lOMoARcPSD|3722265 Samenvatting - Leerdoelen uit hoorcolleges Veiligheid (Hogeschool Utrecht) StudeerSnel wordt niet gesponsord of ondersteund door een hogeschool of universiteit Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 Leerdoelen veiligheid Les 1 De toepassing van de ARBO wet te kunnen toelichten Een werkgever heeft de algemene zorg voor veiligheid en gezondheid en welzijn bij het werk, in verband met de arbeid. Voor het scheppen en handhaven van een veilige werkomgeving legt de arbowet een werkegever onder andere de volgende verplichtingen op; 1. Regels en instructie geven voor het veilig werken en omgaan met chemicaliën en het verschaffen van persoonlijke beschermingsmiddelen 2. Voorzieningen treffen en middelen verschaffen om het aantal risico’s drastisch te beperken en de kans op fouten en ongelukken minimaal te maken 3. Voorzieningen treffen en middelen verschaffen voor het beperken van gevolgen als er toch iets gebeurt Als de werkers in een lab de regels niet naleven, heeft het allemaal weinig zin wat de werkgever doet. Daarom geeft de Arbowet ook duidelijk omscchreven verplichtingen voor de werknemers; 1. De veiligheidsvoorschriften na te leven 2. De veiligheidsvoorzieningen te gebruiken 3. De persoonljke beschermingsmiddelen daar waar nodig of waar dit wordt aangegeven, gebruiken Een ongeval en bijna ongeval te beschrijven Te weten welke veiligheidsvoorzieningen op school, specifiek in de laboratoriumzalen, aanwezig zijn Zuurkasten Afzuiginstallaties Brandblussers Nooddouche EHBO-kist vluchtwegen Te weten hoe je bepaalde veiligheidsvoorzieningen kunt gebruiken Bijvoorbeeld zuurkast; Het is erg belangrijk dat de circulatie zo min mogelijk wordt verstoord, dan pas is het effectief. - Houdt het zuurkastraam zoveel mogelijk gesloten - Sluit de achterzijde van de zuurkast niet af met monster- en/of chemicaliënflessen - Als de deuren in de directe omgeving van de zuurkast geopend of gesloten moet worden, moet dat langzaam gebeuren - Loop niet vlak voor het geopende zuurkastraam langs - Maak geen snelle bewegingen loodrecht op de werkopening Te weten hoe je het best kunt handelen in geval van (kleine) ongelukken binnen de labzaal De doelen van eerstehulpverlening aan te geven • Veilig en verantwoord kunnen handelen in de werksituatie • Hulp tot deskundige hulp overneemt • Bij twijfel altijd deskundige hulp inschakelen (BHV) Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 Doelen: • redden van leven • voorkomen dat toestand slechter wordt • bevordering van herstel De zogenaamde vitale functies van ons lichaam te benoemen en te verklaren waarom deze vitaal worden genoemd Ademhaling Bewustzijn • • • Bewusteloosheid/coma Flauwte Hersenschudding Circulatie • • • • • Bloedsomloop Shock à levensbedreigend! Problemen bloedtoevoer naar de vitale organen (hart, hersenen) Weefselbeschadiging door afsterven cellen Emotionele shock In eigen woorden het begrip ‘biologische agentia’ te kunnen omschrijven • Levende organismen > bacteriën, virussen, planten etc. • (Dode) stoffen of structuren die afkomstig zijn van levende organismen > bijv. toxinen Bij werken met Biologische Agentia 3 soorten gezondheidseffecten Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 - Infecties Allergieën Vergiftiging Altijd vooraf gegaan door besmetting • Wij hebben 3 verdedigingsmechanismen j Huid en slijmvliezen k Fagocytose (non-specifiek) l Antilichamen (specifiek) Infectierisco • Via huid is erg lastig, tenzij beschadigd > Bijv. Hepatitis A,B,C > Syfilis > HIV • Via luchtwegen Bijv. besmetting via aërosolen > Veteranenziekte • Via maagdarmkanaal Besmetting via eten of drinken > Bijv. tyfus, cholera • Zoönosen > Bijv. Ziekte van Lyme Alle risicoklassen van de biologische agentia te kunnen omschrijven • Klasse I • Klasse II • Klasse III • Klasse IV Indeling is gebaseerd op: > Pathogeniteit > Snelheid verspreiding onder bevolking > Beschikbaarheid preventieve maatregelen (bijv. vaccinatie) > Behandelingsmogelijkheden Risicogroep Ziekmakend vermogen Kans op verspreiding onder de bevolking Profylaxe/ behandeling 1 2 3 4 Zeer klein Aanwezig Groot Zeer groot + + n.v.t. + + - Micro-organismen aan de hand van gepubliceerde lijsten te kunnen indelen in een bepaalde risicoklasse en in het bijbehorend fysisch inperkingsniveaus Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 Kennis te hebben van basale microbiologische begrippen De meest relevante VMT regels te noemen en te vertalen naar de eigen werksituatie 1. Alle experimenten en handelingen moeten zorgvuldig worden voorbereid en behoedzaam uitgevoerd. 2. Deuren en ramen van het laboratorium zijn tijdens de werkzaamheden dicht. 3. De werkruimte wordt schoon en netjes gehouden. 4. Niet eten, drinken of roken in het laboratorium. 5. Nooit met de mond pipetteren. 6. Het aanbrengen van make-up en/of handcrème is niet toegestaan. 7. Draag geen sieraden, horloges. Bind lang haar samen op het hoofd. 8. Houd de handen schoon en de nagels kort. Les 2 Per fysisch inperkingsniveau met eigen woorden te beschrijven wat de inrichtingseisen zijn voor de werkruimte Fysische inperking = Inrichtingsvoorschriften en apparatuur, “opsluiting” van M.O. (Bijlage 7.2.1) • Werkruimte (bouwkundig) ventilatie, wastafel, vloer, wanden, tafels goed schoon te maken • Veiligheidskabinet is belangrijk voor fysische inperking De veiligheidskabinetten Laminaire flowkast - Bescherming product? Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 Klasse 1 - Bescherming onderzoeker Klasse 2 - Bescherming onderzoeker en product Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 Klasse 3 - Bescherming onderzoeker en product Inperkingsniveau’s • Risicoklasse 1 è geen fysische inperking, VMT • Risicoklasse 2 è Inperkings-/beheersingsniveau 2/klasse II VK • Risicoklasse 3 è Inperkings-/beheersingsniveau 3/klasse III VK • Risicoklasse 4 è Inperkings-/beheersingsniveau 4/klasse III VK en altijd VMT Niveau 2 Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 Sterilisatiemethoden Sterilisatie: na afloop zijn geen levende micro organismen meer aanwezig > autoclaveren • Oververhitte stoom onder overdruk • M.o. gaan dood door eiwitstolling Linker is nog niet gesteriliseerd. Rechter wel. Nog andere sterilisaitemethoden; > droogsteriliseren > verbranden Bij de les bactierën moest de dop verbrand worden. > filtreren > gassterilisatie > bestralen Desinfectie Desinfectie • Het aantal micro organismen verminderen tot een bepaald (aanvaardbaar) niveau • M.O. kunnen nog worden aangetoond! Voorbeelden Chloor Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 • • • Chloorgas 1 mg/ml water is voldoende Halamid Jodium • In alcoholische of waterige oplossing • Huiddesinfectie (jodiumtinctuur) • Betadine Alcohol • Snelle werking • Maximale werking tussen 70%-80% • Desinfecteren van werktafels! Les 3 De micro-organismen te omschrijven die volgens de richtlijnen van Sanquin niet in bloed mogen voorkomen • Hepatitisvirus B • Hepatitisvirus C • Humaan Immuundeficiëntie Virus • Humaan T-cel leukemie virus • Treponema pallidum Bacterie (spirocheet) Verwekker van syfilis of lues (SOA) Zweertje ® na jaren aantasting zenuwweefsel ® uitvalsverschijnselen De belangrijkste kenmerken van het Hepatitis-B-virus en het Hepatitis-C-virus te kennen Hepatitis-B • Overdracht via > bloed(producten) > gemeenschappelijk > urine naaldgebruik > sperma > moeder à kind > speeksel > liquor • Risico levercirrose, kanker • Virus overleeft dagen in gedroogd bloed • Bescherming: gevormde antistoffen na infectie of vaccinatie HBV • Besmettingskans (bij contact met besmet bloed) is 6 – 30 % • Nederland: 0,5% van bevolking is drager Vaccinatie: Protocol ?? Titerbepaling, wanneer ben je beschermd? Hepatitis C • 1989, besmetting hemofilie patiënten • Overdracht via bloed(producten) Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 • • • • 90% chronisch geïnfecteerd (dragers), soms pas na 5 tot 30 jaar klachten® cirrose, kanker Screeningstest op antistoffen en virus Geen vaccinatie, geen goede therapie Windowperiode: 6 maanden HCV • Besmettingskans is 3 – 10 % • Nederland 0,1% van bevolking is drager Hoger bij IV drugsgebruikers, hemofiliepatiënten, mensen die regelmatig bloedtransfusies ontvangen HBV en HCV De belangrijkste kenmerken van HIV te kennen • HIV type 1 en 2 • HIV besmet ® levenslang drager (seropositief) • Vermenigvuldigt in T-helper cellen • Verminderde afweer ® AIDS ® dood door banale infecties • Besmettingskans is ca. 0,3 % • Nederland 0,1% van bevolking is drager Hoger bij risicogroepen Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 De werkwijze, inclusief de veiligheidsvoorschriften, te beschrijven indien je een vingerprik zou mogen uitvoeren bij een collega student (eventueel tijdens je stageperiode bij een patiënt) De inrichtingseisen te kennen voor een VMT laboratorium • Veiligheidskabinetten • Centrifuges met deksel • Gesloten rotoren • Handschoenen • Afvalbakken voor bloed besmet afval Juist te kunnen handelen bij een prikaccident Les 4 Uit te kunnen leggen wat we verstaan onder recombinant DNA technologie Opnieuw rangschikken van DNA – fragmenten • Nieuwe volgorde nucleotiden • Nieuwe informatie gecodeerd • Productie andere eiwitten De micro-organismen te omschrijven die het meest frequent gebruikt worden in de rDNAtechnologie Plasmide = vector Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 In eigen woorden een genetisch gemodificeerd micro-organisme te omschrijven Te beschrijven wat biologische inperking is en minstens 2 voorbeelden te kunnen noemen van een biologisch ingeperkt micro-organisme Risico verkleinen • fysische inperking • biologische inperking gastheer (bacteriën) gebruiken die alleen onder optimale labomstandigheden levensvatbaar zijn Te beschrijven op welke wijze je veilig werkt met een GGO, die ingedeeld is in risicoklasse 1 Voor elk onderzoek • Risico’s bepalen • inperkingsniveau vaststellen De procedure te beschrijven die nodig is bij het aanvragen van een vergunning voor het werken met een GGO • Aanvraag Ministerie van VROM • COGEM: COmmissie GEnetische Modificatie • COGEM adviseert minister over veiligheid voor mens en milieu • m.o. wordt ingeschaald in risicoklasse • fysische en biologische inperking wordt vastgesteld • besluit van minister naar aanvrager Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 • vergunning aanvragen voor inrichting van lab (wet milieubeheer) Les 5 De signaleringsborden te kennen Een gevarendiamant te interpreteren LD50, LC50 te kunnen omschrijven • LD50 = Lethale Dosis 50 minimum orale dosis die, per kg lichaamsgewicht, leidt tot 50% sterfte • LC50 = Laagste Concentratie stof/ volume lucht die na bepaalde blootstellingsduur leidt tot 50% sterfte (per gewicht) Het verschil aan te geven tussen een acuut en chronisch effect Acuut: direct na inname Chronisch: na langdurige blootstelling en opname van een stof in het lichaam Het verschil aan te geven tussen een carcinogene en een mutagene stof Gedownload door Wolter Hof ([email protected]) lOMoARcPSD|3722265 • Genotoxisch veranderen van genetisch materiaal in alle cellen • Mutageen onomkeerbare veranderingen in genetisch materiaal (getest op cellen, dieren, bacteriën) zwavelzuur arsenicum chroomverbindingen • Carcinogeen: na chronische expositie kankerverwekkend bij mens en dier • Verband mutageen - carcinogeen stof X Amestest: mutageen effect op bacteriën stof X mutageen, waarschijnlijk ook carcinogeen Een reprotoxische- en teratogene stof te omschrijven Reprotoxisch schadelijk voor de voortplantingsorganen en – cellen Teratogeen schadelijk voor het ongeboren kind zware metalen (cadmium, lood) softenon narcosegassen cytostatica MAC waarde te kunnen omschrijven • MAC-waarde (inademing): Maximaal Aanvaarde Concentratie: ‘Concentratie in de lucht op de werkplek die, bij herhaalde expositie gedurende een arbeidsleven omvattende periode, zowel de werknemers als hun nageslacht niet benadeelt.’ Gevarenaanduidingen (R-zinnen) te kunnen opzoeken en interpreteren Veiligheidsadviezen (S-zinnen) te kunnen opzoeken en interpreteren Voldoende basiskennis te hebben van de fysiologie van de mens om de inleiding over toxicologie te kunnen begrijpen Proefdierexperimenteel onderzoek binnen de context te plaatsen Gedownload door Wolter Hof ([email protected])
