Tussendoelen Geschiedenis havo/vwo onderbouw Geschiedenis ( havo vwo ) = Basis Jagers en boeren Vaksubkernen Inhouden De levenswijze van jagers en verzamelaars Het leven van jagers in de prehistorie Uitleggen waarom jagers-verzamelaars nomaden waren Uitleggen waarom jagers-verzamelaars nomaden waren VO 37, VO 42 Geschreven bronnen ontbreken Uitleggen dat het ontbreken van schriftelijke bronnen in de prehistorie van belang is voor onze kennis van deze tijd Uitleggen dat het ontbreken van schriftelijke bronnen in de prehistorie van belang is voor onze kennis van deze tijd VO 37, VO 42 Het leven van boeren Veranderingen uitleggen die het gevolg waren van de agrarische revolutie Veranderingen uitleggen die het gevolg waren van de agrarische revolutie VO 37, VO 42 Het denken over het leven na de dood Beschrijven hoe de boeren dachten over het leven na de dood Beschrijven hoe de boeren dachten over het leven na de dood VO 37, VO 42 Het leven in steden Politieke, economische en sociale veranderingen beschrijven die het gevolg waren van het ontstaan van stedelijke gemeenschappen Politieke, economische en sociale veranderingen uitleggen die het gevolg waren van het ontstaan van stedelijke gemeenschappen VO 37, VO 42 Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen Het begin van de overzeese Europese expansie havo vwo kerndoelen onderbouw Grieken en Romeinen Vaksubkernen Inhouden Burgerschap en wetenschappelijk denken in de Griekse stadstaat Van een mythologische naar een rationeel wetenschappelijke verklaring van de wereld Het verschil herkennen tussen een mythologische en een rationeelwetenschappelijke verklaring van de wereld Het verschil uitleggen tussen een mythologische en een rationeelwetenschappelijke verklaring van de wereld VO 37, VO 43 Kenmerken van een democratie Verschillen en overeenkomsten noemen tussen de Atheense democratie en de huidige vorm van democratie in Nederland De Atheense democratie vergelijken met de huidige vorm van democratie in Nederland VO 37, VO 43 Grieks-Romeinse cultuur Voorbeelden geven van de Griekse en Romeinse bouwkunst en beeldhouwkunst Voorbeelden geven van de Griekse en Romeinse bouwkunst en beeldhouwkunst VO 37, VO 43 Grieks-Romeinse en Germaanse cultuur Voorbeelden herkennen van de uitwisseling van de Grieks- Romeinse en de Germaanse cultuur Voorbeelden geven van de uitwisseling van de Grieks- Romeinse en de Germaanse cultuur VO 37, VO 43 Het christendom in het Romeinse Rijk Beschrijven hoe het christendom ontstond Beschrijven hoe het christendom ontstond VO 37, VO 43 De leer van het christendom Hoofdlijnen van de leer van het christendom beschrijven Hoofdlijnen van de leer van het christendom beschrijven VO 37, VO 43 De verspreiding van het christendom in het Romeinse Rijk Uitleggen hoe het christendom zich in het Romeinse Rijk kon verspreiden Uitleggen hoe het christendom zich in het Romeinse Rijk kon verspreiden VO 37, VO 43 De verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur en de confrontatie met de Germaanse cultuur Het christendom in het Romeinse Rijk: van verboden tot enig toegestane godsdienst havo vwo kerndoelen onderbouw Monniken en ridders Vaksubkernen Inhouden havo vwo kerndoelen onderbouw De verspreiding van het christendom in Europa De verspreiding van het christendom in Europa Voorbeelden geven van de wijze waarop het christendom zich in Europa verspreidde Uitleggen hoe het christendom zich in Europa heeft verspreid VO 37, VO 42, VO 43 Ontstaan en verspreiding van de islam Het ontstaan van de islam Beschrijven hoe de Islam is ontstaan Beschrijven hoe de Islam is ontstaan VO 37, VO 42, VO 43 De leer van de islam Hoofdlijnen van de leer van de Islam beschrijven Hoofdlijnen van de leer van de Islam beschrijven VO 37, VO 42, VO 43 De verspeiding van de islam Beschrijven hoe de Islam zich verspreidde Beschrijven hoe de Islam zich verspreidde VO 37, VO 42, VO 43 Hofstelsel en horigheid Hofstelsel en horigheid De agrarische samenleving beschrijven aan de hand van het hofstelsel en het verschijnsel horigheid De agrarische samenleving beschrijven aan de hand van het hofstelsel en het verschijnsel horigheid VO 37, VO 42, VO 43 De verhouding tussen heer en vazal Het feodale stelsel Het feodale stelsel beschrijven Het feodale stelsel beschrijven VO 37, VO 42, VO 43 Steden en staten Vaksubkernen Inhouden havo vwo kerndoelen onderbouw De strijd tussen kerk en staat De strijd tussen kerk en staat Het karakter van de strijd tussen kerk en staat in voorbeelden herkennen Aan de hand van voorbeelden de strijd tussen kerk en staat uitleggen VO 37, VO 42, VO 44 Opkomst van handel en het ontstaan van steden De opkomst van handel en het ontstaan van steden De opkomst van handel en het ontstaan van steden beschrijven De opkomst van handel en het ontstaan van steden beschrijven VO 37, VO 42, VO 44 Opkomst van de stedelijke burgerij en toenemende zelfstandigheid van steden De relatie stad-adel Uitleggen waarom de steden zelfstandiger werden t.o.v. de adel Uitleggen waarom de steden zelfstandiger werden t.o.v. de adel VO 37, VO 42, VO 44 Het begin van staatsvorming en centralisatie Het ontstaan van staten en de centralisatiepolitiek Aan de hand van een voorbeeld het ontstaan van staten en de politiek van centralisatie beschrijven Het ontstaan van staten en de politiek van centralisatie beschrijven VO 37, VO 42, VO 44 Ontdekkers en hervormers Vaksubkernen Inhouden havo Veranderend mens- en wereldbeeld in de Renaissance Renaissance In voorbeelden aspecten van het veranderend mens- en wereldbeeld in de Renaissance herkennen Aspecten van het veranderend mens- en wereldbeeld in de Renaissance uitleggen VO 37, VO 43 Het begin van de overzeese Europese expansie Ontdekkingsreizen In voorbeelden motieven voor de ontdekkingsreizen herkennen Motieven voor de ontdekkingsreizen uitleggen VO 37, VO 43 Voorbeelden uit de eerste fase van de Europese expansie beschrijven De Reformatie en de splitsing in de christelijke kerk De Opstand en het ontstaan van een onafhankelijke Nederlandse staat vwo kerndoelen onderbouw Voorbeelden uit de eerste fase van de Europese expansie beschrijven De reformatie Aan de hand van een voorbeeld denkbeelden van de Reformatie uitleggen Aan de hand van een voorbeeld denkbeelden van de Reformatie uitleggen VO 37, VO 43 De gevolgen van de reformatie Gevolgen van de splitsing van de christelijke kerk herkennen Gevolgen van de splitsing van de christelijke kerk uitleggen VO 37, VO 43 De Opstand Uitleggen hoe de Opstand in een onafhankelijke Nederlandse staat resulteerde Uitleggen hoe de Opstand in een onafhankelijke Nederlandse staat resulteerde VO 37, VO 43 Regenten en vorsten Vaksubkernen Inhouden Ontstaan van handelskapitalisme en begin van een wereldeconomie Het ontstaan van het handelskapitalisme Een relatie leggen tussen overzeese expansie, het ontstaan van handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie Een relatie leggen tussen overzeese expansie, het ontstaan van handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie VO 37, VO 42, VO 44, VO 46, VO 47 Burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland Staatsinrichting van de Republiek Uitleggen waarin de Nederlandse staatsinrichting zich onderscheidde van die in andere landen Uitleggen waarin de Nederlandse staatsinrichting zich onderscheidde van die in andere landen VO 37, VO 42, VO 44, VO 46, VO 47 Culturele bloei in de Republiek Voorbeelden geven van burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland Voorbeelden geven van burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland VO 37, VO 42, VO 44, VO 46, VO 47 Aan de hand van voorbeelden (het streven van vorsten naar) absolute macht uitleggen VO 37, VO 42, VO 44, VO 46, VO Het streven van vorsten naar absolute macht Absolutisme havo vwo kerndoelen onderbouw De wetenschappelijke revolutie De wetenschappelijke revolutie Aan de hand van een voorbeeld (het streven van vorsten naar) absolute macht beschrijven en kernmerken in voorbeelden herkennen In voorbeelden/bronnen het nieuwe (revolutionaire) wetenschappelijke denken herkennen 47 Kenmerken van het nieuwe (revolutionaire) wetenschappelijke denken met voorbeelden illustreren VO 37, VO 42, VO 44, VO 46, VO 47 Pruiken en revoluties Vaksubkernen Inhouden Het denken over staat en maatschappij in de Verlichting De Verlichting Denkbeelden van de Verlichting op het gebied van politiek, godsdienst en sociale verhoudingen in voorbeelden herkennen Denkbeelden van de Verlichting op het gebied van politiek, godsdienst en sociale verhoudingen uitleggen VO 37, VO 44, VO 47 Slavenarbeid op plantages en de opkomst van het abolitionisme Slavernij Een relatie leggen tussen slavenhandel en slavenarbeid op plantages Een relatie leggen tussen slavenhandel en slavenarbeid op plantages VO 37, VO 44, VO 47 Abolitionisme Motieven voor afschaffing van slavernij en slavenhandel beschrijven. Een relatie leggen tussen het abolitionisme en het Verlichtingsdenken VO 37, VO 44, VO 47 Grondrechten en politieke invloed Een relatie leggen tussen het Verlichtingsdenken en het streven naar grondrechten en politieke invloed van de burgerij in de Franse en Bataafse revolutie Een relatie leggen tussen het Verlichtingsdenken en het streven naar grondrechten en politieke invloed van de burgerij in de Franse en Bataafse revolutie VO 37, VO 44, VO 47 Het streven naar grondrechten en naar politieke invloed van de burgerij in de Franse en Bataafse revolutie havo vwo kerndoelen onderbouw Burgers en stoommachines Vaksubkernen Inhouden De industriële revolutie en de opkomst van emancipatiebewegingen De Industriële revolutie De belangrijkste kenmerken van de industriële revolutie beschrijven De belangrijkste kenmerken van de industriële revolutie beschrijven VO 35, VO 36, VO 37, VO 38 De gevolgen van de industriële revolutie De gevolgen van de industriële revolutie voor de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders beschrijven De gevolgen van de industriële revolutie voor de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders beschrijven VO 35, VO 36, VO 37, VO 38 De Industriële Revolutie en emancipatie Een relatie leggen tussen de industriële revolutie en emancipatiebewegingen Een relatie leggen tussen de industriële revolutie en emancipatiebewegingen VO 35, VO 36, VO 37, VO 38 Het ontstaan van het parlementaire stelsel Een relatie leggen tussen de toename van de invloed van het volk (en een parlementair stelsel) en het Verlichtingsdenken Een relatie leggen tussen de toename van de invloed van het volk (en een parlementair stelsel) en het Verlichtingsdenken VO 35, VO 36, VO 37, VO 38 Een relatie leggen tussen de toename van de invloed van het volk (en een parlementair stelsel) en het Verlichtingsdenken en de gevolgen van de industriële revolutie Een relatie leggen tussen de toename van de invloed van het volk (en een parlementair stelsel) en het Verlichtingsdenken en de gevolgen van de industriële revolutie Kenmerken beschrijven van liberalisme, socialisme en nationalisme Kenmerken beschrijven van liberalisme, socialisme en nationalisme Een relatie leggen tussen de politiekmaatschappelijke stromingen nationalisme, liberalisme, socialisme en de (gevolgen van) de industriële revolutie Een relatie leggen tussen de politiekmaatschappelijke stromingen nationalisme, liberalisme, socialisme en de (gevolgen van) de industriële revolutie Uitleggen dat toegang tot grondstoffen en afzetmarkten belangrijke aspecten waren van het moderne imperialisme Uitleggen dat toegang tot grondstoffen en afzetmarkten belangrijke aspecten waren van het moderne imperialisme VO 35, VO 36, VO 37, VO 38 Een relatie leggen tussen het abolitionisme en het Verlichtingsdenken VO 35, VO 36, VO 37, VO 38 Het ontstaan van een parlementair stelsel en de toename van volksinvloed havo vwo kerndoelen onderbouw De politiekmaatschappelijke stromingen nationalisme, liberalisme en socialisme Politiekmaatschappelijke stromingen VO 35, VO 36, VO 37, VO 38 Het moderne imperialisme Modern imperialisme Slavenarbeid op plantages en de opkomst van het abolitionisme Abolitionisme n.v.t. Vaksubkernen Inhouden havo Het totalitair karakter van het communistisch politiek systeem Het communisme In voorbeelden kenmerken van het totalitarisme in de Sovjet-Unie en Duitsland herkennen Kenmerken beschrijven van het totalitarisme in de Sovjet-Unie en Duitsland VO 37, VO 42, VO 43, VO 44, VO 46, VO 47 Het racistisch en totalitair karakter van het Het nationaalsocialisme Het racistisch karakter van het nationaalsocialisme uitleggen Het racistisch karakter van het nationaalsocialisme uitleggen VO 37, VO 42, VO 43, Wereldoorlogen vwo kerndoelen onderbouw nationaalsocialisme VO 44, VO 46, VO 47 De economische wereldcrisis De crisis In voorbeelden sociale, economische en politieke gevolgen van de economische crisis herkennen Sociale, economische en politieke gevolgen van de economische crisis uitleggen VO 37, VO 42, VO 43, VO 44, VO 46, VO 47 De Duitse bezetting en de Jodenvervolging De Duitse bezetting Voorbeelden van collaboratie en verzet van de Nederlandse bevolking herkennen Voorbeelden van collaboratie, verzet en accommodatie van de Nederlandse bevolking beschrijven VO 37, VO 42, VO 43, VO 44, VO 46, VO 47 De jodenvervolging De Jodenvervolging uitmondend in de Endlösung beschrijven De Jodenvervolging uitmondend in de Endlösung beschrijven VO 37, VO 42, VO 43, VO 44, VO 46, VO 47 Televisie en computer Vaksubkernen Inhouden havo vwo kerndoelen onderbouw Nationalistische bewegingen in de koloniën en het streven naar onafhankelijkheid Nationalisme in de koloniën Aan de hand van een voorbeeld de rol beschrijven die nationalistische bewegingen speelden in het verkrijgen van onafhankelijkheid De rol uitleggen die nationalistische bewegingen speelden in het verkrijgen van onafhankelijkheid VO 37, VO 38 De blokvorming tussen Oost en West en de Koude Oorlog De Koude Oorlog De Koude Oorlog uitleggen aan de hand van voorbeelden De Koude Oorlog uitleggen aan de hand van voorbeelden VO 37, VO 38 De Europese integratie De Europese integratie Een relatie leggen tussen de Europese eenwording, de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog Een relatie leggen tussen de Europese eenwording, de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog VO 37, VO 38 Sociaal-culturele veranderingen en toenemende pluriformiteit vanaf de jaren '60 Sociaal-culturele veranderingen in de jaren zestig Sociaal-culturele veranderingen vanaf de jaren zestig beschrijven Sociaal-culturele veranderingen vanaf de jaren zestig beschrijven VO 37, VO 38 Pluriformiteit vanaf de jaren zestig Voorbeelden beschrijven van de toenemende pluriformiteit vanaf de jaren '60 Voorbeelden beschrijven van de toenemende pluriformiteit vanaf de jaren '60 VO 37, VO 38