Hoofdactiviteiten

Standaard vakvolwassenheid
Sociaal werker, groepen
en samenleving
MBO functies
Hoofdactiviteiten
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
1
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
1
Standaard vakvolwassenheid
Sociaal werker, groepen
en samenleving
MBO functies
INHOUD
Inleiding
3
Hoofdactiviteiten
1. Contact leggen 5
2. Analyseren van sociale vraagstukken
6
3. Ontwerpen in dialoog
7
4. Faciliteiten bieden en randvoorwaarden creëren
7
5. Ondersteunen 8
6. Participatie stimuleren
8
7. Sociale kwesties signaleren
9
8.Initiëren
9
9. Evalueren 10
5
10. Bijdragen aan de organisatie en het netwerk
10
11. Competenties ontwikkelen
11
Competenties
12
1. Gaat erop af 12
2. Informeert en communiceert 12
3. Signaleert en verheldert 13
4. Schept ruimte 13
5. Is van veel markten thuis 14
6. Inspireert en enthousiasmeert
14
7. Zet aan tot participatie 15
8. Stimuleert kostenbewustheid 15
9. Maakt opdrachten waar 16
10. Stimuleert ondernemerschap 16
11. Versterkt het eigen professioneel netwerk 17
12. Legt verantwoording af 17
13. Draagt bij aan beleid 18
14. Zorgt voor kwaliteit 18
15. Bewaakt eigen arbeidsomstandigheden 19
16. Ontwikkelt het eigen vak 19
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
2
2
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
Inleiding
1. Waarom een standaard voor vakvolwassenheid?
1.1. (H)erkenning van werkervaring
Werkervaring zorgt ervoor dat een professional steeds kundiger wordt en het handelen steeds beter
aansluit bij de praktijk. De praktijk is namelijk altijd complexer dan wat in theorieën, stappenplannen of
richtlijnen is te vatten en meer divers dan tijdens een opleiding geleerd wordt. Hoe meer iemand met
verschillende situaties te maken krijgt hoe beter iemand de praktijk kan inschatten en ernaar kan handelen.
Inzicht hebben in de mate van ervaring van iemand, is ook weten wat je van iemand kunt verwachten.
Voor de ontwikkeling van professionals in de praktijk en voor een goede inzetbaarheid is het belangrijk
om werkervaring meetbaar te maken. Hiervoor is een standaard nodig. Een dergelijke standaard is ook
belangrijk in het licht van bijvoorbeeld de instroom van herintreders met veel relevante ervaring maar
zonder (relevante) diploma’s. Deze groep, die voorheen een andere loopbaan had, ziet haar ervaring graag
erkend en zo mogelijk verzilverd, door middel van EVC-trajecten.
In deze standaard is de mate van vakvolwassenheid in drie stadia omschreven. Door deze standaard te
gebruiken krijgen werkgevers en werknemers zicht op wat van een professional wordt verwacht en hoe
men zich in de gewenste richting kan ontwikkelen.
1.2.
Waarvoor en hoe te gebruiken?
De standaard is bedoeld voor die sociale professionals die vanuit een groeps- en samenlevingsgerichte
insteek burgers ondersteuning bieden. In de standaard zijn 3 stadia van vakvolwassenheid uitgewerkt:
gevorderd, bekwaam en vakvolwassen. Per stadium is aangegeven wat er van de professional in het
betreffende stadium wordt verwacht.
De standaard kan op verschillende manieren worden ingezet:
•O
rganisatie en medewerker kunnen ermee, vanuit een gedegen onderbouwing, werken aan
professionaliteit ‘nieuwe stijl’;
•e
en medewerker kan ontdekken wat er verwacht wordt in de ontwikkeling tot vakvolwassen
professional;
• een leidinggevende kan aan de hand van een standaard de medewerker begeleiden in zijn/haar
ontwikkeling tot vakvolwassenheid;
•e
en P&Oer / het management kan de standaard gebruiken om een beeld te krijgen van de mate
van vakvolwassenheid binnen de organisatie;
•e
en EVC uitvoerder kan een standaard als ondersteunend instrument gebruiken bij de toetsing
van werkervaring.
1.3 Toekomstproof
Deze standaard is in eerste instantie ontwikkeld op basis van de bestaande beroepsprofielen ‘sociaal cultureel werker’, ‘jongerenwerker’ en ‘opbouwwerker’. Inmiddels zijn tien MO competenties (MOVISIE, 2013)
opgesteld, die weerspiegelen waar het in essentie bij Welzijn Nieuwe Stijl om gaat, namelijk het inzetten
van sociaal werk als middel om te bevorderen dat alle burgers meedoen en zich daar ook verantwoordelijk
voor voelen. Vanuit de nieuwe visie staat de burger en diens eigen kracht en verantwoordelijkheid meer
centraal. Er moet oog zijn voor de juiste balans tussen eigen kracht / zelfregie versterken en de ondersteunende rol en inbreng van de sociale professional. Dit gedachtegoed achter de tien MO competenties zijn
verwerkt in de standaard. Je vindt ze dus niet als losse competenties terug, maar de essentie is verweven
in de taken en hoofdactiviteiten van de standaard. Hiermee kan de standaard dan ook als een belangrijke
basis en ontwikkelinstrument gezien worden om vanuit de praktijk doelbewust en vanuit een gedegen
onderbouwing te werken aan professionaliteit ‘nieuwe stijl’.
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
3
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
2.
2.1.
Stadia in vakvolwassenheid
Jezelf ontwikkelen door het opdoen van werkervaring
In de ontwikkeling tot een vakvolwassen professional zijn diverse stadia te onderscheiden.
Door het in de praktijk opdoen van kennis, ervaring en vaardigheden ontwikkelt een professional zich
richting een volgend stadium. Professionals doorlopen, los van hun niveau van beroepsuitoefening
en vooropleiding, deze stadia in hun werkend leven en kunnen zich allemaal in potentie ontwikkelen tot
een vakvolwassen professional en in sommige gevallen zelfs tot expert.
2.2.
Omschreven stadia
In de standaard worden drie stadia omschreven op basis van de hoofdactiviteiten en competenties
die men dan beheerst. Voor de uitgangspunten van deze stadia zie ‘model werkervaring’ verderop in
deze handreiking.
• ‘gevorderd’
• ‘bekwaam’
• ‘vakvolwassen (in schema: volleerd)’
De gevorderde professional is het eerste stadium in het model waarbij sprake is van enige werkervaring.
Dit is dus ook het eerste stadium waarin werkervaring in kaart gebracht kan worden. Het daaropvolgende
stadium is die van ‘de bekwame professional’, waarin een professional meer werkervaring heeft opgedaan.
Het derde stadium is die van de vakvolwassen professional. Als uitgangspunt geldt dat iedere professional
zich door het opdoen van werkervaring, ontwikkelt tot en met dit stadium. Dit is dan ook het stadium dat
het beroepscompetentieprofiel omschrijft. De stadia daaraan voorafgaand zijn hiervan afgeleid.
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
4
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
Hoofdactiviteiten
1. Contact leggen
De sociaal-cultureel werker legt actief contact met individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers
in hun eigen leefomgeving. Hij zet burgers aan om samen met hem manifeste vragen te inventariseren, zich
gezamenlijk een beeld te vormen van de aanwezige wensen en behoeften en daarop actie te ondernemen.
Zij baseren zich hierbij mede op al beschikbare informatie over het werkgebied, zoals historische en culturele
aspecten en toekomstplannen van de omgeving.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Tijdens georganiseerde
activiteiten reageren op
burgers die contact
zoeken
•Contact leggen door
gebruikmaking van bij
burgers passende
communicatiemiddelen
•Weten waar informatie
over burgers te vinden is
•Reageren op nieuwe
individuen die contact
zoeken
•Tijdens georganiseerde activiteiten contact leggen met burgers
•Via aangereikte communicatiemiddelen burgers ondersteunen
bij ontsluiten van informatie
•Verzamelen van informatie over
burgers
•(Kwetsbare) burgers met manifeste vragen ondersteunen
bij het leggen van contact met
voorzieningen
•Initiatief tonen als een burger
aangeeft contact te willen en
dit onderhouden
•Na afstemming met leidinggevende, burgers gebruik laten
maken van het netwerk van de
organisatie
•Tijdens georganiseerde activiteiten
zelfstandig contact leggen met burgers
en zich continu richten op het leren
kennen van nieuwe individuen en
groepen en burgers hierbij betrekken
•Via gevarieerde communicatiemiddelen
burgers ondersteunen bij ontsluiten
van informatie
•Met burgers relevante informatie
verzamelen
•Na overleg vanuit de vraag van
burgers samenwerking zoeken met
partnerorganisaties
•(Kwetsbare) burgers met manifeste
vragen ondersteunen bij het leggen
van contact met voorzieningen
•Op aanwijzen burgers gebruik laten
maken van het netwerk van de eigen
organisatie en van andere organisaties
•Na overleg samen met burgers contact
leggen met beleidsmakers over
concrete vragen en resultaten
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
5
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
2. Analyseren van sociale vraagstukken
De sociaal-cultureel werker heeft een heldere en bruikbare analyse over sociale vraagstukken vanuit de optiek
van burgers, actualiseert deze steeds en deelt deze met betrokkenen. Het betreft een analyse van de vragen
van individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers, de context (gebiedsanalyse), de medespelers
(krachtenveldanalyse) en het beleidskader. Hij ondersteunt burgers bij het achterhalen van hun vragen,
behoeften en wensen, inventariseert wat ze nodig hebben om sociale vraagstukken zelfstandig aan te kunnen
pakken en welke talenten en mogelijkheden aanwezig zijn en ingezet kunnen worden bij de uitvoering ervan.
Hij deelt de analyse gevraagd en ongevraagd met alle belanghebbenden.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Gekregen objectieve
gegevens en informatie
ordenen volgens een
aangeleverd format en
na toetsing beschikbaar
stellen aan burgers
•Aangeleverde kennis van
beleidsontwikkelingen tot
zich nemen en in overleg
delen met burgers
•Mondeling terugkoppelen van ervaringen aan
leidinggevende en in
overleg aan burgers
•Na afstemming met leidinggevende
delen van de vraag samen met burgers in beeld brengen en beschikbaar stellen
•Gekregen objectieve gegevens en
informatie ordenen en inzichtelijk
maken voor burgers
•Zelfstandig kennis nemen van
beleidsontwikkelingen
•Samen met professionals en
burgers situatie analyseren
•Schriftelijk en mondeling rapporteren conform het aangeleverde
format, ook aan burgers
•Op aanwijzing en met instrumenten
burgers ondersteunen bij hun vraag
in beeld brengen
•Burgers ondersteunen bij het
verzamelen van objectieve
gegevens en informatie
•In samenspraak beleidsontwikkelingen inventariseren en de invloed
van partijen expliciteren en delen
met burgers
•Burgers stimuleren een bijdrage
te leveren aan analyse van vraagstukken met andere partijen
•In teamverband en samen met
burgers analyseren en in bekende
situaties conclusies trekken, keuzes
onderbouwen en prioriteiten stellen
•Schriftelijk en mondeling
rapporteren, ook aan burgers
•Eigenaarschap van vraagstuk bij
burgers laten
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
6
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
3. Ontwerpen in dialoog
De sociaal-cultureel werker zoekt samen met individuen, hun sociale netwerk, groepen (actieve) burgers en
andere professionals naar financiering van initiatieven van burgers en ondersteunt hen bij het maken van een
plan van aanpak. Het plan van aanpak bestaat uit concrete operationele doelen, verdeling van taken en
werkzaamheden, inzet van vrijwilligers, andere (actieve) burgers en samenwerkingspartners, tijdspad, benodigd
budget, beoogde effecten en hoe deze in beeld worden gebracht. De aanpak is een adequaat antwoord op de
vraag van burgers en is qua materieel en menskracht uitvoerbaar.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Samen met een collega,
burgers ondersteunen
bij formuleren van
doelen
•Via een gestandaardiseerde werkwijze
burgers ondersteunen
bij maken van een plan
van aanpak
•Samen met een collega
en burger signaleren
wanneer doelstellingen
en/of prestatieafspraken
niet worden gerealiseerd
•Burgers ondersteunen bij
formuleren van doelen
•Samen met een collega burgers
ondersteunen bij maken van een
plan van aanpak
•Samen met burgers signaleren
wanneer doelstellingen en/of
prestatieafspraken niet worden
gerealiseerd
•Na overleg, burgers ondersteunen
over aanpassen van hun plan van
aanpak
•In overleg met een collega, burgers
helpen bij het vinden van financiële
middelen
•Burgers zelfstandig ondersteunen
bij formuleren van doelen
•Na voorbereidend intern overleg
burgers ondersteunen bij maken
van een plan van aanpak
•Samen met burgers bewaken van
doelstellingen en prestatieafspraken
•Noodzaak tot bijstelling signaleren
op basis van voortschrijdend inzicht
en ontwikkelingen en met burgers
de consequenties bezien
•Na toetsing, in samenspraak
burgers adviseren over aanpassen
van hun plan van aanpak
4. Faciliteiten bieden en randvoorwaarden creëren
De sociaal-cultureel werker zorgt ervoor dat individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers voor
de uitvoering van hun burgerinitiatieven kunnen beschikken over materiaal, middelen, communicatiekanalen en
accommodatie en toegang hebben tot alle benodigde informatie.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Op basis van vooraf
bekende keuzes
faciliteiten beschikbaar
stellen aan burgers
•Behoefte van burgers aan
faciliteiten signaleren
•Op basis van vooraf bekende keuzes
faciliteiten bieden aan burgers
•Signaleren van behoefte van
burgers aan faciliteiten
•Op basis van behoeften van burgers
faciliteiten ter beschikking stellen
•Bijdrage leveren aan de
ontwikkeling van accommodaties
en voorzieningen die aansluiten op
de behoeften van burgers
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
7
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
5.Ondersteunen
De sociaal-cultureel werker ondersteunt individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers bij het
realiseren van de door hen gestelde doelen en plannen. Hij adviseert burgers over de mogelijkheden van het
versterken van de eigen regie, het ontwikkelen en activeren van netwerken en geeft hen inhoudelijk advies.
De sociaal-cultureel werker ondersteunt burgerinitiatieven, vrijwilligerswerk, bewonersgroepen en cliënt- en
zelforganisaties.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Samen met anderen
afspraken maken met
burgers over wijze van
ondersteuning die zij
wensen
•Burgers standaard
informatie geven, ook
over wet- en regelgeving
•Burgers ondersteunen
bij organisatorische
aspecten
•Op aanwijzen afspraken maken
met burgers over wijze van
ondersteuning die zij wensen
•Met burgers regelmatig toetsen of
de ondersteuning nog voldoet aan
wensen en nog nodig is
•Op basis van de vraag van burgers
informatie geven
•Burgers ondersteunen en adviseren
over organisatorische aspecten
•Afspraken maken met burgers over
de gewenste ondersteuning
•Met burgers regelmatig toetsen of
de ondersteuning nog voldoet aan
wensen en nog nodig is
•Burgers de weg wijzen naar
informatiekanalen
•Burgers advies geven over
inhoudelijke en organisatorische
aspecten
•Zich inzetten voor een goed
samenwerkingsklimaat waar iedereen zijn eigen kwaliteiten
kan inzetten
6. Participatie stimuleren
De sociaal-cultureel werker ondersteunt individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers bij het
ontwikkelen van programma’s en activiteiten op het gebied van ontmoeting, recreatie, sport, cultuur, kunst en
politiek. Hij stimuleert de participatie van (kwetsbare) burgers, bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk,
educatie, onderwijs en ondersteunt hen daarbij. Hij zet aan tot ontmoetingen van en tussen groepen burgers
van uiteenlopende generaties en culturen en werkt toe naar het nemen van eigen verantwoordelijkheid.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Met ruggespraak,
burgers helpen bij het
uitvoeren van initiatieven
en activiteiten
•Na overleg, burgers ondersteunen bij communicatie en publiciteit
•Burgers ondersteunen bij het
uitvoeren van initiatieven en
activiteiten
•In groepen creativiteit, zelfwerkzaamheid en participatie stimuleren
•Burgers ondersteunen bij
communicatie en publiciteit
•Burgers adviseren en ondersteunen
bij het uitvoeren van initiatieven en
activiteiten
•Groepen bij elkaar brengen en
creativiteit, zelfwerkzaamheid en
participatie stimuleren
•Burgers adviseren over
communicatie en publiciteit
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
8
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
7. Sociale kwesties signaleren
De sociaal-cultureel werker signaleert samen met individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve)
burgers en andere betrokkenen sociale kwesties die buiten de aandacht vallen van instellingen en beleid.
Hij laat het eigenaarschap van sociale kwesties bij belanghebbenden en stimuleert hen de signalen te
agenderen bij verantwoordelijke organisaties en instanties en ondersteunt hen daarbij.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Na overleg
belanghebbenden
betrekken
•Herkennen van signalen via burgers
en collega’s
•Overleggen wat met verkregen
signalen te doen
•Na overleg belanghebbenden
betrekken
•Opvangen van signalen via burgers
en collega’s
•Na overleg met betrokkenen
onderzoeken van verkregen
signalen
•Belanghebbenden betrekken en hen
ondersteunen bij het mobiliseren
van organisaties
•Op basis van overleg onderbouwen
met gegevens en voorleggen
•Na overleg eigenaarschap leggen
bij / of overdragen aan betrokkenen
8.Initiëren
De sociaal-cultureel werker sluit aan bij en ondersteunt individuen, hun sociale netwerk en groepen
(actieve) burgers bij het opzetten van activiteiten, en projecten op het gebied van ontmoeting, recreatie,
educatie, cultuur, sport en samenlevingsopbouw. Hij enthousiasmeert en motiveert burgers om betrokken
te zijn bij de samenleving, werkt samen met hen aan het doorbreken van sociaal isolement en stimuleert
hen tot het nemen van eigen initiatieven en het doen van vrijwilligerswerk. Hij heeft een actieve rol in het
toepassen van sociale interventies die bijdragen aan de samenwerking met en tussen individuen en groepen
(actieve) burgers en instanties om het sociale klimaat, de gemeenschapszin, de leefbaarheid en de
participatie van betrokkenen te verbeteren.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Op aanwijzen burgers
onder begeleiding helpen
bij nemen van initiatief
en groepen en
organisaties erbij te
betrekken
•Op aanwijzen burgers
helpen activiteiten en
projecten uit te voeren
•Burgers ondersteunen bij nemen
van initiatief en leren groepen en
organisaties erbij te betrekken
•Materiële en organisatorische voorwaarden scheppen
•Burgers ondersteunen bij uitvoering
activiteiten en projecten
•Burgers ondersteunen bij nemen
van initiatief en leren groepen en
organisaties erbij te betrekken
•Materiële en organisatorische
voorwaarden scheppen
•Burgers ondersteunen bij
organiseren en uitvoeren van
deelactiviteiten en onderdelen
van projecten
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
9
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
9.Evalueren
De sociaal-cultureel werker stelt samen met individuen, hun sociale netwerk, groepen (actieve) burgers en
andere belanghebbenden vast of de ambities en verwachtingen overeenkomstig het plan van aanpak zijn
behaald. Hij evalueert met betrokkenen of de werkrelatie tussen de sociaal-cultureel werker en burgers heeft
bijgedragen aan de zelfredzaamheid van burgers bij maatschappelijke participatie. Hij evalueert samen met
burgers, leidinggevende, begeleider en beroepsgenoten of de gehanteerde methodieken en interventies
effectief zijn geweest en hebben voldaan aan de ondersteuningsbehoefte van burgers. De resultaten van
de evaluatie dienen ter verantwoording van de financier en om de werkprocessen te verbeteren van de
professional zelf, van anderen uit de eigen en de partnerorganisatie. De sociaal-cultureel werker maakt
gebruik van in de organisatie geldende verantwoordingsystematiek.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Onder begeleiding met
collega’s inventariseren
of doelen en plan van
aanpak behaald zijn
•Met collega’s inventariseren of
doelen en plan van aanpak behaald
zijn
•Interventie en bijdrage eigen relatie
met collega’s toetsen aan resultaat
• Resultaat toetsen aan kernopdracht
• Resultaten vastleggen
•Met betrokkenen inventariseren of
doelen en plan van aanpak behaald
zijn
•Interventie en bijdrage eigen relatie
met betrokkenen toetsen aan
resultaat
• Resultaat toetsen aan kernopdracht
•In samenspraak met betrokkenen
toetsen effectiviteit gehanteerde
methodieken
• Resultaten vastleggen
•In overleg werkprocessen
verbeteren
10.Bijdragen aan de organisatie en het netwerk
De sociaal-cultureel werker levert een praktische en organisatorische bijdrage aan het functioneren
van zijn organisatie en het netwerk.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Deelnemen aan (team)
overleg en collegiale
consultatie
•Op aangeven
bureauwerkzaamheden
verrichten
•Deelnemen aan (team)overleg en
collegiale consultatie
• Bureauwerkzaamheden verrichten
•(Externe) contacten/netwerken
onderhouden
•Standaard informatie aanleveren
voor rapportages
•Deelnemen aan (team)overleg en
collegiale consultatie
• Bureauwerkzaamheden verrichten
•(Externe) contacten/netwerken
onderhouden
• Bijdrage leveren aan rapportages
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
10
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
11.Competenties ontwikkelen
De sociaal-cultureel werker onderhoudt zijn beroepscompetenties. Hij houdt zijn vakkennis op peil, deelt de
kennis en draagt het uit. Hij reflecteert op zijn handelen en beroep en die van collega’s, leert van de eigen
en van ervaringen van collega’s en draagt bij aan inhoudelijke ontwikkeling en profilering van het beroep.
Gevorderd professional
Vakbekwame professional
Vakvolwassen professional
•Deelnemen aan deskundigheidsbevordering,
supervisie en intervisie
en studiebijeenkomsten
• Actualiteit volgen
•Op aanwijzen
vakliteratuur lezen
•Deelnemen aan deskundigheidsbevordering, supervisie en intervisie
en studiebijeenkomsten
• Actualiteit volgen
• Op aanwijzen vakliteratuur lezen
• Kennis en ervaring uitwisselen
• Reflecteren op handelen en beroep
•Deelnemen aan deskundigheidsbevordering, supervisie, intervisie
en studiebijeenkomsten
• Actualiteit volgen
• Vakliteratuur lezen
•Vakkennis op terreinen
samenwerkingspartners bijhouden
• Kennis en ervaring uitwisselen
•Reflecteren op handelen en beroep
en bijdragen aan ontwikkeling en
profilering van beroep
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
11
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
Competenties
1. Gaat erop af
De sociaal-cultureel werker is in staat om op actieve wijze kennis te maken met individuen, hun sociale
netwerk, (actieve) groepen burgers in hun eigen leefomgeving, ondernemers, partnerorganisaties,
relevante beleidspartijen en andere professionele disciplines in zijn werkgebied, zodat ze weten wie hij
is en waarvoor ze bij het sociaal-cultureel werk terecht kunnen.
Vakvolwassen professional
• Moderne middelen en media gebruiken om zichtbaar te zijn
•D
oelgericht gebruik maken van gelegenheden in het werkgebied om zich
te laten zien
• Rol en werkwijze sociaal cultureel werk uitleggen
•K
ennismaken met ondernemers, partnerorganisaties, andere
disciplines en beleidspartijen
Vakbekwame professional
• Actief
contact leggen met individuen, hun sociale netwerk
en groepen (actieve) burgers in hun eigen leefomgeving
• Open en uitnodigend aanwezig zijn bij relevante activiteiten
• Onbevooroordeeld en authentiek op burgers en andere betrokkenen afstappen
Gevorderd professional
• Makkelijk vindbaar en aanspreekbaar zijn
• Betrokkenen ontvangen met open en uitnodigende houding
2. Informeert en communiceert
De sociaal-cultureel werker is in staat om individuen, hun sociale netwerk, groepen (actieve) burgers en
andere belanghebbenden via geëigende communicatiekanalen en op een gelijke, voor ieder toegankelijke
wijze toegang te geven tot de juiste informatie over (lopende) activiteiten, zodat zij te allen tijden op
de hoogte zijn en blijven, over de voortgang van het proces kunnen communiceren en de eigen regie
kunnen behouden.
Vakvolwassen professional
•
•
•
•
Gevraagd en ongevraagd informatie geven
Gebruik maken van geëigende communicatiemiddelen
G
ebruik maken van suggesties van betrokkenen en werkwijze bijstellen
Burgers ondersteunen bij manieren van communiceren
Vakbekwame professional
• Aangeven
hoe vertrouwelijke informatie behandeld wordt
• Gevraagd informatie geven en zich (on)gevraagd laten adviseren
Gevorderd professional
• Zeggen wat hij doet en doen wat hij zegt
• Oprecht geïnteresseerd zijn en zich kunnen inleven
• Bewust omgaan met vertrouwelijke informatie
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
12
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
3. Signaleert en verheldert
De sociaal-cultureel werker is in staat om samen met individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve)
burgers in zijn werkgebied en in samenspraak met collega’s te signaleren en te verkennen welke vragen,
wensen, behoeften, (acute)problemen, veranderingen, kansen en mogelijkheden er op uiteenlopende
sociale gebieden leven, daarop door te vragen en deze te verhelderen, zodat hij weet wat er speelt,
daarop kan aansluiten en vroegtijdig kan ingrijpen.
Vakvolwassen professional
•
•
•
•
Nieuwsgierig zijn naar de leefwereld van burgers
Informatie
bij sleutelfiguren, collega’s en burgers achterhalen
Zich
oriënteren op sociale netwerken
Aansluiten
bij verschillende leefgebieden en directe leefwereld van burgers
Vakbekwame professional
•
•
•
•
In
gesprek gaan met uiteenlopende individuen en groepen burgers
Oog
hebben voor kansen en mogelijkheden van burgers
Zich
kunnen verplaatsen in de leefsituatie- en belevingswereld van burgers
Oog
hebben voor afwezige individuen en groepen burgers
Gevorderd professional
• Actief luisteren en samen met burgers manifeste vragen signaleren
4. Schept ruimte
De sociaal-cultureel werker is in staat om letterlijk en figuurlijk individuen, hun sociale netwerk en groepen
(actieve) burgers de ruimte te bieden om zelfstandig ideeën en initiatieven te ontplooien, waardoor zij hun
talenten en potenties op eigen wijze kunnen ontwikkelen en inzetten.
Vakvolwassen professional
•S
amen met burgers oppikken van behoeften, signalen, kansen
en nieuwe ontwikkelingen
• Burgers
stimuleren hun creativiteit te gebruiken
Vakbekwame professional
• Burgers
ondersteunen bij het omzetten van ideeën in concrete activiteiten
Gevorderd professional
• Bijdrage leveren aan realisatie van faciliteiten
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
13
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
5. Is van veel markten thuis
De sociaal-cultureel werker is in staat om zijn vakkennis, vaardigheden en sociale interventies in diverse
situaties op een passende wijze in te zetten en op een flexibele manier te combineren met elkaar,
waardoor betrokkenen zijn aanpak als aansluitend en effectief ervaren.
Vakvolwassen professional
• Improviseren en indien nodig gevoelsmatig handelen
• Schakelen
tussen aanpakken en interventies
• In
samenspraak met burgers werkwijze aanpassen bij
veranderende vragen en omstandigheden
Vakbekwame professional
• Burgers
ondersteunen in het zoeken naar passende
oplossingen voor vragen, wensen en behoeften
• Combineren
van aanpakken en interventies
Gevorderd professional
• Gestructureerd meewerken aan uitvoering van korte termijn activiteiten
6. Inspireert en enthousiasmeert
De sociaal-cultureel werker heeft het vermogen om individuen en groepen burgers te motiveren betrokken
te zijn bij de samenleving en hen te stimuleren tot het nemen van eigen initiatieven op bijvoorbeeld het
gebied van ontmoeting, recreatie, sport, kunst, cultuur en politiek. Hij weet dit zodanig te faciliteren dat
betrokkenen zich gesteund voelen, verbindingen met anderen tot stand kunnen brengen en eigenaarschap
van hun eigen activiteiten kunnen ontwikkelen.
Vakvolwassen professional
•
•
•
•
Onderlinge contactlegging tussen burgers stimuleren
Burgers
begeleiden bij groepsprocessen en creatief proces
Burgers
stimuleren tot zelfwerkzaamheid en samenwerking
Eigenaarschap
bij initiatiefnemers laten
Vakbekwame professional
• Stimuleren
dat initiatiefnemers en andere burgers elkaar ontmoeten
• Inbrengen
eigen ideeën en kennis
• Kennis
hebben van groepsdynamische processen
Gevorderd professional
• Burgers ondersteunen bij gebruik van communicatieve middelen
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
14
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
7. Zet aan tot participatie
De sociaal-cultureel werker heeft het vermogen individuen, hun sociale netwerk en groepen burgers
in zijn werkgebied uit te dagen inzicht te krijgen in hun situatie en hen op een aanmoedigende wijze te
ondersteunen bij de ontwikkeling van hun persoonlijke kwaliteiten, talenten en mogelijkheden. Hierdoor
worden zij in staat gesteld naar eigen vermogen actief te participeren in vitale segmenten van de samenleving, zoals opvoeding, onderwijs, arbeid, politiek, cultuur, vrije tijd en gezondheid.
Vakvolwassen professional
• Burgers uitdagen tot deelname aan aansluitende of nieuwe activiteiten
•B
urgers coachen in vormen van zelfredzaamheid en afstemmen op
achtergrond en capaciteiten
•V
erkennen sociale netwerken
• Burgers
helpen hun eigen kracht en elkaars krachten te leren kennen
en gebruiken
Vakbekwame professional
• Kennis
van netwerken en voorzieningen beschikbaar stellen/ontsluiten
Gevorderd professional
• Eigen initiatief faciliteren
8. Stimuleert kostenbewustheid
De sociaal-cultureel werker beschikt over het vermogen om kostenbewust te werken, individuen, hun
sociale netwerk en groepen (actieve) burgers te ondersteunen bij het vinden van financiële middelen en
hen te stimuleren om bij de inzet van gemeenschapsgeld met de beschikbare middelen en mogelijkheden
een maximaal en duurzaam resultaat te behalen. Het gaat hierbij zowel om slim inzetten van beschikbaar
materiaal en voorzieningen als om het vinden van vrijwilligers en het stimuleren van actief burgerschap.
Vakvolwassen professional
• Burgers ondersteunen bij vinden van financiële middelen
•B
urgers ondersteunen bij beheren en bewaken van het beschikbare budget
voor activiteiten en projecten
•B
urgers ondersteunen bij het vertalen handelingen in financiële termen
en middelen
•F
inanciële verantwoordelijkheid afleggen over eigen handelen
• Met burgers meedenken over duurzaam resultaat en lange termijnoplossingen
Vakbekwame professional
• Is
transparant en stimuleert transparantie in het afrekenen
•V
erspilling signaleren en signalen neerleggen bij leidinggevende
Gevorderd professional
• (Nog) niet aan de orde
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
15
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
9. Maakt opdrachten waar
De sociaal-cultureel werker heeft het vermogen om op een doortastende en tot de verbeelding sprekende
wijze, opdrachten van derden in cocreatie met individuen, hun sociale netwerk, groepen (actieve) burgers
en andere belanghebbenden om te zetten in concrete activiteiten, projecten en resultaten, waardoor de
kracht van burgers optimaal wordt ingezet en benut, doelen van de opdrachtgever overtuigend worden
gehaald en het maatschappelijk effect op wijkniveau zichtbaar wordt.
Vakvolwassen professional
•B
etrokkenen motiveren en ondersteunen bij organisatie en uitvoering
van activiteiten en projecten
• Met burgers communiceren over werkzaamheden en de voortgang
• Samen met burgers resultaten zichtbaar maken
• Hanteren van weerstand en ombuigen naar kansen
Vakbekwame professional
• Permanent
monitoren van de vraag en plan van aanpak aanpassen
Gevorderd professional
• Durf tonen, stevig in de schoenen staan en overtuigend zijn
10.Stimuleert ondernemerschap
De sociaal-cultureel werker is in staat individuen, hun sociale netwerk en groepen burgers te motiveren
zich in te zetten en ideeën te ontwikkelen samen met andere belanghebbenden. Hij helpt hen contact
te leggen met ondernemers en andere relevante partijen en bij het uitwerken van ideeën tot concreet
haalbare plannen, zodat zij met creativiteit en lef zelfstandig zaken kunnen aanpakken om de sociale
samenhang te bevorderen en de leefbaarheid in hun omgeving te vergroten.
Vakvolwassen professional
•B
ehoeften signaleren en ideeën van burgers waarderen en agenderen
• Toetsen of concreet plan van aanpak tegemoet komt aan de vragen
•B
urgers stimuleren creatief te zijn in het vinden van oplossingen en risico’s
durven nemen
Vakbekwame professional
•
•
•
•
Signaleren
van en inspelen op veranderingen in werk
M
ogelijkheden zien in situaties
T
alenten in mensen zien, benoemen en op inspelen
B
urgers wijzen op financieringsmogelijkheden en fondsen
Gevorderd professional
• Een proactieve houding hebben
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
16
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
11.Versterkt het eigen professioneel netwerk
De sociaal-cultureel werker is in staat een actieve bijdrage te leveren aan relevante formele en
informele samenwerkingsnetwerken van burgers, andere professionals, scholen, verenigingen,
ondernemers en beleidsmakers, waardoor burgers met sociale vraagstukken en buurten/wijken waarin
(meervoudige) problemen spelen, in hun onderlinge samenhang en met inzet van professionals uit
verschillende disciplines direct en effectief worden ondersteund, bijvoorbeeld vanuit sociale wijkteams.
Vakvolwassen professional
•
•
•
•
Zich positioneren en presenteren
Kracht van het sociaal cultureel werk inbrengen in samenwerkingsnetwerken
Gebruik maken van deskundigheid van anderen
Ieders rol en taak in het netwerk kennen
Vakbekwame professional
• Overleggen,
kennis en informatie uitwisselen
•C
ontacten uit netwerk benutten en beschikbaar stellen aan
burgers om concrete resultaten te behalen
Gevorderd professional
• Zichtbaar aanwezig en makkelijk aanspreekbaar zijn
12.Legt verantwoording af
De sociaal-cultureel werker is in staat om in overleg met leidinggevenden inhoudelijk, materieel en ethisch
verantwoording af te leggen aan individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers in zijn
werkgebied, zijn organisatie, samenwerkingspartners en financier, zodat het resultaat van zijn werk
zichtbaar is en duidelijk is welke keuzes om welke redenen zijn gemaakt.
Vakvolwassen professional
•
•
•
•
Aangeven waarom, hoe en met welke middelen resultaten bereikt zijn
W
erkwijze en keuzes aan betrokkenen verantwoorden
W
erkzaamheden met betrokkenen evalueren
R
esultaten gebruiken als basis voor vervolg
Vakbekwame professional
• Eigen
inzet, uren en middelen verantwoorden
• I nzet van betrokkenen en middelen verantwoorden
Gevorderd professional
• Aanleveren van informatie voor rapporteren over behaalde resultaten
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
17
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
13.Draagt bij aan beleid
De sociaal-cultureel werker is in staat om op kritisch opbouwende wijze bij te dragen aan de uitvoering van
het beleid van de organisatie en hierbij individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers te betrekken en de informatie te delen, zodat kruisbestuiving kan plaatsvinden tussen management, burgers
en de uitvoeringspraktijk en de organisatie de informatie kan benutten bij het vormgeven van beleid.
Vakvolwassen professional
• Op vraag concrete bijdrage leveren aan de uitvoering van beleid
• Intern kritisch en extern loyaal zijn
Vakbekwame professional
• Gebruik
maken van inhoudelijke kennis van organisatie
• Kennis en ervaring delen met management, collega’s en burgers
Gevorderd professional
• Deelnemen aan intern overleg
14.Zorgt voor kwaliteit
De sociaal-cultureel werker is in staat om zorgvuldig en consequent de kwaliteit van het eigen werk en
de werkwijzen te verbeteren, waardoor hij zijn werk volgens actuele vakkennis uitvoert en individuen,
hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers in zijn werkgebied kunnen rekenen op een maximale
kwaliteit van ondersteuning.
Vakvolwassen professional
• Prestaties toetsen aan kwaliteitsstandaarden
• Grenzen aangeven als professionele standaarden in geding zijn
Vakbekwame professional
• Werkwijze
bijstellen als dit de kwaliteit ten goede komt
Gevorderd professional
• (Nog) niet aan de orde
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
18
Branchestandaarden Sociaal werker, groepen en samenleving
15.Bewaakt eigen arbeidsomstandigheden
De sociaal-cultureel werker is in staat zijn eigen arbeidsomstandigheden te bewaken en te beïnvloeden,
zodat hij goed kan functioneren, vitaal blijft, plezier in zijn werk houdt en zich blijft ontwikkelen.
Vakvolwassen professional
• Werkgever aanspreken op realiseren randvoorwaarden
• Initiatief nemen om iets aan de knelpunten te laten doen
Vakbekwame professional
• Plannen,
organiseren en prioriteren van werk
• Knelpunten in arbeidsomstandigheden bespreekbaar maken
Gevorderd professional
• Eigen gezondheid en veiligheid bewaken
• en Arbo-normen
• Toepassen veiligheidsvoorschriften
•K
ennis hebben van werkzaamheden, functiebeschrijving, rollen,
verantwoordelijkheden, rechten en plichten
16.Ontwikkelt het eigen vak
De sociaal-cultureel werker is in staat om op interactieve wijze zijn kijk op het werk te ontwikkelen en verantwoordelijkheid te nemen voor zijn persoonlijke ontwikkeling als professional, waardoor hij zijn actuele
vakkennis en vaardigheden kan inzetten voor een effectieve ondersteuning van burgers.
Vakvolwassen professional
•
•
•
•
•
Optimaal gebruik maken van beschikbare ontwikkelingsmogelijkheden
Inzicht hebben in eigen normatieve benadering
Aanspreekbaar zijn op eigen professionele attitude en beroepsmatig handelen
Analyseren van eigen gedrag
Leren van collega’s
Vakbekwame professional
• Bespreekbaar
maken van eigen beroepsmatig handelen en attitude
• Actief kennis en ervaring uitdragen
Gevorderd professional
• Flexibel omgaan met vernieuwingen en werkwijze hierop aanpassen
• Delen van problemen en successen met collega’s en deskundigen
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
19
Standaard vakvolwassenheid
Sociaal werker, groepen
en samenleving
MBO functies
COLOFON
Deze branchestandaard is ontwikkeld in opdracht van FCB.
De branchestandaard is november 2013 vastgesteld door de sociale partners
in Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening:
MO Groep, Abvakabo FNV, CNV Publieke Zaak.
April 2014
20
Koningin Wilhelminalaan 3 | 3527 LA Utrecht | Postbus 2103 | 3500 GC Utrecht | t. 030 - 298 53 50 | www.fcb.nl [email protected]
20