Cera communicatiekanalen

Vrijwilligersbeleid
Eva Hambach (Vlaams Steunpunt
Vrijwilligerswerk vzw)
& Carmen Mathijssen (Cera)
Workshop 12 oktober 2013
1
Wie zijn we?
 Eva Hambach van
Vlaams Steunpunt
Vrijwilligerswerk vzw
 Carmen Mathijssen van
Cera cvba
 Wij kennen elkaar
onder meer van…
2
Wat gaan we vandaag (met u) doen?
 Eenvoudige zelf-evaluatie van het
vrijwilligersbeleid van uw organisatie
 Vijf cruciale vragen waarop u uw eigen
organisatie een score geeft:
 0 = Hier dachten we nog nooit over na
 1 = Hier besteedden we al aandacht aan, maar
(nog) niet expliciet
 2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek, mee
bezig of aan het experimenteren
 Resultaat = score op 10 + actiepunten!
3
Vijf cruciale vragen
 1. In orde met vrijwilligerswet?
Infoplicht en verzekeringsplicht?
 2. Alleen actie, of ook visie en
strategie?
 3. Werven: motieven en drempels?
 4. Bijhouden, maar soms ook afscheid
nemen?
 5. Vrijwillig, verplicht en/of
vrijblijvend?
4
Wat is vrijwilligerswerk?
 Een activiteit uitgevoerd door vrijwilliger
 Onbezoldigd
 Op vrijwillige basis
 Binnen een organisatie (met of zonder
rechtspersoonlijkheid)
 Voor anderen/een maatschappelijk doel
 Buiten de specifieke werkcontext
5
De vrijwilligerswet
(sinds 03/07/2005)
 Om vrijwilligers & organisaties te
beschermen!
 Wie mag vrijwilligerswerk doen?
 Kostenvergoeding?
 Aansprakelijkheid en verzekeringsplicht
 Geheimhoudingsplicht
 Informatieplicht
 Wie zijn allemaal jouw vrijwilligers?
Vergeet je niemand?
6
Algemeen principe
aansprakelijkheid?
 De persoon die een fout
maakt, is verplicht om de
daaruit voortvloeiende
schade voor derden te
herstellen of vergoeden
 Vermoedt 3 elementen:
 Fout, onvoorzichtigheid,
nalatigheid
 Schade tegenover een derde
 Verband tussen fout en schade
7
Afwijking
aansprakelijkheidsregime
 Organisatie is BA
 ‘Immuniteit vrijwilliger’ (behalve
lichte repetitieve fout, grove
fout, bedrog) (behalve vws in
bepaalde FV)
 Niet voor schade aan zichzelf
8
Verzekeringsplicht wettelijk
opgelegd voor…
 BA organisatie (risico’s vrijwilligerswerk)
 Tijdens verrichten activiteiten (in ruime
betekenis)
 Voor organisaties die vallen onder vw ‘gunstig’
aansprakelijkheidsregime (dus:
verzekeringsplicht niet voor alle organisaties)
 Organisaties met en zonder
rechtspersoonlijkheid (dus ook feitelijke
verenigingen)
9
Quoteer jezelf
 Vraag: In orde met
vrijwilligerswet? Infoplicht en
verzekeringsplicht?
 De score van uw organisatie?
 0 = Hier dachten we nog nooit over na
 1 = Hier besteedden we aandacht aan,
maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
 2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek,
mee bezig of aan het experimenteren
10
Vrijwilligersbeleid? Visie?
 Visie op werken met vrijwilligers
 Systematische, gestructureerde en
planmatige aanpak van
vrijwilligers(werk) binnen je
organisatie om…
 Duidelijkheid te bieden
 Voorkomen van ongelijkheid, wrijvingen,
conflicten tussen vrijwilligers
 Stimuleren van vrijwilligers & optimaliseren
van hun inzet voor doel van organisatie
11
Missie, visie & strategie? Heuh?
12
Missie
= waarvoor
we staan
Visie
= waarvoor
we gaan
Strategie
= hoe het te
bereiken
Waarom
bestaan we?
Wat willen we
zijn? Wat
willen we
bereiken?
Hoe, langs
welke weg
pakken we
dat aan?
Centrale
normen en
waarden, die
de
organisatie
naar buiten
wil uitdragen
Inspirerende
foto van de
door ons
nagestreefde
situatie in de
toekomst
Hoe missie
en visie
bereiken?
Doelen?
Wat is de visie van uw organisatie op
vrijwilligerswerk?
 Waarom werken we met vrijwilligers?
 Wat kunnen vrijwilligers betekenen in
uw organisatie? Welke meerwaarde?
 Wat is hun plaats?
 Wat verwachten wij van de vrijwilliger?
 Wat verwacht de vrijwilliger van ons?
 Wat bieden wij onze vrijwilligers?
13
Nog meer visie-vragen…
Waar knelt bij u het schoentje?
 Krijgen (sommige) vrijwilligers een
vergoeding? Waarom wel of niet?
 Verhouding vrijwilligers en
beroepskrachten?
 Verwachtingen tav vrijwilligers (kennis,
vaardigheden en attitude)? Waarin verschilt
dit van verwachtingen tav personeel?
14
 Wie neemt beslissingen m.b.t.
vrijwilligersbeleid? Kunnen vrijwilligers dat
ook beïnvloeden?
‘Actief zijn’ volgens
families in armoede
 “Zo veel mogelijk gebruik maken van je
talenten; je inzetten om op te komen voor je
rechten en iets betekenen voor anderen en
de samenleving. Belangrijk is dat het niet
opgelegd of verplicht is, maar iets wat
je graag doet, waar je plezier
aan beleeft.
Onmisbaar is dat het
sociaal is: werk in groep,
samen plezier hebben,
beter met elkaar omgaan”
15
What kind of citizen?
(Westheimer & Kahne)
The personnally
responsible
citizen
Donates cans of
food for the
homeless
The participatory
citizen
The justice
oriented citizen
Organizes the food Asks why people
drive for the
are hungry and
homeless
acts to solve root
causes
-Acts responsibly
- Organizes
in his community
community efforts -Seeks out and
-Volunteers to help to care for those in addresses
need
unjustice
-Effects systemic
change
16
Quoteer jezelf
 Vraag: Alleen actie, of ook visie en
strategie?
 De score van uw organisatie?
 0 = Hier dachten we nog nooit over na
 1 = Hier besteedden we aandacht aan,
maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
 2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek,
mee bezig of aan het experimenteren
17
Werven?
Enkele vragen vooraf…
 Waarom zou iemand vrijwilliger bij mijn organisatie
willen worden?
 Welke kwaliteiten vraag ik van de vrijwilliger? (leeftijd,
opleiding, ervaring, beschikbaarheid, motivatie,
continuïteit, stressbestendigheid, betrouwbaar,
discreet…)
 Waar wil ik vrijwilligers voor werven?
 Past wat de vrijwilliger wil, bij wat de organisatie wilt?
 Waar zitten de vrijwilligers? Via welke weg bereiken?
Welke communicatiekanalen gebruiken?
18
 Kunnen we met elkaar overweg? Klikt het?
Recruteren? Werven? Binnenhalen?
 Zoek op de juiste plaats
 Vooral: Durf potentiële
vrijwilligers rechtstreeks aan
te spreken!
 Mensen worden meestal
gevraagd door anderen
(familie, vrienden, buren…)
 Wees duidelijk en concreet
19
Drie losse ideetjes…
 Vraag aan elke vrijwilliger om
eens een kennis mee te nemen
 Organiseer een laagdrempelig,
aantrekkelijke (smakelijke?)
activiteit voor niet-leden om te
proeven van de werking
 Creëer een vacature-bericht
20
De ‘nieuwe’ vrijwilliger?
 Geen engagement van wieg tot in graf
 Niet minder vrijwilligerswerk, maar wel anders!
 Nomadisch?
 Levensfase bepaalt soort & intensiteit engagement
 Afgebakend engagement, niet altijd, niet overal
 Planning en efficiëntie: tijd is kostbaar
 Waarom vrijwilligerswerk? Persoonlijke én
sociale/maatschappelijke motieven
21
Motieven van vrijwilligers zijn
onder andere…
 Waardering krijgen voor wat je doet: sociale
erkenning en plaats in de samenleving
 Kans om iets nieuws uit te proberen & nieuwe
vaardigheden te leren
 Mensen leren zichzelf beter en anders kennen
 Competenties kunnen zichtbaar worden:
Dingen doen waarin je goed bent
 Zich verbonden voelen met anderen: Mensen
ontmoeten, vrienden maken
 Morele, religieuze en politieke principes
22
Enkele drempels?
 Mensen weten niet wat vrijwilligerswerk is
 Mensen weten soms niet wat ze goed
kunnen  kansen geven om te ontdekken
wat ze graag doen en goed kunnen
 Zichzelf onderschatten (ik kan niets) of
zichzelf overschatten (ik kan alles)
 Onvoorziene kosten van vrijwilligerswerk
(vervoer, gepaste kledij, belwaarde,
drankje achteraf…)
23
Quoteer jezelf
 Vraag: Werven, motivaties en
drempels?
 De score van uw organisatie?
 0 = Hier dachten we nog nooit over na
 1 = Hier besteedden we aandacht aan,
maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
 2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek,
mee bezig of aan het experimenteren
24
Stap 1 van ‘begeleiden’ is een
warm onthaal
 Zich welkom voelen: de
vrijwilliger wordt verwacht & het
is duidelijk wat hij/zij komt
doen
 Eerste indruk! Maak tijd voor
het intakegesprek!
 Proefperiode?
 Vertrouwenspersoon? M/peter?
 Onthaalpakket?
25
Bijhouden? Begeleiden?
 Krachtgericht: focus op wat goed loopt;
dit bekrachtigen en waarderen
 Begeleiding op maat voor elke
vrijwilliger
 Kans om te leren (fouten als leerkansen)
 Feedback  vrijwilliger komt te weten
hoe h/zij binnen het geheel functioneert
 Vergoeding is extra motivator, maar
nooit hoofdreden
26
Hoe loopt dat bij T’Hope?
 Keuzes maken: je kunt op elk moment
zelf bepalen waaraan je meedoet en
waaraan niet
 Je mening doet ertoe
 We laten je niet los, ook als je zelf
loslaat: Heb je een moeilijkere
periode, ben je ziek of zie je
vrijwilligerswerk niet meer zitten,
vrijwilligers houden contact. Je kan
altijd terug in de werking stappen
27
Enkele vragen rond ‘bijhouden’…
 Inwerkperiode voor nieuwe vrijwilligers? Proefperiode?
 Nodige vorming, training of opleiding? Welke persoonlijke
ontwikkelingsmogelijkheden worden geboden? (portfolio?)
Krachtgericht? Vertrekken vanuit competenties van
vrijwilligers (of vanuit wat ze nog niet kennen)?
 Bij wie kan de vrijwilliger terecht? (Mentor?)
 Vraaggericht? Aansluiten bij verwachtingen en motivatie
van vrijwilliger?
 Heeft de vrijwilliger inspraak in (besluitvorming van de)
organisatie? Duidelijk waarover wel & niet?
28
 Past de organisatie zich aan als omstandigheden van
vrijwilligers veranderen?
Succesfactoren bij (kwetsbare)
vrijwilligers in Netwerk Tegen Armoede
 Vrijwilligerswerk op maat (tijdsinvestering,
draagkracht)
 Zinvolle taakinvulling, aansluitend bij interesses
 Groeimogelijkheden & competenties versterken
 Inspraak (eigen taken & organisatie)
 Ondersteuning
 Erkenning en waardering
 Sociaal contact
 Vrijwillig = Mogelijkheid in- en uitstappen
29
Vragen rond ‘beëindigen’… zijn op
voorhand al te bespreken !
 Waarom wil/moet de vrijwilliger stoppen?
 Hoe wil de vrijwilliger stoppen?
 Wat laat de vrijwilliger achter? Hoe worden
zaken overgedragen?
 Wat kan de organisatie nog voor de
vrijwilliger doen? (Netwerking?)
 Hoe komt de vrijwilliger terug als h/zij dat
wil?
 Exitgesprek: afscheid nemen en
terugblikken
30
Oudere vrijwilligers bij OCMW
Genk?
 Oudere vrijwilligers die na een periode van goed
functioneren lichamelijk of geestelijk sterk
achteruit gaan, kunnen vrijwilliger blijven
zolang de kwaliteit van de dienstencentra
hierdoor niet in het gedrang komt
 In overleg met de betrokkene wordt zo nodig
een bijkomende vrijwilliger ingezet voor
dezelfde taak of wordt een andere taak gezocht
31
Quoteer jezelf
 Vraag: Bijhouden, maar soms ook
afscheid nemen?
 De score van uw organisatie?
 0 = Hier dachten we nog nooit over na
 1 = Hier besteedden we aandacht aan,
maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
 2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek,
mee bezig of aan het experimenteren
32
Vrijwilligerswerk en activering
• Nood aan reflectie en dialoog rond
‘activering’ (en de mogelijke rol van
vrijwilligerswerk hierbij)
• Wie is actief, en wie is ‘passief’?
• Wie beslist wat erkend wordt als ‘actief’?
• Vrijwilligerswerk als instrument voor
deelname aan samenleving (en dus
niet enkel voor deelname aan
arbeidsmarkt)
33
Vrijwilligerswerk als voortraject
naar betaalde arbeid (of toch niet)?
 Vrijwillig of verplicht? Vrijwilligerswerk
als gedwongen activeringsinstrument?
 Vertrekt van tekortkomingen ipv
krachtgericht
 Bevestiging geen controle, geleid worden
 Verkleinen afstand tot arbeidsmarkt is
een positief neveneffect van
vrijwilligerswerk
34
 Doel is sociale inclusie (en dus niet
louter ‘inzetbaarheid’)
Watervalsysteem
-Betaalde arbeid als meest ‘complete’
vorm van participatie aan samenleving
-Niet actief op arbeidsmarkt = passieve
tweederangsburger?
-Andere vormen van arbeid gezien als
noodgedwongen tweede keus?
-Vrijwilligerswerk gereduceerd tot
opstapje naar tewerkstelling, als een
instrument voor
arbeidsmarkttoeleiding
35
Doorstroom
 Recht of plicht? Mag het of moet het?
 Zinvolle bijdrage aan samenleving >
participeren aan formele arbeidsmarkt
 Wie kiest? Welk (vrijwilligers)werk? Eigen
gekozen engagement opgeven voor ander
dat meer kans geeft op ‘doorstroom’?
 Doorstroom naar welke jobs? Duurzame
doorstroom?
 Niet louter individuele verantwoordelijkheid!
 Vrije keuze is essentieel !
36
Quoteer jezelf
 Vraag: Ambivalente verhouding
vrijwilligerswerk en activering
 De score van uw organisatie?
 0 = Hier dachten we nog nooit over na
 1 = Hier besteedden we aandacht aan,
maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
 2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek,
mee bezig of aan het experimenteren
37
Interessante sites & literatuur
 www.vrijwilligerswetgeving.be
 www.vrijwilligersweb.be
 www.vrijwilligerswerk.be
 U ontvangt de publicatie
‘Respectvol vrijwilligen’
38