3 - KU Leuven

3. Op zoek naar de zin van het bestaan…
In dit lesgedeelte worden de leerlingen geconfronteerd met het verhaal van een
leeftijdsgenoot die op zoek gaat naar ‘Zin in het leven’. Weliswaar is deze zoektocht zeer
contextueel en persoonlijk bepaald.
==> We bekijken een fragment uit de film Into the Wild gebaseerd op het gelijknamige boek van
John Krakauer in 1996. Het boek (de film) gaan over het waargebeurd verhaal van Christopher
MacCandless (1968-1992) en is gereconstrueerd aan de hand van dagboekfragmenten van hem
die teruggevonden zijn. Christopher MacCandless heeft en ontwikkelt een duidelijke visie over
wat leven is en daar gaat deze film over.
De leerlingen krijgen een fragment uit de film te zien waarin het levensbeschouwelijk profiel van
Christopher MacCandless impliciet en expliciet geschetst wordt. In het fragment zien we de
diploma uitreiking van Christopher MacCandless. We zien hoe de ouders van MacCandless vol
ongeduld zitten te wachten totdat hun zoon op het podium wordt geroepen. Christopher echter
laat de menigte opschrikken door heel ongewoon het podium op te springen. Vervolgens zien we
beelden van de diplomauitreiking terwijl Christopher een quote voorleest uit een boek van één van
de schrijvers die hem inspireert. Het is een quote over het ‘mislukte’ huwelijk dat eindigt met een
veelbetekende zin ‘Ik wil leven’. Ondertussen zien we hoe de ouders van MacCandless in een
restaurant zitten te wachten op hun zoon om zijn diploma-uitreiking te vieren. Deze komt te laat
toe en wijst het cadeau dat hun ouders hem willen schenken (een spliksplinternieuwe auto)
resoluut af. “Ik heb geen nieuwe auto nodig, ik wil geen nieuwe auto, ik wil niet iets. Altijd maar
meer dingen, dingen en dingen’. (de verontwaardiging van de ouders is groot).
In de volgende scène zien we hoe MacCandless zijn spaargeld (24.000 dollar) aan Oxfam schenkt,
hoe hij zijn identiteitskaart, bankkaart en kaart van de sociale zekerheid verscheurt.
Christopher rijdt in zijn auto en het eerste hoofdstuk: ‘My own Birth’ verschijnt op het scherm.
A.
==> Aan de hand van een onderwijsleergesprek wordt de zoektocht en het aanleiden
van MacCandless tocht in schema gezet.
a. Context
In wat voor milieu (samenleving) is Christopher opgegroeid?
Hoe zou je zijn sociale status omschrijven?Geef voorbeelden uit het fragment die je antwoorden
illustreren.
Mogelijke antwoorden:
-hogere middenklasse/Rijkeluiskind/ Consumptie-maatschappij/Intelligent/ Schone
schijn...
Vb. Diploma-uitreiking, beurs voor Harvard, krijgen van een auto, grote som spaargeld,
wat gaan de buren denken...
b. Ervaring
Hoe ervaart hij zijn omgeving? Waaraan merk je dat?
Mogelijke antwoorden:
- Relativering, minachting, on-avontuurlijk, té vanzelfsprekend, oppervlakkig, té
materieel, leegte...
Vb. Springt op het podium van diploma-uitreiking, keuze van quote (huwelijk), wiegert
nieuwe auto, vindt inspiratie in romans.
c. Verlangen
Welke (merkwaardige) stappen onderneemt Chris vanuit deze ervaringen? Waarnaar zou hij
verlangen (op zoek zijn)?
Mogelijke antwoorden:
- Hij geeft al zijn spaargeld aan OXFAM, doorknipt zijn Identiteitskaart, bankkaart en
kaart van de sociale zekerheid.
- Hij vertrekt op Reis?
- Op zoek naar avontuur, vrijheid, nieuwe zelf, leven  ZIN
B.
==> De leerlingen krijgen vervolgens de tijd om zelf na te denken over hun eigen
levensbeschouwelijke identiteit en wat voor hen de zin van het bestaan inhoudt.
==> de leerlingen duiden de juiste omschrijvingen van ‘Zin’ aan.
De antwoorden van de leerlingen worden schematisch aan het bord gebracht.
Vervolgens worden ze in schema gegoten.
C.
Is er een uiteindelijke zin in het leven?
Zoja, welke ervaringen doen jullie deze vraag stellen?
Wat is vervolgens voor jullie zin?
Kunnen jullie Christopher begrijpen, waarom hij plots wegtrekt?
Op de vraag of er een uiteindelijke zin is in het leven zijn er drie antwoorden mogelijk:
1. Neen: nihilisme/atheïsme
Nihilisme: Verdedigt de stelling dat het bestaan geen betekenis en geen doel heeft en er
ook geen betekenis aan gegeven kan worden.
Atheïsme: A is een Grieks voorvoegsel en betekent ‘niet’, waarbij theïsme van theos
komt en God betekent. Atheïsten geloven dus niet in een God.
2. Twijfel: agnosticisme: ‘niet weten’
3. Ja: Immanent/Transcendent (aards, in de schepping tot uiting komend versus nietaards, boven de wereld uitstijgend)
Immanent:
- geld (kapitalisme); Voor kapitalisten is geld en het vergaren van meer geld de
werkelijke zin van het leven. Levensbeschouwingen die het geluk zien in het
verwerven van geld en goederen.
- genieten (hedonisme)
Gr. ‘Hedonè’ (genot) Genot is de zin van het leven. Genot maximaliseren en pijn
minimaliseren.
- de mens (humanisme): de menselijke waardigheid en vrijheid willen in stand houden
en bevorderen, daar is geen geloof in God voor nodig.
- de totale verlossing (boeddhisme): De leer van Boeddha. Als doel: de eigen totale
verlossing bereiken (Nirwana). Zichzelf bevrijd hebben van begeertes, verlangens, haat.
Immanent-transcendent
- een op menselijkheid bedachte God
(christendom): De God van het christendom
is enerzijds ver verheven boven deze wereld (trascendent) maar anderzijds is deze ook
aanwezig in het wereldgebeuren. Als een kracht die de hele schepping doordringt.
Transcendent:
-De gans andere God (Islam); Geloof in de Ware éne God, geen persoonlijke God, maar
een almachtige, transcendente God.
Is er een uiteindelijke zin?
Neen: nihilisme
atheïsme
Twijfel: agnosticisme
Ja:
Immanent:
-
geld (kapitalisme)
- genieten (hedonisme)
- de mens (humanisme)
- de klasseloze maatschappij (marxisme)
:
Immanent- transcendent:
- Een op menselijkheid bedachte God (christendom)
- Een God die meetrekt in onze geschiedenis (jodendom)
Transcendent
- het absolute (hindoeïsme)
- de gans andere God (islam)