Totstandkoming van overeenkomsten: aanbod en aanvaarding

© NEVI
pag.: 1 van 4
code: INP-CON-kre-023-bl.doc versie 1
Totstandkoming van overeenkomsten: aanbod en aanvaarding
Een overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding daarvan (art. 6:217 BW).
Dat roept de vraag op wat nu precies een aanbod is, en wat een aanvaarding. En hoe
verhouden zich deze termen met termen als order, orderbevestiging en bestelling, die in de
inkoop gebruikelijk zijn? Is bijvoorbeeld een order een aanbod of meteen een aanvaarding?
Op deze vragen geven wij antwoord in dit artikel.
Wat is een aanbod?
Een aanbod is een mondelinge of schriftelijke wilsverklaring of voorstel om tot een
overeenkomst te komen. De wilsverklaring is een rechtshandeling: een handeling met een
gewild rechtsgevolg. Om het aanbod geldig te laten zijn, moet het alle essentiële
elementen van de overeenkomst inhouden (= de kernbedingen). Kernbedingen zijn
essentieel omdat het aanbod bepaalbaar moet zijn (art. 6:227 BW).
Andere bepalingen van een eventuele overeenkomst, de bijkomende rechten en
verplichtingen, zoals de plaats van aflevering van de zaken, de manier van verpakken, van
transport en van betaling, behoeven niet te zijn opgenomen in het aanbod. Als de
contractpartijen dit niet uitdrukkelijk hebben geregeld, gelden hiervoor de rechten en
verplichtingen krachtens de aanvullende rechtsbronnen: de wet, de jurisprudentie, de
gewoonte en de redelijkheid en billijkheid.
Ontbreken bij de wilsverklaring een of meer kernbedingen, dan is er geen sprake van een
bindend en rechtsgeldig aanbod, maar slechts van een uitnodiging tot het doen van een
aanbod. Met zo’n verklaring toont een persoon de bereidheid om eventueel een overeenkomst met een bepaalde inhoud te sluiten. Daartoe nodigt hij in veel gevallen de ander uit
om te gaan onderhandelen en vervolgens een bindend aanbod te doen.
Het aanbod kan zowel schriftelijk als mondeling worden gedaan. Zo is een reclamefolder of
een prijskaartje een schriftelijk aanbod. Een catalogus is een aanbod als het aan de
voorwaarde voldoet dat de kernbedingen zijn vermeld.
Een aanbod dat de geadresseerde heeft bereikt, is bindend voor de aanbieder. De inkoper
die een offerte (= aanbieding) heeft ontvangen, kan de aanbieder daaraan houden. Of de
aanbieder zijn aanbieding kan wijzigen, is afhankelijk van de soort aanbieding die hij heeft
gedaan.
Welke soorten aanbiedingen zijn er?
Er bestaan verschillende soorten aanbiedingen, met elk verschillende gevolgen ten
aanzien van de mogelijkheid het aanbod te herroepen. Zie de afbeelding voor een
overzicht. Ter toelichting: herroepen betekent wijzigen. Deze term wordt in de wet niet
verder gedefinieerd. We kennen ook nog de term intrekken. Dat betekent annuleren. Is de
intrekking geldig, dan betekent dit dat er juridisch niets is gebeurd (art. 3:37 BW lid 5).
© NEVI
pag.: 2 van 4
code: INP-CON-kre-023-bl.doc versie 1
afbeelding: soorten aanbod
aanbod
=
bindend
herroepelijk
vrijblijvend
onherroepelijk
ieder aanbod dat niet
onherroepelijk is
vermelding
met geldigheidstermijn; anderszins
Onherroepelijk aanbod
Van een onherroepelijk aanbod is sprake als het aanbod een termijn van geldigheid bevat
of als op een andere manier blijkt dat het aanbod onherroepelijk is. Dit is bijvoorbeeld
het geval bij een aanbod waarin is vermeld dat de prijs vast is (art. 6:219 BW). De
consequentie van een onherroepelijk aanbod is dat de elementen van het aanbod niet
kunnen worden gewijzigd gedurende de geldigheid daarvan.
Het ligt voor de hand dat een inkoper die om een aanbieding vraagt (denk hierbij aan
de offerteaanvraag) het meest gebaat is met een onherroepelijk aanbod, want de
aanbieder is dan gebonden aan zijn aanbod en kan deze niet meer wijzigen. Om dat te
bereiken, zal de inkoper in zijn offerteaanvraag altijd om een geldigheidstermijn van de
offerte moeten vragen.
Een bijzondere vorm van een onherroepelijk aanbod is de optie (art. 6:219 lid 3 BW). In de
inkooppraktijk komen opties voor bij de aanschaf van investeringsgoederen. Men schaft
bijvoorbeeld vier kopieermachines aan met een optie op vier extra tegen dezelfde
voorwaarden. Aan het inroepen van de optie is veelal een bepaalde maximale tijd
gebonden (bijvoorbeeld binnen twee jaar).
Herroepelijk aanbod
Een herroepelijk aanbod is een aanbod dat niet onherroepelijk is. De aanbieder kan zijn
aanbod nog wijzigen. Het oorspronkelijke aanbod vervalt dan en er is sprake van een
nieuw aanbod.
Vrijblijvend aanbod
Van een vrijblijvend aanbod is sprake als in het aanbod expliciet is vermeld dat het aanbod
vrijblijvend wordt gedaan. Het juridische gevolg is dat de aanbieder zijn aanbod nog kan
wijzigen, ook al is de overeenkomst al tot stand gekomen (dus als de aanvaarding al door
hem is ontvangen). De wijziging moet dan wel onverwijld bekend worden gemaakt
(art. 6:219 BW lid 2). In feite is een vrijblijvend aanbod een herroepelijk aanbod.
Een inkoper zal een vrijblijvend aanbod altijd willen vermijden; hij weet dan immers niet
waar hij aan toe is, omdat de leverancier zijn aanbod nog kan wijzigen. Daarom zal hij geen
genoegen mogen nemen met een vrijblijvend aanbod. Hij zal in voorkomend geval
schriftelijk moeten informeren wat de aanbieder met die term bedoelt.
© NEVI
pag.: 3 van 4
code: INP-CON-kre-023-bl.doc versie 1
Wat is een aanvaarding?
De aanvaarding, ook wel acceptatie genoemd, is een mondelinge of schriftelijke wilsverklaring waarmee wordt gezegd dat het aanbod wordt aangenomen. Het is eenvoudigweg het ‘ja zeggen’ op het aanbod. Aanvaarding kan ook plaatsvinden door een daad van
aanvaarding. Bijvoorbeeld: de inkoper bestelt op een bestelbon, die juridisch een aanbod
is, en de leverancier levert. De levering is dan een daad van aanvaarding.
Wil een aanvaarding geldig zijn, dan moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan: de
aanvaarding moet tijdig geschieden en de aanvaarding moet als regel onvoorwaardelijk
zijn. De voorwaarde dat de aanvaarding tijdig moet geschieden, wil zeggen dat het aanbod
nog geldig moet zijn. Bij een aanbod met een geldigheidstermijn zal de aanvaarding binnen
de termijn van geldigheid door de aanbieder moeten zijn ontvangen. Indien geen termijn
van geldigheid in het aanbod is vermeld, dan geldt dat een mondeling aanbod direct
vervalt. Een schriftelijk aanbod is een redelijke tijd geldig. Voor wat ‘redelijk’ is, is geen
algemene regel te geven. Dat is afhankelijk van het concrete geval.
Een uitzondering op de aanvaarding van het aanbod binnen de geldigheidstermijn is de
situatie dat de aanbieder, ná het verstrijken van de termijn, de te laat ontvangen
aanvaarding toch als tijdig beschouwt (art. 6:223 BW).
afbeelding: tijdige aanvaarding
aanbod
met geldigheidstermijn
binnen geldigheidstermijn
zonder geldigheidstermijn
mondeling aanbod
schriftelijk aanbod
direct aanvaarden
binnen redelijke termijn
De voorwaarde dat de aanvaarding als regel onvoorwaardelijk moet zijn, wil zeggen dat de
‘aanvaarder’ moet instemmen met alle elementen uit het aanbod. Deze in art. 6:225 lid 1
BW geformuleerde hoofdregel is enerzijds wel duidelijk omdat het alle twijfel uitsluit, maar
anderzijds ook erg strikt. Vandaar dat lid 2 van dit artikel een uitzondering formuleert
waardoor de regeling beter aansluit bij de vaak zeer gevarieerde handelspraktijk van het
loven en bieden: een aanvaarding die slechts op ondergeschikte punten afwijkt, waartegen
de aanbieder geen onverwijld bezwaar maakt, wordt als een geldige aanvaarding
beschouwd. Welke punten van een overeenkomst wel of niet ondergeschikt zijn, hangt af
van het geheel van de omstandigheden en moet van geval tot geval worden bezien.
Het is aan te bevelen om bij verzending van standaardcontracten in een begeleidende brief
op te nemen dat eenzijdige aanpassingen door de ontvanger het contract ongeldig maken.
© NEVI
pag.: 4 van 4
code: INP-CON-kre-023-bl.doc versie 1
Wat betekenen de termen order, orderbevestiging en bestelling?
De wet hanteert de begrippen aanbod en aanvaarding. In de inkooppraktijk worden echter
meestal commerciële begrippen gebruikt als offerte, aanbieding, bestelling, opdracht en
orderbevestiging. Deze commerciële begrippen zijn echter niet steeds synoniem aan de
juridische begrippen aanbod en aanvaarding.
Zo kan een offerte of aanbieding van een verkoper aan een (potentiële) koper in juridische
zin een aanbod zijn. Afhankelijk van de inhoud van het document is het echter ook mogelijk
dat een offerte juridisch nog slechts een uitnodiging tot het doen van een aanbod is, en dus
nog geen aanbod. Een offerte is geen aanbod als het niet alle kernbedingen bevat. In dat
geval zal de bestelling of order pas het juridische aanbod zijn. De orderbevestiging is dan
in juridische zin aan te duiden als de aanvaarding waardoor de overeenkomst tot stand
komt.
Ook de order en de bestelling kunnen zowel een aanbod als een aanvaarding zijn. Zij zijn
een aanbod als er geen aanbieding aan vooraf is gegaan. Er kan bijvoorbeeld een
bestelling worden gedaan op basis van historische gegevens.
Is de order of de bestelling een aanbod, dan is de orderbevestiging een aanvaarding. Als
de order of bestelling is gebaseerd op een voorafgaande aanbieding, dan is de order of de
bestelling een aanvaarding. Denk hierbij aan een bestelling uit een catalogus. Als deze
voldoet aan de voorwaarden voor een aanbod, dan is de catalogus het aanbod en de
bestelling de aanvaarding. Is een bestelling of een order een aanvaarding, dan is de
orderbevestiging juridisch niet meer van betekenis. Deze kan echter wel van betekenis zijn
voor de administratieve controle en/of om een ontvangstbevestiging te krijgen als bewijs
dat de overeenkomst tot stand is gekomen.