Gazetvan Oostende - Den grooten oorlog

WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
WEEK 49 (5 TOT 11 DECEMBER 1915)
Gazet van Oostende
Abonnementsprijs:
GRATIS
Uitgever:
V.U. Kristof Beuren,
Stadssecretaris,
Vindictivelaan 1,
8400 Oostende
Aankondigingen worden aangenomen:
Verschijningsmoment: elke vrijdag vanaf 8 augustus 2014
dienst Cultuur stad Oostende
Plaatsen van verschijning: Toerisme Oostende - UiT-loket, CC De Grote Post, Hendrik Serruyslaan 18A Thuisloket, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Bibliotheek Kris Lambert, Wellingtonstr. 7 - dienst Cultuur, tel.: 059/562016 - email: [email protected]
Volg ons dagelijks op
Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Vuurtorenwijk: Bakkerij Maenhout, Voorhavenlaan 152 - Raversijde:
www.oostende1418.be
Kruidenier de 4 seizoenen, Nieuwpoortsesteenweg 919A - Zandvoorde: Bakkerij Filip, Zandvoordedorpstr.
www.oostendecultuurstad.be
42 - Stene: Deneubourg, Gistelsesteenweg 105 - Westerkwartier: Bakkerij Hioco, Torhoutsesteenweg 102
www.facebook.com/gazetvanoostende
Nieuws van het front
7-9 december - Vier Turkse divisies belegeren de sterk verzwakte Britse troepen in Kut
DO$PDUD'H%ULिHQYHUZHUSHQHHQRSURHS
tot overgave op 9 december en vernemen
later dat versterking onderweg is om hen
te redden.
DUIDING
William Birdwood. De Turken komen niet
tussenbeide in de evacuatie en zo’n 83.000
soldaten, 186 artilleriewapens, 1.700 voertuigen en 4.500 transportdieren worden
weggevoerd.
Bronnen:
I. WESTWELL, 1914-1918. De Eerste Wereldoorlog dag na dag,
Aartselaar, Zuidnederlandse Uitgeverij n.v., 2013, pp. 81.
A. WIEST, De geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog,
Aartselaar, Deltas, 2012, pp. 105.
Bronnen:
I. WESTWELL, 1914-1918. De Eerste Wereldoorlog dag na dag,
Aartselaar, Zuidnederlandse Uitgeverij n.v., 2013, pp. 81.
A. WIEST, De geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog,
Aartselaar, Deltas, 2012, pp. 111-112.
H.P. WILLMOTT, Eerste Wereldoorlog, Tielt, Lannoo, 2004,
pp. 87.
Midden-Oosten Turkije
7-8 december - Gallipoli. De Britse regering
beslist op 7 december tot de evacuatie van
de bruggenhoofden in de baai van Suvla en
Ari Burna (zie ‘Gazet van Oostende’ - week
47 - 1915). Ondanks alles verloopt het plan
VXFFHVYRO GDQN]LM KHW QDXZJH]HिH ZHUN
van de bedenker van het plan, generaal
Di
Vanaf november 1914 trokken de Britse en
Indiase troepen op in Mesopotamië om de
Britse oliebelangen in de regio te beschermen (zie ‘Gazet van Oostende’ - Week 5 1915). Na hun terugtrekking uit Ctesiphon
bereikten de Britse troepen Kut al-Amara
(zie ‘Gazet van Oostende’ - Week 47 - 1915).
Ze werden ingesloten door de Turken die
VQHO EROZHUNHQ RSULFKिHQ GLH VWHYLJ JHnoeg waren om aan de ene kant uitvallen
vanuit Kut te voorkomen en aan de andere
kant aanvallen van Britse hulptroepen te
pareren. Er werden vier pogingen gedaan
RP.XWWHRQW]HिHQ'HODDWVWHSRJLQJNRVW-
te aan duizend man het leven. Kort daarop
]HिHQGHMDDUOLMNVHRYHUVWURPLQJHQGHYODNte onder water en werd Kut afgesneden
zonder dat er hoop was op redding. TownVKHQGVPDQQHQZDUHQXLWJHSXW9LMIPDDQGHQZDUHQ]HEHOHJHUGWHUZLMO]HPDDUYRRU
WZHH PDDQGHQ YRRUUDGHQ ELM ]LFK KDGGHQ
Sommige Indiase soldaten zouden van de
honger sterven omdat ze weigerden paardenvlees te eten.
en
st
Cu
ltu
ur
Midden-Oosten Mesopotamië
Lord Kitchener (links) en generaal Birdwood
nemen poolshoogte van de situatie in Gallipoli.
Generaal Birdwood werd belast om de terugtrekking van de manschappen in goede banen
te leiden.
%URQࡋH,OOXVWUDWHG:DU1HZV%HLQJD3LFWRULDO5HFRUG
of the Great War, Volume 7 (part 73), London, Illustrated
/RQGRQ1HZV6NHWFK/WG&ROOHFWLH(UZLQ0DKLHX
©
Algemeen nieuws
Politiek Verenigde Staten
5 december - Onder massale belangstelling
van nieuwsgierigen en vertegenwoordigers
van vredesverenigingen vaart de oceaanVWRPHU 2VFDU ,, XLW YRRU ]LMQ GLSORPDWLHNH
missie naar Europa. De sfeer is uitgelaten.
Foto van het stoomschip ‘Oscar II’ van de Scandinavië-Amerika lijn die door Henry Ford gecharterd werd. Ford zien we in de inzet rechts,
links bevindt zich de kapitein van het schip.
%URQࡋH,OOXVWUDWHG:DU1HZV%HLQJD3LFWRULDO5HFRUG
of the Great War, Volume 6 (part 73), London, Illustrated
/RQGRQ1HZV6NHWFK/WG&ROOHFWLH(UZLQ0DKLHX
DUIDING
De Oscar II werd door Henry Ford gecharterd in de hoop de oorlog te stoppen (zie
‘Gazet van Oostende’ - Week 47 - 1915).
Ford wou met delegaties van verschillende vredesacties naar Europa reizen om de
UHJHULQJHQ GXLGHOLMN WH PDNHQ KRH ]LQORRV
de oorlog was. De overtocht van het Peace Ship over de Atlantische Oceaan verliep
HFKWHUQLHWYDQHHQOHLHQGDNMH7LMGHQVGH
overtocht ontstonden discussies tussen de
verscheidene delegaties vredesactivisten op
het schip. Op 7 december vroeg president
Wilson een grotere militaire paraatheid van
het leger en de marine aan het Amerikaanse Congres. De leden van de vredesmissie
raakten het niet eens over hun reactie daarop. De meerderheid van de missieleden ondertekende een resolutie die Wilsons beleid
van militaire paraatheid aan de kaak stelde.
Een minderheid die het niet vaderlandslievend vond om de president in vraag te
stellen, wou de resolutie niet tekenen en
dreigde er zelfs mee om het schip te verlaten zodra het Europa bereikte. Halverwege
de Atlantische Oceaan verspreidde ook een
XLWEUDDNYDQLQਮXHQ]D]LFKRYHUKHWVFKLS
waardoor verscheidene passagiers stierven
Gazet van Oostende WEEK 49 (5 TOT 11 DECEMBER 1915)
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
DUIDING
en
st
Cu
ltu
ur
&DUWRRQYDQKHW3HDFH6KLSYDQ+HQU\)RUGJHSXEOLFHHUGLQ3XQFKGHFHPEHU
%URQKࡇSHQZLNLSHGLDRUJZLNL3HDFHB6KLS,QWHUQHWODDWVWJHUDDGSOHHJGRS
Politiek - Frankrijk
stemmen er mee in om in 1916 een algePHHQRਬHQVLHIRSKHWZHVWIURQWWHODQFHUHQ
en ook om een sterkere aanwezigheid in
ौHVVDORQLNL WRW VWDQG WH EUHQJHQ 2RN GH
Russische regering pleit voor een betere inWHUJHDOOLHHUGH VDPHQZHUNLQJ WLMGHQV JURWH
RਬHQVLHYHQ 0HQ NRPW RYHUHHQ GDW ZDQneer de Geallieerde naties bedreigd worGHQ DQGHUH *HDOOLHHUGHQ RRN RਬHQVLHYHQ
zullen starten.
Bronnen:
I. WESTWELL, 1914-1918. De Eerste Wereldoorlog dag na dag,
Aartselaar, Zuidnederlandse Uitgeverij n.v., 2013, pp. 81.
KࡇSZZZटUVWZRUOGZDUFRPDWR]FKDQWLOO\BKWP
,QWHUQHWODDWVWJHUDDGSOHHJGRS
Opening
Talbot House
11 december - Poperinge. ,Q HHQ DFKिLHQde-eeuws woonhuis dat in het bezit was
van de Poperingse familie Coevoet openen twee Britse legeraalmoezeniers, Philip
‘Tubby’ Clayton en Neville Talbot Talbot
House, een ontspanningsoord voor Engelse
soldaten.
©
Di
6-8 december - Vertegenwoordigers van
*URRW%ULिDQQL­ )UDQNULMN ,WDOL­ 6HUYL­
en Rusland komen samen in Chantilly. De
)UDQVH RSSHUEHYHOKHEEHU -RVHSK -RਬUH GLH
de conferentie voorzit, presenteert een
memorandum aan de deelnemers dat voor
het eerst een gecoördineerde intergeallieerde samenwerking plant. De deelnemers
6OHFKWV WZHH GDJHQ HHUGHU WLMGHQV HHQ
Engels-Franse ontmoeting in Calais waren
GH %ULिHQ RQGHU OHLGLQJ YDQ PLQLVWHU YDQ
Oorlog Horatio Kitchener, erin geslaagd om
de terughoudende Fransen die vertegenwoordigd werden door minister-president
Aristide Briand, te overhalen om af te zien
YDQGH*HDOOLHHUGHRSHUDWLHVLQौHVVDORQLki. De verontwaardiging van het Franse
publiek en de Franse politiek was echter zo
JURRWGDW-RਬUHHQNHOHGDJHQODWHULQ&KDQWLOO\]LMQNDQVJUHHSRP]LMQHHUGHUHRYHUHHQNRPVW PHW GH %ULिHQ WHUXJ WH GUDDLHQ
'H %ULिHQ GLH %ULDQGV DGPLQLVWUDWLH QLHW
wilden destabiliseren, stemden daar uiteinGHOLMN PHH LQ 'H LQWHUJHDOOLHHUGH VDPHQwerking waarop de Russen aandrongen,
zou in februari 1916 meteen op de proef
gesteld worden wanneer het Duitse leger
HHQ JURRW RਬHQVLHI RS KHW )UDQVH IRUW YDQ
Verdun lanceerde.
Dat de Duitsers op de hoogte waren van dit Geallieerde militair overleg wordt aangetoond met bovenstaande foto die in een Duitse publicatie verscheen in het jaar 1916. Alle generaals van de Geallieerden strijdkrachten worden er bij naam genoemd. Enkel de plaats van het gebeuren is foutief.
%URQ,OOXVWULHUWH*HVFKLFKWHGHV:HOWNULHJHVGULࡇH%DQG8QLRQ'HXWVFKH9HUODJVJHVHOOVFKDࡄ6WXࡇJDUW%HUOLQ
/HLS]LJ:LHQ&ROOHFWLH(UZLQ0DKLHX
‘Talbot House’ in Poperinge.
&ROOHFWLH(UZLQ0DKLHX
Gazet van Oostende WEEK 49 (5 TOT 11 DECEMBER 1915)
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
'Pop'
'Toc-H'-beweging
Over het algemeen had een soldaat aan
KHW ZHVWIURQW WLMGHQV :2 , GULH VRRUWHQ GLHQVW %LM IURQWGLHQVW YRFKW KLM DDQ
KHW IURQW HQ NZDP KLM LQ GH ORRSJUDYHQ
terecht. Soldaten op piket of hulpdienst
PRHVWHQ WHQWHQ RSERXZHQ HQ DऴUHNHQ
KHOSHQELMGHDDQYRHUYDQPXQLWLHGHDIvoer van gewonden, … Maar ook soldaten
KDGGHQ YHUORI 1D HHQ EHSDDOGH WLMG DDQ
KHWIURQWPRFKWHQGHPDQQHQWLMGHOLMNRS
UXVWQDDUHHQQDELMJHOHJHQYHLOLJHVWDG
9RRUGH%ULिHQLQ,HSHUZHUG3RSHULQJH
als eerste min of meer veilige stad achter
het front, de garnizoensstad. Het werd
HHQGUDDLVFKLMIYDQKHW%ULWVHOHJHUZDDU
GDJHOLMNV GXL]HQGHQ VROGDWHQ GRRU PDUcheerden van en naar het front. Voor de
%ULिHQZDV3RSHULQJHRRNGHSODDWVZDDU
de soldaten op verlof terecht kwamen.
Hoewel ze meestal sliepen in kampementen net buiten de stad zoals die van Krombeke, Proven en Reningelst speelde hun
uitgaansleven zich af in de straten van
Poperinge. Binnen de kortste keren kreeg
de stad die toen een 10.000-tal inwoners
WHOGH HHQ NZDUW PLOMRHQ %ULWVH VROGDWHQ
over de vloer. ‘Pop’ veranderde daarGRRU QDWXXUOLMN VWHUN YDQ XLW]LFKW 'RRU
GH %ULिHQ ZHUG KHW ZHO HHQV HHQ ‫ې‬NOHLQ
3DULMV‫ۑ‬JHQRHPGJH]LHQGHRYHUYORHGDDQDO
dan niet geïmproviseerde) cafés, bordelen,
cinema’s, concertzalen, clubs en andere
oorden van entertainment.
Na de wapenstilstand op 11 november
1918 zouden de eigenaars van Talbot
House terugkeren. De Britse troepen zouden de stad verlaten en ook aalmoezenier
‘Tubby’ zou vertrekken. Toch zou de geschiedenis van Talbot House niet eindigen met het einde van W.O. I. Uit de geest
GLH GULH MDDU ODQJ GH]H VROGDWHQFOXE EH]LHOGH]RXLQGHMDUHQ‫ۑ‬GHZHUHOGZLMG
vertakte ‘Toc H’-beweging groeien die tot
RSYDQGDDJDFWLHILVLQ*URRW%ULिDQQL­
Australië, Zuid-Afrika, Duitsland, … én in
%HOJL­‫ې‬7RF+‫ۑ‬ZDVGHWHOHJUDਭVFKHFRGH
YRRU GH EHJLQOHिHUV YDQ 7DOERW +RXVH
2QGHU KHW PRिR YDQ GH (YHU\ 0DQ‫ۑ‬V
&OXE]RXGHYHUHQLJLQJLMYHUHQYRRUYUHde en verzoening en zou ze zich ertoe
verbinden iedereen in vriendschap te verwelkomen, mensen in nood een helpende
hand te reiken en zonder vooroordelen
naar anderen te luisteren. Tot op heden
JHH़GH3RSHULQJVHDIGHOLQJYDQGH‫ې‬7RF
H’-beweging die Talbot House als thuisEDVLV KHH़ DDQ GH LGHDOHQ YDQ YULHQGschap, dienstbaarheid en respect gestalte.
Op 11 december 1915 kreeg het woonhuis
van de familie Coevoet in de Gasthuisstraat
in Poperinge een totaal andere functie als
ontspanningsoord voor Engelse soldaWHQ $DQYDQNHOLMN KHHिH GH FOXE ‫&ې‬KXUFK
House’, maar op voorstel van kolonel Reginald May, en ondanks het protest van
hoofdlegeraalmoezenier Neville Talbot,
werd het huis ‘Talbot House’ genoemd.
Deze naam herdenkt Gilbert Talbot,
1HYLOOH
V MRQJHUH EURHU GLH VQHXYHOGH RS
MXOL*LOEHUWZHUGKHWV\PERROYDQ
GH RSRਬHULQJ YDQ HHQ ‫ې‬JRXGHQ JHQHUDWLH‫ۑ‬
MRQJH PDQQHQ 7XEE\ NUHHJ GH IHLWHOLMNH
leiding over het clubhuis en zorgde er voor
HHQ HUJ KXLVHOLMNH VIHHU ZDDU GH VWUHQJH
rangorde van het Britse leger niet gold. ‘All
rank abandon ‘ye who enter here’ werd als
KHW ZDUH HHQ YDQ GH SLMOHUV YDQ KHW KXLV
Talbot House was een Every Man's Club
en stond open voor alle militairen zonder
onderscheid van rang of stand, wat uniek
was. Wie er binnenkwam, kwam binnen als
PHQV1LHWDOVVROGDDWRਯFLHURIOXLWHQDQW
Ook orders waren in Talbot House uit den
boze. Tubby stond erop dat het huis een
SOHN PRHVW ]LMQ ZDDU PHQ GH RRUORJ HYHQ
NRQYHUJHWHQ+HWERUGMHQDDVWGHGHXUPHW
daarop ‘To pessimists, way out!’ spreekt in
dat opzicht boekdelen. Talbot House bood
tussen 1915 en 1918 meer dan een half milMRHQPDQQHQRQGHUGDN
en
st
Cu
ltu
ur
DUIDING
Bronnen:
KࡇSQOZLNLSHGLDRUJZLNL7DOERWB+RXVH
,QWHUQHWODDWVWJHUDDGSOHHJGRS
KࡇSZZZWDOERWKRXVHEHQOPXVHXPIULHQGVWRFK
,QWHUQHWODDWVWJHUDDGSOHHJGRS
KࡇSZZZWDOERWKRXVHEHQOPXVHXPKLVWRU\KRXVH
,QWHUQHWODDWVWJHUDDGSOHHJGRS
KࡇSZZZWDOERWKRXVHEHQOPXVHXPKLVWRU\OLࡇOHSDULV
,QWHUQHWODDWVWJHUDDGSOHHJGRS
Ontploffing Belgische munitiefabriek
©
Di
11 december - Graville-Sainte-Honorine. Een
%HOJLVFKHPXQLWLHIDEULHNRQWSOR़LQKHW)UDQVH *UDYLOOH6DLQWH+RQRULQH QDELM /H +DYUH
105 Belgische soldaten komen om het leven.
DUIDING
Na de val van Antwerpen in oktober 1914
zocht België een nieuwe regeringszetel. De
Belgische regering vond een onderkomen
QDELM /H +DYUH (zie ‘Gazet van Oostende’ Week 42 - 1914) ,Q RNWREHU OLHW )UDQNULMN
weten dat de Belgische regering er welkom
was.
Bronnen:
KࡇSZZZEHOPHPRULDORUJFLWLHVDEURDGIUDQFHOHKDYUHB
VHLQHPDULWLPHOHBKDYUHBVHLQHPDULWLPHBPRQBYLFWLPHVB
H[SORVLRQBJUDYLOOHKWP,QWHUQHWODDWVWJHUDDGSOHHJGRS
ࣹ,10(025,$0ࣹ
Onze Oostendse
gesneuvelden
'(&(0%(5
Portret van luitenant Gilbert Talbot die
RSMDULJHOHHࡄLMGVQHXYHOGHRSGHZLMN
‘Het Hooghe’ in Zillebeke (30 juli 1915).
&ROOHFWLH(UZLQ0DKLHX
ۚ &UDEEH ौHRਭHO *DVWRQ NRUSRUDDO
GLHQVWSOLFKWLJH YDQ de /LQLH VWDPERHNQUr2RVWHQGHRSMDQ
]RRQ YDQ (PLHO EHHQKRXZHU HQ
:H\QH&OHPHQFHZRQHQGELM]LMQRXGHUV
LQ GH &KULVWLQDVWUDDW *HGRRG YRRU
Driegrachten op 5 dec. 1915 en begraven
op het kerkhof van Pollinkhove.
%URQ 'H 'XLQHQJDOP MDQXDUL %URQ KࡇSJRGELboostende.be. Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende.
VERZAMELBOX
OORLOGSKRANTEN
2SGHFHPEHUWLMGHQVGH.HUVWmarkt in het Stadsmuseum bieden we
voor 5,00 euro een verzamelbox voor
alle oorlogskranten aan. Exclusief aanbod voor UiTPAShouders: omruilvoordeel voor 10 punten en de box is van
MRX :HHV HU VQHO ELM ZDQW GH RSODJH
is beperkt.
Meer info: www.uitinoostende.be
Gazet van Oostende WEEK 49 (5 TOT 11 DECEMBER 1915)
WEKELIJKSE OORLOGSKRANT
Stadsnieuws
de Duitsers kwetsende schets maakte. De
NXQVWHQDDUZRUGWYULMJHVSURNHQ
%URQ$60,66$(579LHUMDDURQGHUGHNODXZHQGHU
Duitsche barbaren: oorlogsnota’s, Oostende, 15 oktober
1914 tot 17 oktober 1918, s.p. Vindplaats: Bibliotheek Kris
Lambert, Fonds Ostendiana.
en
st
Cu
ltu
ur
11 december. -DPHV (QVRU YHUVFKLMQW LQ
GH QDPLGGDJ YRRU KHW 'XLWVH JHUHFKW +LM
ZRUGWHUYDQEHVFKXOGLJGGDWKLMHHQYRRU
©
Di
%URQ2RVWHQGHJHGXUHQGHGH'XLWVFKHEH]HࡇLQJ2VWHQGHSHQGDQWO‫ڥ‬RFFXSDWLRQDOOHPDQGH8LWJDYH82RVWHQGH'H9ULHVHVGSS9LQGSODDWV%LEOLRWKHHN.ULV/DPEHUW)RQGV2VWHQGLDQD
%URQ2RVWHQGHJHGXUHQGHGH'XLWVFKHEH]HࡇLQJ2VWHQGHSHQGDQWO‫ڥ‬RFFXSDWLRQDOOHPDQGH8LWJDYH892RVWHQGH'H9ULHVHVGSS
Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert, Fonds Ostendiana.
Initiële research en concept: Virginie Michils,
dienst Cultuur Oostende
Communicatie: Amelie Ingelbrecht, dienst
Cultuur Oostende
Samenstelling: Annelies Dierickx-Visschers,
Virginie Michils en Erwin Mahieu
Eindredactie: Virginie Michils, dienst
Cultuur Oostende en Martine Meire,
directeur
Extern adviseur: Erwin Mahieu
Druk en lay-out: drukkerij Lowyck
Dank aan: Martine Vandermaes & Nadia
Stubbe, Bibliotheek Kris Lambert; Claudia
Vermaut, archivaris stad Oostende