UNI IKEA Global Union Alliance doet IKEA voorstellen ter

UNI IKEA Global Union Alliance doet IKEA voorstellen ter bevordering van goede praktijken
 De alliantie heeft vier belangrijke voorstellen om gezamenlijk goede praktijken op iedere
IKEA werkplek te bevorderen;
 De bonden steunen de Turkse werknemers die willen dat hun vakbond Koop-Is wordt
erkend;
 UNI geeft een kort overzicht van goede en slechte praktijken bij IKEA.
8 Maart 2012, Istanbul, Turkije - Bonden voor de handel vanuit de gehele wereld hebben de
UNI IKEA Global Union Alliance in gang gezet, waarmee een platform is gecreëerd om samen
met het bedrijfsmanagement de wereldwijde en plaatselijke arbeidsverhoudingen verder te
ontwikkelen, ter bevordering van het welzijn van de werknemers en het zakelijk succes van
IKEA.
Tijdens de startbijeenkomst van de alliantie deze week [6 - 8 maart 2012] in Istanbul, hebben
20 bonden en 14 landen ingestemd met een plan van aanpak om gezamenlijk goede
praktijken op iedere werkplek binnen IKEA te bevorderen.
'Voor ons is het duidelijk dat iedere werknemer op iedere werkplek binnen IKEA gelijk is en
recht heeft op dezelfde, goede arbeidsomstandigheden, en dezelfde rechten heeft om zich
bij een vakbond aan te sluiten en over een CAO te onderhandelen,' zei het Hoofd van UNI
Commerce, Alke Boessiger.
De startbijeenkomst werd in Istanbul gehouden ter ondersteuning van de werknemers van
IKEA Turkije, die proberen erkenning te krijgen als lid van de vakbond Koop-Is Sendikasi. Het
management van IKEA Turkije, dat door het Turkse franchisebedrijf Mapa wordt geleid,
heeft op 29 februari jl. een werknemer ontslagen die vakbondslid was en zich actief inzette
voor de organising campagne van Koop-Is. De Turkse vakbond meldde tevens dat het
plaatselijk management medewerkers die verlof hadden geregeld om de
alliantiebijeenkomst in Istanbul te kunnen bijwonen onder druk heeft gezet en heeft
bedreigd.
Tijdens de bijeenkomst heeft de alliantie een verklaring goedgekeurd die dergelijke acties
afkeurt en IKEA en Mapa verzoekt ervoor zorg te dragen dat iedere werknemer bij IKEA
Turkije het recht en de vrijheid heeft zich bij een vakbond aan te sluiten. Bovendien heeft de
alliantie het bedrijfsmanagement verzocht een constructieve sociale dialoog met de vakbond
in Turkije aan te gaan.
Verklaring:
UNI Commerce Global Union
Start van de UNI IKEA Global Union Alliance
6 - 8 maart 2012, Istanbul (Turkije)
VERKLARING TEN AANZIEN VAN DE SITUATIE BIJ IKEA TURKIJE
Preambule
___________________________________________________________________________
Wij, IKEA medewerkers en vakbonden uit de gehele wereld, zijn van 6 tot 8 maart 2012 in
Istanbul, Turkije bijeengekomen om de Global Union Alliance voor IKEA op te zetten.
De UNI IKEA Global Alliance heeft met bezorgdheid kennis genomen van de situatie bij IKEA
Turkije, waar werknemersrechten ten aanzien van vrijheid van vereniging door de acties van
IKEA - Mapa met voeten worden getreden.
Wij streven ernaar dezelfde goede normen en arbeidsomstandigheden voor werknemers op
iedere IKEA werkplek te bewerkstelligen.
IKEA medewerkers in Turkije worden deze rechten ontzegd. Ze worden door hun
management in de winkels onder druk gezet om hun vakbondslidmaatschap te beëindigen,
carrièregroei onthouden, bedreigd en soms zelfs ontslagen.
De alliantie is niet licht tot deze conclusie gekomen, maar pas na beoordeling van de
bewijsstukken die door onze collega's van IKEA - Mapa en hun vertegenwoordigers bij de
Koop-Is werden aangedragen.
Wij keuren dit soort acties af en verlangen dat IKEA ervoor zorg draagt dat werknemers op
iedere IKEA werkplek, overal ter wereld, het recht en de vrijheid heeft zich bij een vakbond
aan te sluiten, vakbondsvertegenwoordigers te kiezen, en CAO-onderhandelingen aan te
gaan.
Gezien het feit dat IKEA in vele landen constructieve betrekkingen met werknemers en hun
vertegenwoordigers onderhoudt, is de situatie die zich in Turkije voordoet verontrustend.
Wij zijn van mening dat IKEA in wezen een sociaal bewuste onderneming is. Daarnaast zijn
wij van mening dat het in het belang van het bedrijf en de merknaam is om resoluut in te
grijpen in Turkije, ter bescherming van de rechten van werknemers in alle IKEA vestigingen.
Op grond daarvan
___________________________________________________________________________
Doet de UNI IKEA Global Alliance hierbij een dringend beroep op IKEA om direct in te grijpen
en de problemen in Turkije recht te zetten, en dit te doen in samenwerking met de UNI en
Koop-Is.
Bovendien verzoeken wij IKEA haar voorstellen bekend te maken, zodat dergelijke
problemen in Turkije in de toekomst kunnen worden vermeden. Als hieraan geen gehoor
wordt gegeven, zou dit door sommigen als ondersteuning van de acties van het plaatselijk
management in Turkije kunnen worden opgevat.
Petra Hesser - Global Human Resources Manager - en Albert Martens - Senior Advisor Global
Labour Relations bij IKEA Group - hebben op woensdag met de alliantie in Istanbul vergaderd
en toegezegd om samen met UNI en de alliantie de samenwerking tussen de onderneming
en de vakbonden verder te ontwikkelen.
Ter verbetering van de arbeidsomstandigheden in Turkije en om de samenwerking met de
onderneming op alle niveaus verder uit te breiden, heeft de alliantie het IKEA management
de volgende voorstellen gedaan.
De alliantie
1.
Heeft inconsistenties vastgesteld in de wijze waarop IKEA arbeidsverhoudingen in
diverse landen benaderd en verzoekt de onderneming dit probleem te erkennen en samen
met de UNI dezelfde goede normen voor alle IKEA vestigingen te ontwikkelen.
2.
Staat achter IKEA's streven om 'preferred employer' te zijn en is van mening dat de
onderneming de volgende rechten en voorwaarden zal moeten respecteren om deze
ambitie te vervullen:
 Werknemers toegang tot vakbonden garanderen zodat zij de gelegenheid krijgen hun
recht op vrijheid van vereniging en collectief te onderhandelen volledig uit te oefenen;
 Institutionalisering van sociale dialoog op alle niveaus om een gezamenlijke
probleemoplossing mogelijk te maken;
 Eerlijk loon en gelijke behandeling van werknemers en zorg dragen voor een veilige en
gezonde werkomgeving;
 Erkenning van vakbonden als partners in de sociale dialoog op alle niveaus.
3.
Streeft er naar samenwerking met IKEA tot stand te brengen ten aanzien van
vraagstukken als parttime/fulltime werk, veiligheid en gezondheid, arbeidstijd en werkdruk,
scholing etc.
4.
Verzoekt IKEA om met de UNI in gesprek te gaan over een goede wereldwijde norm
voor iedere IKEA werkplek en deze te ondertekenen in een Mondiale Overeenkomst tussen
UNI en IKEA.
Verslag:
UNI Commerce Global Union
Startbijeenkomst van de UNI IKEA Global Union Alliance
6 - 8 maart 2012, Istanbul (Turkije)
'CREATING A BETTER EVERYDAY LIFE AT WORK' [Een beter dagelijks leven op de werkplek
creëren]
Een analyse van goede en slechte werkpraktijken bij IKEA door UNI Global Union 1
1. Inleiding
___________________________________________________________________________
IKEA is een van de grootste detailhandelaren ter wereld wiens visie het is voor mensen 'een
beter dagelijks leven te creëren'. Op de IKEA website staat dat hun 'bedrijfsconcept die visie
ondersteunt door een ruim assortiment goed ontworpen, functionele
woninginrichtingsproducten aan te bieden tegen zo laag mogelijke prijzen, opdat zo veel
mogelijk mensen ze zouden kunnen betalen'. 2
Maar naast miljoenen klanten over de gehele wereld heeft IKEA ook meer dan 100.000
werknemers. In sommige landen melden IKEA-medewerkers een hoge mate van
arbeidsvreugde en zekerheid, terwijl in andere landen werknemers aangeven dat ze met een
gecoördineerde anti-vakbondshouding en overtreding van de arbeidswet en regels op het
gebied van veiligheid en gezondheid te maken hebben.
1
Dit onderzoek werd door Elizabeth Umlas (onafhankelijk onderzoekster) in opdracht van UNI verricht.
Bron: IKEA website:
http://www.ikea.com/ms/nl_BE/about_ikea/the_ikea_way/our_business_idea/index.html
2
Begin 2011 hebben UNI Commerce en een aantal belangrijke aangesloten organisaties een
werkgroep opgezet voor multinationale detailhandelaar IKEA, met het doel de
arbeidsomstandigheden van IKEA's werknemers wereldwijd te onderzoeken. De werkgroep
heeft plaatselijke en nationale praktijken binnen het bedrijf besproken en geanalyseerd, en
aanbevelingen opgesteld voor een Mondiale Overeenkomst tussen UNI en IKEA. UNI
Commerce heeft schendingen van vakbonds- en werknemersrechten geanalyseerd en de
anti-vakbondshouding die met bedrijfsactiviteiten in diverse landen in verband werd
gebracht. Deze analyse was gebaseerd op een enquête die IKEA in 2010 had uitgevoerd, die
zich richtte op de uitdagingen waarvoor werknemers en hun vakbonden binnen de
onderneming overal ter wereld gesteld staan, alsmede bureauonderzoek en gesprekken uit
2011. De enquêteresultaten van 2010 gaven ook voorbeelden van positieve betrekkingen of
dialoog tussen de onderneming en de vakbonden. Dit leidde tot een aanvullende enquête in
2011, gericht op het verzamelen van voorbeelden van goede praktijken op het gebied van
toegang en organising; cao-overleg; sociale dialoog; werknemer-vakbondsactiviteiten; en
gezondheid en veiligheid op de werkplek.
Hieronder volgt een samenvatting van het gecombineerde verslag, waarin bevindingen zijn
opgenomen van zowel positieve als de negatieve praktijken bij IKEA op het gebied van
vakbondsrechten, en tevens een discussie over mogelijke stappen in de richting van een
Mondiale Overeenkomst.
2. Negatieve praktijken en schending van rechten met betrekking tot vakbonden
___________________________________________________________________________
De bevindingen over negatieve praktijken vallen hoofdzakelijk in de categorieën antivakbondshouding en arbeidsomstandigheden (bijv. gezondheid en veiligheid, loon en uren).
Het betreft o.a. schending van vakbonds- en werknemersrechten, alsmede wangedrag op dit
gebied van de zijde van de onderneming. Dit wangedrag valt misschien net niet onder de
noemer wettelijke schending van rechten maar is kenmerkend voor een algemeen patroon
van anti-vakbondsgedrag. Er is echter een uitzondering, de nadruk lag op winkelpersoneel in
tegenstelling tot contractwerkers en gedetacheerd personeel. 3
In Rusland, leidde het onderzoek door UNI tot een bewijs van schending van de arbeidswet
(arbeidsomstandigheden, obstructiepolitiek, en mogelijke bedrijfsfraude ten aanzien van
personeel) en duidelijke vergeldingsmaatregelen tegen vakbondsleden. In Ierland, de
Verenigde Staten (Swedwood/Danville) en Maleisië heeft het bedrijf werknemers de
toegang tot vakbonden ontzegd of deze niet erkend, zelfs daar waar (zoals in Maleisië) het
personeel duidelijk te kennen heeft gegeven een vakbond te willen vormen en een formeel
verzoek om erkenning heeft ingediend.
In de Verenigde Staten lijkt IKEA in ieder geval in een paar winkels een antivakbondshouding aan te nemen, door bijvoorbeeld zogenaamde 'captive audience'
bijeenkomsten te organiseren [noot van de vertaler: bijeenkomsten waar werknemers niet
onderuit kunnen en die o.a. bedoeld zijn om hen te intimideren]. Het winkelpersoneel geeft
aan zich zorgen te maken over de arbeidsomstandigheden/-voorwaarden (met name een
3
In het geval van de Verenigde Staten werden zowel de winkelactiviteiten als die van de leverancier
onderzocht: de laatste betrof IKEA's Swedwood-fabriek in Danville, Virginia, omdat dit voorbeeld uiterst
relevant is met betrekking tot de vraag hoe het bedrijf vakbondsrechten benadert.
tekort aan werkuren) en over werkbescherming en werkzekerheid. In de Swedwood fabriek
heeft de Amerikaanse vakbond IAM gegevens gepubliceerd waaruit blijkt dat het aantal
letselgevallen ver boven het nationaal gemiddelde voor deze bedrijfstak lag. Swedwood
heeft een boete opgelegd gekregen voor schending van de veiligheid en gebrek aan
dossiervorming in de fabriek. IAM heeft tevens mogelijke rassendiscriminatie gemeld. In
Tsjechië heeft men een vermoedelijk bewijs dat het bedrijf de vakbondsvoorzitter bij een
IKEA vestiging waarschijnlijk intimideert als vergeldingsactie voor zijn organisingwerkzaamheden. In Duitsland is de anti-vakbondshouding te merken aan de pogingen van
het bedrijf zich met de ondernemingsraden te bemoeien. Bovendien zijn er in dit land
diverse negatieve trends in kaart gebracht rond uitbesteding, ontslagen en andere zaken die
met arbeidsomstandigheden samenhangen. Het heeft wel 30 jaar geduurd voordat het
bedrijf in Duitsland met de vakbond in onderhandeling is gegaan over een CAO (in 2010) en
tot 5 jaar geleden vond er geen enkele vorm van dialoog plaats. In Turkije melden
vakbondsleden dat het management het personeel onder druk zet om hun lidmaatschap op
te zeggen, alsmede mogelijke vergeldingsmaatregelen voor degenen die dat niet doen. Het
UNI onderzoek heeft tevens bewijs van gezondheids- en veiligheidsproblemen in minstens
drie vestigingen in Turkije naar voren gebracht.
3. IKEA arbeidsverhoudingen en vakbondsbetrekkingen: goede praktijken
___________________________________________________________________________
Op basis van de uitkomsten van een vragenlijst die in 2011 onder aangesloten bonden in
meer dan 25 landen werd verspreid, kan UNI voor slechts een paar landen positieve
resultaten melden. Dit zijn o.a. Australië, Oostenrijk, Denemarken, Duitsland, Noorwegen en
Zweden (indien relevant, verwijst het rapport ook naar andere landen). Ondanks de details
die zij verstrekten over goede praktijken in hun eigen land, drongen vele bonden erop aan
dat UNI haar werkzaamheden rond IKEA zou moeten aanscherpen. Bovendien gaven zij aan
dat UNI met het global management moet bespreken dat er dringend behoefte is aan een
Mondiale Overeenkomst, waarin zaken als de feitelijke rechten en procedures voor toegang
tot de vakbond en organising, collectief onderhandelen en sociale dialoog zijn vastgelegd.
Selectieve belangrijke bevindingen over goede praktijken waren o.a.:
Toegang tot de vakbond en organising
 Toegang tot werknemers met het oog op organising in nieuwe vestigingen (Noorwegen);
 Vakbondsinformatieborden (België);
 Het 'IKEA - ordning & reda' project (Zweden);
 Nationale overeenkomsten met garanties voor toegang tot de vakbond en organising
(Australië, Oostenrijk, Frankrijk, Noorwegen en Zweden);
 Betaald verlof voor gekozen vakbondsvertegenwoordigers ten behoeve van
vakbondswerk en organising op de werkplek (Denemarken en Noorwegen);
 De bond werd uitgenodigd om werknemers (toe) te spreken, inclusief nieuwkomers
(Australië);
 De bond bezoekt werkplekken om plaatselijke vakbondsvertegenwoordigers [délégués
syndicaux?] te benoemen (Frankrijk).
CAO-onderhandelingen
 CAO's (Australië, België, Canada, Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Noorwegen en
Zweden);
 Hoogste salarisniveaus onder winkelpersoneel (Australië);
 Overwerk en salaris voor zondag werk is goed geregeld (België);
 Ziektekostenverzekering en pensioenregeling, alsmede aanmoedigingsprogramma's
(België);
 Speciale overeenkomst voor mindervalide werknemers (Frankrijk);
 Plaatselijke vakbondsvertegenwoordigers hebben het recht om een 'senior shop
steward' te kiezen die direct met het bedrijfsmanagement onderhandelt (Noorwegen).
Sociale dialoog
 Er zijn overeenkomsten ten aanzien van sociale dialoog, die regels en procedures voor
conflictoplossing bevatten (Oostenrijk);
 Regelmatige bijeenkomsten tussen vakbond en management (Oostenrijk en
Denemarken);
 IKEA werknemers zijn in de raad van bestuur vertegenwoordigd (Noorwegen).
Werknemer-vakbondsactiviteiten
 Communicatie met leden omvat o.a. een speciale kwartaalkrant voor alle IKEA
medewerkers, waarin bedrijfsgerelateerde zaken en vakbondsactiviteiten worden
besproken (België);
 Scholingsbijeenkomsten voor vakbondsvertegenwoordigers en werknemers
(Denemarken en Noorwegen);
 Training voor werknemers om te leren onderhandelen over een beter salaris
(Denemarken);
 Activiteiten ter bevordering van vakbondswaarden, alsmede de voordelen die tijdens het
nationaal cao-onderhandelingsproces zijn besproken (Denemarken);
 Bedrijfsfonds ter bevordering van competentie dat voor scholing en training wordt
aangewend. Gekozen vakbondsvertegenwoordigers en management hebben een
gezamenlijke commissie opgezet die aanvragen behandelt en besluit hoe de fondsen
worden toegekend (Denemarken).
Gezondheid en veiligheid op het werk
 Alle winkels hebben arbo- en milieuadviseurs (Denemarken);
 Iedere winkel heeft een adviseur veiligheid en gezondheid op het werk (Noorwegen);
 Er is een arbo- en milieucommissie op bedrijfsniveau (Noorwegen);
 IKEA werkt samen met zorgverzekeraar Hjelp24, die het bedrijft assisteert bij
gezondheidsproblemen op de werkplek (Noorwegen);
 Nauwe samenwerking tussen veiligheidsadviseurs en vakbondsvertegenwoordigers
(Noorwegen);
 Werknemersvertegenwoordigend orgaan voor gezondheid en veiligheid op de werkplek
komt regelmatig bijeen en bezoekt werknemers op locatie om gezondheids- en
veiligheidsproblemen te bespreken (Frankrijk).
4. Conclusies
___________________________________________________________________________
Er blijven belangrijke punten over. Sommige van deze resultaten werden pas bereikt na een
confrontatie tussen de vakbond en het bedrijf. In bepaalde gevallen (bijv. Australië)
betreffen goede praktijken slechts een deel van de bedrijfsactiviteiten in dat land. Bovendien
vertegenwoordigen deze voorbeelden slechts een klein aantal van alle landen en doen deze
situaties zich met name voor in landen waar vakbondsrechten redelijk goed gerespecteerd
worden.
Het is onduidelijk in welke mate deze voorbeelden in een moeilijker verband kunnen worden
toegepast, bijvoorbeeld wanneer het bedrijf geen toegang tot de vakbond toestaat (en de
nationale wetgeving toegang niet beschermt). Deze selectieve voorbeelden wijzen er
inderdaad op dat IKEA het erop lijkt de locaties waar het zal meewerken en internationale
arbeidsnormen zal handhaven en daar waar het zich ertegen zal verzetten zorgvuldig
uitkiest.
De alliantie heeft een samenvattend overzicht opgesteld onder de titel 'Creating a better
everyday life at work', waarin enkele positieve en negatieve managementpraktijken op IKEA
werkplekken over de gehele wereld worden uiteengezet. De vakbonden zullen dit overzicht
regelmatig bijwerken.