Verenigde Communistische Partij in Nederland

Verenigde Communistische Partij in Nederland
Agft de gemeenteraad van de gemeente Nijmegen
Postbus 9105
reg.nrproce
^--^ %4ii
£P
6500 H G Nijmegen
2 5 APR
2013
Winschoten, 17 april 2013
dass.nr,:
Betreft; Raadsvoorstel "Karl Marxstraat"
afgedaan;
Geachte raadsleden,
De Verenigde Communistische Partij in Nederland treedt in de voetsporen van de CPN. De
VCP-N neemt haar standpunten in volgens de wetenschappelijke lijn van Marx, Engels en
Lenin, De VCP-N geeft ruimte aan radicaal-links denkende mensen en wil op een praktische
manier haar gedachtegoed uitdragen.
Met veel genoegen hebben wij kennis genomen van het voorstel van het College aan uw Raad
om in Lent een straat naar Karl Marx te vernoemen (bijlage 1). Wij steunen dit
vanzelfsprekend van harte. Marx is somen met Friedrich Engels immers de geestelijk vader van
het communisme. Voor een diepgaandere studie verwijs ik u graag naar het gastcollege wat ik
vorig jaar in Leeuwarden heb mogen geven over het communisme (bijlage 2).
De Verenigde Communisten willen u graag ter overweging meegeven om ook Friedrich Engels
een straatnaam te geven. Er zijn nog zijstraten op de tekening te onderscheiden die een eigen
naam zouden kunnen krijgen.
Wij vernemen graag wanneer de onthuiiing zal zijn van het straatnaam bord van de Karl
Marxstraat.
Met kameraadschappelijke groet,
Namensy6^ V ^ j ^ i g d e Communistische Partij in Nederland,
:ngel Modderman
Partijbyreay VCP-Nederiand
Einiiiastraat 3
9671 AP Winschoten
Collegevoorstel
G E M E E N I E
Openbaar
•Hi.-w* <
Ijmegen
Onderwerp
Straatnaamgeving voor de ontsluiting van de nieuwbouwwoningen in
de buurt Vossenpels
Programma / Programmanummer
BW-nummer
Ruimte & Cultuurhistorie /1031
Portefeulllehouder
J. van der Meer
Samenvatting
Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr.
Ten behoeve van de ontsluiting van 200 woningen van het project
"Vossenpels plant je vlag" In de buurt Vossenpels dient aan een
negental straten namen te worden toegekend.
OK30, Eric Kraaij, 3418
Datum ambteiijk voorstel
5 maart 2013
Registratienummer
13.0002415
Paraaf
Ter besluitvorming door het college
Datum
al<l<oord
Aan de Raad voor te stellen
1. Ter uitvoering van beslispunt 5. van het Raadsbesluit van
19 november 2008/188/2008 het thema Duitsland met
subthema Duitse filosofen voor de naamgeving van straten
in de buurt Vossenpels vast te stellen.
2. Overeenkomstig bijgaande tekening met nummer 448959,
versie 1, aan de grijs gearceerde straten in de woonplaats
Lent de volgende namen te geven:
Immanuel Kantstraat / Baumgartenstraat/
Georg Hegelstraat / Von Goethestraat / Karl Marxstraat/
Rosa Luxemburgstraat / Dultslandstraat / Arendtstraat /
Edith Steinstraat
3. de tekst voor de onderschriften van de straatnaamborden
als volgt te bepalen:
(m.b.t. Immanuel Kantstraat)
Duits filosoof 1724-1804
Leidinggevende
Programmamanager
P. Oomens
Programmadirecteur
P. Steijn
IBI Zie vervolgblad
El Ter besluitvorming door de Raad
Besluit B&W d.d. 19 maart 2013
m Conform advies
• Aanhouden
• Anders, nl.
Paraaf
nummer: 3.13
Datum
akkoord
Bestuursagenda
Gemeentesecretaris
Portefeuillehouder
Coll.vrst.Vossenpels.doc
Collegevoorstel
Vervolg beslispunten
Alexander Gottlieb Baumgarten 1714-1762
Duits filosoof
Georg Wiltielm Friedricli Hegel 1770-1831
Duits filosoof
Joiiann Wolfgang von Goetlie 1749-1832
Duits filosoof en sciirijver
Karl Marxstraat)
Duits (politiek) filosoof 1818-1883
(m.b.t.
(m.b.t. Rosa Luxemburgstraat)
Pools-Duits filosofe 1871-1919
Hannah Arendt 1906-1975
Duits filosofe
(m.b.t. Edith Steinstraat)
Duits filosofe 1891-1942
Coll.vrst.Vossenpels.doc
Communisme
Gastcollege
Noordeilike Hogeschool Leeuwarden, Thorbecke Academie
Engel Modderman, fractievoorzitter V C P te Oldombt
14 juni 2 0 1 2
Inleiding
Aan het communisme ligt een economisch stelsel of een politieke leer ten grondslag. Het communisme is
gebaseerd op het ideaal van gelijkheid in een samenleving en de veronderstelling dat de
machtsverhoudingen worden bepaaid door het bezit von productiemiddelen. De belangrijkste
theoreticus van het communisme Karl Marx stelde in zijn in 1848 samen met zijn vriend Friedrich Engels
geschreven Communistisch Manifest, dot alleen afschaffing van het privebezit een werkelijk gelijke
maatschappij tot stand zou brengen. Het proletariaat, de arbeiders, zouden zich moeten verenigen
teneinde het kapitalistische systeem omver te werpen. Na een tussenfase, waarin het proletariaat de
alleenheerschappij uitoefent, zou een klasseloze maatschappij gevestigd worden, die vrij zou zijn van
sociale onrechtvaardigheid en egoisme. Hierbij dient u wel te beseffen, dot Marx van mening was, dot
"arbeid" het belangrijkste kapitaal was in de gei'ndustriallseerde maatschappij. Het ligt dus voor de
hand te veronderstellen, dot de revolutie die Marx propageerde zou plaatsvinden in een
industrieproletariaat, maar de geschiedenis leert, dot die eerste revolutie in 1917 plaatsvond in het
agrarische Rusland en ook China was ten tijde van de revolutie een agrarische maatschappij.
De begrippen communisme en socialisme worden nog steeds met elkaar verward. Het communisme
streeft de sociallsatie van de productiemiddelen na, deze middelen In handen brengen van het volk,
maar omdat kapitalisten dot zomaar niet uit handen geven zou er eerst via revolutie moeten worden
ingegrepen en de kapitalisten heropgevoed. Pas na die socialisatie kan worden overgegaan naar een
klasseloze maatschappij die dan vervolgens communistische maatschappij genoemd kan worden.
Overigens is in geen enkele geindustrialiseerde staat een poging gewaagd het communisme door te
voeren, maar wel in agrarische staten.
Met het socialisme worden revisionisten bedoeld, zij die de leer van Marx hebben herzien. Want waar
Marx de revolutie wilde, wilden de revisionisten via een evolutie en via de parlementaire weg streven
naar de verbetering van de samenleving. Dot zijn dus de sociaal-democraten. In ons land de SDAP en
later de PvdA bijvoorbeeld.
Karl M a r x (1818-1883)
Karl Heinrich Marx, de voornaamste grondlegger van de leer die ook het wetenschappelijk socialisme
wordt genoemd, werd geboren op 5 mei 1818 in Trier, de oudste stad van Duitsland die in die tijd
deel uit maakte van de Pruisische Rijnprovincie.
Marx groeide op in een liberaal gezin en genoot dus een liberale opvoeding die vooral van
vaderszljde sterk de stempel droeg van de achttiende eeuwse verlichting. Tegenover de religieuze
onverdraagzaamheid en de achterlijke beperkingen op de vrije meningsuiting van de Pruisische
monarchie stond het beschaafde en open klimaat van het gezin Marx. Vader Heinrich moest in 1816
afstand doen van zijn Joodse afkomst en zijn oorspronkelijke naam Hischel.
Op de middelbare school werd Marx geconfronteerd met de Pruisische politiemethoden toen leerlingen
en leraren die sympathiseerden met de Franse julirevolutie van 1 830 onder streng politietoezicht
werden gesteld en in enkele gevallen uit functie werden ontzet.
In 1 835 begon Marx aan de universiteit van Bonn een studie rechten, maar dot mislukte. Na het
verloren eerste studiejaar diende Marx zijn rechtenstudie voort te zetten aan de veel strengere
universiteit van Berlijn, maar al snel volgde Marx colleges filosofie en geschiedenis. In 1 841
promoveerde hij tot doctor in de wijsbegeerte met de verhandeling "Over het verschil tussen de
democratische en Epicureische natuurfilosofie". Dot onderwerp greep hij aan om een scherpe aanval te
richten tegen de achteriijkheden van de Pruisische staatskerk. Hij plaatste zich openlijk op een lijn met
de Duitse filosoof Hegel.
In beginsel streefde Marx een academische carriere na, maar de strenge Pruisische politiek weerhield
hem daarvan, Marx vond een platform voor zijn liberaal democratische denkbeelden in de
oppositiepers, met name de Rheinische Zeitung. Hij was op dot moment nog niet gewonnen voor het
communisme, hij maakte toen nog deel uit van de uiterst linkse vleugel van de burgerlijke oppositie.
Toen de Rheinische Zeitung slachtoffer werd van strenge censuur.
In 1 843 bestudeerde Marx de werken van Hegel en kwam tot de conclusie dot hij de strijd van de
arbeidersklasse volledig erkende als een voorbode van een proletarische revolutie. Lenin zou later
zeggen, dot in deze periode Marx Marx werd. Dit inzicht van Marx strookte overigens in het geheel
niet met die van Hegel.
Eind 1843 arriveren Marx en zijn vrouw in Parijs van waaruit hij meewerkte aan het revolutionaire
tijdschrift Deutsch Franzosische Jahrbucher, dot overigens maar een keer verscheen. Marx maakte in
Parijs kennis met verschillende scholen van socialistische en communistische theoretic!. Hij had grote
bewondering voor de arbeidersklasse die zich ontworstelde aan intellectuele armoede. Marx schreef;
"U moest eens zien hoe de geschiedenis zelf via deze zogenaamde barbaren van onze beschaafde
maatschappij een element voor de ontvoogding van de mensheid aan het voortbrengen is". Hij doelde
erop, dot de arbeidersklasse druk bezig was zich van het juk van het kapitalisme te bevrijden.
In deze periode leert hij ook Friedrich Engels (1 820-1895) kennen, er ontstaat een levenslange
vriendschap.
Inmiddels heeft Marx zich in Brussel gevestigd, even later voegt Engels zich bij hem. Somen maken zij in
1845 een studiereis naar Engeland waar ze kennis maken met diverse leiders van de Engelse
arbeidersbeweging. Sterk gemotiveerd door deze ontmoetingen begonnen Marx en Engels
onmiddellijk no terugkeer in Belgie met een omvangrijke kritiek op het Duitse liberolisme en de
mallotige, zweverige theorieen van de Duitse socialisten.
In 1846 richtte Marx in Brussel het Communistisch Correspondentiecomite op, een orgaan dot onder
andere werd gebruikt om van gedachten te wisselen met de internationale arbeidersbeweging en
communisten van alle mogelijke nationaliteiten.
In 1847 sloten Marx en Engels zich aan bij de Bond der Communisten en in 1 848 verscheen hun
geschrift "Manifest der Communistische Partij", een werkje van nog geen veertig pagina's dot, naar een
veel gebruikte zegswijze, een grotere verspreiding zou kennen dan de Bijbel.
Marx meende toen, dot de tijd voor revolutie nog niet rijp was en hij kreeg gelijk. In 1 848 mislukten in
Londen de Chartistendemonstratie, in Parijs werd de opstand bloedig onderdrukt en datzelfde
gebeurde in Wenen en Berlijn. De verenigde krachten van de burgerij, kleinburgerij en zelfs de oude
adel waren nog te sterk.
Marx moest vluchten en na een kort verblijf in Frankrijk vestigde hij zich in 1 849 in Londen.
In Londen leed Marx grote armoede. De burgerlijke opinie wilde doen geloven dot hij een
weldoorvoede welvarende intellectueel was, maar niets was minder waar. In de jaren 1850/1 855
kostten de ontberingen het leven aan drie van Marx' kinderen en de gezondheid van Marx en zijn
vrouw werden in die periode voorgoed geknakt.
Als gevoig van intriges en verdachtmakingen werd de Communistenbond opgeheven in 1853, maar
Marx hield prima stand als theoretisch leider van de Duitse ballingen.
Het theoretische kapitaal dot Marx inmiddels had opgestapeld en zijn ervaringen uit de revolutie van
1848 bestemden hem voor tot een leidinggevende rol op het internationale vlak in de bewegingen van
3
de jaren 1860 tot 1 870. Dit was van belang gezien de internationale ontwikkelingen in die periode:
De economische crisis in 1 857, de indrukwekkende stokingsbeweging van de Franse arbeiders, de strijd
voor de eenmaking van Italie, de steeds groter wordende kloof In de Verenigde Staten tussen Zuid en
Noord en de heropleving van de Britse vakverenigingen.
In September 1864 werd de Internationale Arbeidersassociatie (I.A.A.) opgericht en Marx kreeg
opdracht van de Internationale het statuut te schrijven. De Internationale verwierf een groot prestige
onder de meest politiek bewuste Europese arbeiders. In 1867, na er 15 jaar aan gewerkt te hebben
leverde Marx het eerste deel van "Het Kapitaal" in bij de drukker.
Na een periode van grote strubbelingen, onenigheid met de Russische anarchist Bakoenin, zette de
Internationale een traditie in. Het was vele arbeiders inmiddels wel duidelijk geworden dot
internationale solidariteit mogelijk was. Marx en Engels spanden zich voortaan in voor de vorming en
begeleiding van nationale arbeiderspartijen die elkaar zouden moeten terugvinden in een tweede
internationale.
Vanaf de nederlaag van de Commune in 1848 tot de Eerste Wereldoorlog vond er in West Europa
geen enkele revolutie meer plaats. Wel vond een groei in de breedte plaats van de socialistische
arbeidersbeweging, een groei in aantallen, maar niet in intensiteit.
Van heftige politieke schokken was wel sprake. De algemene stakingen in Belgie en de stakingen die
en arbeidersopstanden die overal in Europa, de Verenigde Staten en bepaalde streken in Azie plaats
vonden kenmerkten de opkomst van het socialisme.
Gedurende de laatste tien jaar van zijn leven maakte Marx nog mee, dot hoe steeds meer arbeiders
onder de indruk kwamen van zijn denkbeelden en het marxisme tot grondslag namen. Het aanvaarden
van het wetenschappelijk socialisme liep echter niet van een leien dakje.
In zijn laatste jaren hield Marx zich vooral bezig met de studie van moderne wetenschappen. Het was
ziekte die hem verhinderde de volgende delen van "Het Kapitaal" te voltooien. Op 14 maart 1 883
werd Marx dood aangetroffen in de leunstoel van zijn studeerkamer.
Het was Friedrich Engels die het tweede deel van "Het Kapitaal" voltooide en deed verschijnen en
Engels was nog getuige van de oprichting in 1889 van de Tweede Internationale.
Tot zover, in het kort, de handel en wandel van Karl Marx, de grondlegger van het communisme en
Internationale solidariteit.
Enkele communistische staten
Sov/et Unie
De Sovjet Unie bestaat niet meer, maar in het kader van het internationale communisme neemt de Unie
een belangrijke plaats in. Om die reden bespreek ik in het kort het ontstaan van de Sovjet Unie en de
dagelijkse praktijk in het Oostblok.
Vanaf 1 825 zijn er revolutionaire activiteiten in het toenmalige Russische Rijk, dot werd geleid door
een dynastie van Tsaren. In februari 1917 vond de Februarirevolutie plaats en dot resulteerde in de
vol van de keizerlijke regering in maart 1917. In het hele rijk ontstonden arbeidersraden, bekend als
sovjets. Onder leiding van Vladimir Lenin, drongen de bolsjewieken aan op een socialistische revolutie
in de Sovjets en op straat. Pas in november 1917, tijdens de Oktoberrevolutie grepen de bolsjewieken
de macht. Een lange en bloedige burgeroorlog volgde tussen de Roden en de Witten. In 1923 kwam
een einde aan de burgeroorlog, de Roden hadden gewonnen. Einde 1922 vond de oprichting van de
4
Sovjet Unie plaats, de Unie van Socialistische Sovjet Republiel<en en op 1 februari 1 924 werd de
Sovjet Unie erl<end door het Britse Rijk,
In de beginjaren was er sprake van een aantal internationale conflicten o.a. met de Republiek Finland
en het Japanse Keizerrijk.
Van het begin was de regering in de Sovjet Unie gebaseerd op een een-parti| heerschappij van de
bolsjewistische Communistische Partij. De een-partij heerschappij werd noodzakelijk geacht om
terugkeer van de kapitalistische uitbuiting uit te sluiten.
In 1 928 introduceerde Stalin het Eerste Vijfiarenplan voor de opbouw van een socialistische economie.
Het plan omvat het Internationalisme van Lenin in de Revolutie, maar het plan was ook gericht op het
bouwen van socialisme in een land. De staat nam de controle over van vrijwel alle bestaande
bedrijven. Vanaf 1 934 vond De Grote Zuivering plaats waarvan de "oude bolsjewieken" de
voornaamste slachtoffers werden. Eind 1936 lanceerde Stalin een nieuwe Sovjet-grondwet.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog nam de Sovjet Unie, na een valse start, de strijd op tegen NaziDuitsland. De Sovjet Unie heeft veel geleden van de oorlog. Ongeveer 27 miljoen doden en zeer
zware verwoestingen in het meest geindustrialiseerde deel van de Unie.
In de vier decennia na de Tweede Wereldoorlog dankte de Sovjet Unie haar status als wereldmacht
aan haar hegemonie in Oost-Europa, militaire macht, economische kracht, hulp in ontwikkelingslanden
en wetenschappelijk onderzoek.
In de periode onmiddellijk na de oorlog was de Sovjet Unie niet alen druk met de herbouw van de
eigen Unie, maar ook met het verlenen van hulp aan Oost-Europese landen die satellietstaten worden
en er ontstond een sterk Oostblok. Ook werd de Chinese Communistische Partij met hulp van de Sovjet
Unie In het zadel geholpen. Tussen beide grootmachten ontstonden in latere perioden talloze conflicten.
Botslngen in Korea en Vietnam luidden de Koude Oorlog in.
Na de dood van Stalin en zeker na de geheime rede van Chroetsjov in 1956 waarin hij de rol van
Stalin bekritlseerde werkt de Sovjet Unie langzaam toe naar het eigen einde. Op 25 december 1991
houdt de Sovjet Unie op te bestaan na een machtsstrijd tussen Boris Jeltsin en Gorbatsjov. Gorbatsjov
treedt af als president.
Hoewel het ideologische gedachtegoed bij het ontstaan van de Sovjet Unie voornamelijk bestond uit
dot van Marx en Engels, aangevuld met de politleke idealen van Lenin, bleek de Unie niet bestand
tegen de Internationale kapitalistische druk.
Volksrepubliek
China
China is een volksrepubliek en de politiek heeft zeer sterke trekken van het communisme. Tot 1993 was
er sprake van een "Dictatuur van het Proletariaat" vastgelegd in de Grondwet, maar die zinsnede
werd vervangen door "Dictatuur van het Volk". Ook werd toen het begrip "Socialistische
Markteconomie" Ingevoerd. De volksrepubliek China Is Inmiddels een economische grootmacht in de
wereld.
De politieke structuur van China is vrij complex, veel macht is in handen van de partijlelder die zijn
functie combineert met die van President van de Republiek.
In de periode 1900 tot 1949 was China betrokken bij talrijke gewapende confllcten. Het betrof zowel
internationale conflicten als burgeroorlogen. In de oorlog met Japan kreeg China hulp van de
5
Verenigde Staten in de vorm van wapenleveranties. In 1945 werd de burgeroorlog in China hervat en
in 1 949 gewonnen door de communisten onder leiding van Mao Zedong en op 1 oktober 1949 werd
de Volksrepubliek China uitgeroepen.
De communist Mao initieerde achtereenvolgens De Grote Sprong Voorwaarts, een sociaal economisch
plan dot mislukte door misoogsten en tot miljoenen doden leidde en De Culturele Revolutie die leidde
tot chaos is het land. Met de dood van Mao in 1976 eindigde de Culturele Revolutie en kon China zich
na interne strijd onder leiding van Deng Xiaoping als onbetwiste leider opwerken tot grote
economische mogendheid. Er was sprake van enige openheid, maar de absolute macht van de
communistische partij, de CCP, bleef gehandhaafd.
Van een klasseloze maatschappij is in China geen sprake en ik denk niet dot Karl Marx een warm
voorstander zou zijn geweest van het Chinese systeem.
Cuba
In 1492 werd Cuba ontdekt door Christoffel Columbus en in 1511 werd het eiland een Spaanse
kolonie. De oorspronkelijke bevoiking bestond voornamelijk uit Indianen, maar binnen honderd jaar
waren de Spanjaarden er in geslaagd de Indianen te laten verdwijnen en te vervagen door uit Afrika
geimporteerde sloven. In 1898 werd Cuba veroverd door de Verenigde Staten en in 1902 werd Cuba
formeel onafhankelijk, zij het, dot het tot 1934 Amerikaans protectoraat bleef.
In 1952 wordt Fulgencio Batista voor de tweede keer dictator in Cuba en revolutionair Fidel Castro
begint een opstand die mislukt. Castro wordt tot 15 jaar celstraf veroordeeld. In 1955 komt Castro vrij
als gevoig van een generaal pardon en verdwijnt even van het toneel om In ballingschap te gaan in
Mexico en de Verenigde Staten. In 1956 keert Castro terug op Cuba, begint opnieuw een opstand en
op 1 januari 1959 neemt hij de macht over.
Castro raakte in conflict met de Verenigde Staten omdat hij communist is. No de mislukte invasie door
de Verenigde Staten in de Varkensbaoi zocht Castro toenadering tot de Sovjet Unie die raketten op
Cuba plaatste hetgeen weer leidde tot de Cuba-crisis. De enige toegestane politieke partij op Cuba is
de door Castro in 1965 opgerichte Communistische Partij van Cuba (PCC).
Na het verdwijnen van de Sovjet Unie, de belangrijkste handelspartner van Cuba, stortte de Cubaanse
economie ineen. In het begin van de 21 ste eeuw knoopte Cuba nauwere banden aan met verschillende
linkse regeringen in Latijns- Amerika.
De grondwet van 1992, die wordt geleid door de ideeen van Jose Marti, Marx, Engels en Lenin,
beschrijft de CCP als "de leidende kracht van de samenleving en de staat".
Nog steeds tracht Cuba, nu onder leiding van de broer van Fidel Castro, Raul, de communistische
idealen hoog in het vaandel te houden en dot levert nog vaak ongezouten kritiek van de Westerse
kapitalistische wereld op. Niettemin blijft Cuba een bijzonder populair vakantieland.
Noord Korea
Het meest tot de verbeelding sprekende, maar ook het meest onbekende land met een communistisch
grondslag is Noord Korea. Na de oorlog met Zuid Korea, de Koreaanse Oorlog van 1 950 tot 1953, is
er sprake van een wapenstilstand die nog steeds van kracht is, maar beide landen verkeren nog steeds
in staat van oorlog. Er zijn talloze conflicten te noteren.
In 1948 werd in Pjongjang de Democratische Volksrepubliek Korea uitgeroepen en daarmee was de
zelfstandige stoat Noord Korea een feit. De macht lag in handen van de Koreaanse Arbeiderspartij
onder leiding van Kim Tubong en Kim II Sung. De partij voerde politieke en economische hervormingen
6
door waarbij niet-communistische invloeden werden uitgeschakeld, religie werd onderdrukt en een
partij-geieide economie werd ingesteld. Kim II sung hield tot in de jaren 90 van de vorige eeuw de
touwtjes strak in handen. In die periode was er ook sprake van een enorme voedselcrisis in Noord
Korea die miljoenen levens zou kosten. Het precieze aantal slachtoffers is nooit bekend geworden.
Er is nog steeds sprake van een voedseltekort, veel Noord Koreanen vluchten naar China dot ze
vluchtelingen niet erkent en per kerende post terugstuurt. De vluchtelingen wacht geen warm onthaal in
Noord Korea en worden streng gestraft.
Gedurende de laatste jaren tracht Noord Korea voorzichtig toenadering te zoeken tot de Westerse
wereld, maar van harte gaat dot niet. Conflicten met buurland Zuid Korea en nucleaire crises blijven
bestaan.
In Noord Korea is inmiddels sprake van een Kim-dynostie. Kim II sung werd opgevold door zijn zoon
Kim Jong-il en die werd onlangs weer opgevolgd door diens zoon Kim Jong-un. De Kims worden door
de bevoiking als heiligen vereerd en daar is in de grond weinig communistisch aan.
C o m m u n i s m e in Nederland
In Nederland kreeg het communisme in 1909 gestalte met de scheuring in de Sociaal Democratische
Arbeiders Partij (SDAP). De SDAP had twee stromingen, een reformistisch/revisionistische en een
orthodox-marxistische. De marxisten werden in 1909 ult de partij gezet en gingen door als SociaalDemocratische Partij (SDP). Een van de oprichters was Herman Gorter. In 1 91 8, nadat de SDP twee
van de honderd zetels in het parlement had veroverd werd de naam veranderd in Communistische
Partij Holland (CPH) waarmee de benaming sociaaldemocratisch werd ingeruild voor communistisch om
aan te sluiten bij de revolutionaire tradities van het midden van de 1 9de eeuw en bovendien was de
naamswijziging een vereiste om lid te worden van de Comintern (Communistische Internationale). In
1935 luidde de naam Communistische Partij Nederland (CPN).
Er was nauwelijks sprake van eenheid in de toenmalige CPN, de behaalde resultaten bij verkiezingen
waren bedroevend. Conflicten, scheuringen en royementen waren aan de orde van de dag. Onder
druk van de Sovjet Unie werd de eenheid in de partij hersteld en de naam veranderd in
Communistische Partij van Nederland.
No het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog verdween de CPN al snel in de illegaliteit, maar in de
eerste periode was de CPN nog wankelmoedig. In de juni-uitgave van 1940 van het maandblad
Politiek en Cultuur werd zelfs nog opgeroepen tegenover de Duitse bezetter een "correcte" houding
aan te nemen. Ruim voor de Februaristaking in 1941 veranderde deze houding en speelde de CPN
een belangrijke rol in het verzet tegen de bezetter. Het illegale dagblad De Waarheid bleef tot het
eind van de oorlog verschijnen, de CPN manifesteerde zich op elk denkbaar gebied van het verzet.
Die rol van de CPN zorgde na de oorlog voor een hoogtepunt van de populariteit van de partij. In de
gemeente Amsterdam was de CPN de grootste partij en bezette zij 10 zetels in het parlement. De
Waarheid was gedurende enige tijd het meest gelezen dagblad van Nederland. Weilicht was het
verschijningsverbod van De Telegraaf tot 1949 hieraan mede debet.
De Koude Oorlog en de Hongaarse inval deden de CPN geen goed. Het ledental liep zienderogen
terug en de politieke rol werd marginaal. Daarnaast was er wederom sprake van interne conflicten en
royementen.
Die conflicten betroffen veelal de marxistische/leninistische leer waarvan de partij langzamerhand
steeds meer begon af te wijken. In het kader van modernisering werden ook het feminisme en de
7
homo-emancipatie tot speerpunt gebombardeerd hetgeen tot vele opzeggingen leidde. Toen in 1989
de CPN opging in GroenLinks en in 1991 werd opgeheven was het gedaan met de partij. Partijieden
hingen de rode vlag halfstok toen de CPN met GroenLinks in zee ging.
Dot betekende overigens niet, dot het communisme in Nederland geheel verdwenen was. De Nieuwe
Communistische Partij Nederland (NCPN) werd opgericht. Lokaal was de partij traditiegetrouw sterk en
dot gold met name in Oost Groningen, de Zaanstreek en Amsterdam. In de Oost Groningse gemeente
Finsterwolde behaalde de CPN zelfs ooit een absolute meerderheid.
Nog steeds leeft het communisme in Oost Groningen. In de nieuwe gemeente Oldombt bezit de
plaatselijk Verenigde Communistische Partij (VCP), afgescheiden van de NCPN, zelfs twee raadszetels.
8