architectenbureau marlies rohmer, amsterdam

ARCHITECTENBUREAU MARLIES ROHMER, AMSTERDAM
ENERGIE
NEUTRAAL
EPC = 0
GPR SCORE 9
PANORAMA: ENERGIE NEUTRALE MULTIFUNCTIONELE ACCOMODATIE
opdracht
Stedenbouwkundige inpassing: object in het groen
Het gebouw ligt als één alzijdig, rond, uitnodigend
paviljoen in het groen. Een gymzaal is vaak een
gesloten gebouw. Door deze centraal te situeren en
de overige functies rondom te leggen ontstaat er
interactie met de omgeving. De ronde vorm benadrukt
maximaal het vrij liggende karakter als een autonome
sculptuur tussen de zestiger jaren flats.
Het grasveld omringt het gebouw, het loopt 30 á 40
cm op, zodat het paviljoen ogenschijnlijk iets in de
grond zakt en letterlijk met z’n voeten in het groen
staat. Dit grastalud is tevens een beschutte verblijfpek.
Vanaf de aanpalende flats kijkt men op het dak,
daarom heeft het gebouw een groen vegetatiedak,
dit werkt tevens warmteaccumulerend en werkt als
water- en fijnstofbuffer. De gymzaal die al iets hoger is
wordt voorzien van een groot schuin dak – gericht op
het zuiden – met 530m² zonnepanelen (elektriciteit)
en 10m² zonnecollectoren (warm water). Een enorme
overhangende luifel genereert rondom een veranda
en vangt de felste zomerzon op.
Architectuur: transparantie
Bij Panorama is het schuine vlak van zonnepanelen
en het gebruik van een luifel geïntegreerd in de
hoofdvorm van het gebouw: een spel van schuine lijnen
en vlakken waarbij het hellende vlak zonnepanelen
wordt gesublimeerd. Ook het gestreepte voorkomen
van de aanpalende flats is inspiratiebron geweest
voor het ensemble. Het gaat om een spel van witte
en zwarte stripings, een soort dazzle painting, zoals
bij ‘onzichtbare’ oorlogsschepen. Het paviljoen is er
wel, maar is er toch ook weer niet. Het gaat én op in
de omgeving en is tevens een baken. Deze paradoxale
dubbelheid is uitgangspunt geweest voor het ontwerp
van de gevel.
De plattegrond is gebaseerd op een spel van
geometrische transformaties, zodat taps toelopende
gangen ontstaan die net iets meer ruimte genereren
waar nodig is, zoals bij de entree. Het ronde
gebouw opent zich, middels vol glazen puien naar
de omgeving, het ziet er uitnodigend uit. Exterieur
en interieur vloeien in elkaar over. Achter de glazen
puien zie je de ronde wand die geheel beschilderd
is door omwonenden als een bonte ‘binnenvoering’,
die alle zestig culturen afspiegelt. ’s Nachts licht het
kunstwerk op. Er zijn grote openslaande deuren aan
de kant van de speelplaats. Daklichten (solartubes)
voorzien diverse ruimtes van daglichttoetreding.
Ruimtes zoals kleedkamers en bergingen zijn om
Een buurthuis met een
open sfeer voor alle
leeftijden afkomstig
uit ca. 60 culturen
met gymzaal in
Engelenburg-Noord te
Veenendaal.
opdrachtgever
Gemeente Veenendaal
architect
Architectenbureau
Marlies Rohmer
ontwerp
Marlies Rohmer
team
Fabian van den Bosch
Floris Hund
Thomas van Nus
Begoña Masiá
Kate Griffin
constructeur
Breed integrateddesign,
Den Haag
installatieadviseur
Merosch, Bodengraven
E&B engineering en
bouwbegeleiding B.V.,
Lekkerkerk
fotografie
Daria Scagliola
Marlies Rohmer
ontwerp
2010
oplevering
2011
01-2012
opp / aanneemsom
BVO: 1048 m2
€ 2.080.000,- incl.
installaties, excl. BTW
(directieraming)
PANORAMA
de gymzaal/theater gelegen en pakken deze als het ware
geluidstechnisch in. Een voorzetwand in de gymzaal versterkt
dit aspect, er is geen contact-geluid. Het gymzaal gedeelte
is heel eenvoudig af te scheiden voor avondgebruik, er is een
extra toegang aan de noordzijde. Ter plaatse van de gevel is een
doorlopende bank gemaakt. De vigerende gang, waar deze bank
tegenover de kunstwand is gesitueerd, functioneert als foyer
wanneer er voorstellingen zijn.
Dubbelgebruik: gymzaal én theater
Bij de constructie is rekening gehouden met eventueel
toekomstig gebruik van de gymzaal als theater. De gymzaal kan
met de activiteitenruimte samengevoegd worden middels het
openen van de geluidsdichte vouwwanden, waardoor een zaal
met podium ontstaat. Halverwege de activiteitenruimte is een
rail bevestigd met een zwart gordijn, wanneer dit dichtgeschoven
wordt ontstaat er een mooie achterwand vanwaar de artiesten
op kunnen komen.
Er is een tevens relatie tussen de jongeren- en activiteitenruimte.
De bar is centraal gelegen en heeft uitgifte mogelijkheden naar
twee kanten, naar de activiteitenruimte en naar de gang (foyer).
De ruimte van de beheerder is centraal bij de hoofdentree
gelegen.
De activiteitenruimte en met name de huiskamer zijn - middels
grote openslaande deuren - aan het terras gelegen vanaf
hier kunnen de ouders naar hun spelende kinderen kijken.
Het gigantische overstek geeft beschutting en vormt een
rondlopende veranda.
PANORAMA
3
11
4
4
9
1
5
6
10
2
2
9
7
8
1. GROTE ZAAL
2.DEELBARE
ACTIVITEITENRUIMTE
3.TOESTELBERGING
4. KLEEDKAMER
5.CURSUSRUIMTE
6. KOOKRUIMTE
7. KANTOOR
8. HUISKAMER
9. BERGING
10.STOELENBERGING
11. TECHNIEK
5
project
Architectenbureau
Marlies Rohmer
Architectenbureau
Marlies Rohmer
specificatie
N
10
15 5
20 10
25 15
PRESENTATIE
PRESENTATIE
werknr. 0912
werknr. 0912
projecttric trac
MFA
tetric
Veenendaal
MFA
trac te Veenendaal
schaal
schaal
1:500
PL01
1:500
specificatie
plattegronden
plattegronden
datum
29-11-2011 datum
15-12-2011
bestand: 0912-308-PL.dwg
PANORAMA
Duurzaamheid en energiezuinigheid: Energieneutraal/Klimaat neutraal/Cradle to Cradle
“low-tech” maatregelen:
• Houten kolommenstructuur: flexibiliteit. De cursusruimte, het
kantoor en de vergaderruimte zijn ongeveer even groot en uitwisselbaar qua functie (1).
• Een lage temperatuur vloerverwarming versterkt het concept
van de flexibele indeling.
• Het gebouw is rond en compact en heeft een optimale verhouding gevel-grondoppervlak. Het licht oplopende maaiveld en de
overhangende luifel reduceren het glasoppervlak van de rondlopende pui, terwijl er toch overal licht naar binnen stroomt (2).
PV-CELLEN EN BEGROEID DAK
ÉÉN GEBOUW MET TWEE FUNCTIES:
SPORT EN WELZIJN
• Hoge ruimtes zorgen dat de kritische CO2 -waardegrens minder
snel wordt bereikt.
• Het licht oplopend maaiveld zorgt voor een gesloten grond balans.
• (Noord)licht dringt middels daklichten diep het gebouw binnen,
er is nauwelijks kunstmatige verlichting nodig. De zone langs de
gevel van de kunstverlichting is daglicht afhankelijk geschakeld.
• Het groene vegetatie dak heeft een – warmte accumulerende massa van 150 kg/m2, buffert stof en water en fungeert als extra
isolatie (3).
• De luifel houdt zomerzon buiten en laat winterzon binnen.
GELUIDSBUFFER
FLEXIBILITEIT: RUIMTES KOPPELBAAR
(THEATEROPSTELLING)
Klimaatneutraal gebouw, gebouwgebonden energieneutraliteit (EPC=0):
Om de hoge ambities te realiseren is het ontwerp geoptimaliseerd
aan de hand van volgende stappen, gebaseerd op de trias
energetica.
Stap 1 – Beperking energievraag
• Toepassing van driedubbel glas. Dit vormt tevens een verbetering van het thermische binnenklimaat.
• Goede isolatie van alle staande dichte geveldelen grenzend aan
de buitenlucht (Rc=5.0 m²K/W)
• Gebouw “luchtdichter” maken door driedubbele kierdichting.
Dit betekent dat minder lucht kan ex- of infiltreren, en dus een
lager energieverlies.
• Toepassing van daglichtafhankelijke regeling en aanwezigheidsdetectie.
1.FLEXIBEL
2. COMPACT
Stap 2 – Warmteterugwinning
• Het rendement van de warmteterugwinning uit ventilatie lucht
(WTW). De WTW onttrekt warmte uit aangezogen vervuilde
lucht, en warmt daarmee verse buitenlucht op. Het rendement
van de WTW is 90%.
3. GROEN VEGETATIE DAK
4. SOLARTUBES
5. VLOERVERWARMING EN WKO
6. ZONNEBOILERS EN PV-CELLEN
PANORAMA
Stap 3 – Duurzame energie, benutten wat de natuur biedt
• De daglichttoetreding van het gebouw wordt verder geoptimaliseerd middels toepassing van solartubes in locaties buiten de
daglichtzone (4).
• De daglichttoetreding wordt verder verbeterd door een glas
met een hoge lichttoetredingsfactor toe te passen.
• Het ventilatiesysteem in de gymzaal is hybride. Dit betekent dat
afhankelijk van de gemeten CO2-concentratie en de buitentemperatuur, kleppen in de zijkant van de gymzaal open gestuurd
kunnen worden. Dit verlaagt niet alleen de benodigde ventilatie
energie, maar verhoogt de functionaliteit en flexibiliteit van het
gebouw door de veel grotere ventilatiedebieten.
• De warmtebron voor de warmtepompen is een WKO (warmtekoude opslag). Het toepassen van een WKO heeft als voordeel,
ten opzichte van de bodemwarmtewisselaar, dat het rendement
hoger ligt. Dit geldt voor zowel koeling als verwarming (5).
• Voor warm tapwater worden zonneboilers toegepast. Door de
toepassing van zonneboilers wordt bijna 30% van de energie op
de post tapwater bespaard (6).
• Er worden PV-cellen toegepast (ca. 530m²). Daar waar elke andere maatregel energie bespaart, wekken PV-cellen energie op.
Deze vormen daarmee een zeer belangrijke schakel in het behalen van klimaat- of energieneutraliteit. De PV-cellen zijn geïntegreerd in het ontwerp van het gymzaaldak samen met 10m²
zonnecollectoren (6).
PANORAMA