Leden Vaste Commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Hoofdkantoor
Jaarbeursplein 22
Postbus 2875
3500 GW UTRECHT
Leden Vaste Commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
t.a.v. mevrouw drs. E. de Kler
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
Datum
Briefnr.
14-03-2013
588504 TOT/AK
Betreft
Inlichtingen
algemeen overleg Amarantis
030 298 92 35
Geachte leden van de Vaste Commissie,
Binnenkort spreekt u over de gang van zaken bij Amarantis en de conclusies die
daaruit moeten worden getrokken ten aanzien van de rol van de overheid en het
toezicht.
De Algemene Onderwijsbond (AOb) maakt zich grote zorgen over de mogelijkheden
die het systeem aan besturen van instellingen geeft voor andere afwegingen dan
het belang van het onderwijs.
Persoonlijke bevoordeling blijkt mogelijk binnen het huidige systeem. Het systeem
kan falen door de menselijke factor of door het ontbreken van een goed moreel
kompas. Het systeem geeft veel vrijheid aan schoolbesturen en gaat uit van
doelmatige besteding vanuit een afweging ten bate van het publieke belang.
De AOb vindt dat het publieke belang en de continuïteit van het onderwijs het best
worden gediend, als er vooraf duidelijke kaders worden gesteld aan handelen met
publiek geld. Hiermee wordt voorkomen dat op basis van incidenten een grote
verantwoordingslast en systeem van controles op de instellingen moet worden
losgelaten. Daarom doen wij u de volgende aanbevelingen:
Maak duidelijk wat de algemeen aanvaarde normen voor doelmatige
besteding van publieke middelen zijn.
Het belang van het onderwijs en de doelmatige besteding van schaarse middelen
moeten concurrentie met publiek geld uitsluiten. Vooraf moet helder zijn welke
risico's mogen worden genomen en wat een doelmatige besteding is.
De AOb wil duidelijke spelregels vooraf. Nu kan er alleen worden ingegrepen na
toezicht achteraf, als er al zaken zijn misgelopen. In het kader van ‘checks and
balances’ zouden de criteria moeten zijn: wat heeft de leerling eraan en wordt
onderwijs er beter van? Bij het aanstellen van onderwijsbestuurders moet het
vanzelfsprekend zijn dat die een band hebben met het onderwijs. Wat de AOb
betreft is dat een logische voorwaarde.
Om het aanbod van opleidingen beter af te stemmen op arbeidsmarktrelevantie en
de vraag van het (regionale) bedrijfsleven, zouden deze stakeholders tenminste in
de Raad van Toezicht een positie moeten krijgen.
Maak de Governance Code BVE minder vrijblijvend.
Er dient strenger te worden omgegaan met de Governance Code. We vinden de
huidige situatie te vrijblijvend. Wij ondersteunen de gedachte van de minister om
naleving als bekostigingsvoorwaarde op te nemen in de WEB.
1/2
Stel een financiële risicoanalyse verplicht en laat belangrijke financiële
besluiten vooraf toetsen door een onafhankelijke instantie.
Het aantrekken van vreemd vermogen en beslissingen over vastgoed moeten
vooraf worden getoetst. Het aangaan van langjarige financiële verplichtingen kan
voor lange periodes de besteding van het budget voor onderwijs belasten. Deze
plannen zouden ter beoordeling moeten worden voorgelegd aan een onafhankelijke
instantie.
Versterk de positie van professionals in de wet.
Instellingen moeten afwegingen maken in het belang van het onderwijs. In het
kader van checks and balances dienen de professionals, de leraren, bij de
beleidskeuzes ten aanzien van onderwijs en kwaliteit te worden betrokken. De
Onderzoekscommissie Amarantis concludeert dat de afstand tussen het College van
Bestuur en het onderwijsproces te groot was. Wij pleiten daarom voor een
wettelijke plicht voor het bevoegd gezag om het beleid - dat immers gericht moet
zijn op de kwaliteit en continuïteit van het onderwijs - af te stemmen met de
lerarenvertegenwoordiging.
Geef de Ondernemingsraden een instemmingsbevoegdheid op het
meerjarig financieel beleid.
Substantiële financiële afwegingen hebben tot op lange termijn gevolgen voor het
onderwijs dat binnen de bekostiging kan worden verzorgd. Betere kwaliteit van het
onderwijs zou leidraad moeten zijn bij beslissingen. Leraren en studenten praten
hierover niet mee. Aan de OR zouden het voorgenomen investeringsbeleid en het
aantrekken van vreemd vermogen ter instemming moeten worden voorgelegd.
Kies de Raad van Toezicht via een openbare procedure.
Belangenverstrengeling bij besluitvorming kan leiden tot afwegingen die het
onderwijs schaden. Een ‘old boys network’ draagt het risico in zich dat het leidt tot
sociaal gewenst gedrag in plaats van kritisch toezicht. Een openbare procedure
borgt, dat op basis van profielen de gewenste kwaliteiten voor de leden van de RvT
worden aangegeven. Leden van de RvT dienen bij hun aantreden te beschikken
over aantoonbare kwaliteiten op het gebied van onderwijs en/of financiën. Interne
en externe stakeholders, zoals de Ondernemingsraad en vertegenwoordigers van
het bedrijfsleven, dienen in alle openheid een formele rol te krijgen bij de
voordracht. Daarmee wint de reeds in de WEB opgenomen bepaling over de RvT
aan kracht.
Kies voor oormerken van de lumpsum ten behoeve van het primaire
proces.
Het vooraf oormerken van de publieke middelen voor het primaire proces lijkt ons
gerechtvaardigd als garantie voor het doelmatig uitvoeren van de publieke taak. Dit
kan worden vastgelegd in een percentage van de bekostiging per leerling. Wij
vinden dat ten minste 70% van het huidige bedrag van € 7200 per leerling dient te
worden besteed aan het primaire proces.
Scherp de richtlijnen voor de verantwoording in de jaarrekening aan.
De jaarrekening moet in samenhang met de kwaliteit van het onderwijs worden
getoetst. Personeel moet zeggenschap hebben over de middelen voor het primaire
proces. In de jaarrekening zou het oordeel van de Ondernemingsraad over hoe de
middelen voor het primaire proces zijn ingezet een onderdeel moeten worden.
Met vriendelijke groet,
W.T.G. Dresscher
voorzitter
2/2