Ontstaan van België

Recht en wetgeving
Wim Lecluyse
HPO - Schooljaar 2012 - 2013
I De grondwet: basis van het Belgisch publiekrecht
A Het ontstaan van België
“Om het heden te begrijpen moet je
eerst het verleden kennen”.
I De grondwet: basis van het Belgisch publiekrecht
A Het ontstaan van België
Jozef II
Leopold I
1795
1815
1830
Oostenrijk
België
80 jaar
180 jaar
Vrede van Utrecht
1713
Oostenrijkse Nederlanden
Maria Theresia van Oostenrijk (1717-1780)
1713 - 1795
Jozef II (1780-1790)
autoritair
Oostenrijkse Nederlanden
1713 - 1795
Oostenrijkse Nederlanden
Jozef II (1780-1790)
1713 - 1795
Leopold II (1790-1792)
(keizer-koster)
• autoritair
• verlicht despoot
1780
• diplomatisch
1789 1790
1792
Brabandse
omwenteling
Opstand
Verenigde Nederlandse Staten
(1790)
1795
Verenigde Nederlandse Staten
1790
Oostenrijkse Nederlanden
Jozef II (1780-1790)
1713 - 1795
Leopold II (1790-1792)
(keizer-koster)
• autoritair
• verlicht despoot
1780
• diplomatisch
1789 1790
1792
Brabandse
omwenteling
Opstand
Verenigde Nederlandse Staten
(1790)
1794 1795
Slag om
Fleurus
Jozef II
Napoleon
1795
Leopold I
1815
1830
Oostenrijk
Frankrijk
België
80 jaar
20 jaar
180 jaar
Vrede van Utrecht
1713
Jozef II
Napoleon
1795 1798
Oostenrijk
80 jaar
Vrede van Utrecht
1713
boerenkrijg
Leopold I
1815
1830
Frankrijk
België
20 jaar
180 jaar
de Slag bij Waterloo
de Slag bij Waterloo
Congres van Wenen
Jozef II
Napoleon
Willem I
Leopold I
Congres van Wenen
1795
1815
1830
Oostenrijk
Frankrijk
Nederland
België
80 jaar
20 jaar
15 jaar
180 jaar
Vrede van Utrecht
1713
Verenigd Koninkrijk
der Nederlanden
Bataafse
Republiek
Oostenrijkse Nederlanden
koning Willem I
Kritiek op Willem I
> katholieken: inmenging in kerkelijke
aangelegenheden
> liberalen:
12 W’s
verplicht gebruik van het
Nederlands
wij willen willem weg,
wil willem wijzer worden,
wij willen willem weer.
Willem I
Belgische revolutie 1830
Leopold I
Karel X
(autoritair)
Julirevolutie 1830
Lodewijk Filip
(liberaal)
Jozef II
Napoleon
Willem I
Leopold I
Congres van Wenen
1795
1815
1830
Oostenrijk
Frankrijk
Nederland
België
80 jaar
20 jaar
15 jaar
180 jaar
Vrede van Utrecht
1713
Het hertogdom Brabant
De vlag van het hertogdom Brabant
Belgische vlag
• Voorlopige regering: Voorlopig bewind
Roept op 04 okt. 1830 de onafhankelijkheid van België uit.
• Voorlopige regering: Voorlopig bewind
Roept op 04 okt. 1830 de onafhankelijkheid van België uit.
• Grondwetgevende vergadering: Nationaal Congres
Op 3 nov. 1830 verkozen 30.000 cijnskiezers de 200 leden
Baron Surlet de Chokier werd voorzitter
• Voorlopige regering: Voorlopig bewind
Roept op 04 okt. 1830 de onafhankelijkheid van België uit.
• Grondwetgevende vergadering: Nationaal Congres
Op 3 nov. 1830 verkozen 30.000 cijnskiezers de 200 leden
Baron Surlet de Chokier werd voorzitter
• Conferentie van Londen
Op 20 dec. 1830 erkenden de grote mogendheden de
onafhankelijkheid van België
 Verdrag der XVIII artikelen - 06/1831 (erkenning van België)
 Grondwettelijke eed door Leopold I - 21/07/1831
 Tiendaagse veldtocht - 2 tot 12/08/1831
Louise-Marie
Louis-Philippe
 Verdrag der XXIV artikelen - 1839 (definitieve erkenning)
Verdrag der XXIV artikelen - 1839
Tijdlijn met overzicht van gebeurtenissen
Gw
K
rP rB N/B VB NC cL
R
7 8 9 10 11 12 1 2 3
1830
1831
18
L L1
4
5 6
7
1e P
8
9
I De grondwet:
basis van het Belgisch publiekrecht
A Het ontstaan van België
B Een grondwet: wat?
• Belangrijkste beginselen
• Hoofdlijnen van de staatsstructuur:
• wie maakt wetten?
• welke rechten hebben burgers?
• Afdwingbaar
De grondwet kunnen we omschrijven als
Een geheel van fundamentele regels die:
1. De werking en de organisatie van de instellingen bepalen;
2. De verhoudingen bepalen tussen de instellingen en de burgers;
3. De verhoudingen bepalen tussen de instellingen onderling.
Hij kan slechts gewijzigd worden als
specifieke procedureregels worden nageleefd.
II Kenmerken van de Belgische staat
1. Scheiding der machten
2. Een monarchie
3. Representatieve en parlementaire
democratie
4. Een rechtstaat
1. Scheiding der machten
Charles de Montesquieu
De wetgevende-, uitvoerende- en rechterlijke macht
moeten elkaar controleren en in evenwicht houden.
Als één de bovenhand krijgt, dreigt machtsmisbruik.
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Louis van Orléans
Surlet de Chokier (regent)
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Het Nationaal Congres koos als
staatshoofd de tot Brit genaturaliseerde
Duitser, Leopold van Saksen-Coburg en
Gotha, die in Londen woonde.
Het Nationaal Congres riep hem bij
decreet uit tot eerste koning der Belgen
met 152 stemmen op 196.
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Op 21 juli 1831, deed Leopold I zijn
plechtige intrede in Brussel en legde
de grondwettelijke eed af.
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
2. Een monarchie: erfelijk Koningschap
Koning
Regent
3. Representatieve parlementaire democratie
Cijnskiesrecht
Algemeen meervoudig stemrecht
Alg. enkelvoudig stemrecht
Vrouwenstemrecht
1831
1893
1919
1948
Evolutie van het stemrecht in België
1. Cijnskiesrecht (1830)
 mannen
 cijns (belasting) betalen
 46.000
2. Algemeen meervoudig stemrecht (1893)
 mannen
• 1 stem + 1 (diploma) + 1 (belasting)
 460.000
 opkomstplicht
 leeftijd 25 jaar
3. Algemeen enkelvoudig stemrecht (1919)
 mannen
 1 stem
 leeftijd 21 jaar
4. Vrouwenstemrecht (1948)
 Mannen & vrouwen
 1 stem
 leeftijd 21 jaar
Evolutie van het stemrecht in België
5. Positieve discriminatie (1980)
 elke kieslijst ½ mannen en ½ vrouwen
 op eerste 3 plaatsen moet één persoon van het andere geslacht
6. Leeftijd van volwassenen (1981)
 leeftijd 18 jaar
7. EU-burgers (1992)
 stemrecht
8. Migrantenstemrecht (1999)
 hier 5 jaar legaal verblijven
 provincie- en gemeenteraadsverkiezingen