klik hier - Jonge Kerk Roermond

Overweging 11 - 5 - 2014
Thema: Economie, menswaardig?
Vijf weken geleden besloten we dus een viering over economie te maken. Tijdens de
voorbereiding hebben we daar “Menswaardig “ bij gezet.
Vanaf die tijd , alsof de duvel er mee speelde, zag en hoorde ik overal het woord economie op
duiken, in gesprekken, in boeken, in recensies en krantenartikelen.
Zoiets als ; ik heb een rode auto gekocht, nu zie ik overal rode auto’s rijden, die ik van te
voren niet zag.
Van de rode auto, naar het artikel in Trouw, mijn inspiratie bron: “Speuren naar het goede
leven “
Wat viel daarin op?
Zo’n 250 jaar geleden is de economie als wetenschap ontstaan. Vanuit de filosofie. En het
werd een sociale wetenschap, waarin alles draait om het dagelijks leven .
Hoe handelen mensen met hun geld, ook in sociaal verband, zoals een dorp, een stad en een
land.
Welke keuzes maken ze. Die keuzes waren met name gebaseerd op waarden en normen.
Dit is veranderd. Een aantal economen van nu zeggen; de economie moet een waardevrije
wetenschap zijn.
Zo is het een wetenschap met tabellen, grafieken en formules geworden.
En via al die wetmatigheden kunnen de economen voorspellingen doen en oplossingen
bedenken.
Althans dat denken ze. Als dat zo was, dan was de crisis allang opgelost.
Economie is niet een kwestie van financiële technieken, begrotingstekorten en
boekhoudkundige goocheltrucs,
maar ook, volgens het artikel, een zaak van ethiek, van waarden en normen.
In 2008 zei Wouter Bos: ”De crisis van nu is een crisis van moraal.”
Moraal en economie hangen samen. Het woord vertrouwen lijkt belangrijk te worden:
consumentenvertrouwen.
De economen komen met tegenstrijdige oplossingen.
Gewone mensen vertrouwen het niet meer. Economie blijkt toch met mensen te maken te
hebben.
En dat dringt door: een occupy-beweging kwam op, toen banken om vielen.
De westerse wereld was in rep en roer. ......................
Nu naar de rentmeester. De oneerlijke rentmeester ;zo staat hij te boek.
Hij krijgt, nadat hij de boeken ter controle heeft overlegd , er een andere naam bij ; de slimme
rentmeester.
Is hij nu ook eerlijk geworden ? Is hij veranderd, kun je spreken van een ommekeer? En
waarom nu slim?
Slim was het om grote delen van de schulden kwijt te schelden. Hij doet niemand onrecht,
waarborgt zijn eigen hachje, stelt zijn bestaan zeker en maakt op deze manier ook vrienden .
Hij vindt zijn plaats terug in de samenleving. Die plaats was hij kwijt geraakt.
Hij was bezig met de rijkdommen van zijn baas te bewaken , maar misschien nog meer om
zichzelf te verrijken . Daardoor was hij oneerlijk en onbetrouwbaar geworden. Het zicht op de
rechtvaardige samenleving was hij kwijt.
En dat is wat Lucas, in deze gelijkenis die Jezus vertelt , wil benadrukken.
Maar ook de toehoorders moeten zich herkennen in de slimme rentmeester. Ze moeten
inzien,dat bezit niet je eigendom is, maar dat je het slechts in beheer hebt. Voor dit beheer
ben je verantwoording schuldig. Het is goed dat je van je rijkdommen deelt , schulden
kwijtscheldt en zo werkt aan een gezonde rechtvaardige samenleving. Dat was in Jezus tijd
zo, maar ook nu is dat van belang. Werken aan een rechtvaardige samenleving.
z.o.z.
Zo’n werker is Frans van der Hoff. Hij stond aan de wieg van het keurmerk “Max Havelaar”.
Hij is de schrijver van “Het manifest van de armen” met als ondertitel ; Oplossingen komen
van onderop.
Het manifest is een nuchtere benadering van de economische crisis, en een duurzaam
alternatief, dat zich bewezen heeft. “Oplossingen komen van onderop.” Frans werkt al meer
dan 30 jaar als priesterarbeider in het zuiden van Mexico met de Indiaanse boeren.
Daar heeft hij gezien , dat uitbuiting en vernedering geen wanhoop heeft voortgebracht, maar
hoop op een waardig leven. Hij heeft gezien hoe positieve, scheppende gedachten zich
ontwikkelden. De onderlinge solidariteit is groot. Hij heeft geleerd van hun gezond verstand
en ervaring; hoe ze nieuwe wegen verkennen, protest aantekenen en tegelijk voorstellen doen.
Met dit vermogen heeft hij samen met de boeren een nieuwe markt opgezet, zonder hulp van
buiten af, maar uit eigen middelen : middelen als tijd, arbeid en zweet.
Boeren verbouwen nu biologische producten zonder uitgebuit te worden , organiseren zich en
vormen netwerken van eerlijke handel. Een eerlijke sociale manier van handeldrijven, die
rekening houdt met de waardigheid van alle spelers in de hele keten.
Een menswaardige economie. En dit model heeft zich bewezen ! Het werkt, zeker er kan nog
veel verbeterd worden. Maar toch, in 56 landen van het Zuiden , Mexico in kluis , werkt dit
model van eerlijke rechtvaardige handel.
In 22 landen in het Noorden zijn instellingen ontstaan, die de producten volgens het
fairtrade principe verspreiden , verhandelen, verkopen . De Wereldwinkel is daar een
voorbeeld van.
Ik zei eerder "de westerse wereld was in rep en roer" maar:
Het lijkt erop dat de wereld één groot dorp is geworden.
Globalisering heet dat. Alles wat wij hier doen - dus ook met geld - heeft invloed op andere
delen van de wereld.
We weten het, we horen het: de rijken worden steeds rijker, de armen steeds armer.
Wat te doen?! Hoe kunnen we de economie een menselijk een sociaal gezicht geven? Mensen
waardig!
Ik denk, zoals Frans van der Hoff zegt, werk van onderop, werk vanuit de basis!
Goed huishouden, rechtvaardig, duurzaam handelen, met respect voor de natuur. We kennen
toch de mogelijkheden.
Kortom: goed rentmeesterschap voeren!
Luisteren, lezen, alert blijven op nieuwe ontwikkelingen. Soms je visie bijstellen.
Ik zei, dat ik ál meer rode auto's zie, in feite dus veel meer boeken, artikelen, rond waarden en
normen in de economie.
Guido en Vera, m'n kinderen. Ze studeren in Delft.
De één industriële vormgeving, de ander weg en waterbouw.
Ze mochten korte stages doen in Bangladesh, Kenia en studiereizen naar Vietnam en Brazilië.
Zij werden zelf geconfronteerd met hun westers denken en gaven mij, toen ik het over deze
viering had, een boek te lezen:
Arm en kansrijk: Een nieuwe visie op de werkelijke aard van Armoede.
Omkeren, anders denken: het heeft toekomst. Samenwerken aan een rechtvaardige wereld
Zingen we over die wereld, over liefde die ons maakt tot zijn gemeente, waar mensen niet
zwichten voor de oude wereld van geld is god of welk bewind dan ook.
Rian Kouwenberg, Dick Knook
Artikelen / boeken:
- The Wolf of Wall Street (Trouw 22 jan. 2014) Schapen van Wall Street ... hebzucht
- Speuren naar het goede leven. (Trouw 18 jan. 2014, Martijn v.d.Heide) . Economie terug brengen
naar haar oorsprong als een 'sociale wetenschap' 250 jaar geleden. het is geen waardevrije
wetenschap. Het gaat om het omgaan van mensen met elkaar, waarbij geld een middel is om dit
menselijke handelen tot geluk van mensen te brengen.
- Een geschenk uit de hemel (Limburger 5 april 2014), Govert Derix. Een maatschappelijke beursvloer
creëren, een roman, die gaat over een topeconomie, die ziet hoe je de economie anders kunt
organiseren door uit te gaan van de 'heiligheid' van geld. (bijvoorbeeld:) De sociale onderneming ziet
haar omzet stijgen. een onderneming, die zich ook richt op de maatschappelijke waarde; Social
enterprise nl. Armoede bestrijding: werkgelegenheid wordt een doel en geen kostenpost.
- Frans van der Hoff, Manifest van de armen. met een nuchtere benadering van de economische
crisis en een duurzaam alternatief, dat zich bewezen heeft. Zie stellingen
zie ook: zie www.hetgeleboekje.nl
- Abhijit Vinayak Banerjee/Esther Duflo, Arm & Kansrijk, een nieuwe visie op het bestrijden van
armoede.
- Arm en rijk groeien gevaarlijk uit elkaar, (Trouw 3-5-2014). Interview met Thomas Pikkety over zijn
boek: Capital in the 21 century. De kloof tussen arm en rijk neemt de laatste jaren weer sterk toe,
wanneer ook het bezit van mensen meegenomen wordt.