De VS en hun federale overheid

De Verenigde
Staten en hun
federale
overheid
1865-1965
Welvaart,
crisis & oorlog
§ 3.2 (en SV)
3.2 Crisis Jaren Dertig
• Economic collapse
– Zwarte donderdag (24 oktober 1929)
• Beurs stort in; Beurskrach
• Binnen drie jaar verliezen de aandelen 90 procent van hun waarde
– Economie raakt in een recessie
• Banken, boeren en fabrikanten gaan massaal failliet
• 12 miljoen werklozen
• Tientallen miljoenen ondervoed
Oorzaken van de crisis
• 1. WO I en de opkomst
van supermacht VS
– VS is de bankier van
de geallieerden
– VS is de industrie van
de geallieerden
• Voor wapens, maar ook
voor
consumptiegoederen
– VS is de
landbouwmachine van
de geallieerden
• 2. Interbellum &
Overheid
– Productie in Europa
keert weer terug
– Maar VS stellen
invoerbeperkingen in
voor Europese
producten
• belastingen
– En bevorderen export
eigen producten
Oorzaken van de crisis
• 3. Consument VS
– Koopt met geleend
geld / op krediet
• Goederen
• Aandelen!
– Banken lenen
makkelijk geld uit
• 4. Producent VS
– Fabrieken: lenen veel
geld om te kunnen
blijven produceren
– Banken: lenen geld
aan (Amerikaanse)
bedrijven ook in
Europa én aan
particulieren (zie 3).
• Let op! dit uitgeleende
geld is geld van de
spaarder!
Oorzaken van de crisis
• 5. Europese landen /
schuldenaars aan de VS
– Slagen er niet in de
rente en aflossingen te
blijven betalen (zie 2)
– Dit werkt door naar de
Amerikaanse banken,
waarvan de overheid
het geld heeft geleend
aan de Europese
landen
• 6. Producent VS
– Krijgen geen nieuwe
leningen meer, maar
moeten juist de oude
gaan terugbetalen
(zie 5)
– Hierdoor gaan veel
(landbouw-) bedrijven
failliet
Oorzaken van de crisis
• 7. Crisis op Wall Street
– Bedrijven stortten in
– Andere bedrijven worden
daar ook door getroffen
(zie 8)
– Het vertrouwen in de
bedrijven, dat krankzinnig
hoog lag, stortte in,
waardoor de aandelen
werden gedumpt, daardoor
werden de aandelen
steeds minder waard
• 8. Consumenten VS
– Krijgen geen nieuwe
leningen meer, maar
moeten juist de oude gaan
terugbetalen
– Vele raken hun werk kwijt,
waardoor zij ook weer
minder konden besteden
– Vele hadden nu
waardeloze aandelen, die
met leningen waren
gekocht
– Rennen naar de bank toe
om hun spaargeld eraf te
halen
Oorzaken van de crisis
• 9. Producenten VS
– Fabrieken: steeds
meer gesloten doordat
de vraag instort en zij
niet meer kunnen
lenen (zie 6 & 8)
– Banken: doordat
leningen niet meer
worden terugbetaald,
kunnen zij de
spaarders hun geld
niet meer teruggeven,
en gaan dus zelf failliet
• 10. De Overheid
– Stond erbij en keek
ernaar
• Geen controle op het
werk van banken
– Slecht economisch
beleid (zie 2)
– Geen ondersteuning
voor de consumenten /
arbeiders
– Geen ingrijpen in de
economie
3.2 New Deal
• De democraat F.D. Roosevelt wordt president
– Groots ingrijpen in de economie
– Niet alle maatregelen werkten en sommige
waren volgens het Hooggerechtshof ook
ongrondwettig, maar hij gaf de mensen hoop
én haalde de harde kanten van het
kapitalisme af
• Meer controle op banken en fabrieken
• Werkgelegenheidsprojecten
3.2 New Deal
• De democraat F.D. Roosevelt wordt president
• Situatie vóór aantreden van Roosevelt
–
–
–
–
25% beroepsbevolking was werkeloos (15 miljoen)
Gemiddelde inkomen daalde $ 681 → $ 495
De lonen daalden met 40-60 procent.
Niet bepaald rooskleurig
3.2 New Deal
- in actie [het harmoniemodel]
• Groots ingrijpen in de
economie
– Maar eerst conform het
harmoniemodel
• Niet alle maatregelen
werkten en sommige
waren volgens het
Hooggerechtshof ook
ongrondwettig, maar hij
gaf de mensen hoop én
haalde de harde kanten
van het kapitalisme af
• Meer controle op banken
• Bedrijfsleven werd
aangespoord mee te
werken aan verandering
– National Industrial Recovery Act.
Maar deze werkte niet (te
vrijblijvend)
• Werkgelegenheidsprojecten
– Works Progress Administration
• Steun aan de boeren
– Beperking prodictie tegen
overheidssubsidie
Roosevelt acts
New Deal
3.2 New Deal 2
- in actie [het conflictmodel]
• Groots ingrijpen in de
economie; de 2e New Deal
– Maar nu conform het
conflictmodel
• Ontstaan van de
verzorgingsstaat
– Social Security Act; werknemers
kregen verzekeringen voor
werkeloosheid, ziektenkosten en
ouderdom
• Bedrijfsleven werd door
wetten gedwongen haar
beleid te veranderen
– National Industrial Recovery Act.
Maar deze werkte niet (te
vrijblijvend)
• Versterking positie van de
vakbonden
– National Labour Relations Act;
waardoor werknemers een
wettige basis kregen zicht te
verenigen en te onderhandelen
Big Government vs High Court
• De overheid krijgt i.t.t. de
Jaren Twintig veel
grotere invloed op de
maatschappij. Door
– wetten en regelgeving
– Handhaving
– Sterk gegroeide
ambtenarenapparaat
3.2 Resultaten New Deal
• Maar de New Deal levert niet alleen successen op
– Het Hooggerechtshof verwierp een aantal belangrijke New Deal
wetten
– Ondanks Roosevelts enorme verkiezingsoverwinning in 1936
(bijna alle staten) slaagt hij er niet in om zijn New Deal door te
zetten door
• tegenwerking in het Congres van conservatieve democraten uit het Zuiden
en Republikeinen
• dat hij besluit toch te gaan bezuinigen omdat de overheidsuitgaven te sterk
waren gestegen
• In 1937 raakte de VS weer in een recessie
– Onder historici is leeft nog steeds de discussie in hoeverre de
New Deal de economie weer structureel heeft doen groeien,
want de economie wijzigde snel en ingrijpend door de nieuwe
grote oorlog
Werkloosheid
The Red
Man in
the White
House?