collectief overleg bij reorganisaties

COLLECTIEF OVERLEG BIJ
REORGANISATIES
INLEIDING VAN LOE SPRENGERS
Vereniging Ambtenaar & Recht
12 maart 2013 -Victoria Hotel Amsterdam
INLEIDING

HET ZIJN SPANNENDE TIJDEN

POLITIEKE KADERS BEPALEN POSITIE
OVERHEIDSWERKGEVERS

VAKBONDEN ZOEKEN WAAR VOOR HUN
LEDEN NOG RUIMTE ZIT

SOCIAAL AKKOORD BINNEN HANDBEREIK?
INLEIDING

REORGANISATIES: GAAT MEER OM
ORGANISEREN DAN OM
ORGANISATIESTRUCTUREN

UWV RAPPORT, DE OVERHEID,
SECTORBESCHRIJVING 31 JANUARI 2013:


AMBTENAREN IN ALLE SECTOREN IN 2011: 444.000
IN PERIODE 2012 TOT EN MET 2017; 75.000 MINDER
INLEIDING

THEMA REORGANISATIES: EEN
KALEIDISCOPISCHE BESCHOUWING



1. OVEREENSTEMMINGSVEREISTE
2. OVERLEG MET VAKBONDEN BIJ
REORGANISATIES
3. ONDERNEMINGSRAAD EN REORGANISATIE
1. OVEREENSTEMMINGSVEREISTE

Normalisatieproces, gestart in jaren ’80
 doelstelling meer scheiding tussen petten
overheid:
 Pet wetgever
 Pet werkgever
1. OVEREENSTEMMINGSVEREISTE




Sectoralisatie
‘Gelijkwaardigheid’ tussen overlegpartners:
 Overeenstemmingsvereiste
 Meerderheidsvereiste
Achtergrond: beperkingen aan collectief actie
recht overheidsvakbonden
Advies –en Arbitrageregeling
1. OVEREENSTEMMINGSVEREISTE

GOED FUNCTIONEREN OVERLEGSTELSEL
VERGT ZORGVULDIG OMGAAN MET
OVEREENSTEMMINGSVEREISTE

PARTIJEN TOT ELKAAR VEROORDEELD
Uitleg overeenstemmingsvereiste

AAC.09, 5 november 1986




Rol werkgever in overleg in toenemende mate door
budgettaire overwegingen beperkt tot die van
(mede) begrotingswetgever.
Rol in overleg beperkt tot geven van inzicht in
politieke prioriteiten-afwegingen
Onderhandelinsgruimte centrales in sterke mate
beperkt, omdat overleg daarover plaats vindt tussen
regering en parlement
Overleg wel open, maar niet reëel
Uitleg overeenstemmingsvereiste


AAC.92, 7 februari 2013
Open en reëel overleg



De uitkomst van het overleg mag bij geen der
partijen bij voorbaat vaststaan
Het streven van partijen moet erop gericht zijn om
door middel van dialoog overeenstemming te
bereiken
Partijen moeten rekening houden met elkaars
gerechtvaardigde verwachtingen
Overlegstelsel onder druk?


Model met overeenstemmingsvereiste is een
polderproduct
Is hier nog voldoende draagvlak voor:


Aan de zijde overheid: bereidheid politiek -en
werkgeversrol op eigenwijze te vervullen?
Aan de zijde van de vakbonden: voldoende
bereidheid om meer dan deelbelangen te
behartigen?
SYMBOLISCHE LOCATIE?

WAT VALT TE LEREN VAN HET VERHAAL
VAN DE VIOOLBOUWER WALTER VEDDER?
2. OVERLEG MET VAKBONDEN
OVER REORGANISATIE

OVEREENSTEMMINGSVEREISTE:



VAN TOEPASSING OP SOCIAAL PLAN?
IN MEESTE GEVALLEN WEL: GAAT OM
REGELING WIJZIGING RECHTEN OF
VERPLICHTINGEN INDIVIDUELE WERKNEMERS
HOEFT NIET ALTIJD: ZIE VOORBEELD
RECHTSPOSITIE REGELING AMSTERDAM
-Hof Amsterdam 20 oktober 2009, TRA 2010/51
CAR\UWO: VAN WERK NAAR
WERK

CAO AKKOORD 2011-2012:

AFSPRAKEN OVER VERSTEVIGING VAN WERKNAAR-WERK AANPAK BIJ REORGANISATIE

GELEID TOT WIJZIGING HOOFDSTUK 10d CAR

UITERSTE INWERKINTREDING 1 APRIL 2013
CAR\UWO: VAN WERK NAAR
WERK

EEN VAN DE AANPASSINGEN 10d:12


DUUR VAN WERK NAAR WERK-TRAJECT MAX.
TWEE JAAR
NOG RUIMTE VOOR AFSPRAKEN MET
LOKAAL GO?


AANVULLENDE AFSPRAKEN MOGEN
WANNEER VOOR 26 JUNI 2012 LOKAAL ANDERE
AFSPRAKEN ZIJN OVEREENGEKOMEN ‘BESPREKEN
COLLEGE EN VAKORGANISATIES WANNEER TOT
HERZIENING ZAL WORDEN OVERGEGAAN VAN DEZE
LOKALE AFSPRAKEN’
REORGANISEREN BIJ
PROVINCIE ZUID HOLLAND

OVERLEG OVER SOCIAAL CONVENANT
VLOT NIET

VOORSTEL NOODMAATREGEL
‘BELEIDSKADER REORGANISATIES’

PROVINCIE SCHAKELT LAAC IN
REORGANISATIE BIJ
PROVINCIE ZUID HOLLAND

ADVIES LAAC 14 JANUARI 2013



COMMISSIE ZIET NOG VOLDOENDE
MOGELIJKHEID OM IN OVERLEG TOT
OVEREENSTEMMING TE KOMEN
2015 VOLLEDIG BETREKKEN BIJ
IMPLEMENTATIE BEZUINIGINGSTAAKSTELLING
MAXIMEREN AANTAL ONTSLAGEN ZOU
BESPREEKBAAR MOETEN ZIJN, MET
OPENBREEKCLAUSULE
ROL VAKBOND - OR


Hof den Bosch, 31 januari 2012, LJN: BV2621
en JAR 2012/68 (Brandweer Z.Limburg)
Geschil over roosters brandweer.



Aan tafel Georganiseerd Overleg geen oplossing.
Ook niet na Adviesprocedure bij LAAC
Ondernemer vraagt daarop instemming aan OR
Vakbond voert verweer in kantongerechtprocedure
als belanghebbende
Brandweer Zuid Limburg

Hof Den Bosch:


Bevoegdheid vakbond om als verweerder/
belanghebbende in art. 27 lid 4 WOR procedure op
te treden wordt, zonder expliciete overweging,
aanvaard
Parlementaire geschiedenis WOR: niet bedoeling
wetgever OR instemmingsrecht te geven over
primaire arbeidsvoorwaarden. (Hoge Raad 11
februari 2000, LJNAA4770, NJ 2000/247).
Brandweer Zuid Limburg



voorgenomen roosterwijziging gaat over
primaire arbeidsvoorwaarden van werknemers.
BZL zal eerst overeenstemming moeten
bereiken in het GO alvorens zij kan overgaan
tot de beoogde invoering van een dienstrooster
waarin wijziging wordt aangebracht in de
verhouding tussen wacht-, slaap- en werkuren.
LAAC: gaat over redelijkheid besluit, niet over
onderscheid tussen medezeggenschapsrecht
en collectieve arbeidsrecht
BZL KG VONNIS 4 MAART 2013


EINDBOD ONDERTEKENT DOOR
ONDERHANDELAARS 25 SEPTEMBER 2012
DAARMEE AKKOORD TOT STAND
GEKOMEN?
NEE:

VEREISTE IN OVERLEGREGELING DAT IN HET
OVERLEG OVEREENSTEMMING WORDT
BEREIKT. EINDOORDEEL DOOR BONDEN IN
OVERLEG 25 OKTOBER 2012
BZL KG 4 MAART 2013

VORDERING LEDEN ABVA-KABO OM
AKKOORD TE TEKENEN OMDAT
MEERDERHEID LEDEN VOOR IS
AFGEWEZEN
3. ONDERNEMINGSRAAD EN
REORGANISATIE


ART. 25 LID 1 WOR; ADVIESRECHT BIJ
BELANGRIJKE WIJZIGING IN ORGANISATIE
ART. 25 LID 3 WOR



INZICHT IN BEWEEGREDENEN
GEVOLGEN VOOR PERSONEEL
MAATREGELEN OM GEVOLGEN OP TE
VANGEN: VAAK SOCIAAL PLAN
3. ONDERNEMINGSRAAD EN
REORGANISATIE

LAATSTE TIJD GEREGELD RECHTSPRAAK
ONDERNEMINGSKAMER OVER
REORGANSATIES BIJ OVERHEID



A. BETEKENIS SOCIAAL PLAN
B. TOETSING BIJ SAMENWERKING
C. PRIMAAT VAN DE POLITIEK
A. BETEKENIS SOCIAAL PLAN



OK 24 februari 2012, LJN: BV7221 (OR
Gemeente Leeuwarden)
Werkplein van Sociale Zaken, budget met 40%
dalen. Reorganisatie van 61,1 fte naar 41,8 fte
Sociaal akkoord loopt af op 31 december 2012.
Looptijd reorganisatie waarover advies wordt
gevraagd loopt langer
OR Gemeente
Leeuwarden,Ondernemingskamer

Uitblijven sociaal akkoord



Gemeente doet toezegging geen gedwongen
ontslagen zolang onderhandelingen over een
nieuwe sociaal akkoord nog lopen
Maar dat neemt niet weg dat de positie van de
werknemers die boventallig worden onduidelijk is
Ligt op weg gemeente om deze onzekerheid weg te
nemen



Eerder nieuw sociaal akkoord
Sociaal akkoord voor deze reorganisatie
Rekenschap afleggen over resultaten van inspanningen
OR Gemeente
Leeuwarden,Ondernemingskamer

Gelet op noodzaak bezuiniging, waarop
gemeente geen invloed heeft, zijn
inspanningen onvoldoende, maar maakt besluit
niet kennelijk onredelijk. Daarbij speelt
doorslaggevende rol toezegging geen
gedwongen ontslagen zolang geen nieuw
sociaal plan tot stand is gekomen
A. BETEKENIS SOCIAAL PLAN


OK 23 oktober 2012, LJN BY5628
OR Provincie Limburg
In 2011 met vakbonden sociaal plan
overeengekomen:
Gewijzigde functie:
Een functie die wat functie-inhoud en functie-eisen
betreft wezenlijk wijzigt (indicatief; 40% of meer wijzigt
en 60% of minder ongewijzigd)

Adviesaanvraag: 281 fte Nieuwe en Gewijzigde
functies
OR Provincie Limburg

OR adviseert negatief:


Uit reacties medewerkers blijkt dat zij niet eens zijn
met conclusie dat er sprake is van een nieuwe
functie
In brief geeft vakbondsbestuurder aan niet cfr
intenties sociaal plan. Indien dit tijdens de
onderhandelingen aan de orde zou zijn geweest,
nadrukkelijker ingezet selectieproces, scholing e.d
OR Provincie Limburg

OK:



OR onvoldoende gemotiveerd dat hij een lager
aantal nieuwe/gewijzigde functies mocht
verwachten
Een evt. verwachting van vakbondsbestuurder
prevaleert niet boven de in het sociaal plan concreet
vastgelegde afspraken.
Procedureregels SP gevolgd. Functies getoetst door
begeleidingscommissie: positief beoordeeld
b. TOETSING BIJ SAMENWERKING


OK 14 SEPTEMBER 2012, LJN BX9486,
BOR GOEREE-OVERFLAKKEE
Geschil over besluit overhevelen taken t.a.v
gemeentelijke belastingen, WOZ en Basis
Administratie Adressen en Gebouwen, voor
nieuwe gemeente Goeree naar
samenwerkingsverband Vastgoed Heffing en
waardebepaling
BOR GOEREE-OVERFLAKKEE



1e fase: adviesaanvraag over
randvoorwaarden voor overdracht van taken
aan SVHW.
Overeenstemming over in OV: als SHVW niet
aan randvoorwaarden kan voldoen ontstaat
een nieuwe situatie, waarna opnieuw
besproken moet worden wat te doen.
Onderzoek Waarderingskamer: kritiek op
kwaliteit SHVW
BOR GOEREE-OVERFLAKKEE




2e fase: adviesaanvraag over overheveling
taken
Ambtelijke werkgroep: SVHW voldoet (maar)
aan deel van de 8 randvoorwaarden
OR adviseert daarom negatief.
Ondernemer neemt besluit toch
BOR GOEREE-OVERFLAKKEE

OK:



Stelling gemeenten: nooit bedoeling geweest dat
aan alle randvoorwaarden moest worden voldaan.
Taalkundig: woord randvoorwaarden drukt uit dat
aan de aldus aangeduide voorwaarden moet zijn
voldaan, althans dat aan de voorwaarden een
zwaarwegend belang moet worden toegekend.
Gemeenten hebben er een zwaarwichtige betekenis
aan toegekend. OR mocht er in redelijk vanuit gaan
dat er aan voldaan moest zijn.
BOR GOEREE-OVERFLAKKEE


OK: gemeenten onvoldoende gemotiveerd. Op
welke wijze de aangehaalde aspecten ‘integrale
afweging op basis van kwaliteit, kosten, gevolgen
voor personeel/organisatie, bestuurlijke aansturing’
in afweging zijn betrokken, wordt niet duidelijk.
Evenzeer denkbaar dat deze afweging zou leiden
tot of gedeeltelijk niet overhevelen.
Vanwege niet voldoen aan randvoorwaarden
hadden gemeenten moeten toelichten waarom
desondanks tot uitbesteding is besloten.
BOR GOEREE-OVERFLAKKEE

Gemeenten: bestuurlijke afwegingen en algemeen
belang hebben doorslag gegeven. Algemeen
belang van een tijdige en juiste belastingheffing
tegen de laagst mogelijke kosten.

OK: Waarom standpunt OR niet in dienst staat van
algemeen belang –’en hier wreekt zich de in hoge
mate onbepaalde inhoud van het begrip algemeen
belang’ is niet duidelijk geworden. En algemeen
belang wordt in adviesaanvraag en besluit niet naar
voren gebracht.
c. Primaat van de politiek


OK 10 december 2012, LJN BY5619
OR Gemeente A’dam, Stadsdeel Zuid
Vraag of besluit tot ter beschikking stellen van
krediet van €4.060.000 voor renovatie
Mirandabad adviesplichtig ivm:


A. Primaat van de politiek
B. Belangrijke investering
OR Gemeente A’dam


Ad A: primaat van de politiek
Gemeente: beslissing gemeenteraad/
stadsdeelraad over de inrichting van haar
begroting en daarmee over de verdeling van
haar financiële middelen is een politiek besluit
in de meest zuivere vorm. Is onderdeel
publiekrechtelijke taak gemeente, zie art. 108
Gw
OR Gemeente A’dam

OK:


Feit dat gaat om besluit democratisch gekozen
orgaan is niet voldoende voor beroep op primaat
van de politiek
Feit dat gaat om verdeling financiële middelen
maakt het niet anders. Zou leiden dat de
medezeggenschap bij de overheid verder wordt
beperkt dan strikt nodig ter bescherming primaat
politiek. ‘Naar oordeel OK gaat het hier niet om een
besluit dat als zodanig van dien aard is dat het een
politieke afweging vergt van de voor –en nadelen
ervan’
Gemeente A’dam

Stelling dat besluitvorming deelraad doorgaans
politiek is, is eveneens onvoldoende. Voor
beroep op primaat van de politiek, dient de
ondernemer concreet omstandigheden te
stellen, waaruit (bijvoorbeeld) blijkt dat het
besluit gepaard gaat met een verschuiving van
politieke taken of verantwoordelijkheden en/of
is ingegeven door politieke overwegingen
Gemeente A’dam

Enkele omstandigheid dat stadsdeel ogv
bestuursbevoegdheid stadsdeel regel en
bestuurt noopt nog niet tot de conclusie dat er
sprake is van publieke taak in de zin van 46d
sub b WOR. Ook als besluit tot bouw en
exploitatie in verleden ogv politieke afwegingen
tot stand is gekomen, maakt dit niet anders
Gemeente A’dam


Ad B: belangrijke investering
Investering €4,2 mln wordt afgezet tegen:




1 mln voor vernieuwing, rest onderhoud
Boekwaarde activa Stadsdeel €161 mln
In 2011 investeringen €3,7 ml en desinvesteringen
€5 mln.
Leidt tot conclusie dat er sprake is van een
belangrijke investering
SLOT



OPEN EN REEEL OVERLEG IS
RANDVOOWAARDE IN OVERLEG MET
VAKBONDEN EN ONDERNEMINGSRAAD
OOK IN TIJDEN VAN (FORSE) BEZUINIGINGEN
EN TAAKSTELLINGEN MAG DAAR NIET
LICHTVAARDIG AAN VOORBIJ WORDEN
GEGAAN
VAN VAKBONDEN EN ONDERNEMINGSRAAD
MAG DAARBIJ BEGRIP WORDEN VERWACHT
VOOR POSITIE OVERHEID