Inventaris van het archief van LC Luzac [levensjaren

Nummer archiefinventaris:
2.21.112
Inventaris van het archief van L.C. Luzac [levensjaren
1786-1861], (1792) 1829-1848
Auteur: J.A.A. Bervoets
Nationaal Archief, Den Haag 1976
Copyright: cc0
This finding aid is written in Dutch.
2.21.112
Luzac
3
I N H O U D S O P G A V E
Beschrijving van het archief......................................................................................5
Aanwijzingen voor de gebruiker................................................................................................6
Openbaarheidsbeperkingen....................................................................................................... 6
Beperkingen aan het gebruik...................................................................................................... 6
Materiële beperkingen................................................................................................................ 6
Aanvraaginstructie...................................................................................................................... 6
Citeerinstructie............................................................................................................................ 6
Archiefvorming...........................................................................................................................7
Geschiedenis van de archiefvormer............................................................................................ 7
Geschiedenis van het archiefbeheer........................................................................................... 8
De verwerving van het archief............................................................................................... 8
Inhoud en structuur van het archief...........................................................................................9
Verantwoording van de bewerking............................................................................................ 9
Verwant materiaal....................................................................................................................10
Beschikbaarheid van kopieën................................................................................................... 10
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen.................................................11
I. STUKKEN BETREFFENDE DE GRONDWETSHERZIENING VAN 1840 (1839-1840)........................11
II. STUKKEN BETREFFENDE HET VOORSTEL DER NEGENMANNEN (1844-1845)..........................12
III. STUKKEN BETREFFENDE DE GRONDWETSHERZIENING VAN 1848 (1848)..............................14
IV. SUPPLEMENTEN UIT DE VERZAMELING LOSSE AANWINSTEN VAN DE TWEEDE AFDELING.
1852-1979....................................................................................................................................... 15
Bijlagen.....................................................................................................................17
Index op persoonsnamen.............................................................................................................. 17
2.21.112
Luzac
Beschrijving van het archief
BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF
Naam archiefblok:
Collectie 288 L.C. Luzac
Periode:
1792-1848
merendeel 1829-1848
Archiefbloknummer:
C25089
Omvang:
14.20 meter; 34 inventarisnummers.
Taal van het archiefmateriaal:
Het merendeel der stukken is in het Nederlands.
Soort archiefmateriaal:
Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften.
Archiefbewaarplaats:
Nationaal Archief, Den Haag
Archiefvormers:
Lodewijk Caspar Luzac (1786-1861)
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archief bevat hoofdzakelijk stukken (brieven, dossiers, aantekeningen e.d.) over de
Grondwetsherzieningen van 1840 en 1848 en stukken (o.a. van Thorbecke) betreffende het
voorstel der negenmannen (1844-1845).
5
6
Luzac
2.21.112
Aanwijzingen voor de gebruiker
Aanwijzingen voor de gebruiker
Openbaarheidsbeperkingen
OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN
Volledig openbaar.
Beperkingen aan het gebruik
BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK
Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden
voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen
krachtens het auteursrecht.
Materiële beperkingen
MATERIËLE BEPERKINGEN
Het archief kent geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte
materiële staat.
Aanvraaginstructie
AANVRAAGINSTRUCTIE
Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via
de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de
volgende stappen te volgen:
1. U maakt een profiel aan op www.gahetna.nl, en logt vervolgens in;
2. Via de archiefinventaris (alleen de beschrijvingen met rode nummers) selecteert u het
gewenste archiefstuk door op de knop 'Reserveren' te klikken;
3. In het volgende scherm geeft u aan op welke dag u het archiefstuk wilt inzien;
4. Indien u zich bevindt in de studiezaal en een tafelnummer heeft ontvangen kunt u dit
nummer vermelden. Als u geen tafelnummer heeft kunt u tafelnummer 777 laten staan;
5. Vervolgens bevestigt u uw reservering door deze te versturen.
Citeerinstructie
CITEERINSTRUCTIE
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en
zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Nationaal Archief, Den Haag, Collectie 288 L.C. Luzac, nummer toegang 2.21.112,
inventarisnummer ...
VERKORT:
NL-HaNA, Luzac, 2.21.112, inv.nr. ...
2.21.112
Luzac
7
Archiefvorming
Archiefvorming
Geschiedenis van de archiefvormer
GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER
Lodewijk Caspar Luzac werd op 1 augustus 1786 geboren in Leiden als zoon van Etienne Luzac en
Johanna Valckenaer. Na in 1810 aan de universiteit van Leiden in de rechtswetenschap te zijn
gepromoveerd, begon hij zijn loopbaan als gezantschapssecretaris in Parijs. Op 17 mei 1811 begaf
hij zich in de advocatuur, totdat hij op 21 januari 1818 benoemd werd tot rechter in eerste aanleg in
Leiden.
Zijn grootste betekenis is echter zijn bijdrage in de wetgevende macht geweest: op 3 juli 1828 werd
hij door de Staten van Holland tot lid van de Tweede Kamer gekozen, waar hij twintig jaar lang een
opvallende rol heeft gespeeld. Hij verdedigde 's Konings beleid tegen Zuid-Nederlandse
opponenten, maar verklaarde zich bij het uitbreken van de Belgische onlusten in het najaar van
1830 vóór administratieve scheiding en opponeerde tegen iedere poging van Willem I om zijn
positie in België te behouden. Hierdoor geraakte hij in de oppositie en werd hij een voorstander
van controle van het parlement op het beleid van de koning. Dit bleek toen eenmaal de scheiding
tussen België en Nederland een feit was geworden na het verdrag van Londen in 1839 en een
grondwetsherziening noodzakelijk was. Luzac stelde op 14 januari 1840 een initiatief van de Kamer
voor tot grondwetsherziening, maar dit werd verworpen, omdat een meerderheid de voorstellen
van de regering wenste af te wachten. Op 16 mei 1840 verschenen vijf wetsvoorstellen van de
koning, die door de Kamer echter met acht additionele initiatief-ontwerpen werden aangevuld.
Ofschoon veel elementen van de Restauratie gehandhaafd bleven, werd de parlementaire controle
op het regeringsbeleid aanzienlijk uitgebreid: 's Konings wetten moesten door strafrechtelijk
verantwoordelijke ministers worden gecontraseigneerd en het parlement had voortaan het recht
om staatsbegrotingen ter diskussie te stellen. De aanneming van deze hervormingen droeg er
mede toe bij, dat koning Willem I op 7 oktober 1840 aftrad.
Voor Luzac ging de revisie niet ver genoeg. Weldra bleek uit tal van interventies tegen het
financiële beleid van de regering, dat hij zich bij de liberale oppositie voegde. In 1843 deed zich,
blijkens uitlatingen van diverse kamerleden, opnieuw een behoefte aan een herziening van de
grondwet gevoelen, en in december 1844 werden tijdens bijeenkomsten ten huize van de
kamerleden J.H. van Rechteren en P.C. Schooneveld initiatieven voorbereid, die uiteindelijk
leidden tot het door J.R. Thorbecke geredigeerde voorstel, dat op 10 december 1844 door acht
Kamerleden: Thorbecke, Luzac, Van Rechteren, L.D. Storm, J.M. de Kempenaer, B. Wichers. S. van
Heemstra, E.W. van Dam van Isselt, en later ook door S.H. Anemaat Pz, die het getal der
"Negenmannen"zou volmaken, ingediend.
Reeds bij de behandeling in de Kamercommissie bleek, dat het ontwerp in meerderheid zou
worden afgewezen. Het voorlopig verslag verwierp de voorstellen in zijn geheel, omdat de
meerderheid van gevoelen was, dat het in 1815 geoctroyeerde, in 1840 enigszins gewijzigde,
constitutionele stelsel niet bij parlementair initiatief kon worden veranderd. In deze zin werd dan
ook met tweederde meerderheid besloten om geen besluit tot grondwetsherziening voor te
dragen.
Niettemin was een revisie noodzakelijk door tegenstrijdigheden in het kiesstelsel en de stedelijke
reglementering. Koning Willem II, die zich meer en meer door conservatieve raadslieden
omringde, bereidde in 1847 een 27-tal voorstellen tot revisie voor, die op 8 maart 1848 werden
ingediend. Zij kwamen niet in behandeling, doordat de koning op 13 maart 1848 volte-face
maakte, en een ruimere grondwetsherziening voorstond. Op 17 maart d.a.v. benoemde hij
Thorbecke, Luzac, Storm, Donker Curtius en De Kempenaer tot leden van een commissie tot
8
Luzac
2.21.112
herziening van de grondwet. Zij kreeg ook een formatie-opdracht voor een ministerie, maar
voldeed hieraan uiteindelijk niet; buiten haar on werd op 25 april een ministerie gevormd onder
leiding van G. Schimmelpenninck, waarin Luzac en Donker Curtius zitting hadden.
Deze verwikkelingen vermochten echter niet de eendrachtige arbeid van de herzieningscommissie
te belemmeren. Toen het rapport op 10 april 1848 voltooid was, stelden de beide ministersrapporteurs zich tegen het verzet van Schimmelpenninck teweer, hetgeen een ministerscrisis
teweeg bracht. Toen op 13 mei een nieuw Thorbeckiaansgezind ministerie-Donker Curtius-De
Kempenaer werd gevormd, moest Luzac zich om gezondheidsredenen terugtrekken. Op 29 juni
1848 trok hij zich ook uit de Tweede Kamer terug; aan het politieke leven nam hij niet meer deel.
De nieuwe grondwet werd na tal van wederwaardigheden 1 op 3 november 1848 aangenomen.
Luzac, die vanaf 9 juni 1841 curator der Leidse universiteit was, wijde zich voortaan vooral aan
wetenschappelijke en publicistische activiteiten. Op 18 februari 1861 overleed hij in Den Haag.
Geschiedenis van het archiefbeheer
GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER
Luzac legateerde zijn stukken, handelend over de grondwetsherziening van 1840, het voorstel der
Negenmannen in 1844 en de grondwetsherziening van 1848, in een door hemzelf opgemaakte
orde aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal, waar ze in portefeuilles bewaard bleven. Zijn
briefwisseling geraakte, met andere stukken, in het bezit van de universiteitsbibliotheek van
Leiden. In 1976 werd het gedeelte, dat in de bibliotheek van de Tweede Kamer berustte,
overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief.2
De verwerving van het archief
DE VERWERVING VAN HET ARCHIEF
Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.
1
2
Literatuur over de grondwetsherziening van 1848: H.T. Colenbrander, 1848, Historie en Leven II, Amsterdam 1915,
pag. 182 vlgg.
Correspondentie van de Tweede Afdeling, 1976 D 407, 643.
2.21.112
Luzac
Inhoud en structuur van het archief
Inhoud en structuur van het archief
Verantwoording van de bewerking
VERANTWOORDING VAN DE BEWERKING
Een beschrijving van deze stukken werd vervaardigd door drs. J.A.A. Bervoets, chartermeester van
de Tweede Afdeling van het Algemeen Rijksarchief.
9
10
Luzac
Verwant materiaal
Verwant materiaal
Beschikbaarheid van kopieën
BESCHIKBAARHEID VAN KOPIEËN
De inventarisnummers van dit archief zijn niet in kopievorm beschikbaar.
2.21.112
2.21.112
Luzac
11
Beschrijving van de series en archiefbestanddelen
BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN
ARCHIEFBESTANDDELEN
I. STUKKEN BETREFFENDE DE GRONDWETSHERZIENING VAN 1840 (1839-1840).
I. STUKKEN BETREFFENDE DE GRONDWETSHERZIENING VAN 1840 (1839-1840).
1
Tekst van een adres van A. Warin, houdende een verzoek om invoering van de
ministeriële verantwoordelijkheid, met begeleidbrief aan de leden van de StatenGeneraal.
11 november 1839
1 stuk
2
Proces-verbaal van de beraadslagingen der secties van de Tweede Kamer over de
door de koning ingediende vijf wetsontwerpen ter herziening van de grondwet.
December 1839-januari 1840
1 band
Gedrukt
Doorgeschoten exemplaar, met uitgebreide aantekeningen van Luzac, voorzitter van de eerste
sectie.
3
Dossier, houdende stukken ter beraadslaging door de Tweede Kamer naar
aanleiding van de door de koning ingediende vijf wetsontwerpen ter herziening van
de grondwet op 2 en 3 juni 1840.
November-maart 1840
1 omslag
Deze stukken zijn tijdens de beraadslagingen uitgebreid van aantekeningen voorzien. De namen van
inzenders van geschreven stukken zijn opgenomen in de index.
4
Dossier inzake de beraadslagingen van zeven additionele wetsontwerpen ter
herziening van de grondwet, ingediend vanuit de Tweede Kamer, op 2 en 3 juni
1840.
Maart-juli 1840
1 omslag
5
Dossier inzake de beraadslaging over het achtste additionele artikel, ingediend
door de Tweede Kamer en handelend over de ministeriële verantwoordelijkheid, en
over de eindstemming over de grondwet op 4 juni 1840.
Juni 1840
1 omslag
6
"Revisien der grondwet, exercitiae causa beproeft", persoonlijk kladontwerp van
Luzac.
Z.j.
1 omslag
12
Luzac
2.21.112
II. STUKKEN BETREFFENDE HET VOORSTEL DER NEGENMANNEN (1844-1845).
II. STUKKEN BETREFFENDE HET VOORSTEL DER NEGENMANNEN (1844-1845).
7
Ter documentatie verzamelde stukken: rapport van een commissie uit de StatenGeneraal, benoemd op 9 augustus 1815 ter beoordeling van de ontwerp-grondwet,
en citaten van leden van de Tweede Kamer tijdens de zitting van 23 februari 1844,
houdende uitspraken over de wenselijkheid van een grondwetsherziening.
1815, 1844
1 band
8
Afschrift van een nota van J.H. van Rechteren, gemaakt tijdens een bespreking van
Van Rechteren met N. van Heloma, S. van Heemstra, S.H. Anemaat Pz en B. Wichers
over een te herziene grondwet, gehouden in de eerste dagen van december 1844.
Z.j.
1 stuk
9
Concepten van voorstellen tot herziening van de grondwet ter voorbereiding van
het ontwerp, dat op 9 december 1844 "door Thorbecke c.s." aan de Tweede Kamer
zal worden ingediend, met tekst van het voorstel der Negenmannen.
December 1844
1 omslag
10
Briefwisseling van Luzac, gevoerd naar aanleiding van zijn aandeel in de activiteiten
voor grondwetsherziening.
December 1844-mei 1845
1 omslag
De brieven zijn chronologisch geordend en van een tafel voorzien. Enkele zijn door onderzoekers
getranscribeerd in typoscript.
11
Tekst van een voorstel tot grondwetsherziening, ingediend door J.R. Thorbecke
e.a., met voorlopig verslag, memorie van antwoord en wetsontwerpen, ter
beraadslaging ingediend bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal, voorzien van
aantekeningen door Luzac.
December 1844-mei 1845
1 omslag
12
Ingekomen adressen en adhesiebetuigingen voor het voorstel van de
Negenmannen, met staat van ingekomen petities.
Februari-maart 1845
1 omslag
De namen van individuele adressanten zijn opgenomen in de index.
13
Aantekeningen, gemaakt door Luzac tijdens beraadslagingen van de eerste sectie
van de Kamercommissie over het voorstel tot grondwetsherziening.
18 februari-5 mei 1845
1 omslag
14
Aantekeningen, gemaakt door J.M. de Kempenaer tijdens beraadslagingen van de
tweede sectie van de Kamercommissie over het voorstel tot grondwetsherziening.
17 februari 1845
1 omslag
15
Aantekeningen, gemaakt door Luzac tijdens beraadslagingen van de centrale sectie
van de Kamercommissie ter bestudering van het voorstel tot grondwetsherziening.
1-18 maart 1845
1 omslag
16
Tekst van het voorstel tot grondwetsherziening, met voorlopig verslag van de
Tweede Kamer, de memorie van antwoord, december 1844-maart 1845, voorzien
van aantekeningen door Luzac naar aanleiding van door hem bijgewoonde
besprekingen, en van citaten uit boekwerken, kranten en tijdschriften door Luzac
2.21.112
Luzac
en n.n.
Mei-juni 1845
13
1 omslag
17
Bijlagen bij inventarisnummer 16: aantekeningen, gemaakt door Luzac over de te
verwachten stemming in de Tweede Kamer.
Z.d. (ca. mei 1845)
3 stukken
18-19
Aantekeningen, gemaakt tijdens debatten van de Tweede Kamer over de te houden
beraadslagingen over het voorstel tot grondwetsherziening, met bijlagen.
26-30 mei 1845
2 omslagen
18
Van de hand van Luzac.
19
Van de hand van J.M. de Kempenaer.
20
Schets van een door Luzac te houden redevoering ter verdediging van het voorstel
van de Negenmannen, met tekst van zijn gehouden redevoering in concept en in
brochurevorm.
28 mei 1845 en z.j.
1 omslag
21
Schema van een door J.M. de Kempenaer te houden redevoering ter verdediging
van het voorstel van de Negenmannen, met kladaantekeningen van De Kempenaer.
29 mei 1845
1 omslag
22
"Proeve van woorden uit het Staatsrecht" door N.N.
Z.j.
Het handschrift is vermoedelijk van J.R. Thorbecke.
1 katern
14
Luzac
2.21.112
III. STUKKEN BETREFFENDE DE GRONDWETSHERZIENING VAN 1848 (1848).
III. STUKKEN BETREFFENDE DE GRONDWETSHERZIENING VAN 1848 (1848).
23
Ingekomen boodschappen van de minister van Justitie en de voorzitter van de
Ministerraad aan de Tweede Kamer, met tekst van een nota van Luzac naar
aanleiding van zijn benoeming tot voorzitter van een commissie tot herziening van
de grondwet door koning Willem II.
April-mei 1848
1 omslag
24
Teksten van twaalf wetsontwerpen tot herziening van de grondwet, aan te bieden
aan de koning. .
Mei 1848
1 omslag
Geschreven
25
Exemplaren van het ontwerp van gewijzigde grondwet en van verslagen van de
commissie tot herziening van de grondwet, voorzien van aantekeningen door Luzac
en D. Donker Curtius.
Mei 1848
1 pak
26
Door de regering ingediende voorstellen tot grondwetsherziening, ter
beraadslaging ingediend bij de Staten-Generaal, met net-exemplaar van het
voorstel van de commissie tot herziening van de grondwet.
Gedrukt, geschreven
27
Stukken betreffende de beraadslagingen over de grondwetsherziening door de
Tweede Kamer.
Juni-augustus 1848
1 pak
De stukken zijn dossiersgewijs geordend in numerieke volgorde en van een tafel voorzien.
28
Stukken betreffende de beraadslaging over de grondwetsherziening door de
Dubbele Kamer.
September-oktober 1848
1 omslag
De stukken zijn dossiersgewijs geordend en van letters en een tafel voorzien.
2.21.112
Luzac
15
IV. SUPPLEMENTEN UIT DE VERZAMELING LOSSE AANWINSTEN VAN DE TWEEDE AFDELING. 1852-1979.
IV. SUPPLEMENTEN UIT DE VERZAMELING LOSSE AANWINSTEN VAN DE TWEEDE
AFDELING. 1852-1979.
29
Ingekomen brieven bij L.C. Luzac, advocaat, over door hem te voeren procedures of
te verstrekken adviezen van De Chavannes de Girardin, R. Fagel, mr. Fannius
Scholten, S.J. van Langen, J.M. van Sassen, R. Voûte en N.N.
1813-1845
Afkomstig uit de collectie Losse aanwinsten van de Tweede Afdeling 1852-1879.
30
Ingekomen brieven bij professor C.E. Luzac van P.J. de Bye, J.G. Hahn en J.W.
Janssen.
1792-1818
Afkomstig uit de collectie Losse aanwinsten van de Tweede Afdeling 1852-1879.
31
Brief van J.R. Thorbecke, waarschijnlijk ingekomen bij L.C. Luzac.
1847
1 stuk
Aanwinst 1992.
32
Stukken betreffende zijn lidmaatschap van de Commissie van advies over de beste
regeling van het middelbaar onderwijs.
1829-1830
1 omslag
De commissie is ingesteld bij KB van 19 februari 1829 no. 4.
Afkomstig uit de bibliotheek van de Tweede Kamer.
33
Stukken betreffende zijn lidmaatschap van de Staatscommissie tot
vereenvoudiging van de inrichting van de departementen en administraties wegens
de afscheiding der zuidelijke provincies.
1830-1833
1 pak
De staatscommissie is ingesteld bij KB van 23 oktober 1830 no. 92
Afkomstig uit de bibliotheek van de Tweede Kamer.
2.21.112
17
Luzac
Bijlagen
BIJLAGEN
Index op persoonsnamen
INDEX OP PERSOONSNAMEN
Naam
Inventarisnummer
Anemaat, S.H.
8
Bosch Kemper, J. de
10
Cats, J.
3
Dam van Isselt, E.W. van
10
Donker Curtius, D.
11, 25
Geer, L. de
3, 7
Heemstra, S. van
8
Helema, M. van
8
Helvetius van den Bergh, P.F.L.
10
Kempenaer, J.M.
10, 14, 19, 21
Linck, F.W.G.
12
Nagell-Wisch, Van
12
Oostveen, C.J. van
12
Pant, M.G. van der
12
Rechteren, J.H. van
8, 10
Robidé van der Aa, C.P.E.
12
Schoonevelt, P.C.
10
Thorbecke, J.R.
22
Thouars, G. de
12
Verwey Mejan, G.W.
10
Warin, A.
1
Wichers, B.
8, 10