Hoofdstuk 7 Tijd van Pruiken en Revoluties

Tijdvak 7 Tijd van Pruiken en Revoluties
Waarom braken er democratische revoluties uit en wat waren de gevolgen?
In de Middeleeuwen werd de ontwikkeling van de wetenschap afgeremd door
de kerk: alles wat in strijd met de Bijbel was werd als ketterij beschouwd.
In de Renaissance gingen geleerden zelf op onderzoek uit met behulp van de
wetenschappelijke methode: observeren, redeneren, concluderen,
experimenteren. Dat leidde tot de Wetenschappelijke revolutie, waarin veel
natuurwetten werden (her)ontdekt (bv zwaartekracht, elektriciteit)
In de 18de eeuw ontstond de Verlichting: door je verstand gebruiken
(Rationalisme) tot kennis van de waarheid komen en zo licht brengen in de
duisternis van bijgeloof en onwetendheid. De Verlichting kende voorlopers in
Engeland en De Republiek , maar bereikte een hoogtepunt in Frankrijk:
Voltaire(Deïsme, tolerantie), Montesquieu(trias politica) en Rousseau
(volkssoevereiniteit, natuurrechten).Zij kwamen met nieuwe ideeën over de
menselijke samenleving. Die ideeën werden verspreid via salons, koffiehuizen,
geschriften en de Encyclopedie en leidden tot democratische revoluties in
Amerika, Frankrijk en De Republiek.
Amerikaanse revolutie
De Engelsen wilden de kolonisten mee laten betalen aan de kosten van de
oorlogen tegen de Fransen. De kolonisten wilden alleen betalen, als ze meer
invloed op het bestuur kregen. Toen de Engelsen met nieuwe belastingen
kwamen, kwamen de kolonisten in opstand (Boston Teaparty, 1773). De
Engelsen straften de kolonisten die zich onafhankelijk verklaarden (1776)
Daarop volgde de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1776-1783) die de
kolonisten wonnen met behulp van het buitenland (Frankrijk, Spanje) In 1787
kwamen de Founding Fathers met een constitutie (1ste ter wereld), die de V.S.
tot een federatie maakte, waarin de machten verdeeld waren: wetgevende
macht (Congres = Senaat + Huis van Afgevaardigden) , uitvoerende macht
(president en regering) en rechterlijke macht (Hooggerechtshof)
In de Bill of Rights werden de grondrechten vastgelegd.
Franse revolutie
In Frankrijk was de bevolking ontevreden over het absolutisme, de
standenstaat, de grote kloof arm- rijk en de vele oorlogen. In 1789 ging de
Franse staat failliet. Lodewijk XVI riep de Staten Generaal bijeen. De derde
stand liep weg na een ruzie over de stemprocedure en noemde zich de
Nationale Vergadering. Door de grote onrust (bestorming van de Bastille en
de kastelen) gaven de 1ste en 2de stand toe. Er kwam een Verklaring van de
rechten van de mens en de burger, de standenstaat werd afgeschaft en in
1791 werd de macht van de koning beperkt door een grondwet. Toen de
koning in 1792 tevergeefs probeerde te vluchten werd hij afgezet en werd
Frankrijk een republiek. Het gewone volk onder leiding van Robespierre greep
de macht. De daarop volgende Terreur maakt veel slachtoffers, waaronder de
koning.
Ook werd de dienstplicht ingevoerd om de revolutie te beschermen en later te
exporteren. In 1794 was het genoeg. Robespierre kwam zelf onder de guillotine
en de macht kwam weer bij de bourgeoisie. Om dat het Directoraat een zwak
bestuur uitoefende moest het leger steeds vaker optreden. Zo kon in 1799
Napoleon aan de macht komen. Hij zorgde ervoor, dat hij alleen de macht
kreeg (in 1804 werd hij keizer) Hij voerde de Code Napoleon in en het decimale
stelsel. Ook ging hij heel Europa veroveren en zette overal familieleden op de
troon. In 1812 deed hij een mislukte poging Rusland te veroveren. Na een
nederlaag bij Leipzig (1813) werd hij naar Elba verbannen. In 1815 keerde hij
terug, maar na een nieuwe nederlaag bij Waterloo werd hij naar St. Helena
verbannen, waar hij stierf (1821)
Patriotse en Bataafse revolutie
Na de dood van Willem III volgde het 2de Stadhouderloze tijdperk (1702-1747)
Daarna kwamen achtereenvolgens Willem IV en Willem V die hun macht
probeerden te vergroten. Daarop kwam veel kritiek van de patriotten. Ook
hadden zij veel kritiek op de regenten die de schuld kregen van de
economische achteruitgang en het monopoliseren van de macht.
Zij werden geïnspireerd door de Verlichte ideeën (Aan het volk van Nederland,
1781) Toen De Republiek de 4de Engelse zee oorlog (1780-1784) verloor vonden
ze het genoeg en begonnen de Patriotse revolutie (1785-1787)
Op veel plaatsen namen ze de macht over en de stadhouder vluchtte naar
Nijmegen. Toen zijn vrouw ,Wilhelmina van Pruisen, op weg naar Den Haag
werd tegengehouden riep ze haar broer, de koning van Pruisen, te hulp die een
einde aan de revolutie maakte. Veel patriotten vluchtten naar Frankrijk.
In 1795 veroverden de Fransen De Republiek. De stadhouder vluchtte naar
Engeland en veel regenten werden afgezet. Daarmee begon de Bataafse
revolutie (1795-1798) De nieuwe Bataafse republiek was een eenheidsstaat. In
de grondwet van 1798 werden de machten verdeeld: wetgevende macht (een
met algemeen kiesrecht gekozen Nationale Vergadering), de uitvoerende
macht (Uitvoerend Bewind) en de rechterlijke macht (De republiek was een
rechtsstaat) Na 1799 werd de Franse invloed steeds groter en in 1806
benoemde Napoleon zijn broer Lodewijk tot koning van Holland. In 1810 werd
Lodewijk Napoleon afgezet en werd ons land een provincie van Frankrijk. Na de
nederlaag van Napoleon in 1813 vluchtten de Fransen en kwam de zoon van de
laatste stadhouder als koning Willem I op de troon van het koninkrijk der
Nederlanden (Benelux)