Meningokokken

Meningokokken
04 februari 2011
Andere informatiebronnen
Meningokokken webpagina
Vragen en antwoorden meningokokken
Vaccinatie meningokokken ACWY
Vaccinatie meningokokken B
Vaccinatie meningokokken C
Afbeeldingen
Vaccinatie meningokokken B
Toename meningokokkenziekte serogroep W
sinds oktober 2015
Diagnostiek Neisseria meningitidis
Meningokokken
De blob van de intro pagina moet nog opgehaald worden
Andere informatiebronnen
Meningokokken webpagina
Wat is meningokokkose of meningokokkenziekte?
Meningokokkose, of meningokokkenziekte is een verzamelnaam voor ziekten die worden veroorzaakt door een
bacterie, de meningokok. De bacterie is van mens op mens overdraagbaar. De bacterie bevindt zich gewoonlijk in
de neusholte van gezonde mensen zonder ziekteverschijnselen te veroorzaken. Als deze bacterie in de bloedbaan
of in het zenuwstelsel komt kan het ernstige ziektebeelden geven zoals bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking.
Dit noemen we invasieve ziekten.
Vaccinatie tegen meningokokken type C (MenC) wordt aan alle kinderen in Nederland aangeboden via het
Rijksvaccinatieprogramma. Een invasieve infectie met meningokokken C kan ernstige ziektebeelden geven zoals
hersenvliesontsteking (meningitis) of bloedvergiftiging (sepsis). Er zijn daarnaast verschillende typen
meningokokken waarvan in Nederland voornamelijk B en verder A, C, W135, X, Y, Z en 29E voorkomen.
Ziekteverschijnselen
Een groot aantal mensen draagt de meningokok tijdelijk bij zich in de neus of keel zonder dat zij zelf ziek worden. Zo
nu en dan dringt de meningokok verder het lichaam binnen en veroorzaakt een ernstige infectie.
Meningokokkeninfectie is een verraderlijke ziekte door het snelle verloop ervan.
De eerste verschijnselen zijn vaak verkoudheid, hangerigheid en een grieperig gevoel.
Na het opkomen van de eerste verschijnselen verergert de ziekte snel, met hoge koorts.
Een signaal dat duidelijk op ernstige ziekte wijst is nekstijfheid, dit is een symptoom van
hersenvliesontsteking.
Heel jonge kinderen kunnen luierpijn krijgen. Ze huilen dan heftig bij het verschonen.
Een ander alarmsignaal is onderhuidse bloedinkjes (paars/rode puntjes) die niet weg te drukken zijn. Dit kan
duiden op bloedvergiftiging.
Besmetting en preventie
De overdracht van de meningokok gaat van mens op mens via druppeltjes vanuit de neus-keelholte. Besmetting
gebeurt door het inademen van kleine druppeltjes of via direct contact zoals zoenen. De bacteriën kunnen weken tot
maanden in de neus- en keelholte blijven zonder ziekte te veroorzaken. Ook zonder ziekteverschijnselen geldt dat
degene die de bacterie bij zich draagt anderen kan besmetten. De tijd tussen besmetting en begin van de ziekte ligt
meestal tussen 1 en 3 dagen, maar kan soms tot 10 dagen oplopen. Vaccinatie tegen MenC maakt sinds september
2002 deel uit van het Rijksvaccinatieprogramma. De vaccinatie wordt gegeven op de leeftijd van 14 maanden. Kort
daarvoor (medio 2002) is een eenmalige landelijke vaccinatiecampagne uitgevoerd om kinderen tussen 1-18 jaar te
vaccineren tegen MenC.
Hoe vaak komt het voor?
De meeste ziektegevallen veroorzaakt door MenC werden voordat de vaccinatie werd ingevoerd waargenomen in de
leeftijdsgroepen 1-4 jaar en 15-18 jaar. Sinds de invoering van de vaccinatie in 2002 is het aantal ziektegevallen
door MenC sterk afgenomen van 230 in 2001 naar 2 in 2013 in de gevaccineerde leeftijdsgroepen. Sindsdien is het
totaal aantal gevallen van meningokokken C gedaald naar minder dan 10 per jaar. Ook in de niet gevaccineerde
leeftijdsgroepen daalde het aantal gevallen door minder verspreiding/circulatie.
Aantal gevallen van invasieve MenC-ziekte per 100.000 inwoners per jaar
Figuur 1. Aantal meldingen van invasieve MenC-ziekte per 100.000 inwoners per leeftijdsgroep voor en na invoering
van vaccinatie in 2002, 2001-2016*.
* Data tot en met augustus 2016.
De gegevens zijn afkomstig van het Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis (AMC/RBM).
Zie voor meer informatie en bronvermelding de LCI-richtlijn Meningokokken-meningitis en -sepsis.
Vragen en antwoorden meningokokken
Vaccinatie meningokokken ACWY
Vaccinatie meningokokken B
Vaccinatie meningokokken C
Afbeeldingen
Vaccinatie meningokokken B
Toename meningokokkenziekte serogroep W sinds oktober 2015
Sinds oktober 2015 zien we een stijging van het aantal patiënten met meningokokkenziekte serogroep W. Vóór 2015
waren er gemiddeld 4 patiënten per jaar met meningokokkenziekte serogroep W. In 2015 werden er 9 patiënten met
meningokokkenziekte serogroep W gerapporteerd, in 2016 waren dit er 50 en in 2017 (tot en met maart) waren dit er
24.
Van oktober 2015 tot en met maart 2017 werden er 79 patiënten met meningokokkenziekte serogroep W
gerapporteerd (Figuur 1). De ziekte komt het meest voor bij mensen van 65 jaar of ouder (Figuur 2). Ook bij
adolescenten en jongvolwassenen komt de ziekte relatief vaak voor. Sinds oktober 2015 zijn er 9 patiënten
overleden aan meningokokkenziekte serogroep W. De patiënten wonen verspreid over Nederland, er is dus geen
sprake van geografische clustering. Ook is het niet voorgekomen dat een gezinslid, of een ander persoon in de
omgeving van een patiënt met meningokokkenziekte serogroep W, ziek is geworden.
Er is een vaccin beschikbaar dat beschermt tegen meningokokkenziekte serogroep W, het quadrivalente MenACWY
vaccin. Momenteel wordt dit vaccin alleen geadviseerd aan reizigers die een verhoogd risico lopen op infectie met
één van deze types, bijvoorbeeld deelnemers aan de Hadj.
Figuur 1 Aantal patiënten met meningokokkenziekte serogroep W van juli 2015 tot en met maart 2017.
Figuur 2 Leeftijdsverdeling van patiënten met meningokokkenziekte serogroep W diagnosticeerd van oktober 2015
tot en met maart 2017 (N=79).
Zie de pagina van meningokokkenziekte voor meer informatie over meningokokkenziekte en de
ziekteverschijnselen.
Diagnostiek Neisseria meningitidis