; keuze uit de volgende lezingen: 1) Staatsinrichting door Jeroen Koch in zaal xx 2) Interbellum door Remco Ensel in zaal xx 3) Vakdidactiek door Koen Henskens in zaal xx 12.30-13.15 Lunch met voorlichtingsmarkt in de foyer in het Educatorium 13.15-14.45 Ronde 2; keuze uit de volgende workshops: 1) Het Interbellum in de film door Movies that matter in zaal xx 2) Staatsinrichting in de les door ProDemos, Huis voor democratie en rechtsstaat in zaal xx 3) Geschiedenis en de aansluiting vmbo-tl/havo door Albert van der Kaap 4) Werkvormen historisch redeneren en het vmbo-examen door Bjorn Wansink en Albert Logtenberg 5) Hoe maak je goede toetsvragen om historische vaardigheden te toetsen door Huub Kurstjens, toetsdeskundige Cito en Gerard Rozing 6) De nieuwe syllabus en de geschiedenismethoden voor het CSE door Gerard Steenhagen 14.45-15.00 Theepauze in de hal van het Ruppert-gebouw Onderwijsadvies & Training Universiteit Utrecht, Postbus 80127, 3508 TC Utrecht, mailadres: [email protected], telnr; 030-2533224/4472, www.uu.nl/onderwijsadviesentraining/vo 2 Geschiedenis en Didactiek 15.00-16.00 Slotlezing ‘Lesgeven volgens het gameprincipe’ door Sjaak van der Lee, zaal 040, Ruppert gebouw. 16.00 Afsluiting en Borrel in de foyer van het Educatorium Korte beschrijving van de lezingen: 10.15-11.00 uur. Lezing door Gerard Rozing en Huub Kurstjens De syllabus voor geschiedenis vmbo is aangepast. De eerste examens op basis van deze syllabus worden in 2018 afgenomen. Gerard Rozing geeft als lid van de syllabuscommissie vmbo-geschiedenis informatie over de aanleiding en de achtergrond van de veranderingen en zal inhoudelijk ingaan op een aantal wijzigingen. Ook bespreekt hij het voorbeeldexamen. Huub Kurstjens zal als toetsdeskundige bij Cito aangeven welke gevolgen dit heeft voor de vraagstelling in het centraal examen, aan de hand van de papieren voorbeeldvragen bij GTL en de digitale voorbeeldvragen bij BB en KB. (Let op! De nieuwe syllabus heeft betrekking op het centraal examen van 2018 en niet op de centrale examens van 2016 en 2017. Wel heeft de nieuwe syllabus gevolgen voor de PTA’s op scholen en de schoolexamens in 2016 en 2017). 11.30-12.30 uur. Ronde 1; keuze uit de volgende lezingen: 1) Staatsinrichting door Jeroen Koch in zaal xx 2) Interbellum door Remco Ensel in zaal xx 3) Vakdidactiek door Koen Henskens in zaal xx 1) Lezing Jeroen Koch - De Nederlandse staatsinrichting tussen 1813 en 1917 De politieke geschiedenis van Nederland in de negentiende eeuw valt aan de hand van drie biografieën te beschrijven: die van koning Willem I (1772-1843), Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872) en Abraham Kuyper (1837-1920). De vorst gebruikte de centrale macht om een groot Nederland (Nederland en België samen) op te bouwen. Aan democratie en burgerlijke vrijheden had hij weinig boodschap. De grondwet van Thorbecke uit 1848, nog altijd de hoeksteen van onze democratie, was bedoeld om de productieve krachten van de samenleving de ruimte te geven: vrij ondernemerschap en modern onderwijs zouden Nederland vooruit helpen. Thorbecke's liberalen vierden de grondwet als een overwinning op het 'systeem Willem I'. Een generatie later gebruikte Kuyper de door Thorbecke geïntroduceerde burgerlijke vrijheden - vrijheid van vereniging, godsdienst en drukpers - om zijn gereformeerde achterban te emanciperen. Daarmee gaf hij het voorbeeld aan de roomskatholieken en de sociaal-democraten. In deze lezing wordt de ontwikkeling van de Nederlandse staatsinrichting tussen 1813 en 1917 besproken. Het constitutionele verhaal wordt met biografische details verlevendigd. Waar mogelijk zal de relevantie van de Onderwijsadvies & Training Universiteit Utrecht, Postbus 80127, 3508 TC Utrecht, mailadres: [email protected], telnr; 030-2533224/4472, www.uu.nl/onderwijsadviesentraining/vo 3 Geschiedenis en Didactiek negentiende-eeuwse debatten voor het heden worden toegelicht. Jeroen Koch is historicus, verbonden aan de Universiteit Utrecht. In 2006 publiceerde hij Abraham Kuyper. Een biografie. In 2013 verscheen zijn Koning Willem I. 1772-1743. Onderwijsadvies & Training Universiteit Utrecht, Postbus 80127, 3508 TC Utrecht, mailadres: [email protected], telnr; 030-2533224/4472, www.uu.nl/onderwijsadviesentraining/vo 4 Geschiedenis en Didactiek (Vervolg ronde 1: keuze uit 3 lezingen) 2) Lezing Remco Ensel - De Nederlander Bestaat! Fotografie en nationale identiteit in het interbellum Máxima verklaarde in 2007 blijmoedig dat ‘dè’ Nederlander niet bestaat’ en oogstte hiermee een storm van kritiek. Verrassend was dat niet. Al meer dan tweehonderd jaar heeft een bont leger van schrijvers, kunstenaars, fotografen, wetenschappers, politici en journalisten geprobeerd om ‘de’ Nederlander te vangen in stereotypen die houvast bieden in onzekere tijden. In deze lezing zal ik ingaan op de vraag hoe het denken over wie “Wij” als Natie zijn zich heeft ontwikkeld om vervolgens vooral stil te staan bij de wijze waarop deze kwestie in de fotografie tot uitdrukking kwam. In een tijd van crisis en oorlogsdreiging trok in de jaren dertig een gemêleerd gezelschap van fotografen en schrijvers erop uit om innerlijk en uiterlijk van de echte Nederlander vast te leggen. Wie telden er wel mee en wie niet als het gaat om “onze” Nationale Identiteit? Remco Ensel is als cultuurhistoricus verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij publiceerde over etniciteit, nationale identiteit, in- en uitsluiting onder meer Haatspraak. Antisemitisme – een 21e eeuwse geschiedenis (2014) en De Nederlander in beeld. Fotografie en Nationalisme, 1920-1945 (2014). 3) Lezing Koen Henskens – Actief Historisch Denken en activerende didactiek in het VMBO Actief Historisch Denken (AHD) staat voor een didactiek, waarbij leerlingen gemotiveerd aan de slag gaan met historische inhouden, geschiedenis (re)construeren, historische vaardigheden oefenen en tegelijkertijd hun denkproces expliciet maken, zodat hun leren zichtbaar wordt. Al sinds 2002 zijn de AHD-werkvormen het land aan het veroveren. De meeste ervan zijn echter vooral ontwikkeld voor havo/vwo-niveau. Het is dus tijd om ons specifiek te richten op de vraag wat het gedachtengoed van Actief Historisch Denken in het vmbo kan betekenen. In deze lezing wordt uitgelegd wat de principes van AHD zijn, welke onderwijskundige en didactische theorieën eraan ten grondslag liggen en hoe en waarom deze werkvormen juist voor de vmbo-leerlingen geschikt zijn. Dit gebeurt natuurlijk aan de hand van veel voorbeelden en concrete handreikingen. Koen Henskens is lerarenopleider en vakdidacticus Geschiedenis, verbonden aan het Instituut voor Leraar en School van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Sinds 2004 is hij actief kernlid van de stichting Actief Historisch Denken. Onderwijsadvies & Training Universiteit Utrecht, Postbus 80127, 3508 TC Utrecht, mailadres: [email protected], telnr; 030-2533224/4472, www.uu.nl/onderwijsadviesentraining/vo 5 Geschiedenis en Didactiek Workshops: 13.15-14.45 uur. Ronde 2; keuze uit twee van de volgende workshops: 1) Het Interbellum in de film door Movies that matter 2) Staatsinrichting in de les door ProDemos, Huis voor democratie en rechtsstaat 3) Geschiedenis en de aansluiting vmbo-tl/havo door Albert van der Kaap 4) Werkvormen historisch redeneren en het vmbo-examen door Bjorn Wansink en Albert Logtenberg 5) Hoe maak je goede toetsvragen om historische vaardigheden te toetsen door Huub Kurstjens, toetsdeskundige Cito en Gerard Rozing 6) De nieuwe syllabus en de geschiedenismethoden voor het CSE door Gerard Steenhagen Korte beschrijving van de workshops 1) Het Interbellum in film door Movies that Matter Movies that Matter gelooft in de buitengewone zeggingskracht van film; een sterk middel om de kennis en de houding van jongeren ten aanzien van mensenrechten positief te beïnvloeden. Movies that Matter Educatie focust zich met name op het vmbo en mbo. Juist voor deze -vaak visueel ingestelde- leerlingen blijkt het medium film erg geschikt om maatschappelijke thema's bespreekbaar te maken. We stellen films (kosteloos) beschikbaar en leveren zo mogelijk lesmateriaal. In onze catalogus is ook een ruim aanbod geschiedenis-gerelateerde films opgenomen. In onze workshop motiveren we docenten om (meer) gebruik te maken van film in hun lessen Geschiedenis. Niet alleen kan film maatschappelijke verschijnselen en processen zichtbaar maken, met de juiste werkvormen kan het ook (denk)vaardigheden van leerlingen vergroten. In deze workshop tonen we hoe korte en lange films op verschillende manieren gebruikt kunnen worden bij het vak Geschiedenis. Film als bronmateriaal (historische Onderwijsadvies & Training Universiteit Utrecht, Postbus 80127, 3508 TC Utrecht, mailadres: [email protected], telnr; 030-2533224/4472, www.uu.nl/onderwijsadviesentraining/vo 6 Geschiedenis en Didactiek scenes in meeslepende Hollywood producties bijv.), maar ook film als aanknooppunt voor een discussie over de uitwerking van de geschiedenis op de maatschappij van nu. Onderwijsadvies & Training Universiteit Utrecht, Postbus 80127, 3508 TC Utrecht, mailadres: [email protected], telnr; 030-2533224/4472, www.uu.nl/onderwijsadviesentraining/vo 7 Geschiedenis en Didactiek 2) Staatsinrichting in de les door ProDemos – Huis voor democratie en rechtsstaat Niet alle leerlingen reageren enthousiast als de woorden ‘democratie en rechtsstaat’ vallen in de geschiedenisles. Met activerende werkvormen wil ProDemos leerlingen enthousiasmeren voor het thema staatsinrichting. In deze workshop gaan we aan de slag met tien activerende werkvormen die u direct kunt toepassen in uw eigen lessen. Het gaat daarbij deels om nieuwe werkvormen ten opzichte van eerdere edities van deze workshop. Tijdens de workshop komt zowel de hedendaagse politiek als de historische ontwikkeling van de democratie in de afgelopen 200 jaar aan bod. Aan het einde van de workshop krijgt iedere deelnemer een reader met de werkvormen mee naar huis. 3) Geschiedenis en de aansluiting vmbo-tl/havo door Albert van der Kaap Albert van der Kaap is bekend van Histoforum en de Stichting Leerplanontwikkeling (SLO). Hij richt zich in deze workshop op de vraag: hoe kun je vmbo-tl-leerlingen bij het vak geschiedenis beter voorbereiden op de overstap naar de havo? Wat zijn de belangrijkste programmatische verschillen tussen vmbo-tl en havo? En wat zijn de belangrijkste verschillen in toetsing tussen vmbo-tl en havo? Hoe kun je bestaande opdrachten uitdagender maken of juist eenvoudiger? 4) Werkvormen historisch redeneren en het vmbo-examen door Bjorn Wansink en Albert Logtenberg Volgens de eindtermen van het vmbo moeten leerlingen ‘principes en procedures’ van het vak geschiedenis kunnen toepassen. Dat betekent onder meer dat ze verschijnselen, gebeurtenissen en ontwikkelingen moeten ordenen, causale verbanden moeten leggen, onderscheid moeten maken tussen continuïteit en verandering en rekening moeten houden met standplaatsgebondenheid. Hoe kun dit ideaal van historisch redeneren in je lessen over het examenprogramma in de praktijk brengen? Wat vinden leerlingen er lastig aan? Bjorn Wansink (vakdidactius Geschiedenis Universiteit Utrecht) en Albert Logtenberg (vakdidacticus Geschiedenis Universiteit Leiden/Hogeschool van Amsterdam) geven in deze workshop concrete voorbeelden aan de hand van werkvormen die docenten in hun eigen lespraktijk kunnen gebruiken. 5) Hoe maak je goede toetsvragen om historische vaardigheden te toetsen door Huub Kurstjens, toetsdeskundige bij het Cito en Gerard Rozing, lid van de syllabuscommissie vmbo-geschiedenis. Docenten ontvangen informatie over de nieuwe syllabus, het gewijzigde examen, de eindtermen en de opbouw van het examen. (Er wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen de twee onderdelen ‘Staatsinrichting van Nederland’ en ‘Historisch Overzicht vanaf 1900’. De chronologie zal leidend zijn en er kunnen overall-vragen gesteld worden, zowel verticaal als horizontaal.) Daarnaast is er aandacht voor de koppeling van de eindtermen over historische vaardigheden en de vraagstelling. Docenten onderzoeken wat goede en minder goede vragen zijn om historische vaardigheden op vmbo-niveau te toetsen, Onderwijsadvies & Training Universiteit Utrecht, Postbus 80127, 3508 TC Utrecht, mailadres: [email protected], telnr; 030-2533224/4472, www.uu.nl/onderwijsadviesentraining/vo 8 Geschiedenis en Didactiek analyseren uit welk soort vragen het examen bestaat en gaan als ‘examenmaker’ zelf aan de slag. 6) De nieuwe syllabus en geschiedenismethoden voor het CSE door Gerard Steenhagen In augustus 2017 zal het examenprogramma geschiedenis vmbo, dat gebaseerd is op de nieuwe syllabus, van start gaan in de bovenbouw van het vmbo. De eerste centrale examens op basis van de nieuwe syllabus worden afgenomen in 2018. Er zal in het examen geen onderscheid meer worden gemaakt tussen de twee onderdelen ‘Staatsinrichting van Nederland’ en ‘Historisch Overzicht vanaf 1900’. De chronologie zal leidend zijn en er kunnen overall-vragen gesteld worden, zowel verticaal (vanaf 1848 tot 2002) als horizontaal (dwars door de onderdelen ‘Europa en de wereld’, Geschiedenis van Nederland en ‘Staatsinrichting van Nederland’ heen). Hoe hebben de uitgevers de nieuwe syllabus in hun geschiedenismethodes voor het CSE opgenomen? Hoe worden uw leerlingen voorbereid op het examen? Gerard Steenhagen, docentopleider aan de lerarenopleiding in Leeuwarden en toetsdeskundige geschiedenis bij het Cito, zal met u de methodes doornemen en antwoord geven op bovengenoemde vragen. 15.00-16.00 uur Slotlezing ‘Lesgeven volgens het gameprincipe, een manier om leerlingen te motiveren’, door Sjaak van der Lee van het Christelijk College Groevenbeek te Ermelo. Gamen is tegenwoordig een veelbesproken onderwerp. Iedereen heeft er wel een mening over. Binnen het onderwijs krijgt gaming ook een steeds grotere rol, soms in positieve, soms in negatieve zin. Tijdens deze bijeenkomst wordt er aandacht besteed aan het lesgeven volgens de game-principes. ICT kan daarbij een rol spelen, maar dat is beslist niet noodzakelijk. In deze lezing wordt dit spelgerichte onderwijs geïllustreerd aan de hand van een aantal voorbeelden en ervaringen uit de praktijk, waarbij de motivatie van leerlingen de grote winst was. Gaat u de uitdaging aan en laat u zich inspireren voor uw eigen lessen? Na afloop van de conferentie zal het materiaal van lezingen en workshops beschikbaar worden gesteld via de website: www.uu.nl/geschiedenisendidactiek Onderwijsadvies & Training Universiteit Utrecht, Postbus 80127, 3508 TC Utrecht, mailadres: [email protected], telnr; 030-2533224/4472, www.uu.nl/onderwijsadviesentraining/vo 9
