Met hoogactieve bronnen

Stralingsbeschermingseenheid
Sector Arbo & Milieu
A&Msv07002
Stralingsbeschermingsvoorschrift
voor toezichthoudend stralingsdeskundigen
Titel:
Aanvullende voorwaarden voor handelingen met hoogactieve
ingekapselde radioactieve bronnen1, 2
Nummer:
A&Msv07002 versie 3
Datum invoering:
31-12-2007
Datum laatste wijziging: 01-10-2012
1. Inleiding
Dit stralingsbeschermingsvoorschrift is bestemd voor toezichthoudend stralingsdeskundigen van het
Erasmus MC die een schriftelijke interne toestemming hebben voor hoogactieve ingekapselde
radioactieve bronnen3.
Handelingen met hoogactieve bronnen zijn behalve aan dit voorschrift ook gebonden aan het
stralingsbeschermingsvoorschrift “Voorwaarden voor handelingen met ingekapselde radioactieve
bronnen”.
2. Voorwaarden voor het in ontvangst nemen van hoogactieve bronnen
De toezichthoudend stralingsdeskundige zorgt er voor dat voorafgaand aan de ontvangst van
hoogactieve bronnen wordt voldaan aan het stralingsbeschermingsvoorschrift: “Voorwaarden voor
aanschaf en ontvangst van open radioactieve stoffen, splijtstoffen en ingekapselde radioactieve
bronnen” en aan de volgende voorwaarden:
2.1. Er is financiële zekerheid voor de hoogactieve bron. Hiertoe is een voldoende groot bedrag zeker
gesteld om de kosten te kunnen dragen van een eventuele afvoer van deze hoogactieve bron als
afgedankte hoogactieve bron. De schriftelijke melding van de garantstelling, ondertekend door de
beheerder, is onderdeel van de (wijzigings)aanvraag van een SIT. De verplichting tot
garantstelling blijft voortduren zolang de hoogactieve bron zich onder zijn beheersverantwoordelijkheid bevindt. In de Ministeriële Regeling hoogactieve bronnen is nadere invulling
gegeven aan het minimumbedrag waarvoor financiële zekerheid dient te worden gesteld. Dit
vereiste bedrag bedraagt ten minste € 120,= per dm3 (prijspeil 2006) van het af te voeren
materiaal. Het betreft hier niet alleen het volume van de bron, maar ook het volume van de
bronhouder en de vaste afscherming.
2.2. De bron is voorzien van een uniek identificatienummer.
2.3. Het identificatienummer is schriftelijk bevestigd door de leverancier.
2.4. Het identificatienummer is onuitwisbaar gegraveerd in of gestempeld op de hoogactieve bron en
op de bronhouder. Indien gebruik wordt gemaakt van een broncontainer, is dit nummer
aangebracht op de broncontainer. Het identificatienummer hoeft niet te worden aangebracht op de
bron of bronhouder als de afmetingen van bron of bronhouder te klein zijn om het nummer aan te
kunnen brengen.
2.5. Bij bronhouders die worden hergebruikt als behuizing van een hoogactieve bron (bijv. hoogactieve
Ir-192 bronnen) wordt een sticker of label met de relevante gegevens van de aanwezige bron
aangebracht op, of stevig bevestigd aan de bronhouder. Bij bronwisseling wordt deze informatie
vervangen door de informatie van de nieuwe hoogactieve bron.
2.6. Er zijn kleurenfoto’s beschikbaar van het ontwerp van de bron, de bijbehorende bronhouder en,
voor zover van toepassing, de bijbehorende broncontainer.
1
2
3
Dit voorschrift maakt deel uit van de Regeling Stralingsbescherming Erasmus MC.
Specifieke voorwaarden van de schriftelijke interne toestemming hebben voorrang op dit voorschrift.
Voor definities en begripsomschrijvingen wordt verwezen naar de Regeling, naar voorschrift A&Msv07001 en naar de
bijlage van dit voorschrift. Hierna wordt gesproken over “hoogactieve bronnen”.
1/3
Stralingsbeschermingseenheid
Sector Arbo & Milieu
A&Msv07002
Invoering: 31-12-2007
versie 3: 01-10-2012
Stralingsbeschermingsvoorschrift
voor toezichthoudend stralingsdeskundigen
Aanvullende voorwaarden voor handelingen met hoogactieve ingekapselde radioactieve bronnen
3. Radiologische ruimte
Deuren die toegang geven tot een radiologische ruimte waarin zich een of meer hoogactieve bronnen
bevinden zijn voorzien van deugdelijke (cijfer)sloten. Via organisatorische maatregelen wordt er voor
gezorgd dat toegangsdeuren uitsluitend kunnen worden geopend door personen die hiervoor
toestemming hebben van de toezichthoudend stralingsdeskundige. Radiologische ruimten waarin zich
hoogactieve bronnen bevinden zijn afgesloten als niet met de bronnen wordt gewerkt en als er geen
direct toezicht is.
Indien een ruimte met een hoogactieve bron niet kan worden afgesloten, is de hoogactieve bron op
andere wijze deugdelijk, fysiek beveiligd tegen onbevoegd gebruik en ongeoorloofde verwijdering. Dit is
echter alleen toegestaan als deze beveiliging vooraf door de Stralingsbeschermingseenheid is
goedgekeurd.
4. Instructies
Werknemers die handelingen (gaan) uitvoeren met hoogactieve bronnen ontvangen aanvullend aan
hun instructies over het gebruik van deze bronnen, ook schriftelijke informatie en onderricht over (i) het
veilig beheer van hoogactieve bronnen, (ii) de noodzakelijke veiligheidsvoorschriften bij hoogactieve
bronnen en (iii) de risico-analyse, gericht op de mogelijke gevolgen van het wegvallen van een
passende controle op hoogactieve bronnen. Deze schriftelijke informatie wordt ook beschikbaar gesteld
aan hun leidinggevende(n). Werknemers nemen ten minste eenmaal per twee jaar deel aan dit
aanvullend onderricht. Deelname wordt geregistreerd in de lokale administratie.
5. Vrijgave van afgedankte hoogactieve bronnen
Indien de activiteit van een afgedankte hoogactieve bron kleiner is geworden dan de vrijgavewaarde
voor radioactieve afvalstoffen, wordt de afgedankte bron niet langer als radioactieve afvalstof
aangemerkt. De vrijgavewaarden voor radioactieve (afval)stoffen zijn vermeld in het Besluit
stralingsbescherming, bijlage 1, tabel 1.
Oktober 2012
Dr. ir. P.J.H. Kicken,
Algemeen coördinerend stralingsdeskundige
2/3
Stralingsbeschermingseenheid
Sector Arbo & Milieu
A&Msv07002
Invoering: 31-12-2007
versie 3: 01-10-2012
Stralingsbeschermingsvoorschrift
voor toezichthoudend stralingsdeskundigen
Aanvullende voorwaarden voor handelingen met hoogactieve ingekapselde radioactieve bronnen
Bijlage A Definities m.b.t. hoogactieve bronnen4
Afgedankte hoogactieve bron
Hoogactieve bron die niet langer wordt gebruikt en niet bestemd is om te worden gebruikt voor handelingen
waarvoor een kernenergiewetvergunning is verleend.
Broncontainer
Omhulling van een ingekapselde bron die geen geïntegreerd onderdeel van die bron is, maar uitsluitend is
bedoeld voor tijdelijke behuizing van die bron voor transport, verlading en dergelijke.
Bronhouder
Stevige behuizing van een ingekapselde bron waaruit de bron niet zonder hulpgereedschap kan worden
verwijderd.
Financiële zekerheid
Financiële zekerheid is vereist om de kosten te kunnen dragen indien de hoogactieve bron als afgedankte bron
moet worden afgevoerd naar een instelling die bevoegd is om radioactieve afvalstoffen in ontvangst te nemen (in
Nederland is dat COVRA). Deze situatie kan bijvoorbeeld ontstaan doordat (i) de toepassing van de hoogactieve
bron binnen de instelling wordt beëindigd of (ii) degene met wie een overeenkomst was afgesloten om de
afgedankte bron af te nemen (bijvoorbeeld de leverancier), niet meer tot die afname in staat is.
De garantstelling vervalt nadat de hoogactieve bron is overgedragen aan een andere bevoegde rechtspersoon of
nadat de bron als afgedankte hoogactieve bron is overgedragen aan een bevoegde instelling (COVRA).
Hoogactieve bron
Ingekapselde bron die een radionuclide bevat waarvan de activiteit op het tijdstip waarop de bron is
gefabriceerd, of indien dit niet bekend is, voor het eerste op de markt wordt gebracht, gelijk is aan of hoger is
5
dan het activiteitsniveau vermeld in de volgende tabel en zolang de activiteit niet lager is dan het
activiteitsniveau dat voor dat radionuclide is opgenomen in het Besluit stralingsbescherming, bijlage 1, tabel 1.
Voor radionucliden die niet in de tabel zijn opgenomen, geldt als grenswaarde voor de activiteit één honderdste
van de A1-waarde voor deze radionucliden, zoals vermeld in “IAEA Regulations for the safe transport of
radioactive materials”.
Tabel: Grenswaarden voor enkele veel gebruikte radionucliden
Element
(Atoomnummer)
IJzer (26)
Fe-55
Kobalt (27)
Co-60
Seleen (34)
Krypton (36)
Strontium (38)
Sr-90
Element
(Atoomnummer)
Gadolinium (64)
Gd-153
4 E+ 9
Thulium (69)
Tm-170
Se-75
3 E+10
Iridium (77)
Ir-192
1 E+10
Kr-85
1 E+11
Thallium (81)
Tl-204
1 E+11
(a)
3 E+ 9
Radium (88))
Ra-226 (b)
2 E+ 9
Palladium (46)
Pd-103 (a)
4 E+11
Plutonium (94)
Pu-238 (a)
1 E+11
Jood (53)
I-125
2 E+11
Americium (95)
Am-241 (b)
1 E+11
Cesium (55)
Cs-137 (a)
2 E+10
Californium (98)
Cf-252
5 E+ 8
Promethium (61)
Pm-147
4 E+11
Radionuclide
Grenswaarde activiteit
hoogactieve bron (Bq)
4 E+11
Radionuclide
Grenswaarde activiteit
hoogactieve bron (Bq)
1 E+11
3 E+10
(a) In het activiteitsniveau zijn de bijdragen meegerekend van dochternucliden met een halveringstijd van minder dan tien dagen.
(b) Deze grenswaarde is ook van toepassing op neutronenbronnen met beryllium.
Leverancier
Rechtspersoon die een hoogactieve bron levert of ter beschikking stelt.
Uniek identificatienummer
Een unieke identificatienummer dat voldoet aan de eisen, gesteld in het Besluit stralingsbescherming,
artikel 20, lid a t/m c.
4
5
Ontleend aan artikel 1 van het Besluit stralingsbescherming. De definities “financiële zekerheid” en “uniek
identificatienummer” zijn ontleend aan artikel 20 van het Besluit stralingsbescherming
Deze tabel is samengesteld m.b.v. bijlage 5 van het Besluit stralingsbescherming (uitgegeven op 15 juni 2006).
3/3