Het ontrafelen van de evolutie van sterrenstelsels door zuurstof Tom Hughes Overzicht Een van de belangrijkste uitdagingen voor de moderne sterrenkunde is het begrijpen van de vorming en evolutie van sterrenstelsels - enorme systemen van gas, sterren, metalen en stof. Het observeren van deze belangrijke componenten laat ons toe om hun evolutie, waar de emissie door zuurstof cruciale informatie levert, te bestuderen. 1. De stervormingscyclus 2. Traceren van de belangrijkste componenten INTERGALACTISCHE MEDIUM GAS koelt in het interstellaire STERREN vormen in dichte medium gaswolken Lichtgolven, uitgezonden door sterrenstelsels op verschillende golflengtes van het [email protected] spectrum, kunnen de verschillende componenten traceren en geven ons inzicht in de [email protected] toestand van een sterrenstelsel. Stervorming -­‐ ultraviolet UV straling wordt uitgestuurd door hete, jonge sterren, en kan worden gebruikt om de huidige stervormingsgraad te schaLen. [email protected] -­‐ [email protected] Stervende sterren stoten METALEN & STOF uit Fusie in sterren produceert METALEN 3. Hoe zit het met de metalen? flux .Om de totale hoeveelheid zware elementen in het interstellaire medium te schaLen, moeten we hun emissielijnen waarnemen in het [email protected] spectrum. Een meer vertrouwd zicht; het [email protected] licht uitgestuurd door sterrenstelsels is a`[email protected] van jonge (blauwere) en oude (rodere) [email protected] van sterren. De stellaire massa kan worden geschat op basis van [email protected] kleuren. Stof – infrarood Stof absorbeert ongeveer de hel[ van de uitgezonden energie van een stelsel en zend die terug uit op langere golflengtes. Daarnaast speelt het ook een rol bij de vorming van sterren. Neutraal waterstofgas -­‐ radio golflengte We kunnen de hoeveelheid aan zuurstof gebruiken als [email protected] voor de totale hoeveelheid metalen. De verhoudingen van de verschillende emissielijnen van zuurstof in het spectrum van een sterrenstelsel kunnen ons . vertellen hoe rijk aan metalen het interstellaire medium is. De emissie van neutraal waterstofgas traceert de gasinhoud en kan ook gebruikt worden om de dynamiek van het stelsel te bestuderen. 4. Het opbouwen van een beeld van de evolutie van sterrenstelsels HOEVEELHEID ZUURSTOF We kunnen de [email protected] tussen gas, sterren en metalen bestuderen door het combineren van alle waarnemingen voor tal van sterrenstelsels. In deze grafieken, stelt elk rood of blauw punt een sterrenstelsel voor. TOTALE MASSA VAN STERREN HOEVEELHEID GAS De zwarte lijn gee[ het resultaat van een eenvoudig model betreffende de hoeveelheid gas aan de hoeveelheid metalen. Dit eenvoudige model is een 'closed-­‐box', wat betekent dat het stelsel evolueert zonder externe [email protected] met het [email protected] medium. x x 5. Wat doe ik nu? We hebben de Very Large Telescope (hieronder) gebruikt om de emissielijnen van zuurstof te observeren op verschillende [email protected] in [email protected] sterrenstelsels. Dit zal ons toelaten om de verandering in metalliciteit in kaart te brengen en te begrijpen hoe de hoeveelheid metalen veranderd van binnen naar buiten in sterrenstelsels. VLT, Chili Wil je meer weten? Je kan me contacteren via [email protected]