Jonge zeeklei - Provincie Utrecht

Eenheidsbeschrijving van jonge zeeklei (IJsselmeerkust)
Jonge zeeklei (IJsselmeerkust)
Zeekleigebied
Jonge zeeklei komt in de provincie Utrecht voor ten noordoosten van Abcoude
en in Eemland. Deze klei is in een recentere periode afgezet dan de oude
zeeklei en wordt daarom jonge zeeklei genoemd. Deze afzettingen zijn door de
Zuiderzee via de rivieren Vecht en Eem tot diep in het binnenland neergelegd.
In de Romeinse tijd was er op de plaats van de Zuiderzee de Almere Lagune,
dit was een meer wat afgesloten was van de Noordzee. In de Vroege
Middeleeuwen, zo rond de 5e eeuw, ontstond in het noorden een verbinding
met de Waddenzee en werd de Zuiderzee gevormd. Vanaf de 11e eeuw
overstroomde de Zuiderzee regelmatig gebieden rond de monding van Eem en
Vecht. Om te verhinderen dat het water van de Zuiderzee via de Vecht het land
in kon dringen, is deze rivier op verschillende plaatsen afgedamd. De Eem is
echter altijd een rivier gebleven met een open verbinding naar zee. Het water
van de Zuiderzee kon dan ook ongehinderd via de Eem het land binnen
dringen. In de Late Middeleeuwen zijn diepe geulen geslagen tot zelfs in de
zandondergrond van de Eemmonding. De klink van het veen door de
ontginning (ontwatering) heeft er ook toe bijgedragen dat Eemland regelmatig
overstroomde. Het zeewater overspoelde het gehele veengebied van Eemland
soms tot aan Amersfoort en liet hierbij een dun laagje zeeklei achter. Het
pakket zeeklei tussen de dijken van de Eem is veel dikker en wordt daarom tot
het zeekleigebied gerekend. De kust werd gevormd door erosie (afkalving)
door golven en de getijdewerking. Tegenwoordig overstroomt het gebied niet
meer, de laatste grote overstroming vanuit de Zuiderzee vond plaats in 1916.
Vanaf 1932 behoren overstromingen helemaal tot het verleden door de
afsluiting van de Zuiderzee met de Afsluitdijk. De rivier de Eem mondt
tegenwoordig uit in het Eemmeer.
Landschapsvormen: Jonge zeeklei is een laag gelegen vlakte met hoogteverschillen van hooguit 0.5
meter. De overgebleven klifjes hebben steilrandjes met maximaal 1 meter
hoogte verschil.
Holoceen: 1000 tot 80 jaar oud.
Ouderdom:
Jonge zeeklei gronden vallen onder de vaaggronden van zware klei.
Bodem:
Vaaggronden zijn minerale gronden, het zijn over het algemeen jonge, weinig
ontwikkelde gronden waarin de verschillende bodemvormende processen nog
weinig invloed hebben gehad.
Door de afsluiting van de Zuiderzee met de afsluitdijk wordt er in de provincie
Actuele processen:
Utrecht geen jonge zeeklei meer afgezet.
Zie gebiedsbeschrijving voor meer informatie over het beheer.
Beheer:
Aan de monding van de Eem komt een jonge zeeklei gebied voor met klifjes
Schoolvoorbeeld:
die gevormd zijn door golfwerking. Deze wijzen op de tijd dat de provincie
Utrecht nog een kustlijn had.
Naam:
Regio:
Ontstaanswijze:
Eemland is, via de monding van de Eem, vaak door de Zuiderzee overstroomd. Locatie: ten zuiden van
Eemmeer tussen Spakenburg en Eemnes.