EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Staatssteun: Commissie verlengt regels crisissteun voor banken Brussel, 1 december - De Europese Commissie publiceert vandaag een document waarmee de tijdelijke regels voor staatssteun aan financiële instellingen tijdens de crisis - in aangepaste vorm - worden verlengd. Daarbij wordt vooral toegelicht hoe kan worden verzekerd dat de overheid een passende vergoeding ontvangt indien (zoals in de toekomst waarschijnlijk steeds vaker zal gebeuren) lidstaten besluiten om hun banken te herkapitaliseren met instrumenten - zoals gewone aandelen waarvoor de vergoeding niet vooraf vaststaat. Ook werd een herziene methodiek vastgesteld met betrekking tot de vergoeding van garanties voor de fundingbehoeften van banken (momenteel het overgrote deel van de steun). Dit moet ervoor zorgen dat de premies die banken betalen, hun intrinsieke risico tot uiting brengen - in plaats van het risico van de betrokken lidstaat of van de markt als geheel. Deze regels zullen gelden zolang de marktomstandigheden dat vereisen. In 2008-2009 heeft de Europese Commissie bijzondere staatssteunregels goedgekeurd om lidstaten in staat te stellen hun bankensector tijdens de financiële crisis te ondersteunen met het oog op financiële stabiliteit, zonder dat een en ander de mededinging op de interne markt in de EU buitensporig verstoort. De crisisregels hebben hun waarde bewezen doordat zij ervoor zorgen dat banken herstructureren wanneer zij hun bedrijfsmodellen moeten aanpassen (bijv. wanneer zij sterk afhankelijk zijn van risicovolle activiteiten) om hun levensvatbaarheid op lange termijn te garanderen. Door er ook voor te zorgen dat aandeelhouders en houders van hybride kapitaal een billijk aandeel van de lasten dragen, heeft de Commissie uiteindelijk ervoor gezorgd dat er minder geld van de belastingbetaler werd gebruikt om banken te ondersteunen. "Door de oplopende spanning op de markten voor overheidsschuld, is de EUbanksector opnieuw onder druk komen te staan. Daarom leek de verlenging van de crisisregels verantwoord, met name om het bankenpakket te helpen uitvoeren dat de Europese Raad in oktober heeft afgesproken om het vertrouwen te herstellen en om de noodzakelijke herstructurering van de sector voort te zetten", verklaarde Joaquίn Almunia, Vicevoorzitter van de Commissie en belast met het mededingingsbeleid. "We zullen, waar nodig, ook blijven hameren op het belang van herstructureringen en van het opschonen van balansen om de vicieuze cirkel van schuldencrisis en een zwakke financiële sector te helpen doorbreken. Wanneer de Commissie deze regels toepast, zal zij ten volle rekening houden met elementen die erop wijzen dat banken op lange termijn levensvatbaar kunnen zijn, zonder dat een ingrijpend herstructurering vereist is." IP/11/1488 De mededeling die de Commissie vandaag goedkeurde, zal vanaf 1 januari 2012 gelden voor de toepassing van de staatssteunregels op maatregelen ter ondersteuning van banken in het kader van de financiële crisis. Met deze mededeling blijven de vier mededelingen van kracht waarin wordt uiteengezet op welke voorwaarden staatssteun in de vorm van fundinggaranties, steun bij herkapitalisatie en activaondersteuning verenigbaar is. Ook wordt aangegeven aan welke eisen een herstructureringsplan of een plan tot herstel van de levensvatbaarheid moet voldoen (de herstructureringsmededeling). De Commissie zal nog steeds snel tijdelijke goedkeuring verlenen telkens dat nodig is om de financiële stabiliteit te beschermen, mits de voorwaarden waarop de interventie plaatsvindt, voldoen aan de basisregels uit de mededelingen. Aanvullende informatie Doordat de spanningen op de markt voor overheidsobligaties sinds de zomer zijn opgelopen, is de EU-banksector opnieuw onder druk komen te staan, waardoor de buitengewone crisisregels dienden te worden verlengd. Dit moest ook de uitvoering van het "bankenpakket" dat de EU-staatshoofden en -regeringsleiders in oktober hebben aangenomen, mogelijk helpen te maken. Dit "bankenpakket" wil het vertrouwen in de banksector herstellen door middel van garanties voor middellange funding en door het aanleggen van een tijdelijke kapitaalbuffer van 9% van het meest kwaliteitsvolle kapitaal, rekening houdende met de waardering tegen marktwaarde van risicoposities in staatsschuld. Door de veranderingen in de regelgeving en de wijzigende marktomstandigheden verwacht de Commissie dat in de toekomst kapitaalinjecties door de Staat wellicht steeds vaker verlopen via aandelen met een variabele vergoeding. Omdat aandelen worden vergoed in de vorm van (per definitie onzekere) dividenden en kapitaalwinsten, wordt de nodige houvast geboden wat betreft marktgebaseerde waarderingsmethoden, zodat er een redelijke zekerheid is dat de Staat een passende vergoeding ontvangt. De Staat moet op aandelen inschrijven met een passende korting op de recentste koers, afhankelijk van onder meer de omvang van de kapitaalinjectie ten opzichte van het bestaande kapitaal en de vraag of aan de aandelen stemrechten verbonden zijn. Wat hybride kapitaalinstrumenten betreft, moeten dit soort instrumenten, in gevallen waarin banken misschien niet in staat zijn de overeengekomen vergoeding op de korte termijn te betalen, een "alternatief mechanisme voor couponvoldoening" bevatten, waardoor coupons die niet in contanten kunnen worden uitbetaald, kunnen worden betaald in de vorm van aandelen. De Commissie heeft ook de regels aangepast voor de premies die banken voor garanties moeten betalen, zodat de steun tot het noodzakelijke minimum beperkt blijft en daarin het risico voor de overheidsfinanciën tot uiting komt. In de herziene methode worden minimumpremies bepaald voor garanties die op nationale basis worden verleend. De nieuwe regels gelden voor garanties ten behoeve van schulden met een looptijd van tussen één en vijf jaar (of zeven jaar in het geval van gedekte obligaties). De regels voor schulden met kortere looptijden blijven ongewijzigd. 2 Herstructureringsplannen De Commissie zal van lidstaten blijven eisen dat zij een herstructureringsplan (of een bijwerking van een reeds goedgekeurd plan) indienen voor alle banken die van de overheid steun ontvangen in de vorm van herkapitalisatiemaatregelen of maatregelen ten behoeve van besmette activa, ongeacht of om het steun uit nationale of uit EU-bronnen gaat en ongeacht de omvang of de reden voor de steun. De Commissie zal de noodzaak van een herstructurering bepalen aan de hand van een met de nodige proportionaliteit uit te voeren beoordeling van de levensvatbaarheid van banken op lange termijn. Daarbij zal zij ten volle rekening houden met alle relevante elementen: houdt het kapitaaltekort in hoofdzaak verband met een vertrouwenscrisis ten aanzien van overheidsschuld? blijft de kapitaalinjectie door de overheid beperkt tot het bedrag dat nodig is om bij banken die voor het overige levensvatbaar zijn, de verliezen te compenseren die ontstaan door overheidsobligaties van de EER-Staten tegen marktwaarde te waarderen?, en blijkt uit de analyse dat de banken in kwestie geen buitensporig risico hebben genomen bij de verwerving van overheidsobligaties? Banken die geen steun van de overheid hebben ontvangen in de vorm van een herkapitalisatie of maatregelen ten behoeve van besmette activa, maar die voor hun funding een staatsgarantie genieten, hoeven geen herstructureringsplannen in te dienen. Alleen "zware gebruikers" van staatsgaranties voor hun verplichtingen zullen nog steeds doorlichtingen van hun levensvatbaarheid bij de Commissie moeten indienen. Achtergrond De crisisregels werden voor het eerst in 2008-2009 goedgekeurd, in de nasleep van de financiële crisis die door de val van Lehman Brothers uitbrak. Bij deze crisisregels gaat het om de bankenmededeling, de herkapitalisatiemededeling, de mededeling besmette activa en de herstructureringsmededeling. Als grondslag voor deze bijzondere regels diende artikel 107, lid 3, onder b), van het Verdrag betreffende de werking van de EU (VWEU). Op grond van die bepaling mag de Commissie toestemming geven voor staatssteun "om een ernstige verstoring in de economie van een lidstaat op te heffen". Deze regels zijn tot dusver tweemaal bijgewerkt. Voor het eerst in juli 2010, toen de garantiepremies werden opgetrokken om het risicoprofiel van de begunstigde instellingen beter tot uiting te brengen en om buitensporige afhankelijkheid te vermijden van een instrument dat grote, inherente risico's voor de overheidsfinanciën in zich draagt. Daarna werden deze regels in december 2010 verlengd voor één jaar. De belangrijkste aanpassing was toen dat alle banken die steun ontvangen in de vorm van herkapitalisatie of activaondersteuning, een plan tot herstel van hun levensvatbaarheid of een herstructureringsplan moeten indienen, ongeacht de omvang van de steun (zie IP/10/1636). Voor een lijst van lopende individuele staatssteunonderzoeken en van besluiten die sinds het uitbreken van de crisis zijn genomen, zie MEMO/11/858. 3 De volledige tekst van al hier genoemde mededelingen is te vinden onder: http://ec.europa.eu/competition/state_aid/legislation/temporary.html Contact : Amelia Torres (+32 2 295 46 29) Maria Madrid Pina (+32 2 295 45 30) 4