Kanker, voorkomen en opsporen

Kanker,
voorkomen
en opsporen
Deze brochure maakt je
wegwijs in de klachten en
symptomen die kunnen
wijzen op kanker
Wat is kanker?
Gezonde lichaamscellen delen voortdurend. Zo
ontstaan nieuwe cellen, wat noodzakelijk is om
oude of beschadigde cellen te vervangen en om
verwonde of verouderde weefsels te vernieuwen.
Bij mensen met kanker is deze normale celgroei
op hol geslagen. De celdeling is ontspoord. Er
ontstaat een ongebreidelde celdeling waardoor
gezwellen ontstaan. Deze noemen we tumoren.
Deze tumoren kunnen goed– of kwaadaardig zijn.
In het geval van kwaadaardige tumoren spreekt
men van kanker. Wanneer de kankercellen zich
verder in het lichaam verspreiden via bloed of
lymfevloeistof, spreken we van uitzaaiingen of
metastasen.
Verschillende soorten
De abnormale celdeling is de oorzaak van alle
kankers. Maar toch zijn er verschillende soorten
kankers, allemaal met hun eigen symptomen, verloop, prognose en behandelingsvorm.
In principe kan elk lichaamsdeel of orgaan door
kanker getroffen worden.
Oorzaken
Een erfelijke aanleg speelt bij een aantal vormen
van kanker een rol. Daarnaast zijn leefgewoonten
en omgevingsfactoren van belang.
Een gezonde levensstijl helpt om het risico zo
klein mogelijk te houden. Rook niet, drink alcohol met mate, zorg voor een gevarieerde voeding
met veel fruit en groenten en beweeg voldoende.
Alarmsignalen
Wanneer kanker in een vroeg stadium opgespoord wordt, stijgen de genezingskansen fors.
Soms zendt het lichaam duidelijke alarmsignalen
uit, maar vaak zijn de tekens ook minder voelbaar.
Daarom stap je bij verdachte klachten best zo
snel mogelijk naar de huisarts.
Maak je intussen niet
ongerust, meestal zijn de
klachten te wijten aan
goedaardige aandoeningen.
Neem zeker contact op met de
huisarts bij volgende symptomen.
• Plots, hevig en onverklaarbaar
gewichtsverlies
• Verandering aan de stem
• Vaak de hik krijgen
• Zware vermoeidheid zonder
aanleiding
• Onverklaarbaar bloedverlies
• Verandering aan de stoelgang of het
plassen
• Een wonde die niet geneest
• Een verandering aan de huid of een
voelbaar gezwel
Kanker van de vrouwelijke
geslachtsorganen
Ik heb last van
• Abnormaal bloedverlies tussen mijn
maandstonden, na het vrijen of na de
menopauze
• Vage buikpijn, opgeblazen gevoel,
misselijkheid, verstopping en vaak
plassen. Mijn buik wordt ook dikker
Blaas- en nierkanker
Ik heb last van:
• Bloed in mijn urine
• Pijn in de nierstreek
Wat kan je zelf doen?
Bloed in de urine kan op verschillende dingen wijzen: een ontsteking, een niersteentje, een kneuzing in buik of onderrug, maar ook op kanker in
de blaas of nier.
Wanneer er bloed in de urine wordt opgemerkt,
maak je best een afspraak met een arts.
Rokers hebben een grotere kans op blaas- en
nierkanker. Mensen die vroeger werkten met
bepaalde chemische stoffen lopen meer kans op
blaaskanker.
Wat kan je zelf doen?
Wanneer deze klachten of enkele van deze klachten blijven duren, ga dan langs bij de huisarts.
Baarmoederhalskanker of een voorstadium ervan
kan ontdekt worden met een uitstrijkje. Tijdig
ontdekt = zeker genezen! Laat daarom om de
drie jaar een uitstrijkje nemen. Dit is pijnloos,
betrouwbaar en goedkoop.
De belangrijkste oorzaak van baarmoederhalskanker is een virus. Vrij daarom veilig. Er bestaat
ook een vaccin, vraag meer info aan je huisarts.
Borstkanker
Ik voel een verandering in mijn borst
• Een verandering in de vorm van de
borst, een knobbeltje of zwelling
• Een verandering van tepel of tepelhof
(ingetrokken tepel, verkleuring, schilfering
of verdikking)
• Vochtafscheiding uit de tepel
• Pijn op een bepaald punt
• Deukjes, putjes of plooien in de borst
Wat kan je zelf doen?
Hou zelf in de gaten of er iets aan je borsten
verandert. Raadpleeg een arts wanneer je een
verdachte verandering voelt, zeker bij één van
vermelde klachten. De meeste borstgezwellen
zijn goedaardige gezwellen. Borstkanker kan
worden opgespoord wanneer er nog geen
klachten of tekens zijn.
Het onderzoek dat hiervoor wordt gebruikt is een
mammografie of röntgenfoto van de borsten.
Dit onderzoek kan zelfs een knobbeltje zo klein
als een rijstkorrel ontdekken.
De knobbeltjes die vrouwen zelf vinden, hebben
meestal de grootte van een knikker, wat
meer risico’s op uitzaaiingen geeft.
Het is dus belangrijk er snel bij te
zijn. Vrouwen in de leeftijdscategorie 50 – 69 jaar kunnen om de
twee jaar een gratis mammografie laten uitvoeren. Je huisarts of
gynaecoloog kan je hiervoor verwijzen naar een regionaal borstkankerscreeningscentrum.
Huidkanker
Ik zie een verdachte huidvlek.
De vlek:
• verandert
• krijgt twee ongelijke helften
• heeft een grillige rand of inkeping
• heeft verschillende kleurschakeringen
• is groter dan 6 millimeter
• jeukt, ontsteekt of bloedt
Wat kan je zelf doen?
Huidkanker is de snelst toenemende kanker bij
de blanke bevolking. Dit heeft alles te maken met
ons zongedrag.
Raadpleeg een arts wanneer je een verdachte
huidvlek opmerkt.
Tips
• Bescherm je voldoende tegen zonlicht met
kledij en beschermende crèmes. Lig niet te
bakken in de zon, maar beweeg erin. Zo wordt
de kans op verbranding kleiner.
• Vooral kinderen moeten extra goed beschermd
worden. De meeste schade aan de huid door
zonlicht wordt immers in de kindertijd opgelopen.
Kanker in hoofd- of halsgebied
Ik voel
• Een pijnloos zweertje in mijn mond
• Aanhoudende heesheid
• Een plekje op lip of mond
Wat kan je zelf doen?
Wanneer deze klachten of enkele van deze klachten enkele weken aanhouden, stap je best naar
een arts, ook als ze niet echt hinderlijk zijn.
Rook niet, drink alcohol met mate en hou er een
gezonde mondhygiëne op na.
Kanker van het
lymfestelsel en leukemie
Ik heb vaak last van
• Moeheid, bleekheid, onverklaarbaar
gewichtsverlies
• Koorts, hevig zweten
• Keelontsteking
• Spontane blauwe plekken
• Zwelling van lymfeklieren en vergroting
van lever en milt
• Infecties
Wat kan je zelf doen?
Leukemie of bloedkanker is een kwaadaardige
woekering van witte bloedcellen in beenmerg en
andere bloedvormende organen.
Er bestaan verschillende vormen van leukemie. Er
wordt een onderscheid gemaakt tussen acute en
chronische leukemie en het type witte bloedcel
dat de leukemie veroorzaakt (myeloïde en lymfatische leukemie). Acute leukemie geeft vaak in
korte tijd klachten. Bij chronische leukemie is het
begin van de ziekte vaak sluipend en duurt het
vaak lang voordat de patiënt klachten krijgt.
Het lymfestelsel speelt een belangrijke rol in het
menselijk immuniteitsstelsel.
Deze klachten kunnen ook wijzen op andere
oorzaken. Houden de klachten aan of blijft een
lymfeklier langer dan een maand gezwollen?
Maak dan een afspraak bij de huisarts.
Kanker van het maagdarmstelsel
Ik heb last van mijn maag of darmen
• Verandering algemene gezondheidstoestand (vermoeidheid, vermagering,
langdurig verminderde eetlust, …)
• Verandering in stoelganggewoonten:
verstopping, buikloop of de beide
afwisselend
• Valse stoelgangbehoefte
• Ongewone aanhoudende misselijkheid
• Bloed in de stoelgang
• Aanhoudende krampen of buikpijn
• Vergeling (gelige verkleuring van huid
en oogwit, verandering aan urine en
stoelgang)
Wat kan je zelf doen?
Kankers van het maagdarmstelsel kunnen voorkomen in de dikke darm, endeldarm, maag, slokdarm, lever en pancreas.
Wanneer de klachten aanhouden stap je best
naar een arts. Indien dikkedarmkanker in de familie voorkomt, bespreek je best met een arts hoe
vaak je eventueel preventief moet onderzocht
worden. Patiënten met levercirrose of die drager
zijn van het hepatitis B of C virus laten zich ook
best regelmatig controleren om leverkanker uit te
sluiten.
Een gezonde levensstijl werkt preventief. Rook
niet, drink alcohol met mate, neem voldoende
lichaamsbeweging, beperk vetrijke voeding en
eet genoeg groenten, fruit en vezels. Vrij veilig.
Longkanker
Ik heb last van
• Een aanhoudende hoest
• Een constante pijn in de borststreek
• Kortademigheid
• Aanhoudende heesheid
• Streepjes bloed ophoesten
• Een vaak terugkerende longontsteking of
bronchitis
Wat kan je zelf doen?
Longkanker wordt meestal laat ontdekt, vaak als
er al uitzaaiingen zijn. Dit komt omdat de ziekte
in een vroeg stadium nauwelijks symptomen veroorzaakt.
De belangrijkste oorzaak van longkanker is roken.
Ook langdurige blootstelling aan asbest, straling
en luchtverontreiniging kunnen het risico doen
toenemen.
Ga zo snel mogelijk naar een arts als je één van
bovengenoemde klachten hebt.
Stoppen met roken is de
belangrijkste preventieve
maatregel.
Prostaatkanker
Ik heb problemen bij het plassen
• Verminderde of onderbroken urinestraal
• Vaak moeten plassen
• Pijn of branderig gevoel bij het plassen of
ejaculatie
• Bloed in urine of sperma
Wat kan je zelf doen
Prostaatkanker komt vooral voor bij oudere mannen. Deze vorm van kanker evolueert bijna altijd
zeer traag.
Wanneer er prostaatkanker in de naaste familie
voorkomt, verhoogt het risico op de ziekte.
Wanneer je één van bovenstaande klachten voelt,
ga je best zo snel mogelijk naar een dokter. Let
wel, deze klachten wijzen niet noodzakelijk op
prostaatkanker.
Dezelfde klachten komen voor bij verschillende
andere ziektes of problemen zoals een goedaardige prostaatvergroting.
Diagnose: kanker. Wat nu?
Elke behandeling van kanker is verschillend.
Na uitgebreid onderzoek zal een team van artsen een specifiek behandelingsplan opstellen.
Drie behandelingsvormen worden meestal toegepast.
Operatie
Wanneer het gezwel kan worden weggenomen.
Bestraling
Met behulp van röntgenstralen of straling van
radioactieve bronnen probeert men kankercellen te vernietigen. De beschadigde kankercellen
sterven af, de gezonde cellen herstellen na een
tijd weer. Bestraling geeft vaak bijwerkingen als
moeheid, haarverlies of huid– en slijmvliesirritatie
in het bestraalde gebied. Deze bijwerkingen zijn
tijdelijk van aard.
Chemotherapie
Bij deze behandelingsvorm wordt gebruik
gemaakt van middelen die de celdeling tegenwerken. Chemotherapie wordt in “kuren” gegeven. Dit wil zeggen dat verschillende kuren elkaar
opvolgen met rustperiodes tussenin. De medicijnen verspreiden zich in het hele lichaam en tasten
zo ook de gezonde cellen aan. Hierdoor kunnen
patiënten zich misselijk, moe of lusteloos voelen.
Ook haarverlies treedt op.
Ontdek alles over onze voordelen
www.fsmb.be
of vraag onze gids ‘Voordelen en diensten’ op
02 506 96 11, via [email protected]
of in één van onze kantoren.
V.U. Michel Michiels, Zuidstraat 111, 1000 Brussel/06-2014/C0343