Joost Rothbarth Oncologisch chirurg

Klinische Genetica
Vooraanstaand in erfelijkheidsvraagstukken
Erfelijkheidsonderzoek bij
ovariumcarcinoom
- terugkoppeling en vooruitblik -
Margriet Collée, klinisch geneticus
[email protected]
Approval ID: NL1550 Expiry date: 04-2019
(potentiële) belangenverstrengeling
Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
bedrijven
 Sprekersvergoeding
Bedrijfsnaam
 Astra Zeneca
Inhoud
• Achtergrond verwijzingen
• Wat hebben we gezien en wat is de opbrengst
van kiembaan diagnostiek BRCA1 en BRCA2genen
• Wat gaan we doen
BRCA-analyse op tumorweefsel
Achtergrond
Richtlijn Erfelijk en familiair ovariumcarcinoom
IKNL juni 2015
Verwijscriterium klinische genetica:
Elke nieuwe patiënt met invasief ovarium-carcinoom,
tubacarcinoom of primair extra-ovarieel carcinoom
Erfelijke oorzaken epitheliaal ovariumcarcinoom
Ongeveer 20% van OC patiënten heeft een kiembaan
mutatie
- 10-15% BRCA1 en BRCA2
- 0,5 tot 2 % Lynch syndroom (MSH6, MLH1, MSH2, PMS2)
-
restgroep van mutaties in diverse genen (RAD51C, PALB2)
Kans op een BRCA mutatie bij ovariumcarcinoom
rekening houdend met de leeftijd
% van vrouwen met een BRCA1 of 2 mutatie
Leeftijd
<40
41-50
51-60
>60
Alsop
16%
24%
17%
8%
Zhang
11%
24%
13%
8%
Overzicht het voorkomen
van een60
mutatie
of 2 bij vrouwen met
Ook boven
jaarin>BRCA1
8 % kans
ovariumcarcinoom in verschillende leeftijdsgroepen bij de studies van Alsop
et al (2012) en Zhang et al (2011)
Histologie van de tumor
Kans op BRCAmutatie
Alsop et al
Zhang et al
Sereus
16.6%
18%
Mucineus
---------
0%
Endometrioid
8.4 %
9.1%
Clear cell
6.3 %
2.2%
‘other of not specified’
8.2%
Circa 16%
Borderline tumoren zijn geen reden voor verwijzing
Histologie niet gebruiken als verwijscriterium
Ketabi et al.2011
Relevantie familiegeschiedenis
Significante familieanamnese bij
BRCA dragers
Alsop et al 2012
afwezig
44%
Kans op BRCA
mutatie
Alsop et al 2012
Zhang et al 2011
Geen familieanamnese
8.3%
7.9%
Familieanamnese heeft lage sensitiviteit
Familieanamnese regelmatig niet informatief (bijv. kleine
familie, nauwelijks vrouwelijke familieleden)
Wordt vaak niet juist afgenomen
Doel van inzicht in moleculaire
achtergrond van kanker:
• Bieden van preventieve opties voor
patiënten en familieleden bij kiembaan
mutatie
• ‘Personalised therapy’ voor de patiënt
Kennis over moleculaire achtergrond
tumor steeds belangrijker voor keuzes
in therapie:
• Kiembaan mutaties
• Somatische mutaties
Goede respons behandeling met PARPremmers bij OC patiënten met mutaties in
HR genen BRCA1 en BRCA2
PARP remmers
Veelbelovende nieuwe therapie bij tumoren
met HRD
(Homologe Recombinatie Deficiëntie =
defecte reparatie dubbelstrengs DNA-breuken)
PARP = poly (ADP-ribose) polymerase
repareert enkelstrengs DNA-breuken
PARP-remmers
https://vimeo.com/142080410
PARP-remmers
https://vimeo.com/142080410
OC en opbrengst DNA-dx BRCA1/2 2015 en 2016
175 OC patiënten werden verwezen naar KG
Erasmus MC, bij 172 werd (kiembaan) DNAonderzoek verricht
• Bij 9 patiënten BRCA1-mutatie vastgesteld
• Bij 8 patiënten BRCA2-mutatie
Van deze 17 patiënten hadden er 4 een negatieve FA
voor BC/OC, dat is 24%
In totaal dus bij 17/175 (10%) een kiembaan mutatie;
OC en opbrengst DNA-dx BRCA1/2 2015 en 2016
40
35
30
25
20
BRCA1/2g BRCA 1/2 +
15
10
5
0
30-39 40-49
50-59 60-69
70-79
80+
OC en opbrengst DNA-dx BRCA1/2 2015 en 2016
Leeftijd (jrn)
BRCA1/2 neg (%)
BRCA mut (%)
30-39
3
40-49
25 (16)
5
(29)
50-59
41 (27)
4
(24)
60-69
55 (36)
5
(29)
70-79
27 (18)
3
(18)
80+
3
(2)
(2)
Genomische afwijkingen BRCA1 en BRCA2 bij OC
• 10-15% heeft kiembaan BRCA-mutatie
• 5-10% heeft een somatische BRCA-mutatie in
tumor
• (10-15% hypermethylering van BRCA1-promotor)
LOH van 2e genkopie is 2nd hit (tumorsuppressorgen)
Eerste twee groepen komen i.p. in aanmerking voor
onderhoudsbehandeling olaparib bij gerecidiveerd
platinumsensitief hooggradig sereus OC na respons
op platinumbevattende chemotherapie (CieBOM,
Medische oncologie april 2017)
Route opties BRCA-analyse bij OC
BRCA1/2-analyse in tumorweefsel (FFPE)
• Weinig weefsel – weinig DNA
• Mix van normale- en maligne cellen – gevoelige test
• Suboptimale DNA kwaliteit door FFPE – kleine
amplicons (fragmenten)
DNA isolatie uit routine verkregen preparaten
• Paraffine blokje
Immuno of ISH gekleurde coupe
• Paraffine coupe
(gekleurd) cytologiepreparaat)
• H&E gekleurde coupe
Manuele weefsel isolatie
Hoog % tumorcellen
Voorbeeld microdissectie
Next Generation Sequencing Platforms
Ion Torrent PGM
September 2012
September 2016
Ion Torrent S5 XL
Capaciteit 14 X omhoog
Analyse snelheid omhoog
Ion S5 XL chip
Maximale capaciteit, 80 miljoen wells
5 - 80 x 106 reads (sequenties)
0.5 – 8 G bases
Next generation sequencing
BRCA-analyse in tumorweefsel
Pilot gestart per 1-1-2017:
• Prospectief bij elke naar klinische genetica
verwezen OC patiënt gelijktijdig kiembaan
én tumorweefsel BRCA-onderzoek
Toekomst perspectief BRCA-analyse OC
Nieuwe diagnose OC
Tumorweefsel analyse
voor BRCAm
Patiënten positief voor
BRCAm worden
verwezen voor
genetische counseling
Kiembaan BRCA
analyse
For internal use only
Verwijzen naar klinische genetica
Verwijzing naar de afd. Klinische Genetica, Erasmus MC
T.a.v. Expertise Oncogenetica
Datum ……………….
Gegevens patiënt
BSN………………………………..
Naam………………………………
Geboortedatum…………………..
Gegevens aanvrager
Naam………………………………
Zorginstelling…………………….
Afdeling…………………………..
of PID Erasmus MC………………….
AGB code ……………………………….
Handtekening…………………………...
Reden verwijzing
Erfelijkheidsvoorlichting en -onderzoek naar / in verband met ………………………….
………………………………………………………………………………………………..……………………………
……………………………………………………………………..………………………………………………………
……………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
Spoed nee / ja, reden …………………………………………………………………….….
Indien spoed, wat is de uiterste uitslagdatum voor DNA-diagnostiek?...........................
Bijvoegen (n.v.t. wanneer patiënt binnen Erasmus MC verwezen wordt)
PA-uitslagen en relevante medische correspondentie i.v.m. beoordelen indicatie.
Dit formulier, volledig ingevuld inscannen in ELPADO of faxen naar secr. Klinische Genetica nr. 0107043072 en email sturen naar [email protected] met melding dat verwijzing ingescand /
gefaxt is.
Problemen rond verzekeringen ?!
 Moratorium erfelijkheidsonderzoek tussen overheid en
Verbond van Verzekeraars
 Waarborgen bij levensverzekeringen tot € 250.000
(vragengrens) en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen tot
€ 36.000 in het eerste jaar en € 24.000 in daarop volgende
jaren.
`
Zie ook: www.brca.nl
N.B. Weinig problemen en zeker niet bij ovariumcarcinoom!
Bunnik E, Medisch Contact 30-11-2012