tekstC - Alles over onze klas

week 39 – 24 september 2012 – tekst niveau C
‘Ik zag ze glinsteren in het ochtendlicht’
Een uiterst zeldzame, historische vondst,
noemen paleontologen het. Tijdens
graafwerkzaamheden in de mergelgroeve van
de cementfabriek ENCI stuitte groevemachinist
5
Carlo Brouwer vorige week per toeval op de
kaak van een fossiel van een 13 meter lange
mosasaurus, een reusachtige, zwemmende
roofhagedis. ‘Ik loop te kwispelen van
10
blijdschap,’ zegt paleontoloog Anne Schulp van
het Natuurhistorisch Museum Maastricht.
Foto: ANP
Opgetogen.
Tijdens graafwerkzaamheden in het 80 meter dikke kalksteenpakket van de Limburgse groeve werden
afgelopen week de resten van een fossiel van een mosasaurus ontdekt. De tanden van de forse kaak
glinsterden in de laadschop van de graafmachine van machinist Brouwer. ‘Ik werk al 23 jaar in de
15
groeve en heb altijd gehoopt om nog een keer een groot fossiel te vinden. Ik vind het fantastisch en
ben er echt opgetogen over,’ aldus Brouwer.
Op basis van de afmetingen van de kaken die op dit moment al vrijgelegd zijn, lijkt het om een dier
met een schedel van ongeveer 137 cm te gaan. Voor deze groep mosasauriërs geldt de vuistregel dat
de totale lengte van het dier bijna tien keer de lengte van de kop bedraagt; het gaat hier dus om een
20
dier van ongeveer 13 meter lang.
Uitzonderlijk zeldzaam.
Losse botten van mosasauriërs worden met enige regelmaat gevonden. Maar meerdere botten bij
elkaar, laat staan relatief complete skeletten, zijn uitzonderlijk zeldzaam. Slechts vier keer werd in
Nederland een redelijk compleet fossiel van een mosasaurus gevonden. De eerste vondst dateert van
25
bijna tweeënhalve eeuw geleden, toen een fossiele schedel werd gevonden. In 1953 werd voor het
laatst een relatief compleet skelet ontdekt. In 1998 kwam in de ENCI-groeve 40 procent van het skelet
van een mosasaurus tevoorschijn. Dit skelet is ook wel bekend als Bèr en is te zien in het
Natuurhistorisch Museum in Maastricht.
Maashagedis.
30
Het gevonden fossiel is de oudst bekende vertegenwoordiger van de mosasaurus hoffmanii of een
sterk verwante soort. Het woord mosa betekent Maas in het Latijn en het woord saurus betekent
hagedis in het Grieks. Het dier is dan ook vernoemd naar de rivier de Maas. De mosasauriërs
zwommen rond in de ondiepe, tropische zeeën die tijdens het Krijt Zuid-Limburg bedekten. De soort is
verwant aan varanen, een soort hagedis die nog steeds leeft.
35
De mosasaurus had een langgerekt, maar stevig lichaam met een ruggengraat waarvan ongeveer 46
wervels de rug vormden en ongeveer tachtig wervels in het verlengde daarvan een lange staart. Het
lichaam had aan de zijkant vier langgerekte vinnen. Het dier bewoog zich voort met behulp van
zijdelingse bewegingen van de staart en stuurde met de vinnen. De mosasaurus hoffmannii was een
van de grootste soorten uit de familie en daarmee een van de grootste zeereptielen die ooit geleefd
pagina 1 van 2
pagina 1 van 2
week 39 – 24 september 2012 – tekst niveau C
40
hebben. De tanden in de kaken van de mosasaurus waren krachtig en in staat om botten te breken en
vlees te scheuren. Hij hoefde zijn prooi dus niet in zijn geheel naar binnen te werken, waardoor hij ook
niet zo veel tanden had.
De in de mergelgroeve gevonden mosasaurus is met zijn 13 meter en ‘leeftijd’ van 67,8 miljoen jaar
een archeologische vondst die nog maar weinig geëvenaard is. Tot dusver werden
45
mosasaurusfossielen vrijwel uitsluitend in de bovenste (= jongste) grondlagen gevonden. Uit de
onderste (= oudere) lagen van de groeve was vrijwel niets bekend. Deze vondst brengt daar
verandering in. ‘We zijn zinderend opgewonden dat hij zo diep zit. Dat maakt dit dier ouder dan welke
mosasaurus die we kennen. Ik verwacht dan ook dat dit fossiel mooi allerlei hiaten gaat opvullen in
onze kennis,’ aldus Schulp.
50
Een behoorlijke klus.
Inmiddels hebben Schulp en zijn collega’s al grote delen van de schedel en een deel van de buik en
de staart geborgen. De resten liggen over een vrij groot oppervlak verspreid, waarschijnlijk doordat
haaien en andere aaseters het kadaver destijds hebben aangevreten. De komende maanden wordt
het dus een behoorlijke klus om de rest van het fossiel uit het omringende gesteente te halen. Daarna
55
wordt het in het Natuurhistorisch Museum Maastricht verder geconserveerd, geprepareerd en
onderzocht. Inmiddels is de mosasaurus Carlo genoemd, naar zijn ontdekker. Carlo is naar
verwachting vanaf de kerstvakantie voor het publiek te zien.
Naar: http://dieren.blog.nl/natuur-en-wetenschap/2012/09/20/gigantische-mosasaurus-gevonden-bijmaastricht, www.vk.nl, http://www.nrc.nl/nieuws/2012/09/20/320774/,
http://www.nhmmaastricht.nl/nederlands/nieuws/nieuws-20120920-nieuwe_mosasaurus.html,
http://nl.wikipedia.org/wiki/Mosasaurus.
pagina 2 van 2
pagina 2 van 2