De resultaatmanagement

De resultaatmanagementparadox
Ed Vosselman
12 juni 2014
De paradox
Een te grote nadruk op het managen van
resultaten doet de prestatie van de organisatie
verminderen.
Cruciaal: de rol van cijfers
Er is een groot misverstand
Het is een belangrijke kwaliteit van cijfers om de
prestaties te reflecteren
We hebben een ‘fantasie van totale beheersing’.
Alsof cijfers de werkelijkheid spiegelen
Voorbeelden
•
De jaarrekening
•
Risicocalculaties bij banken
•
Een performance management systeem op
een universiteit
Maar ....
•
•
•
Cijfers zijn geen reflectie, hooguit een
referentie
Cijfers geven dus zeker geen objectief beeld;
er is altijd interpretatie in het spel
Cijfers lenen zich voor manipulatie
Wat wel?
•
•
•
Accounting is een bewerking van een realiteit
die zich in een bepaalde ruimte van plaats en
tijd voordoet
Cijfers zijn dus hooguit een ‘representatie-alscreatie’
Cijfers zijn performatief, ze doen ertoe
“The performativity of
accounting”
•
•
•
•
Accounting is een mediator, geen instrument
Accounting medieert in wat belangrijk wordt
gevonden
Accounting medieert in wie belangrijk wordt
gevonden: accounting geeft vorm aan
identiteiten
Accounting medieert in de creatie van
ontmoetingsplekken voor indentiteiten
Het succes van economische
organisatietheorie
•
•
Cijfers zijn vooral een performatief
mechanisme om de economische
organisatietheorie leven in te blazen
Een belangrijke identiteit in de economsiche
organisatietheorie: Homo Economicus
Homo Economicus
•
Neemt afstand
•
Wantrouwt de ander (en dat is te snappen)
•
Verdunt interactie tot transactie
•
•
Is niet alleen calculerend, maar ook
calculeerbaar
Houdt van afrekening, van ‘shaming and
blaming’
Vrienden van Homo Economicus
•
Opportunist
•
Angsthaas
•
Narcissus
Tussenconclusie
•
Resultaatmanagement verdringt de
‘binnenkant’ en bevordert een gerichtheid op
de ‘buitenkant’
•
Crowding out?
•
In ieder geval: velen hebben er schoon geneog
Nogmaals: accounting als
performatief mechanisme
•
•
•
Hoe kunnen we bewerkstelligen dat
accounting helpt om minder opportunisten,
angsthazen en narcisten te creeren?
Kunnen cijfers ook iets anders dan individuen
disciplineren?
Kunnen cijfers ook helpen bij het creeren van
vertrouwensrelaties?
Een heel simpel antwoord:
Ja
Hoe?
•
•
•
•
Het begint met de erkenning dat cijfers geen
werkelijkheid ‘spiegelen’
Dat cijfers een rol spelen in een relationeel
netwerk (van mensen en dingen)
Dat cijfers in dat relationele netwerk tot stand
komen en daar ook (onverwachte) invloed
uitoefenen
Dat ‘afrekenen’ uit den boze is
Relationele verantwoordelijkheid
•
•
•
•
Cijfers zijn geen eindpunt, maar een basis voor
discussie in een relationeel netwerk
Organisaties zijn geen markten (ook al hebben
we dat er wel van gemaakt), dus cijfers dienen
de interactie meer dan de transactie
Met cijfers (gemeenschappelijk) problemen
oplossen en leren
In de kern helpen cijfers om ‘stewards’ te
creeren
Dus ...
•
•
•
Cijfers kunnen een belangrijke rol spelen om
de organisatie vooruit te helpen;
Maar dan moet het topmanagement
erkennen dat er grenzen zijn aan de
planbaarheid en de maakbaarheid van de
organisatie (wat te denken van het
‘lijstjesmanagement’?);
En dan moet emergentie weer meer ruimte
krijgen
Het tijdelijke succes van de
economische organisatietheorie?
•
•
•
•
Zou het toch gebeuren: de samenleving krijgt
genoeg van de ‘econocratie’?
En tast dat het succes van de economische
organisatietheorie aan?
Misschien wordt accounting wat meer een
performatief mechanisme voor ‘stewardship’theorie?
En wankelt de ‘audit’-society?
We hebben er schoon genoeg van,
maar het gaat maar door
•
•
•
•
Daarom: zelfbewuste professionals;
Die weliswaar tegemoet komen aan de roep
om ‘accountability’, maar die zich niet laten
insnoeren en laten vervangen door de cijfers;
Die cijfers paren aan hun oordeelsvorming en
dat ook laten zien;
Die hun betrokkenheid niet laten wegdrukken
door allerlei afrekensystemen