No Slide Title

Milieutrefdag 12 juni 2008
WORKSHOP 3
Lokaal Kyotoprotocol
en campagne
Elke dag ZONdag
Lokaal Kyotoprotocol en
campagne Elke dag ZONdag
Lokale besturen engageren zich om te werken aan een beter klimaat,
binnen eigen diensten en gebouwen en bij doelgroepen op hun
grondgebied
Gezien de snel stijgende energieprijzen prettige bijkomstigheid daarbij
is dat ze ook drastisch snoeien in hun energieverbruik
In deze workshop horen we enerzijds hoe de gemeente Rumst invulling
geeft aan een gemeentelijk klimaatbeleid
Lokaal Kyotoprotocol
Anderzijds komen we te weten hoe in Limburg doelgroepen bereikt
worden met een provinciale campagne rond zonne-energie
Elke dag ZONdag
Lokaal Kyotoprotocol
Lokale besturen engageren zich om te werken aan een beter
klimaat, binnen hun eigen diensten en gebouwen en bij
doelgroepen op hun grondgebied
3 engagementen:
1. Intern:eigen CO2-uitstoot met minstens 7,5% te
verminderen tegen 2012 (energiegebruik gebouwen, openbare
verlichting, wagenpark)
2. Extern: inwoners en bedrijven op grondgebied aan te sporen
om hetzelfde te doen en daarbij samen te werken met
(milieu)verenigingen, netbeheerders, scholen,…
3. Rapporteren: Jaarlijks rapporteert het gemeentebestuur het
energieverbruik van het gebouwenpatrimonium, het eigen
wagenpark en de openbare verlichting op gemeentewegen aan
de andere gemeenten die het protocol ondertekenden.
Lokaal Kyotoprotocol
Lokaal Kyotoprotocol
2008 voor de provincies opname EU-klimaatdoelstellingen
4. Lange termijn: In lijn met de internationale
verwachtingen/plannen van de Europese Commissie
voorbereidingen te treffen om tegen 2020 de eigen CO2-uitstoot
met minstens 20% te verminderen en een aandeel van
hernieuwbare energie in het finale energieverbruik van 20% te
bereiken
In maart 2008 verspreidde VVSG de oproep van de EU tot het
ondertekenen van het burgemeesterconvenant. Daarin engageren de
burgemeesters van deelnemende steden en gemeenten zich ertoe om
de CO2-uitstoot op hun grondgebied met meer dan 20 procent te
verlagen tegen 2020
Lokaal Kyotoprotocol
Korte historiek
In 2003 ondertekende stad Antwerpen in het kader van een Dulomiproject
het Lokaal Kyotoprotocol als pilootstad
Afsluitend symposium 26 oktober 2004
In 2005 Beveren, Boom-Rumst en Zwevegem als vervolg Dulomiproject
Afsluitende workshops december 2005
Actualisering en aangepaste engagementen 2007
Oproepen 20007 en 2008 naar aanleiding van verjaardag in werking
treden 16 februari
Intussen 65 ondertekenaars
Doelstelling eind 2008 100 lokale overheden
Lokaal Kyotoprotocol
Kris Mees,
duurzaamheidambtenaar gemeente Rumst
vertelt op welke manier Rumst invulling geeft aan het lokaal
Kyoto engagement
Rumst is een kleine landelijke gemeente
Van bij de start in 2005 gebeurde de begeleiding rond het
lokaal Kyotoprotocol in tandem met Boom
Die bovengemeentelijke samenwerking zien we ook in de
samenwerking van beide gemeenten met de Zonneschakel in
Schelle
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Doelstelling project
Zowel in eigen werking als op het grondgebied
(particulieren, bedrijven, verenigingen) het
energieverbruik vanaf 2007 met 1% per jaar laten
dalen.
Schadelijke uitstoot van broeikasgassen beperken en
terugdringen.
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Doelgroep
1. Werking voor derden
particulieren
bedrijven, middenstand, verenigingen
2. Sensibilisatie
informeren d.m.v. artikels in GIB, website, pers,
info-avonden, nieuwsbrieven
3. Eigen werking
gemeentelijke gebouwen
personeel
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Link met Samenwerkingsovereenkomst
Acties rond Kyoto zijn thema-overschrijdend en kunnen in
verschillende hoofdstukken van de
samenwerkingsovereenkomst kaderen, maar met nadruk
op het hoofdstuk Energie. Zowel basis,
onderscheidingsniveau als projecten komen aan bod.
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Aandachtspunten
- Stippel een algemene weg uit
-werk details / projecten later uit
-stel voldoende acties / projecten voor  niet alles wordt
goedgekeurd
- Maak gebruik van opportuniteiten
-hoge olieprijs  ideaal moment voor acties rond
energiebesparing
-vereniging die informatie vraagt  stel infoavond voor
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Inbreng partners: wie deed wat?
Meeste acties werden door de gemeente uitgewerkt en
gedragen
Besprekingen met BBL - ondersteuning met informatie
en advies
Vereniging infoavond energie
Samenwerking met buurgemeenten – zonneschakel
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
De rol van Tandem
Begeleiding van Bond Beter Leefmilieu met advies, tips en
vergaderingen.
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Kostprijs
Globale kostprijs niet te bepalen, deze is verdeeld over
verschillende diensten en budgetten.
Voorbeelden:
4 zonlichtmasten  17.000 €
opmaak duurzaamheidskrant  2.500 €
ombouw 4 voertuigen op PPO  20.000 €
premies energiezuinig bouwen  +110.000 €
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Tijdsinvestering
Kan oplopen tot 1/2 VTE. Je kan wel acties op alle niveaus
van verschillende hoofdstukken van de
Samenwerkingsovereenkomst invullen.
Sterk afhankelijk van het aantal acties / projecten die
tegelijk bezig zijn.
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Resultaten van het project
-Zonneschakel – 38 contracten PV-installaties en 5
zonneboilers
-Premies energiezuinige investeringen
- <5j: 900 aanvragen en >110.000 € subsidie uitgekeerd
-Sociale REG – energiescans via DNB  250 € budget per
woning voor extra maatregelen
-4 zonlichtmasten op afgelegen buurtwegen
-Ombouw 4 voertuigen op PPO
-Energieboekhouding gemeentelijke gebouwen sinds
2000
-Investeringen in gemeentelijke gebouwen
-vervangen verwarmingsinstallaties, plaatsen HR-glas,
verbouwing gemeentehuis 2004 (dak R=3,17; glas U=1,1)
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Resultaten van het project
-Checklist duurzame aankopen en bestekken
-Bosaanplantingen met scholen
-Kleine aanpassingen in gebouwen
-aanpassen spoeling toiletten, vervangen van gloei- en
halogeenlampen door spaartypes, plaatsen van
deurpompen, plaatsen thermostatische kranen, …
-Houden van verschillende info-avonden
- film Al Gore, premiereglement, Kyoto, …
-Plaatsen van PV-installaties (2008 – gemeentehuis,
2008-2009 OCMW, …)
-Ondersteuning landbouwers plaatsing WKK
- 6 grote installaties geplaatst – 13.776 kW vermogen
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Rumst werkt mee aan Kyoto
Aandachtspunten + aanbevelingen naar andere
gemeenten toe
- Zoek partners voor samenwerking  verdeling taken
- Verenigingen, handelaars, gemeenten, provincie
- Vind het warm water niet opnieuw uit
- Aanpassen bestaande projecten aan lokale situatie
- Zoek voldoende steun (en het nodige budget)
- CBS, GR, andere diensten, verenigingen, …
- Argumenteer  energie = geld, = gezondheid, = milieu
- Soms is ondersteuning genoeg om verschillende ideeën
in projecten om te zetten!!!
Rumst werkt mee aan Kyoto
Rumst werkt mee aan Kyoto – lokaal Kyotoprotocol
Evaluatieformulier
Een project voor jouw gemeente?
– Dit project spreekt me aan. Ik zie dit als een mogelijk project voor mijn
gemeente.
– Bepaalde aspecten van het project zie ik zitten, anderen niet.
– Ik zie dit project zitten, mits ondersteuning
– Nee, totaal niet, dit project is niet geschikt voor mijn gemeente
Elke dag ZONdag
Patrick Boucneau,
coördinator duurzame ontwikkeling provincie Limburg
en
Katleen Pieters,
duurzaamheidsambtenaar gemeente Lummen
doen het verhaal van het succes van de Limburgse campagne
Elke dag ZONDag
en de manier waarop daar binnen gemeenten mee omgegaan wordt
Een Limburgse campagne voor
zonne-energie (2007-2008)
Patrick Boucneau
Overzicht

Context, voorgeschiedenis, vaststellingen

Aanpak campagne

Lummen aan het woord...

Resultaten

Tips!
Limburgse energiecampagnes*




1000 daken in de watten
Bouwteams, REG-avonden, D.A.T.E.
Klimaatwijken
REG-campagne: REG door kleine investeringen,
overzicht premies, premie thermostatische
kranen
… en dan was er zonne-energie!
* i.s.m. Interelectra, Bouwunie, Bond Beter Leefmilieu, Dialoog...
Een campagne rond zonne-energie?


Knelpunten:

financiële én praktische drempels

bestaande subsidies worden weinig benut

onbekend
Kansen:

goede samenwerking tussen partners

verschillende subsidiemogelijkheden

Steunpunt Duurzaam Bouwen

...
Campagne ‘Elke dag ZONdag’


Trekkers:

provinciebestuur

Steunpunt Duurzaam Bouwen Limburg

Infrax (toen nog Interelectra)

Ode Vlaanderen
Stuurgroep:

… en Bouwunie, Confederatie Bouw Limburg, Belsolar,
NELECTRA, Centrum Duurzaam Bouwen, Gezinsbond, ACW
Limburg en Leopoldsburg (als gemeente).
Campagne ‘Elke dag ZONdag’

Integrale aanpak

Zonneloket

Zonnefonds

Acties naar doelgroepen


gemeenten (draaiboek)

installateurs

andere
Communicatie
Zonneloket

Beantwoordt vragen van particulieren over:
ƣ
Wat is zonne-energie?
ƣ
Op welke subsidies heb ik recht?
ƣ
Bij welke installateur kan ik terecht?
ƣ
Doorverwijzen

In 2007 en 2008

I.s.m. Ode Vlaanderen
Zonnefonds

Bijkomende provinciale premie van 250 euro

Gestart met een beperkt budget (100 000 euro)

Doelgroep: particulieren

Eenvoudige afhandeling via Infrax

Streefdoel: 400 premies in 2007
(= verdubbeling tov. 2006)
Gemeenten als partner








Informeren burgers en doelgroepen
Organiseren van een infoavond
Geven van een (extra) premie
Aanbieden van een renteloze lening
Ondersteunen van ‘Zonneslag’
Organiseren van opendeurdagen
...
Voorbeeldfunctie (zonne-audit via Infrax)
Verenigingen

Informeren van leden over campagne

Uitnodigen van leden op de infoavonden

Organiseren van acties bv. samenaankoop

Deelname stuurgroep: Gezinsbond, ACW Limburg
Installateurs

Informeren, adviseren, begeleiden van
particulieren

Infoavonden installateur zonneboiler én PV

Deelname stuurgroep:
Bouwunie Installateurs Limburg, NELECTRA,
Confederatie Bouw Limburg, FEDELEC, Belsolar
Installateurs


Engagementsverklaring ondertekenen

opgemaakt in overleg met de sector

lancering op infoavonden en via mailing

engagement installateurs:

campagne bekend maken

actief zonne-energie promoten

kwaliteitsnormen !

bijscholen

klant helpen met aanvragen subsidies e.a.
Adressenlijsten (ook op website)
Opbouw

Gestart in maart 2006

Eerste bijeenkomst stuurgroep: juni 2006

Infomomenten installateurs: november 2006

Start website www.elkedagzondag.be: december 2006

Infomoment gemeenten: januari 2007

Lancering campagne grote publiek:
persconferentie en Bouwinnovatie, eind januari 2007

Eerste infoavond: eind januari 2007
Communicatie










Draaiboek gemeenten
Website: www.elkedagzondag.be
Digitale nieuwsbrief
Campagnefolder met
(Vlaamse) bijlagen
Agenda en affiche infomomenten
Artikels en wedstrijd in Innovatief (Bouwinnovatie)
TVL-spot en item tijdens life-style programma TVL
Mozaïekbeeld Infrax (agenda)
Logogebruik en sticker installateurs
...
> Filmpje regionale televisie (TV Limburg)
En wat gebeurde er in Lummen?
Kathleen Pieters - duurzaamheidsambtenaar
Overzicht acties






April 2007 : infoavond zonne-energie
Juni 2007 : start zonneslag
Oktober 2007 : realisatie zonneboiler zwembad
Oktober 2007 : fietstocht ‘Spaar de aarde’
April 2008 : Open-huizendagen
‘Dag van de aarde’
Oktober 2008 : infoavond zonne-energie
Infoavond zonne-energie

Inspelen op het aanbod van de provincie

Samenwerking tussen de gemeenten
Herk-de-Stad, Halen en Lummen

Polsen naar interesse voor zonneslag
Zonneslag

Startvergadering juni 2007

Oprichten werkgroep zonneboiler en werkgroep
PV, samengesteld uit geïnteresseerde inwoners

Administratieve begeleiding door ambtenaar

Vastleggen voorwaarden en beoordelingscriteria
Zonneboiler : offerteaanvraag
• type collector
• grootte collector oppervlakte
• warmteproductie
• systeem gevuld met permanent antivries middel
• boiler materiaal
• boiler inhoud
• geschikt voor alle types naverwarming
Ook nog :
• geldigheid prijsofferte
• voldoen aan voorwaarden voor subsidie Infrax
• garantievoorwaarden en leveringstermijn
Vergelijking offertes
• 8 offertes ontvangen
• selectie gemaakt uit conforme offertes
• 4 leveranciers die hun product voorstelden
Eind-evaluatie 4 offertes
Volgende criteria toegepast op de 4 overblijvende
offertes.
• 10 % : Rendement, terugverdientijd
• 10 % : Garantie
• 20 % : Prijs
• 25 % : compatibiliteit, leveringstermijn
• 35 % : Ervaring, referenties, dienst na verkoop
Resultaten zonneslag

PV-panelen :
- meer dan 100 gezinnen geïnteresseerd
- uiteindelijk 34 installaties geplaatst
(Herk-de-stad, Halen en Lummen)

Zonneboiler :
- 30 zonneboilers
geplaatst
Zonneboiler zwembad

Subsidies ministerie van sport

Project uit te voeren op zeer korte tijd

Studiebureau voor opstellen bestek

Uitvoering :
66 m² collectoroppervlak en 2000 L
boiler voor verwarming suppletiewater
zwembad en bijkomend sanitair warm
water en verwarming zwembad
Fietstocht ‘Spaar de aarde’

Fietstocht rond ecologisch bouwen, wonen en leven

Ecologische voetafdruk, groendaken, FSC-hout,
zonneboiler, PV-panelen,
strobalenwoning,
composteren, ecologisch
tuinieren, ontwikkelingssamenwerking,
biologische producten,
warmtepomp,
waterzuiveringsinstallatie...
Fietstocht ‘Spaar de aarde’

Organisatie : gemeenten Herk-de-Stad (Gewos),
Halen en Lummen

In samenwerking met : WWF, VIBE, velt,
steunpunt duurzaam bouwen, 11.11.11 en met
de steun van Tandem
Open huizen dagen

20 april 2008 : Dag van de Aarde
Open huizen dagen met verbindende
fietstocht :
zonne-installatie zwembad
 ecologisch verbouwde woningen
 strobalenwoningen in opbouw
 PV-installaties en zonneboilers

Dé Limburgse resultaten
Overzicht resultaten 2007

Respons meer dan 100 installateurs (54 PV, 78 ZB)

Initiatieven gemeenten
meer subsidies, eigen projecten, samenaankopen...

Heel veel vragen bij het Zonneloket

Heel veel aanvragen subsidies (totaal 1036 in 2007)

Opkomst infoavonden (22 avonden, meer dan 2000)

Infomoment landbouwsector met goede opkomst

Wedstrijd op Bouwinnovatie 2007 ism. Belsolar
(twee maal 1500 euro, > 500 deelnemers)

Verschillende initiatieven via de partners
Resultaten 2007 (vervolg)
Subsidies gemeenten:


In Vlaanderen (2007)
1 op 3 gemeenten
In Limburg begin 2007
32 van 44 gemeenten voor zonneboiler
30 van 44 gemeenten voor PV

Resultaat begin 2008 (max. 100-1240 euro)
41 van 44 gemeenten voor zonneboiler
40 van 44 gemeenten voor PV
Geen premie voor zonneboiler in Halen, Heers, Herstappe.
Geen premie voor PV in Halen, Heers, Herstappe en Houthalen-Helchteren
Resultaten 2007 (vervolg)
In Limburg 1036 premies (totaal € 259 000):
voor 612 PV-installaties en 424 zonneboilers
In Vlaanderen:
1800 aangemelde PV-installaties in 2007
 30% werd gerealiseerd in Limburg !
(Limburg is 15% van de Vlaamse bevolking)
1785 subsidies voor zonneboilers in 2007 (1084 in 2006)
In 2007 werden er in Vlaams-Brabant 255 premies uitbetaald
 24% werd gerealiseerd in Limburg !
(Limburg is 15% van de Vlaamse bevolking)
Resultaten 2007 (vervolg)

Samenaankopen in 10 gemeenten:
Neerpelt, Beringen, Peer, Herk-de-Stad, Halen, Lummen,
Kortessem, Lanaken, Lommel en Tongeren

Georganiseerd door de milieuraad of een groep
geïnteresseerde inwoners met ondersteuning van de
gemeente

Veel deelnemers en interessante prijzen

Ook ACW Limburg
Resultaten 2007 (vervolg)

Realisatie van eigen zonneprojecten in de gemeenten:
Lummen
Genk
Hasselt
…

40 zonne-audits via Infrax in 16 gemeenten

30 geplande projecten PV of ZB
Overzicht resultaten 2008

Bouwinnovatie 2008 - thema zonne-energie

Uitgebreide adviesstand met focus op zonne-energie

Infomomenten zonne-energie voor bezoekers en bedrijven

PV-installatie als de prijs van de beurs

Zonneroute met 22 standhouders en prijs beste stand

Nieuwe lijst installateurs vanaf 15 maart

500 premies in 2008 (totaal € 125 000)
 reeds opgebruikt op 15 april !!!

Realisatie concrete projecten in de gemeenten

4 infoavonden
Overige planning 2008

Verderzetten aanbod (zonneloket, 4 infoavonden najaar)

Infomomenten sociale huisvesting en bedrijven

Realisatie projecten, ook van de provincie
(zonne-audits Infrax-Cenergie en/of aanbod Dexia)

Integratie in de werking van het Steunpunt Duurzaam
Bouwen
Succesfactoren

De juiste focus: eenduidige en juiste informatie !

Of zijn alleen centen belangrijk ?

Of de verpakking misschien ?

De best mogelijke timing

Is de provincie Limburg een buitenbeentje ?

Dynamische partners zijn noodzakelijk !

Een degelijk en concreet aanbod voor de gemeenten
Een zonnecampagne...
… In je eigen gemeente (of provincie) ?

Informatie

Subsidies

Voorbeeldprojecten

Samenaankoop ondersteunen

...
Aandachtspunten...

Begin goed voorbereid

Kies dynamische partners

Betrek zoveel mogelijk actoren

Geef iedereen zijn eigen rol

Ga voor een brede, maar haalbare campagne

Maak een actieplan met timing
Aandachtspunten...

Geef actuele en volledige informatie
(technisch, juridisch, financieel)

Denk aan de centen !
(subsidie/premie, budget…)

Geef het goeie voorbeeld !

Communiceer !
'Elke dag ZONdag' is een Limburgse campagne rond zonne-energie georganiseerd door
de provincie Limburg, het Steunpunt Duurzaam Bouwen, ODE Vlaanderen vzw en
Interelectra.
De campagne loopt in samenwerking met de Limburgse gemeentebesturen, Bouwunie
Installateurs Limburg, Confederatie Bouw Limburg, Belsolar, NELECTRA, Centrum
Duurzaam Bouwen, Gezinsbond en het ACW Limburg.
Meer info:
Zonneloket
p.a. Steunpunt Duurzaam Bouwen
Marktplein 7, 3550 Heusden-Zolder
Tel. 011 51 70 59
Mail: [email protected]
Website: www.elkedagzondag.be
Evaluatieformulier
Een project voor jouw gemeente?
– Dit project spreekt me aan. Ik zie dit als een mogelijk project voor mijn
gemeente.
– Bepaalde aspecten van het project zie ik zitten, anderen niet.
– Ik zie dit project zitten, mits ondersteuning
– Nee, totaal niet, dit project is niet geschikt voor mijn gemeente
Het aanbod van Tandem
Sprekers
-
Energie vandaag (BBL)
Duurzaam bouwen (Dialoog)
Energiespellen (Ecolife)
Energie besparen met 0, 10, 100, 100, 1000 en 10000 euro (VIBE)
Cursussen
-
Cluster energie/Bouwteams (Dialoog)
Ecologische voetafdruk (Ecolife)
Duurzaam energiegebruik (VIBE)
Tandemkoffer
-
Projectfiches (ik kyoto, gevelgroen, milieubarometer)
Subsidiereglementen (hernieuwbare energie)
Werksessie
Projectbegeleiding
Nieuwe ideeën in samenwerking met verenigingen/burgers?
Meer info?
Projectenmarkt
Adresgegevens infomap
Aanvraag advies/werksessie in uw gemeente
www.tandemweb.be + inschrijving op tandemmail
–
–
–
–
–
Sprekersaanbod
Cursusaanbod
Tandemkoffer
Ervaringsverslagen
…
? ? ?