Rob de Wijk - IBIS - Burger Informatie Systeem

Prof. dr. Rob de Wijk
Directeur HCSS
Voorzitter Denktank Nationale Veiligheid
De Nationale Veiligheidsstrategie
a TNO initiative
Project Nationale Veiligheid (1)
•9/11 en moord op Fortuyn (2002)
gaven aanzetten voor anders
denken over nationale veiligheid.
•Aanslagen Madrid (2004) en
Londen (2005) waren katalysatoren.
•Deelname aan militaire operaties
gaf extra dimensie.
www.hcss.nl 21-7-2017
2
Project Nationale Veiligheid (2)
Besef ontstond dat:
•Interne en externe veiligheid
verweven raken
•De bescherming van individuen
noodzakelijk is voor politieke en
maatschappelijke stabiliteit
•Onveiligheid kan worden uitgelokt
www.hcss.nl 21-7-2017
3
Project Nationale Veiligheid (3)
Daarnaast besef dat:
• Terrorisme een steeds reëlere bedreiging
wordt
• De schaalgrootte van rampen en crises
toeneemt
• De dreiging grensoverschrijdend is
• Een multidisciplinaire aanpak vereist is
• Er nauwelijks een ‘operationele mindset’ is
• De organisatie uiterst complex is.
www.hcss.nl 21-7-2017
4
Terroristische dreiging
• Tegen symbolische doelwitten en gericht
op catastrofale effecten
• 9/11 had ook in Europa kunnen
gebeuren
• CBRN dreiging is reëel
• Aanwezigheid moslimminderheid,
buitenlandse politiek en houding
publieke figuren verhogen de risico’s
• Alle grote, gelukte aanslagen in Europa
tegen vervoerssystemen
www.hcss.nl 21-7-2017
5
Voor crisis top-down improviseren
RvdVR Minister President/Ministerraad
RNV
Landelijke
Organisatie
MBT*
Ministers
MinBZK
Toezichthouder
NCC
NCBB
LOCC
1x
13x
1x
IBT* 1x
DCC**
Commissaris van
de Koningin
Rijksheer**
PCC** 12x
Coördinerend Burgemeester
Voor ramp bottum up standaard regelingen voor handen
MinBzk is de coördinerend minster danwel een
vakminister danwel de Minister president
Criteria:
•Operationele inzetduur en betrokken disciplines
•Interdepartmentale keteneffecten
•Publiciteit
Regionaal
Beleidsteam*
Operationeel Leider
Secties Regionaal Operationeel Team
Burgemeester
Zit niet formeel in de
bevelslijn
Overleg van
Burgemeesters
Gemeente Secretaris
GCC**
Commandant
Rampterrein
CTPI**
Commando
Rampterrein
Bedrijven en Burgers
www.hcss.nl 21-7-2017
Eenheden
Regionale
Organisatie
RCC** ??x
Gemeentelijk
Managementteam
Operationeel team*
Actiecentra
Parate Diensten
Provinciale
Organisatie
Gemeentelijk
Beleidsteam*
Actiecentra
Gemeentelijke
Diensten
Secties
Diensten
Gemeentelijke
organisatie
6
Wat is een crisis?
• Een serie gebeurtenissen of rampen die vaak een groot
gebied treft en vraagt om een zware bestuurlijke coördinatie
waarin maatregelen om de crisis te beheersen en de
voorlichting te coördineren.
• Een crisis tast de openbare orde of de nationale veiligheid
aan….
• of volgens het Nationaal Handboek Crisisbesluitvorming
leidt tot 'een ernstige verstoring van de basisstructuren, dan
wel aantasting van de fundamentele waarden en normen van
het maatschappelijk systeem'.
www.hcss.nl 21-7-2017
7
Rampen na W.O. II op NL Grondgebied
Datum
Incident
Doden
7-10-1946
Vliegtuigcrash in HBS school, Apeldoorn
23
14-11-1946
Vliegtuigcrash KLM PH-TBW, Schiphol
26
Explosie kruitfabriek, Muiden
17
17-1-1947
Datum
Incident
25-8-1972
Ketting botsing A16, Prinsenbeek
13
7-11-1975
Explosie DSM, Geleen
14
4-5-1976
Treinramp, Schiedam
24
9-5-1977
Brand hotel Polen, Amsterdam
33
Woningbrand, Rotterdam
11
Vliegtuigcrash NLM PH-CHI, Moerdijk
28
Brand Casa Rosso, Amsterdam
13
Ketting botsing A16, Breda
10
Explosie Cindu, Uithoorn
3
16-9-1992
Brand in sociaal pension de Vogel, Den Haag
11
4-10-1992
Bijlmerramp, Amsterdam
43
15-7-1996
Hercules ramp, Eindhoven
34
25-9-1996
Dakota ramp PH-DDA, Waddenzee, Den Helder
32
28-2-1999
Legionella besmetting Westfriese flora, Bovenkarspel
32
13-5-2000
Explosie vuurwerkfabriek, Enschede
23
1-1-2001
Cafébrand, Volendam
14
1-4-2003
Explosie DSM, Geleen
3
Elektriciteitscentrale, Geertruidenberg
5
Brand cellencomplex Schiphol-Oost
11
24-3-1947
Mijnramp Staatsmijn Hendrik, Brunssum
13
3-1-1980
12-2-1950
Scheepsramp Noordzee, Den Helder
11
6-10-1981
1-2-1953
Watersnoodramp, Zeeland, Zuid Holland
1836
23-8-1954
Vliegtuigcrash, Noordzee, west van Bergen
21
29-9-1954
Autobus ongeluk, Valkenburg
19
Treinramp, Harmelen
93
15-6-1965
Scheepsbrand Ronastar, Botlek
16
25-6-1967
Tornado, Chaam / Tricht
7
20-1-1968
Explosie olietank Shell, Pernis
2
12-12-1968
Explosie olietanker Diana, Amsterdam
13
24-10-1970
Brand in psychiatrische inrichting, Wagenborgen
12
8-1-1962
2-2-1971
Brand in verpleeghuis, Rolde
13
Hotelbrand 't Silveren Seepaerd, Eindhoven
11
16-12-1983
6-11-1990
8-7-1992
28-9-2003
28-9-1971
26-10-2006
www.hcss.nl 21-7-2017
Doden
8
Voyager: besluitvorming en sturing
- Onvoldoende oog voor operationele effecten
- Besluitvorming regionaal, beter dan op
landelijk niveau.
- Besluiten zijn niet altijd helder, processen
tussen relevante organisaties niet altijd
duidelijk.
+Besluiten worden genomen op basis van
benodigde informatie.
+Informatie is toegankelijk
+Regelmatige vergaderstructuur, prioriteiten
worden gesteld
www.hcss.nl 21-7-2017
9
Strategie nationale veiligheid (2007)
Werkwijze om d.m.v. analyse,
via strategische planning naar
opvolging en beleid te komen
www.hcss.nl 21-7-2017
10
Analyse
Strategische planning
Wat bedreigt Nederland en hoe erg is
dat?
Wat moeten we
kunnen?
Wat hebben
we daarvoor
nodig?
Dreigingsanalyses
Nationale Risicobeoordeling
Agenda
Taken
Capaciteiten
Opvolging
beleid
Toekomst-verkenningen
www.hcss.nl 21-7-2017
11
Nationale veiligheid is in het geding
bij bedreiging van:
•Territoriale veiligheid
•Economische veiligheid
•Ecologische veiligheid
•Fysieke veiligheid
•Sociale en politieke
stabiliteit
www.hcss.nl 21-7-2017
12
www.hcss.nl 21-7-2017
13
www.hcss.nl 21-7-2017
14
Bedreigingen voor de nationale veiligheid
Matige impact, waarschijnlijk:
• Dierenrechtextremisme
• Rechts / links politiek extremisme
• Droogte, hitte
Gemiddelde impact, grote waarschijnlijkheid:
• Politiek salafisme
• Jihadisme
• Landelijke black-out
Hoge impact, geringe waarschijnlijkheid:
• Ergst denkbare overstromingen / Dijkring 14
• Moedwillige verstoring ICT en
elektriciteitsvoorziening
Hoge impact, grote waarschijnlijkheid:
• Financiële crisis
• Grieppandemie
• Verstoring energie voorziening
www.hcss.nl 21-7-2017
15
Conclusie voor 2007
Fitna was enige ‘crisis’ in 2007/8
met mogelijke repercussies voor de
nationale veiligheid en waarbij
sprake was van een sterke
verwevenheid tussen interne en
externe veiligheid.
www.hcss.nl 21-7-2017
16
Maatregelen
•Overheid: versterken landelijke
regie bij nationale crises
•Bedrijfsleven: versterken van de
continuïteit van vitale producten en
diensten
•Burger: versterken van
zelfredzaamheid en
burgerparticipatie
www.hcss.nl 21-7-2017
17
Hoe verder?
• Betere structuur voor rampenbestrijding en
crisisbeheersing met duidelijke taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden voor gemeente, veiligheidsregio
en rijk (GRIP 5)
• Betere operationele ‘mindset’ bij bestuurders en heldere
scheiding tussen beleid en uitvoering in responsefase
• Capaciteiten georiënteerde planning op landelijk niveau
• Civiel – militaire samenwerking
• Invoering van operationele aansturing op basis van
netwerkcentrische principes
• Kortom, grotere operationele effectiviteit op basis van
beginselen als ‘unity in effort’ door ‘unity in command’
www.hcss.nl 21-7-2017
18