Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap

Bloedarmoede tijdens en
na de zwangerschap
We omringen jou en je kind
met de beste zorg
Wat is bloedarmoede (anemie)?
Bloedarmoede betekent dat er een te laag gehalte aan hemoglobine (Hb)
in het bloed zit. Dit kan het gevolg zijn van een verstoorde aanmaak,
verhoogde afbraak of verlies van rode bloedcellen. Hemoglobine bevat
ijzer. Tekorten kunnen lichamelijke klachten veroorzaken.
Gedurende de zwangerschap en de eerste weken daarna is het ijzergehalte wat lager door verdunning. Dit is een natuurlijke aanpassing van
het lichaam door toename van vocht in de bloedvaten tijdens de zwangerschap en een verhoogde behoefte aan ijzer. Deze natuurlijke daling
van het ijzergehalte kan geen kwaad en herstelt zich in het eind van de
zwangerschap. Enkele weken na de bevalling is het ijzergehalte meestal
weer normaal. Wanneer je borstvoeding geeft heb je een verhoogde kans
op het ontwikkelen van bloedarmoede.
Wat zijn mogelijke oorzaken van
bloedarmoede?
Bloedarmoede kan ontstaan door:
• Tekort aan ijzer (meest voorkomende oorzaak). IJzer is de belang
rijkste bouwsteen van hemoglobine. Tijdens de zwangerschap neemt
het bloedvolume toe, waardoor de verhouding tussen het bloedplas
ma en de rode bloedcellen verandert. Hierdoor daalt het Hb-gehalte.
• Teveel bloedverlies tijdens of na de bevalling.
• Overige oorzaken.
2
Wat zijn de klachten/verschijnselen van
bloedarmoede?
Een te laag Hb kan onderstaande klachten veroorzaken. Deze klachten
kunnen ook passen bij andere ziektebeelden; bespreek ze bij twijfel met
je zorgverlener.
• vermoeidheid en zwak gevoel (deze kunnen ook veroorzaakt worden
door slecht slapen en de bevalling zelf);
• weinig eetlust;
• kortademigheid bij inspanning;
•duizeligheid;
• gevoel van flauwvallen;
•hartkloppingen;
•transpireren;
•hoofdpijn;
•oorsuizing;
• bleekheid (treedt pas op als het Hb-gehalte in het bloed sterk
verminderd is);
• Ernstige bloedarmoede gaat vaak gepaard met een versnelde hartslag.
3
Wat kun je zelf doen?
Geen vlees, wat dan?
Gezond en afwisselend eten is belangrijk om genoeg bouwstoffen binnen
te krijgen. Producten met vitamine B12, foliumzuur en ijzer zijn bijvoorbeeld bladgroenten, noten, peulvruchten, brood, rijst, vis en vlees.
Aangepaste voeding kan een ijzer te kort gedeeltelijk voorkomen of opvangen maar bij een echt tekort is ijzerrijke voeding ontoereikend en zijn
ijzerpreparaten noodzakelijk.
Voedingsmiddelen die de opname van ijzer beïnvloeden
De vijf spelregels voor gezonde voeding:
•
•
•
•
•
eet gevarieerd;
eet niet teveel;
gebruik minder verzadigd vet;
eet veel groenten, fruit en brood;
ga veilig met voedsel om. Denk hierbij aan het bereiden van voedsel.
Wat zijn ijzerrijke voedingsmiddelen?
•
•
•
Als je geen vlees of vis eet is het belangrijk een goede ijzerrijke vervanging te kiezen. In plaats van een portie vlees kan je gebruik maken
van; eieren, vegetarische hamburger of schnitzel, sojabrokjes, tahoe of
tempé, peulvruchten, Valess. Combineer deze plantaardige producten
met vitamine C-rijke producten. Kaas is een vleesvervanger vanwege de
hoeveelheid eiwit, maar bevat vrijwel geen ijzer. Gebruik kaas niet vaker
dan 1x per week als vlees vervanging bij de maaltijd.
Groenten en fruit.
Alle soorten bevatten veel ijzer, neem er daarom dagelijks een ruime
portie van. Alle soorten peulvruchten, zoals witte en bruine bonen,
linzen, kapucijners en groene erwten zijn rijk aan ijzer.
Brood, (ontbijt)granen, aardappelen, rijst, pasta en peulvruchten.
Alle soorten brood en graanproducten bevatten ijzer. Het meeste ijzer
bevatten: volkorenbrood, roggebrood, volkorencrackers en –knäckebröd, muesli, zilvervliesrijst en volkoren macaroni/-spaghetti,
(volkoren) ontbijtkoek, tussendoorbiscuits.
Aardappelen leveren een belangrijke bijdrage in de benodigde hoe
veelheid ijzer.
Vlees(waren), vis en ei.
Alle vleessoorten bevatten veel ijzer. Rundvlees levert in het algemeen wat meer ijzer op dan varkensvlees en kip. Vis en eieren be-
vatten ongeveer evenveel ijzer als varkensvlees en kip.
•Overigen.
Noten en zaden zijn rijk aan ijzer, vooral amandelen, cashewnoten,
hazelnoten, paranoten, pinda’s, pistachenootjes, walnoten en zonnebloempitten.
Appelstroop bevat veel ijzer (vooral uit blik).
Roosvicee Ferro is een vruchtenlimonadesiroop waaraan extra ijzer
is toegevoegd. Gebruik de siroop liever niet in combinatie met melk
of melkproducten, omdat het ijzer dan moeilijker in het lichaam
wordt opgenomen.
Floradix® is een ijzersupplement op natuurlijke basis.
4
Niet al het ijzer dat in voeding zit wordt door het lichaam opgenomen.
Veel thee, koffie en melkproducten kunnen de opname van ijzer verminderen.
De ijzeropname in het lichaam wordt verbeterd door vitamine C. Dat zit
in vers fruit, groenten, aardappelen, sinaasappelsap en grapefruitsap.
IJzer in dierlijke voedingsmiddelen zoals vlees, vis en kip, wordt beter
opgenomen in het lichaam dan ijzer uit plantaardige voedingsmiddelen
zoals brood, groenten en peulvruchten.
IJzerpreparaten
Bloedarmoede is meestal goed te behandelen. De behandeling hangt af
van de oorzaak. Wanneer een tekort aan ijzer de oorzaak is van bloedarmoede dan heeft u extra ijzer nodig in de vorm van ijzertabletten, namelijk ferrofumaraat. Het is belangrijk dat je deze tabletten inneemt met
een vitamine-C rijke drank, bijvoorbeeld sinaasappelsap. Dit bevordert
de opname van ijzer.
Een ijzerpreparaat kan verstopping veroorzaken. Je kunt de stoelgang
stimuleren door: veel drinken, vezelrijk eten en voldoende beweging. Er
bestaan ook preparaten die minder vaak verstopping veroorzaken, maar
die iets duurder zijn. Heb je nog vragen bespreek deze dan met je zorgverlener.
Voor meer informatie over voedingsmiddelen die veel ijzer bevatten zou je kunnen kijken op de website van het Voedingscentrum.
5
6
7
Belangrijke telefoonnummers
route 81
Livive, Centrum voor verloskunde:
Website: www.livive.nl
(013) 539 10 20
ETZ (algemeen):
(013) 221 00 00
Livive, 0000 12-16
C opyright © Eli s ab e t h -Twe e S t e de n Zie ke nhui s
afde ling C ommunic at ie
A an de ze uit gave kunne n ge e n r e c ht e n wor de n ont le e nd.
Zo maak je snel contact met Livive:
.........................................................................................
Livive, Centrum voor Verloskunde
ETZ Elisabeth, Hilvarenbeekseweg 60, 5022 GC Tilburg
Route 81 Telefoon: (013) 539 10 20 E-mail: [email protected] Website: www.livive.nl
8