scenarioskunstencultuur

Scenario's Kunst en Cultuur
INLEIDING
Dit gedeelte helpt scholen en docenten op weg bij het ontwikkelen van de toekomstvisie van de
cultuurprofilering. Met name wat betreft de positie die de school of de cultuurstroom inneemt ten
aanzien van de inrichting van haar onderwijs.
Aan de hand van een schema en een aantal aspecten ontstaat een helder beeld van de huidige
situatie en de gewenste situatie van de gekozen inrichting en onderwijsvorm(en).
WERKINSTRUMENT
VIER SCENARIO’S
Bij aanvang van een traject Cultuurprofilering worden scholen geconfronteerd met veel vragen. Wat
houdt een cultuurprofielschool in? Hoe willen wij onze toekomstige cultuurprofilering vormgeven?
Welke basisprincipes van de inrichting van onderwijs in kunst en cultuur komen daarbij kijken en hoe
krijgen we daar samenhang in?
Om docenten op weg te helpen met hun toekomstvisie zijn vier scenario's voor kunst en cultuur
gemaakt. Deze scenario's komen voort uit de vier scenario's die door het ministerie ontwikkeld zijn
om meer samenhang te krijgen tussen de vakken en leergebieden van de onderbouw. De vier
mogelijke onderbouwscenario's zijn bedoeld om inspiratie op te doen voor een mogelijke richting.
1
De school blijft dicht bij het bekende, huidige model. De afzonderlijke schoolvakken blijven
bestaan en leraren stemmen onderling af op relevante punten.
2
De school vult een deel van het programma in met projecten. Leraren werken voornamelijk vanuit
hun eigen vakinhoud, maar werken soms ook vakoverstijgend.
3
Docenten en leerlingen werken vanuit geïntegreerde delen (de leergebieden).
4
De school werkt niet meer vanuit een traditioneel rooster, maar stelt de coaching van haar
leerlingen centraal. De leerlingen kunnen hun eigen leerroutes samenstellen en arrangementen
uitkiezen.
Deze vier scenario's voor de onderbouw zijn niet leidend. Een school kan zelf de best passende
aanpak kiezen. Zolang de leerlingen maar voldoen aan de algemene kerndoelen en u het onderwijs
meer afstemt op de behoeften van de leerlingen. Zo is het ook denkbaar dat u uiteindelijk kiest voor
meerdere scenario's naast elkaar, om optimaal aan te sluiten bij de verschillende groepen leerlingen.
DE UITWERKING VOOR KUNST EN CULTUUR
Bovenstaande onderbouwscenario's hebben, aangevuld met de aspecten vraag- en aanbodgericht en
brede en smalle focus, geleid tot het formuleren van vier scenario's specifiek voor kunst en cultuur.
Deze scenario's zijn anders van aard dan de onderbouwscenario's.
Brede focus
Smalle focus
Vraaggericht
Aanbodgericht
De scenario's zijn ontwikkeld op twee assen die elkaar kruisen en lopen enerzijds uiteen van instructie
(aanbodgericht) naar constructie (vraaggericht) en anderzijds van een smal naar een breed aanbod.
De inrichting van het onderwijs kan vervolgens als volgt worden geduid:
Vraaggericht
Ontwikkel het talent
Ontdek de kunst
Doe de kunst
Brede focus
Smalle focus
Leren met kunst
Aanbodgericht
De beschrijving van de vier Kunst en cultuurscenario's wordt gedaan aan de hand van zes facetten
(visie, programma, samenwerkingspartners, communicatie, voorwaarden, evaluatie) waarvan visie
min of meer vast staat.
2
SCENARIO'S KUNST EN CULTUUR
VIER VOORBEELDEN
Vraaggericht
Ontwikkel het talent
Visie: Kunst- en
Visie: Kunst en cultuur is
cultuureducatie is m ede gericht
bepalend bij de invulling van het
op het ontw ikkelen van
onderw ijsprogram m a en
talenten. Uitgangspunten zijn de
onderdeel van het
talenten en am bities van de
schoolklim aat
leerling.
Ontdek de kunst
Visie: Kunst is een belangrijke
en w aardevoile m anier om
gedachten en gevoelens vorm
te geven
Smalle focus
Brede focus
Leren met kunst
Doe de kunst
Visie: Plezier en voldoening zijn
de belangrijkste doelen van
kunsteducatie
Aanbodgericht
Hieronder vindt u een schets van vier fictieve scholen. We wijzen erop dat het slechts voorbeelden
zijn. In de praktijk zijn er natuurlijk veel variaties mogelijk! Cultuurprofielscholen komen vooral in
scenario drie en vier voor, in de donkerblauwe vlakken.
3
SCENARIO'S KUNST EN CULTUUR
Vraaggestuurd
Leren met kunst: Culturebased onderwijs
Ontwikkel het talent: Kunst en talent
Visie
Visie
Kunst en cultuur is bepalend bij de invulling van het
onderwijsprogramma en onderdeel van het schoolklimaat
Kunst- en cultuureducatie is mede gericht op het ontwikkelen
van talenten. Uitgangspunten zijn de talenten en ambities van
de leerling.
Programma
Programma
Het gehele onderwijsprogramma is gebaseerd op leren vanuit
Kunst en cultuur.
Samenwerkingspartners
Het programma sluit aan bij de interesse en talenten van de
leerlingen. Daartoe zijn er onder meer workshops voor
getalenteerde leerlingen en aparte theater- en muziekklassen
actief.
Samenwerkingspartners
Brede focus ........................
Zowel intern als extern wordt het cultuurprofiel onder de
aandacht gebracht. Intern bijvoorbeeld doordat kunstdocenten
tijdens elke personeelsvergadering spreektijd nemen om
collega's te informeren.
Voorwaarden
Wat er in het kader van talentontwikkeling gebeurt
communiceren we via de website. Hier vinden de leerlingen ook
het aanbod van kunstzinnige en culturele activiteiten.
Successen worden gevierd.
Voorwaarden
De cultuurcoördinator is curriculair leider. Hij is de verbindende De cultuurcoördinator heeft als taak een gevarieerd cultureel
schakel en inspireert collega's die in hun lessen aandacht willen keuzeprogramma met verdiepende activiteiten te ontwikkelen.
besteden aan Kunst en cultuur en coördineert hun activiteiten. Gastdocenten worden daar waar nodig ingehuurd.
Evaluatie
Evaluatie
Jaarlijks evalueren de kunstdocenten met elkaar het
De jaarlijkse evaluatie van het curriculum vindt plaats aan de
programma. Leerlingen, ouders, collega's en de directie worden hand van een aantal vooraf opgestelde kwaliteitscriteria.
naar hun mening gevraagd. Met de uitkomst wordt het
programma verbeterd.
Ontdek de Kunst: Kunst met een grote K
Doe de kunst: Kunst voor plezier
Visie
Visie
Kunst is een belangrijke en waardevoile manier om gedachten
en gevoelens vorm te geven
Programma
Plezier en voldoening zijn de belangrijkste doelen van
kunsteducatie
Programma
Leerlingen volgen in de onderbouw een standaard programma
en maken kennis met de verschillende kunstdisciplines en de
verschillende professionele kunstuitingen.
Samenwerkingspartners
Het programma bestaat uit een stevige basis en is vooral
gericht op de ontwikkeling van de creativiteit.
Samen met culturele instellingen organiseert de
cultuurcoördinator culturele activiteiten voor de verschillende
leerjaren.
De cultuurcoördinator organiseert een keer per jaar een
cultuurweek, waarbij theater-, museumbezoek, film, enz.
onderdeel zijn. Leerlingen maken zelf een keuze uit het aanbod.
Communicatie
Communicatie
Via de website wordt verslag gedaan van de bezochte culturele
activiteiten. Tevens zijn ouders welkom wanneer leerlingen op
school optreden.
Voorwaarden
Het werk van leerlingen wordt in de school tentoongesteld.
De cultuurcoördinator heeft als taak te zorgen dat leerlingen in
alle leerjaren kennismaken met verschillende kunstuitingen op
allerlei niveaus (van graffiti tot opera).
Evaluatie
De cultuurcoördinator heeft als taak te zorgen voor een levendig
aanbod van culturele activiteiten.
Het programma van de kunstvakken en de culturele activiteiten
worden aan de hand van kwaliteitscriteria geëvalueerd.
De kunstdocenten vergaderen vier keer per jaar om het
programma te bespreken en voor te bereiden.
Samenwerkingspartners
Voorwaarden
Evaluatie
Aanbodgestuurd
4
SCENARIO'S KUNST EN CULTUUR
Smalle focus aanbod ..............................
Er is een hechte samenwerking met culturele instellingen die
Er zijn afspraken met mbo en hbo om getalenteerde leerlingen
tot uiting komt in de vele culturele activiteiten die in samenhang op structurele wijze kennis te laten maken met de opleiding.
met andere vakken aangeboden worden.
Communicatie
Communicatie
WERKEN MET DE SCENARIO'S KUNST EN CULTUUR
1
Stel een groep samen die uit alle gelederen van de school afkomstig is en waaraan in elk geval
een directielid deelneemt.
2
Bestudeer de vier voorbeelden van scenario's Kunst en cultuur.
3
Stel vast in welk scenario de school momenteel opereert.
4
Kies gezamenlijk het scenario dat u het meest aanspreekt. Stel uzelf de vraag of dit het scenario
is waar uw school naartoe wil groeien.
5
Vul eerst individueel in één van de werkbladen (zie hierna) de aspecten voor uw eigen school
verder in. Laat u vooral inspireren door de vier beelden die de voorbeeldscenario's schetsten maar
maak eigen keuzes. Er is niks tegen een mix!
6
Hang de scenario's op, presenteer ze en ga een discussie aan over de verschillen. Is het gekozen
scenario nog steeds de beste optie voor uw school?
7
Vul uiteindelijk gezamenlijk (bijvoorbeeld met beamer/smartboard) het gewenste scenario voor
uw school in.
Tips
Zorg voor draagvlak; hang het scenario op in de docentenkamer, maak er een agendapunt van op de
eerstvolgende docentenvergadering, enzovoort.
Plan een vervolgbijeenkomst waarin per aspect stappen worden benoemd die ondernomen moeten
worden. Formuleer ook wat behouden moet worden cq gekoesterd moet worden op uw school, omdat
het goed past in het gekozen scenario.
WERKBLADEN SCENARIO'S KUNST EN CULTUUR
Werkblad 1
Vraaggericht & brede focus
Leren met kunst: Culturebased onderwijs:
Visie
Kunst en cultuur is bepalend bij de invulling van het onderwijsprogramma en een onderdeel
van het schoolklimaat.
Programma
Samenwerkingspartners
Communicatie
5
SCENARIO'S KUNST EN CULTUUR
Voorwaarden
Evaluatie
Werkblad 2
Vraaggericht & smalle focus
Ontwikkel het talent: Kunst en talent
Visie
Kunst- en cultuureducatie is mede gericht op het ontwikkelen van talenten.
Uitgangspunten zijn de talenten en ambities van de leerling.
Programma
Samenwerkingspartners
Communicatie
Voorwaarden
Evaluatie
6
SCENARIO'S KUNST EN CULTUUR
BRONNEN EN VERWIJZINGEN
LITERATUUR
•
Maas, M. van der, N. van Oorschot & A.M. van Loon (2007). Vernieuwen van het onderwijs. De
vier scenario's in de praktijk. 's-Hertogenbosch: KPC Groep.
DEZE WEBSITE
•
visieopcultuureducatie.pdf
•
samenhanginhetprogrammacreëren.pdf
•
onderwijsconceptencultuurprofiel.pdf
WEBSITES
•
http://www.cultuurnetwerk.nl/cultuureducatie/voortgezet_onderwijs.html
Uitleg scenario's op de site van Cultuurnetwerk.
http://www.aps.nl/APSsite/Onderwijssectoren/voortgezet+onderwijs/Herontwerp+van+onderwijs/
De verbetering van het onderwijs en van het leerrendement staan voorop in alle vormen van
schoolontwikkeling. APS ondersteunt schoolontwikkeling in verschillende soorten en maten.
•
http://digischool.kennisnet.nl/community_mu/nieuwe_basisvorming/scenarios
Korte omschrijving van de vier scenario's op Kennisnet.
http://www.bco-onderwijsadvies.nl/content/view/124/73/
Website van BCO onderwijs advies met een scenariogenerator. Zie bijlage.
BIJLAGE
Vier onderbouwscenario's ter vergelijking met de scenario's Kunst en Cultuur
Scenario 1:
Scenario 2:
Scenario 3:
Scenario 4:
Samenhang door
Samenhang door
Samenhang door
Samenhang via
leerstofafspraken
combinaties van
integratie in
competenties van
vakken en projecten
leergebieden
leerlingen
"We blijven dicht bij
het bestaande."
"We gaan vanuit ons
vak samenwerken."
"We worden samen
verantwoordelijk
"We begeleiden leerlingen
in hun leerproces."
voor de inhoud."
Kenmerken
Kenmerken:
Kenmerken:
Kenmerken:
Vaste roosters,
Vakoverstijgende
Integratie van
Keuzemogelijkheden voor
schoolvakken zijn
projecten naast
vakken, docenten
leerling voor samenstellen
uitgangspunt,
bestaande vakken,
werken in
van eigen programma,
leerlingen werken in
leerlingen werken in
kernteams, dagdelen
leergebieden/themagericht
een klassikaal
een klassikaal systeem,
voor
onderwijs, docenten werken
systeem en toetsing is
toetsing op kennis en
vakoverstijgende
in kernteams, zijn meer
hoofdzakelijk gericht
bij projecten op kennis
projecten en
coach dan instructeur en
op kennis.
en vaardigheden
beoordeling van
portfolio weerspiegelt de
kennis en (sociale)
ontwikkeling van de leerling.
vaardigheden.
7
SCENARIO'S KUNST EN CULTUUR
SCHOOLVOORBEELD
AMADEUS LYCEUM, VLEUTEN
Burchtpoort 3
3452 MD Vleuten
Contactpersoon: Lara Ramdhani
E [email protected]
T 030 - 6774338
I www.amadeuslyceum.nl/
Schoolportret: http://www.cultuurprofielscholen.nl/schoolportretten/amadeus-lyceum
Het Amadeus Lyceum werkt voor wat betreft de onderbouwscenario’s met name in scenario 3
(samenhang door integratie in leergebieden) en in scenario 4 (samenhang via competenties
van leerlingen). De school heeft gekozen voor een brede focus. Het onderwijs is
cultuurgebaseerd en alle leerlingen krijgen in de onderbouw dans, drama, beeldende
vormgeving, audiovisuele vormgeving en muziek.
Leren als Levenskunst
Op onze school zijn wij ons bewust van onze verbondenheid met de ander. Onze samenleving
is een cultuurgemeenschap, waar kunst een grote rol speelt in de onderlinge overdracht.
Daarom vormt kunst en cultuur op het Amadeus Lyceum het voertuig voor het leren. In het
curriculum bieden we onze leerlingen onderwijs in dans, drama, beeldende vormgeving,
audiovisuele vormgeving en muziek.
Ontwikkeling Cultuurcurriculum
Het Amadeus Lyceum ontwikkelt een cultuurcurriculum. Dit betekent dat leergebieden en
vakken in samenhang worden aangeboden, waarbij kunst en cultuur het vertrekpunt vormen.
Het onderwijs van het Amadeus Lyceum stimuleert leerlingen om:
•
hun wereld steeds groter te laten worden, hun eigen blikveld op de wereld te verrijken
door ervaringen en kennis te verwerven;
•
positie te bepalen, keuzes te maken waarin zij recht doen aan hun eigenheid in
verbondenheid met, en met respect voor, de wereld om hen heen;
•
zichzelf uit te drukken op creatieve wijze en zichzelf te laten zien aan anderen.
In de praktijk betekent dit dat een groot deel van het onderwijs vakoverstijgend is en meestal vanuit
een thema of actuele maatschappelijke kwestie wordt vormgegeven. We gaan ervan uit dat leerlingen
het beste leren in een betekenisvolle context waarin de leerinhouden voor de leerlingen écht
betekenis krijgen. (Voor meer informatie over het cultuurcurriculum zie schoolvoorbeeld
onderwijsconcept en cultuurprofiel)
Samenwerkingspartners
Als cultuurprofielschool heeft het Amadeus Lyceum de blik nadrukkelijk naar buiten gericht en geeft
samenwerkingspartners een volwaardige organisatorische en inhoudelijke rol in het onderwijs, zowel
binnen als buiten het curriculum. Dit kan in de vorm van eenmalige projecten, jaarlijks terugkerende
activiteiten en langlopende trajecten. Partners zijn onder andere Het Utrechts Centrum voor de
Kunsten, de Kunstuitleen, het Muziekcentrum van de Omroep, Vredenburg, Aorta en de Vrede van
Utrecht.
8
SCENARIO'S KUNST EN CULTUUR