maksutov telescoop

maksutov telescoop
Maksutov telescoop
Deze blogpost gaat over de techniek van de Maksutov telescoop
via een review van de National Geographic 90/1250 goto
telescoop.
Lenzen of spiegel?
Grofweg onderscheiden we spiegeltelescopen (Newton reflectors)
en lenzen telescopen (refractors). Bij een lenzentelescoop
wordt het licht gebundeld via (tenminste twee) lenzen. Een
spiegeltelescoop reflecteert het licht via een spiegel. Het
nadeel van een lenzentelescoop is dat er een grotere kans is
op kleurfouten, omdat een lens het witte licht breekt. Dit
moet dan via andere lenzen gecorrigeerd worden. Voordeel is de
afgesloten buis, waardoor er geen vocht en stof in de buis kan
komen. Spiegeltelescopen hebben geen last van kleurfouten,
maar hebben een open buis en zijn daardoor gevoeliger voor
stof en vocht.
Een derde mogelijkheid is de hybride, deze noemen
we catadioptrische telescopen, zoals de Schmidt-Cassegrain en
de Maksutov telescoop. Deze combineren een spiegel met een
grote correctielens en heffen hiermee veel beeldfouten van
spiegels op.
Maksutov en Schmidt Cassegrain
Het Schmidt-Cassegrain model maakt gebruik van optische
technieken die in de 17e eeuw door Guillaume Cassegrain werden
uitgevonden. In de jaren 30 van de vorige eeuw werd de
techniek geperfectioneerd door Bernhard Schmidt. De Maksutov
is een variatie op het Cassegrain ontwerp, het principe is
hetzelfde.
In onderstaande afbeelding worden het verschillen tussen de
drie typen telescopen duidelijk.
Ten opzichte van een refractor en een reflector heeft de
Maksutov een veel kortere buis bij dezelfde brandpuntafstand.
Voor een brandpuntafstand van 1250 mm heeft een refractor een
buis nodig van grofweg 1,25 meter. Een Maksutov telescoop kan
met een derde van deze afstand toe. Als je de brandpuntafstand
deelt door de opening van de telescoop krijg je het brandpunt
of focus, dit wordt met de letter f weergegeven. De telescoop
van 1250 mm heeft bij een opening van 90 mm, dus een f-waarde
van 1250/90= 13,9. Hoe kleiner de f-waarde, hoe sneller de
telescoop. Een snelle telescoop heeft een f-waarde van zes of
lager. Dit is vooral van belang bij astrofotografie. Snellere
telescopen hebben minder tijd nodig om een object vast te
leggen. Voor wie niet (astro)fotografeert is de f-ratio niet
van belang. Langzamere telescopen geven vaker een scherper
beeld.
National
Geographic
Maksutov telescoop
90/1250
Op dit moment is de National Geographic 90/1250 Maksutov
telescoop de telescoop in ons aanbod met de meeste
mogelijkheden. We kijken eerst naar de opening. Die is 90 mm.
Dat wil zeggen dat de opening van de buis, waar het licht in
valt, 9 cm is. Lees meer over de opening in onze koopwijzer
over telescopen. Kort gezegd, hoe groter de opening, hoe meer
detail er valt te zien. Wat kun je verwachten met een opening
van 90 mm? Hieronder een overzicht, waarbij wordt aangetekend
dat hoe donkerder de plek is waar je door de telescoop kijkt
is, hoe meer je kunt zien. Bepaalde filters kunnen helpen om
het kwaliteitsverlies dat door luchtvervuiling ontstaat, tegen
te gaan.
Wat mag je verwachten om te zien met een
90 mm telescoop?
Structuur in
zonnefilter);
zonnevlekken
(met
een
geschikt
De fasen van Mercurius;
Maan bergketens en kraters van 5 kilometer;
Mars poolkappen en de grote donkere oppervlaktes tijdens
oppositie;
De banden op Jupiter, met enkele details, plus de
schaduwen van de manen van Jupiter op de planeet tijdens
de overgangen;
Cassini scheiding in ringen van Saturnus, plus vier of
vijf van de manen;
Uranus en Neptunus zichtbaar als kleine schijven
Dubbelsterren die gescheiden van elkaar staan op 1,5
boogseconde. Bij een goede seeing nog iets beter
Zwakke sterren tot magnitude 12
Tientallen bolvormige sterrenhopen,
Emissie nevels, planetaire nevels en sterrenstelsels;
Alle Messier objecten (101) en veel van de heldere NGC
objecten bij een donkere hemel (met details zichtbaar in
vele nevels, hoewel de meeste sterrenstelsels relatief
wazige vlekken zullen blijven)
Go-to systeem
De National Geographic 90/1250
Maksutov telescoop is voorzien
van een handcontroller die de
telescoop kan sturen. Dit heet
een ‘go-to’ systeem. De software
in de controller stuurt de beide
gemotoriseerde assen van de
telescoop aan. In de controller
zijn meer dan 270.000 objecten
opgeslagen. Om te starten moet
de telescoop in de juiste
positie gezet worden (naar het
noorden – met het kompas dat op de telescoop is gemonteerd).
Vervolgens is het afstellen erg makkelijk. Je kunt de
telescoop snel afstellen op één ster aan de hemel, of voor
meer precisie op twee of zelfs drie. Eenmaal afgesteld is het
vinden van objecten een fluitje van een cent. In de database
zitten onder meer objecten van het zonnestelsel, de
sterrenbeelden, de Messier catalogus, de NGC catalogus en nog
veel meer catalogi met lichtzwakke objecten (de IC en Sh2).
Een go-to systeem bespaart veel tijd. Objecten aan de hemel
vinden met een gewone zoeker valt, vooral voor de beginner,
niet mee en kan behoorlijk frustrerend zijn.
Beeld
Het beeld dat je ziet in een Maksutov telescoop is gespiegeld.
Dat wordt duidelijk aan de hand van de volgende opnames van de
maan. In tegenstelling tot Newton staat het beeld niet
ondersteboven, links en rechts worden gewisseld.
Maan – zoals
avond ziet
je
hem
’s
Maan door een Maksutov
De National Geographic 90/1250 Maksutov telescoop wordt
geleverd met twee oculairen van 12.5 mm en 25 mm. De
vergroting die ieder oculair geeft bereken je door
de brandpuntafstand te delen door het aantal mm van het
oculair. Met deze oculairs kun je dus vergrotingen van 1250/25
en 1250/12.5 bereiken, respectievelijk 50 en 100x.
Hoge vergrotingen zeggen over het algemeen niet zoveel over
het aantal details dat je kunt zien. Daarvoor is de opening
(breedte van de frontlens c.q. spiegel) veel belangrijker.
Maar ook of je ogen voldoende aan het donker zijn gewend. Wat
betreft bruikbare vergrotingen waarmee je nog wat kunt zien
houden astronomen tweemaal de opening aan. Dit heet de
‘zinvolle vergroting’ van een telescoop. Voor goede telescopen
is dat wat meer, voor minder goede wat minder. De zinvolle
vergroting van deze Maksutov is dus 180. Daarom raden wij aan
om bij een aanschaf een extra 6,5 mm oculair te overwegen.
Hiermee wordt een vergroting van 192x bereikt, dat is het
maximaal haalbare.
Orion nevel
Nog een ding over het beeld. Wie de prachtige,
kleurige beelden van internet in zijn telescoop verwacht komt
misschien bedrogen uit. Omdat het zulke lichtzwakke objecten
zijn waarnaar we kijken, zijn onze ogen niet in staat kleur te
onderscheiden. Alles wat we zien is dus in zwart/wit. Alleen
de maan is misschien een beetje geel. De beelden die we op
internet of op de dozen van telescopen zien zijn bewerkte
beelden die via astrofotografie verkregen zijn. Vaak een
samenstelling van tientallen opnames en met gebruik van
digitale kleurtechnieken. De National Geographic 90/1250 is
geschikt voor eenvoudige astrofotografie. De motor kan de
objecten volgen, waardoor langere tijdopnames zijn. Zoals
eerder gesteld is de telescoop met f 13,9 geen snelle
telescoop, dus de mogelijkheden zijn beperkt. Wil je je echt
gaan toeleggen op astrofotografie dan is een alternatieve
snelle telescoop beter op zijn plaats. Maar een mooie opname
van de planeten en lichtsterke objecten liggen zeker binnen
bereik.
Slot
Dit is een telescoop waar wij heel enthousiast van worden. Hij
kost wel een paar centen, maar dan heb je ook wat. Gezien de
mogelijkheden en de kwaliteit een heel goede prijs/kwaliteit
verhouding. Jarenlang plezier met sterrenkijken, voor de
beginner maar ook de al wat verder gevorderde amateur
astronoom.