Sociale psychologie = wetenschappelijke studie naar de

Sociale psychologie
2016-17
Sociale psychologie
HOOFDSTUK 1: Inleiding
1. De mens is een sociaal dier
 Mens zoekt actief zelf sociale interacties op
 Sociaalpsychologische vraagstukken:
 Iedere mens denkt na over wat mensen beweegt
 & probeert het gedrag van zichzelf & anderen te begrijpen
 Bv.; Een cadeautje kopen om het goed te maken; de media;
Hoe is het mogelijk dat iemand het op zich neemt om een concentratiekamp te
bewaken?;
 Sociale situatie: oefent sterke invloed uit op het gedrag.
 Bv.; De onuitgesproken verwachting van je partner heeft je er ooit toe gebracht
om jezelf op een heel andere wijze te gedragen; kledij volgens de laatste
modetrend dragen;…
2. Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines
2.1 Definitie van sociale psychologie
Sociale psychologie = wetenschappelijke studie naar de wijze waarop gedachten, gevoelens,
motivaties en gedragingen van mensen beïnvloed worden door de werkelijke of gefantaseerde
aanwezigheid van anderen & hoe wij zelf een invloed uitoefenen op hoe andere personen
denken, voelen en zich gedragen.
-
-
2.1.1 De werkelijke of gefantaseerde aanwezigheid van anderen
Het ‘sociale’ aspect: de sociale invloed van anderen op het individuele gedrag.
o Bv.; Indien Jan je vriendelijk behandelt, ben jij ook vriendelijk.
o Bv.; Vooroordelen & stereotypen  directe aanleiding tot hoe men met anderen
omgaat
Niet-sociale factoren: Bv.; hitte maakt mensen agressiever.
2.2 De kracht van de sociale situatie
 We worden beïnvloed door onze sociale omgeving
2.2.1 Stanford Prison Experiment (Zimbardo)
 Een slechte omgeving zet mensen aan tot het stellen van slecht gedrag; ook bij mensen
die onder normale omstandigheden het goede zouden doen!
 Situatie neemt over van het gewone denken.
2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines
1) Sociologie = groep/maatschappij
 Studie van groepsfactoren (nationaliteit, ras, SES,…)
o
<-> SocPsy: individuele factoren
 Bv.; Welke attitudes bepalen dat iemand voor een linkse/rechtse partij stemt?
 Multi-level analyses: Effecten op groeps- & individuele niveau in 1 enkele analyse
1
Sociale psychologie
2016-17
2) Persoonlijkheidspsychologie = individu
 Studie van cross-situationele stabiliteit tussen individuen
o Er is slechts 1 bron van gedrag: de persoon zelf
o
<-> SocPsy: crossindividuele consistentie binnen situaties
 Alle individuen gedragen zich slecht in de gevangenis: het ligt aan de situatie
2.4 Andere psychologische domeinen
Klinische psychologie
Effect van ≠ therapieën voor reductie van vooroordelen bij
antisociale personen
Persoonlijkheidspsychologie
Constructie v/e vragenlijst om mannen met sterke
vooroordelen te identificeren
Cognitieve psychologie
Manipuleer blootstelling a/e lid v/e sociale categorie &
registreer automatische gedachten
Sociale psychologie
Manipuleer ≠ soorten contact tssn allochtonen &
autochtonen & registreer het effect op vooroordelen
2.5 Sociale psychologie en mensenkennis
3. De geschiedenis van de sociale psychologie
-
3.1 De beginjaren van de sociale psychologie
Gustave Le Bon – psychologie des foules
Ringelmann: eerste onderzoeken, maar geen coherent programma
o Vgl. groepsprestaties met individuele
o In groep presteert men minder dan alleen
3.2 De jaren van bevestiging en groei
 Betekenis van WOII & Jodenvervolging
 Kurt Lewin: 3 grondbeginselen
1) Gedrag w bepaald door hoe we de wereld waarnemen en interpreteren
a. Situatie bekijken door de ogen v/d andere als we ze willen begrijpen
2) Gedrag is afhankelijk v/d persoon en de omgeving
a. Interne gedragsdeterminanten VS externe gedragsdeterminanten
3) SocPsy theorieën kunnen w toegepast voor de oplossing van mijke problemen
a. Geen onderzoek zonder actie, geen actie zonder onderzoek
3.3 Lopen en vallen
 Periode van grote productiviteit: SocPsy bestudeerde steeds meer sociale problemen
Bv.; apathie van omstanders, lichamelijke aantrekkelijkheid & liefde, stress,…
 Crisis! > Ethische kritiek op onderzoekspraktijken, cultureel & historisch beperkt,…
3.4 Methodologisch en inhoudelijk pluralisme
Pluralisme:
- Hete VS koele perspectieven
o Heet: Emotie en motivatie als determinant van cognities & gedrag
o Koel: Cognities oefenen invloed uit op hoe we ons voelen, wat we verlangen en
hoe we ons gedragen
- Internationale en culturele perspectieven
2
Sociale psychologie
2016-17
o Opkomst SocPsy in Europa & Azië  Internationalisering!
o Veel SocPsy fenomenen zijn cultureel bepaald
4. Sociale psychologie in de 21e eeuw
 Hersenonderzoek
 Nieuwe beeldvormingstechnieken
 Het internet
 Evolutie: manier waarop informatie w verworven & hoe men communiceert
 Digitale voetafdruk ↑ = meer gegevens beschikbaar
 Sociaal-culturele perspectieven:
 Crosscultureel onderzoek: verschillen tussen culturen
 Multicultureel onderzoek: Verschillen binnen een cultuur
3