Een culturele kruisvergelijking tussen

COMENIUS PROJECT “EUROPEAN VALUES EDUCATION”
Een vergelijking tussen Nederlandse en Turkse studenten
VOORLOPIGE DESCRIPTIEVE RESULTATEN
Melek Göregenli1, Uwe Krause2, Pelin Karakuş3, İlkay Südaş4
HET ONDERZOEK
De laatste decennia werden waarden een belangrijk onderwerp in de sociale wetenschappen.
Binnen de interculturele psychologie groeide de belangstelling op dit gebied sinds Rokeachs werk in
1973. Sindsdien werden waarden gebruikt om attitudes, gedrag en verschillen tussen sociale groepen
te begrijpen. Het laatste heeft interculturele psychologen naar gezamenlijke waarden laten zoeken om
verschillen tussen culturen te bestuderen (Spini, 2003). Waarden zijn gedeelde veronderstellingen
over wat goed, juist en wenselijk is. Zij hebben op verschillende niveaus invloed. Het meeste
onderzoek binnen de interculturele psychologie heeft een focus op de individuele en nationale schaal.
Op individueel niveau brengen waarden brede, situatie-overstijgende doelvoorstellingen tot
uitdrukking (Rohan, 2000; Rokeach, 1973; Schwartz, 1992). Zij beïnvloeden, hoe mensen de wereld
waarnemen en interpreteren, hun voorkeuren, keuzes en handelingen. Op nationaal niveau reflecteren
waarden de oplossingen van groepen (zoals bijv. naties, gemeenschappen, organisaties) ten aanzien
van existentiële uitdagingen (Hofstede, 2001; Schwartz, 1999). In zoverre spelen zij een belangrijke rol
hoe sociale instituties functioneren (Knafo, Roccas & Sagiv, 2011).
De European Values Study (EVS) is een van de grootschalige, internationale onderzoeken over
menselijke waarden. Het werd in de jaren 1970 geïnitieerd door de European Value Systems Study
Group (EVSSG). Het eerste onderzoek vond in 1981 in tien Europese landen plaats. Om
waardeveranderingen te onderzoeken werden vervolgens onderzoeken in n1990, 1999 en meest
recentelijk in 2008 uitgevoerd. De onderzoekers wilden de morele en sociale waarden, die aan sociale
en politieke instituties ten grondslag liggen onderzoeken. Hierbij ging het om vragen zoals: Hebben
Europeanen gezamenlijke waarden? Veranderen waarden in Europa, en zo ja, in welke richting?
(Halman, Sieben & van Zundert, 2012; p. 139). De resultaten van het onderzoek werden sindsdien
twee keer in een atlas verwerkt. Deze kaarten hebben een groot potentieel voor het onderwijs
(Krause, 2010 en 2012).
De hoofddoelen van dit onderzoek zijn:
 Een onderzoek naar de validatie van delen van de European Values Study (2008).
1
Prof. Dr., Ege University, Department of Psychology, Izmir, Turkey. [email protected]
Senior Lecturer, Project Leader of the European Values Education Project, Fonty’s University, Department of Geography,
Tilburg, The Netherlands. [email protected]
2
M.A. in Social Psychology, PhD Candidate at Ege University, Institute of Social Sciences, Social Psychology Program. Izmir,
Turkey. [email protected]
3
PhD in Human Geography. Research Assistant at Ege University, Department of Geography, Izmir, Turkey.
[email protected]
4
1
 Een verbetering van het contextmateriaal ten behoeve van de educatieve materialen foor
aardrijkskunde, maatschappijleer en sociale psychologie.
De steekproef
De steekproef bestond uit 335 eerstejaars studenten van de EGE universiteit in Izmir, Turkije (42
mannen, 110 vrouwen en 2 zonder opgave) en van Fontys Lerarenopleiding in Tilburg, Nederland
(118 mannen, 63 vrouwen).
De gemiddelde leeftijd van de Turkse studenten was 19,5 jaar (range = 17 – 45, SD = 2,60) en van
de Nederlandse studenten 19,3 jaar (range = 17-27, SD = 1,79).
Alle studenten waren eerstejaars studenten. Van de Turkse groep studeerden 58,4% psychologie,
33,1% geografie en 8,4% sociologie. Van de Nederlandse groep studeerden 19,9% geografie, 20,4%
maatschappijleer en 59,7% geschiedenis.
Methodologie
De gebruikte onderzoeksmethode was een anonieme enquête, waarbij de deelnemers ook enkele
socio-demografische gegevens invulden (geslacht, leeftijd, geboorteplaats, maandinkomen, etc.). Er
werden in totaal 162 items bevraagd, waaronder de Portrait Value Questionnaire5, de General System
Justification Survey6, de Right-Wing Authoritarianism Survey7 en een aantal geselecteerde vragen uit de
European Values Study 2008.
De enquête bevatte ook enkele open vragen, om beter te kunnen begrijpen, hoe de deelnemers
vragen over onderwerpen zoals familie, burgerschap, migratie, buren en milieu interpreteerden. Deze
antwoorden werden aan een inhoudsanalyse onderworpen en gecategoriseerd.
De deelnemers vulden de enquête in het Nederlands respectievelijk het Turks in. Dit gebeurde
anoniem en in groepen. Van te voren werden de geïnterviewden over het doel en de vertrouwelijkheid
van het onderzoek geïnformeerd. De tijd, die de studenten voor het invullen nodig hadden was 30-45
minuten.
RESULTATEN
De resultaten van dit onderzoek werden met de resultaten van de European Values Study 2008
vergeleken. De meest opvallende verschillen tussen beide onderzoeken kunnen als volgt worden
samengevat:
Politiek
De studenten in beide steden zijn meer in politiek geïnteresseerd dan de deelnemers van de EVS
2008 in beide landen. Ook discussiëren de studenten in beide landen vaker over politiek en zouden zij
5
Schwartz, Melech, Lehmann, Burgess and Harris, 2001; for the Turkish version Demirutku, 2004; and for the Dutch version
Croes 2008
6 Kay and Jost, 2003, Göregenli, 2005; Göregenli, Umuroğlu, Erdem & Karakuş, 2012
7 Weber and Federico, 2007; Göregenli, 2010; Göregenli, Umuroğlu, Erdem and Karakuş, 2012
2
vaker aan politieke acties deelnemen zoals het ondertekenen van een petitie, de deelname aan een
boycot of daan legale demonstraties (zie tabel 1).
Religie
In het EVS-onderzoek van 2008 is religie voor de Turkse deelnemers (96,7%) veel belangrijker dan
voor de Nederlandse deelnemers (40,3%). Voor de studenten is dit in beide landen telkens ongeveer
20% minder, ook ten opzichte van de jongere respondentengroep van de EVS 2008 (18-30 jaar). Dit
betekent nog steeds, dat er een groot verschil is. Verder is het zo, dat het houden van religieuze
diensten bij enkele levensgebeurtenissen (zoals doop, huwelijk, dood) voor de studenten minder
belangrijk is dan voor de deelnemers aan de EVS in 2008 in beide landen. Op de vraag, of de
kerk/moskee adequate antwoorden geeft op de sociale problemen in hun land, zijn beide
studentengroepen het eens: slechts een kwart van hen is het hiermee eens. Voor de Turkse
studentengroep is opvallend, dat hoewel slechts een derde zich als een gelovig mens definieert, dit niet
in alle vragen in die mate tot uitdrukking komt: zo gelooft 92,1% van hen toch in God.
Famile
Familie is voor alle deelnemers in beide landen belangrijk.
Migratie
Bij de vragen over migratie komt naar voren, dat de Nederlandse studenten in vergelijking met de
deelnemers aan de EVS 2008 zich veel minder als vreemdeling in eigen land voelen of het idee hebben,
dat er te veel migranten zijn. Maar zij denken veel vaker, dat immigranten het culturele leven
bedreigen , banen weg nemen en dat eigen burgers voorrang moeten krijgen als banen schaars zijn.
Het laatste is opvallend, want Turkse studenten denken dit in vergelijking tot de Turkse deelnemers
aan de EVS 2008 in mindere mate. Ook zij voelen zich minder vaak als vreemdeling in eigen land
vanwege het aantal migranten en is hun score op tal van items lager dan het landelijke gemiddelde cq.
het resultaten van de jongerengroep (18-30 jaar) van de EVS 2008.
Richtlijnen over goed en kwaad
In beide studentengroepen is men het merendeels erover eens, dat wat goed en kwaad is
afhankelijk is van de omstandigheden. In vergelijking met de resultaten van de EVS in 2008 kan men
ervan uitgaan, dat de studenten minder normatief zijn en hun attitude op elkaar lijkt.
Competitie
In vergelijking met de Turkse studenten denken Nederlandse studenten vaker, dat competitie goed
is en mensen stimuleert, hard te werken en nieuwe ideeën te ontwikkelen.
Vertrouwen in instellingen
Er zijn verschillen in de rangorde van de 5 meest vertrouwde instellingen zowel tussen de Turkse
en Nederlandse deelnemers van de EVS in 2008 als tussen de Turkse en Nederlandse studenten.
3
De meest te vertrouwen instellingen van de Turkse deelnemers aan de EVS in 2008: Het leger, de
moskee, de politie, de justitie en de gezondheidszorg.
De meest te vertrouwen instellingen van de Nederlandse deelnemers aan de EVS in 2008: De
gezondheidszorg, de politie, het onderwijs, de justitie en het leger.
De meest te vertrouwen instellingen van de studenten uit Izmir in 2012: De milieuorganisaties, het
leger, de gezondheidszorg, de vakbonden en het sociale zekerheidsstelsel.
De meest te vertrouwen instellingen van de studenten uit Tilburg in 2012: het onderwijsstelsel, de
gezondheidszorg, de justitie, de vakbonden en de Verenigde Naties.
Dat het onderwijsstelsel op de eerste plaats van te vertrouwen instellingen bij de Nederlandse
studenten ligt wijkt ook af ten opzichte van de jongerengroep (18-30 jaar) van de EVS 2008. Bij de
studenten in Izmir is het omgekeerde het geval.
Nationale trots
In beide landen zijn de deelnemers van de EVS in 2008 trotser om een Turkse of Nederlandse
burger te zijn dan de studenten. Dit verschil is hoger bij de Turkse dan bij de Nederlandse studenten.
Indicatoren om een echte Turk/Nederlander te zijn
In vergelijking met de studenten zijn indicatoren zoals “in het land geboren zijn”, “voorouders
hebben”, “wetten respecteren”, “lang in het land leven” of “de taal spreken” voor de Turkse deelnemers
aan de EVS 2008 (gemiddelde en jongerengroep van 18-20 jaar) belangrijker dan voor de studenten,
terwijl de resultaten voor de Nederlandse studenten vaker overeenkomen met de gemiddelde
resultaten van de EVS 2008.
Opvattingen over natuur en milieu
Ook hier wijken de opvattingen van de Nederlandse studenten weinig af van de gemiddelde EVS 2008
resultaten. De Turkse studenten wijken hier veel sterker af, ook wat betreft de resultaten van de
jongerengroep (18-30 jaar) van de EVS 2008: veel minder van hen gelooft, dat de aarde leefbaar zal
blijven en de natuur sterk genoeg is een milieuramp te weerstaan. Bijna iedereen is (overeenkomstig
het landelijke gemiddelde) bereid een deel van zijn inkomen voor het milieu af te staan. Bij de
Nederlanders is dat maar iets meer dan de helft.
Tabel 1: Resultaten van het studentenonderzoek in vergelijking met de gemiddelde resultaten van de EVS 2008
Q-code
website
Website versie van de vraag
V5
V6
V2
V7
EVS 2008
NL
EVS 2008
NL
jong
Tilburg
resultaat
EVS
2008
TR
Percentage dat aangeeft dat politiek zeer of tamelijk belangrijk is
58,6
43.85
66,1
50,97
51.46
67,5
Percentage dat aangeeft dat godsdienst zeer of tamelijk
belangrijk in hun leven is
Percentage dat aangeeft, dat familie zeer of tamelijk belangrijk in
hun leven is
Percentage dat aangeeft vaak met vrienden over politieke
aangelegenheden te spreken
40,25
37.28
21,8
96,71
95.12
74,7
95,9
100.00
92,7
99,58
99.77
98,0
15,48
1.76
20,6
10,91
12.13
16,9
4
EVS
Izmir
2008 resultaat
TR jong
V102
Percentage dat het ermee eens is, dat werkgevers aan
Nederlanders/ Turken voorrang boven immigranten moeten
geven, wanneer banen schaars zijn
36,5
36.40
44,2
68,83
68.10
46,4
V103
Percentage dat het ermee eens is, dat werkgevers aan mannen
voorrang boven vrouwen moeten geven, wanneer banen schaars
zijn
9,86
5.27
2,2
60,32
54.29
12,5
V104a
Percentage dat het ermee eens is dat er absoluut duidelijke
richtlijnen zijn over wat goed en wat kwaad is. Deze zijn altijd op
iedereen van toepassing ongeacht de omstandigheden
20,22
8.92
5,0
44,4
42.75
6,0
V104 b
Percentage dat het ermee eens is, dat er absoluut duidelijke
richtlijnen zijn over wat goed en kwaad is. Maar in bijzondere
omstandigheden mag men afwijken van deze richtlijnen
36,58
36.40
29,3
25,55
25.18
30,7
V104 c
Percentage dat het ermee eens is, dat er nooit absolute
richtlijnen zijn over wat goed en kwaad is. Dat hangt geheel van
de omstandigheden op dat tijdstip af.
43,2
54.68
65,7
30,05
32.07
63,3
V109
19
22.16
2,2
38,79
34.98
9,1
40,62
37.56
24,9
57,07
57.12
52,9
V112
Percentage dat een godsdienst (huwelijk, begrafenis of doop niet
mee gerekend) minimaal eens per week bijwoont
Percentage dat een godsdienst belangrijk vindt bij de geboorte
van een
kind
Percentage dat een godsdienst
belangrijk
vindt bij een huwelijk
47,54
53.67
36,7
78,58
76.07
53,9
V113
Percentage dat een godsdienst belangrijk vindt bij de dood
57,41
59.49
46,3
96,74
94.38
84,3
V115
37,19
45.84
33,3
79,02
78.43
64,8
35,42
49.93
25,6
67,93
66.58
58,0
56
84.73
59,6
80,19
78.18
74,6
33,19
40.08
22,0
57,27
54.40
25,5
V119
Percentage dat aangeeft dat de kerken/moskeeën adequaat
reageren op de morele problemen en noden van de individuele
Percentage dat aangeeft datmens
de kerken/ moskeeën adequaat
reageren op de problemen en rond het gezinsleven
Percentage dat aangeeft dat de kerken/ moskeeën adequaat
reageren op de geestelijke behoeften van de mens
Percentage dat aangeeft dat de kerken/ moskeeën adequaat
reageren op de sociale problemen waar het land mee te maken
Percentage dat aangeeft
heeft in God te geloven
57,61
50.05
32,7
99,39
99.29
92,1
V120
Percentage dat aangeeft in een leven na de dood te geloven
50,88
55.16
49,1
94,33
92.22
84,7
V121
Percentage dat aangeeft in de hel te geloven
15,71
25.83
18,2
97,95
97.83
80,4
V122
Percentage dat aangeeft in de hemel te geloven
39,77
44.00
31,6
97,95
97.82
80,4
V123
Percentage dat aangeeft in de zonde te geloven
38,11
38.88
27,7
98,72
98.57
83,1
V114a
Percentage dat aangeeft een gelovig mens te zijn
60,24
44.21
31,2
89,96
85.27
34,9
V114b
Percentage dat aangeeft niet gelovig te zijn
32,97
47.43
44,7
9,9
14.49
59,2
V111
V116
V117
V118
V114c
Percentage dat aangeeft een overtuigd atheïst te zijn
6,79
8.35
24,1
0,14
0.24
5,9
V128a
Percentage dat aangeeft dat er slechts één waar geloof is
10,11
18.67
5,1
67,51
60.95
16,4
V128b
Percentage dat aangeeft dat er slechts één waar geloof is, maar
andere religies hebben ook een aantal basis waarheden
Percentage dat aangeeft dat er niet één waar geloof is, maar alle
grote wereldgodsdiensten een aantal basis waarheden kennen
Percentage dat aangeeft dat geen van de grote
wereldgodsdiensten de waarheid biedt
Percentage dat het er (helemaal) mee eens is, dat homoseksuele
paren kinderen moeten kunnen adopteren
Percentage dat het (helemaal) in orde vindt, dat twee personen
ongehuwd samenwonen
Percentage dat enigszins of zeer geïnteresseerd is in politiek
13,53
12.81
5,6
28,05
32.88
42,5
50,53
40.18
33,3
3,81
5.68
34,2
25,83
28.33
55,9
0,63
0.49
6,8
62,98
61.20
87,8
26,92
31.68
38,0
87,11
80.53
94,4
32,18
37.08
48,0
60,35
44.97
77,0
48,86
49.22
66,0
Percentage dat een handtekening onder een petitie heeft gezet of
het misschien zou doen
Percentage dat aan een boycot heeft meegedaan of het misschien
zou doen
Percentage dat aan toegestane, normale demonstraties heeft
meegedaan of het misschien zou doen
Percentage dat aan een wilde staking heeft meegedaan of het
misschien zou doen
Percentage dat een gebouw of een fabriek heeft bezet of het
misschien zou doen
Politieke ideeën op een schal van links (0) tot rechts (100)
84,02
88.86
95,5
42,22
46.80
89,8
46,51
50.62
68,0
29,92
33.16
70,7
56,92
71.46
84,9
33,51
38.99
80,0
24,9
41.43
52,8
11,44
13.06
31,3
17,13
24.58
39,4
8,75
9.20
12,9
49,46
50.76
45,0
54,12
50.30
43,8
V128c
V128d
V154
V155
V186
V187
V188
V189
V190
V191
V193
5
Opvattingen op een schaal van 0 tot 100: Onderlinge wedijver is
goed. Het stimuleert mensen om hard te werken en nieuwe
ideeën te ontwikkelen (0) – Onderlinge wedijver is schadelijk.
Het brengt het slechtste in mensen naar boven.
Opvattingen op een schaal van 0 tot 100: Inkomens moeten meer
gelijk verdeeld worden (0) – Individuele prestaties moeten meer
Percentage dat het ermee
eens
is dat de
hele manier waarop de
verdeeld
worden
(100)
samenleving georganiseerd is radicaal moet veranderd worden
Percentage dat het door
ermee
eens is dat deacties
samenleving geleidelijk
revolutionaire
moet veranderen door middel van hervormingen
Percentage dat het ermee eens is dat de huidige samenleving
krachtig verdedigd wordt tegen elke verandering
Percentage dat als doelstelling voor het land voor de komende
tien jaar orde handhaven zou kiezen (eerste en tweede keuze)
Percentage dat als doelstelling voor het land voor de komende
tien jaar mensen meer invloed verschaffen op belangrijke
overheidsbeslissingen zou kiezen (eerste en tweede keuze)
38,98
40.54
47,2
37,53
36.18
39,7
54,06
54.21
54,3
38,29
37.25
50,1
4,37
8.92
6,3
25,26
25.79
16,7
82,05
73.94
80,0
49,48
50.16
81,3
13,58
17.14
13,1
25,26
24.05
2,1
54,39
52.62
54,0
75,01
71.45
50,1
37,4
29.13
33,6
49,22
51.34
61,2
V202c
Percentage dat als doelstelling voor het land voor de komende
tien jaar prijsstijgingen tegengaan zou kiezen (eerste en tweede
keuze)
37,55
39.73
36,7
52,82
50.03
19,3
V202d
Percentage dat als doelstelling voor het land voor de komende
tien jaar de vrije meningsuiting beschermen zou kiezen (eerste
en tweede keuze)
70,66
78.53
75,7
22,95
27.18
69,4
V205
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
kerk/moskee te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
strijdkrachten te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in het
onderwijsstelsel te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
pers te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
vakbonden te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
politie te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in het
parlement te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in
ambtenaren te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in het
sociale zekerheidsstelsel te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
Europese Unie te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
NAVO te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
Verenigde Naties te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
gezondheidszorg te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in het
justitiële apparaat te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
grote bedrijven te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in
milieuorganisaties te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in
politieke partijen te hebben
Percentage dat aangeeft tamelijk of heel veel vertrouwen in de
overheid te hebben
Percentage dat aangeeft behoorlijk of zeer tevreden te zijn met
de manier waarop de democratie zich in het land ontwikkelt
Percentage dat het (helemaal) ermee eens is, dat democratie
misschien problemen kan hebben, maar het beter is dan enige
andere vorm van regeren
35,17
45.17
15,6
84,65
82.93
52,8
54,61
74.10
46,6
89,62
84.19
73,3
62,81
66.69
90,6
76,98
73.90
29,1
41,55
46.00
32,0
31,79
29.48
19,6
51,78
63.08
62,2
47,7
51.54
56,7
68,98
68.11
59,4
81,78
77.88
53,2
48,74
57.42
50,6
57,53
56.42
34,1
41,52
54.80
46,9
67,62
66.49
41,9
60,54
66.35
57,6
79,07
71.55
55,1
45,21
64.46
47,8
38,78
43.63
17,6
53,59
67.87
56,7
33,68
35.28
16,5
55,51
71.92
59,2
32,62
34.81
21,4
70,76
79.80
69,3
77,75
76.66
58,5
56,36
67.18
62,9
80,82
78.94
32,9
43,17
55.15
28,5
38,2
35.77
20,9
52,86
57.64
43,6
47,29
50.01
73,5
33,37
43.75
44,1
30,57
30.90
56,1
49,42
65.89
51,1
53,35
50.58
23,0
56,1
64.10
72,7
57,41
53.83
33,5
92,78
90.41
77,3
93,17
94.51
87,7
Percentage dat het (helemaal) ermee eens is, dat de economie in
een democratisch systeem slecht functioneert
12,33
13.82
18,2
35,73
36.63
15,3
V196
V198
V200a
V200b
V200c
V202a
V202b
V206
V207
V208
V209
V210
V211
V212
V213
V214
V215
V216
V217
V218
V219
V220
V221
V222
V223
V229
V230
6
Percentage dat het (helemaal) ermee eens is, dat democratieën
besluiteloos zijn en er te veel gekletst wordt
Percentage dat het (helemaal) ermee eens is, dat democratieën
niet goed zijn in het handhaven van orde
Percentage dat aangeeft tamelijk of zeer trots op hun natie te zijn
50,22
58.46
42,7
53,9
58.82
38,9
21,75
22.85
18,6
38,28
39.89
15,2
86,76
93.97
80,4
94,99
92.43
76,4
Percentage dat aangeeft dat het tamelijk of zeer belangrijk is om
in het land geboren te zijn om echt burger van het land te zijn
Percentage dat aangeeft dat het tamelijk of zeer belangrijk is om
het politieke systeem en de wetgeving van het land te
Percentage
dat aangeeft
tamelijk
respecteren
om dat
echthet
burger
van of
hetzeer
landbelangrijk
te zijn is om
voorouders in het land te hebben om echt burger van het land te
Percentage dat aangeeft dat het
tamelijk of zeer belangrijk is om
zijn
te taal van het land te kunnen spreken om echt burger van het
Percentage dat aangeeft dat
hette
tamelijk
land
zijn of zeer belangrijk is om
het grootste deel van het leven in het land te leven om echt
Opvattingen op een
schaal
van
0 tot
100:
Immigranten nemen
burger
van
het
land
te zijn
banen weg van de inwoners van een land
Opvattingen op een schaal van 0 tot 100: Het culturele leven van
een land wordt bedreigd door immigranten
Opvattingen op een schaal van 0 tot 100: Immigranten maken de
criminaliteitsproblemen erger
Opvattingen op een schaal van 0 tot 100: Immigranten zetten de
verzorgingsstaat onder druk
Opvattingen op een schaal van 0 tot 100: In de toekomst zal het
aantal immigranten een bedreiging voor de maatschappij zijn
Opvattingen op een schaal van 0 tot 100: Het is beter voor de
samenleving wanneer immigranten hun eigen tradities niet
behouden maar de gebruiken van het land overnemen
47,02
54.75
42,5
81,95
77.32
43,1
94,37
94.83
89,4
90,59
86.78
77,4
21,27
27.03
15,2
86,73
81.75
60,3
98,9
98.24
97,2
83,65
77.70
68,3
47,08
52.56
58,9
79,35
73.70
50,3
46,92
52.67
53,8
65,85
63.33
59,5
46,23
51.39
62,4
62,01
56.98
63,3
62,5
63.87
55,0
62,45
59.55
63,1
55,23
54.58
57,7
62,95
60.72
57,7
54,17
56.76
61,9
63,97
61.09
50,6
59,58
60.07
59,3
45,7
42.90
48,1
Percentage dat aangeeft dat men zich door het aantal
immigranten soms een vreemdeling in n eigen land voelt
Percentage dat aangeeft dat er vandaag de dag te veel
immigranten in eigen land zijn
Percentage dat het er (helemaal) mee eens is, dat we het
maximum aantal mensen benaderen dat de aarde kan
Percentage dat aangeeft onderhouden
het er (helemaal) mee eens te zijn, dat
als mensen zich gaan bemoeien met de natuur dit vaak
rampzalige gevolgen heeft
26,34
30.07
15,0
30,67
29.62
6,8
40,61
43.45
19,2
62,17
62.49
56,8
54,86
43.73
55,6
84,39
83.96
78,8
66,23
62.95
63,7
90,73
89.77
95,9
V298
Percentage dat aangeeft het er (helemaal) mee eens te zijn, dat
de menselijke vindingrijkheid ervoor zal zorgen dat de aarde
leefbaar blijft
70,77
61.67
71,4
72,63
69.86
41,2
V299
Percentage dat aangeeft het er (helemaal) mee eens te zijn, dat
het evenwicht van de natuur sterk genoeg is om de gevolgen van
de moderne industriële samenleving te kunnen weerstaan
25,76
30.11
29,4
59,02
56.56
14,9
V300
Percentage dat aangeeft het er (helemaal) mee eens te zijn, dat
de mens voorbestemd is om over de rest van de natuur te
heersen
24,64
24.12
21,3
70,27
69.06
28,4
V301
Percentage dat aangeeft het er (helemaal) mee eens te zijn, dat
als dingen doorgaan zoals nu, we binnenkort een grote
ecologische ramp meemaken
60,84
62.26
71,4
91,24
89.02
93,8
V295
Percentage dat het er (helemaal) mee eens is, een deel van het
inkomen af te staan, wanneer men er zeker van zou zijn dat het
geld gebruikt zou worden om milieuvervuiling tegen te gaan
57,89
60.77
53,7
87,29
89.63
93,2
V231
V232
V256
V276
V277
V278
V279
V280
V268
V269
V270
V271
V272
V273
V274
V275
V296
V297
Voorkeuren voor buren
In de EVS van 2008 werd de vraag naar de voorkeuren voor buren als gesloten vraag gesteld. In dit
onderzoek werd de vraag naar de buren zowel open als gesloten gesteld, om de validiteit van de vraag
te onderzoeken. Hiervoor werd deze vraag ook aan een andere studentengroep (Engels) voorgelegd.
De open vraag was “Met wie zou je niet in hetzelfde flatgebouw willen wonen? / Wie zou je niet als
7
buurman willen hebben?”. De antwoorden van de studenten worden in de volgende tabellen
weergegeven (tabel 2, 3, 4).
Zoals de resultaten laten zien, zijn er duidelijke verschillen tussen de uitkomsten van het open en
het gesloten vraagtype. De gesloten vragen laten verschillende groepen zien, die men niet als buren wil
hebben. Bij de open vraag komt duidelijk naar voren, dat zowel de Turkse als ook de Nederlandse
studenten vaak naar persoonlijke karakteristieken (zoals niet schoon, lawaaierig, agressief, etc.)
verwijzen dan naar groepskenmerken. De uitkomsten tonen aan, dat de uitkomsten van het gelsoten
vraagtype verder bediscussieerd moeten worden.
Tabel 2: Antwoorden van de Turkse universiteitsstudenten op de open vraag over voorkeur voor buren (N=154)
Met wie zou je niet in hetzelfde flatgebouw willen wonen? / Wie zou je niet als buurman willen
hebben?
1 Negatieve persoonlijke eigenschappen: (egoïstisch, zelfzuchtig, onbetrouwbaar, emotioneel koud,
lawaaierig, agressief, ruziezoekend, etc.)
2 Groepseigenschappen
2a Politiek-ideologische
anarchisten… etc.)
eigenschappen
(nationalisten,
racisten,
extreme
links/rechts,
Aantal
%
70
61
28,8
25,1
separatisten,
22
2b Religie (extreme religieus, mensen, die anderen door religie onderdrukken, religious conservatieven,
ongelovigen… etc.)
16
2c Sociale klas (zeer rijke mensen, beroemde mensen … etc).
5
2d Mensen, die de privacy bedreigen (nabije familieleden, verwantschap, … etc.)
5
2e Etnisch-culturele karakteristieken (Roma, Koerden, mensen met een andere cultuur/geloof… etc.)
4
2f Seksualiteit (seksueel perverse mensen, perverse mensen, geile mensen… etc.)
4
2g Criminelen (mafia, dieven, voorbestrafden … etc.)
4
2h Ouderen
1
3
Intolerante mensen (tegenover mij/ mijn levensstijl) (mensen, die geen respect tonen, die zich in
mijn leven inmengen… etc.)
58
23,9
4
Niet-opgevoede, bekrompen, dogmatische mensen
23
9,5
5 Iedereen kan mijn buurman zijn, het maakt niet uit
11
4,5
6
10
4,1
4
1,6
Politici
7 Ik zou graag buren willen, met wie ik goed kan opschieten
8
Anderen (Verhuurder, vijanden, mensen, die mijn leven bedreigen … etc.)
Totaal aantal uitingen
6
2,5
243
100
Tabel 3: Antwoorden van de Turkse universiteitsstudenten op de open vraag over voorkeur voor buren (N=60)* Opleiding Engels
Met wie zou je niet in hetzelfde flatgebouw willen wonen? / Wie zou je niet als buurman willen
hebben?
1 Negatieve persoonlijke eigenschappen (niet schoon, onopgeruimd, lawaaierig,
ruziezoekend, mensen, die niet kunnen samenleven, homofobische mensen … etc)
Aant.
%
66
51
54,1*
41,8*
agressief,
2 Groepseigenschappen
2a Criminelen (mordenaars, verkrachters.. etc.)
13
2b Verslaafden (drugsgebruikers, dealers, alkoholisten...etc.)
12
2c Grote gezinnen
7
2d Politiek-ideolgische karakteristieken (racisten, neo-nazis… etc.)
4
2e Perverse mensen, pedofielen
4
2f Etnisch-culturele karakteristieken (mensen uit Oostblok, Turken, Marokkanen..., mensen, die koken wat
riekt etc.)
3
2g Mensen, die de privacy bedreigen (nabije familie, vader… etc.)
3
2h Ouderen
2
2i Religie (gelovige mensen)
2
8
2j Sociale klasse (beroemde mensen)
1
3 Mensen, die in mijn leven ingrijpen
1
0,8*
4 Politici
1
0,8*
5 Iedereen kan mijn buurman zijn, het maakt niet uit
Totaal aantal uitingen
3
2,5*
122
100*
Table 4: Antwoorden op de gesloten vraag over de voorkeuren voor een buurman in vergelijking met de resultaten van de EVS
in 2008 n * Department of English Language
EVS
2008
NL
EVS
2008
NL jong
Tilburg
Resultaat
Studenten
(N=181)
EVS 2008
TR
EVS
2008 TR
jong
Izmir
Resultaat
Studenten
(N=42)
47,55
51.40
52,3
80,58
77.77
83,3*
Percentage dat liever niet mensen van een ander
9,73
10.56
3,4
42,28
37.76
2,4*
V48 Percentage dat liever niet linkse extremisten als
55,48
40.86
44,6
62,42
59.48
68,3*
64,3
61.59
76,0
85,98
82.69
64,3*
66,92
55.50
61,5
61,88
59.34
83,3*
14,12
16.98
21,8
35,71
34.05
45,2*
V52 mensen als buren zou willen hebben
Percentage dat liever niet emotioneel onstabiele
29,8
34.07
51,7
74,38
71.72
69,0*
Percentage dat liever niet moslims als buren zou
willen hebben
Percentage dat liever niet immigranten /
V54 buitenlandse werknemers als buren zou willen
hebben
Percentage dat liever niet mensen met AIDS als
17,08
17.23
13,4
5,8
4.57
19,0*
13,85
12.15
17,3
47,37
44.23
4,8*
13,17
8.79
9,0
84,13
81.23
52,4*
73,4
66.71
80,9
92,1
90.42
66,7*
9,52
8.31
5,6
88,92
87.79
23,8*
7,36
6.75
6,2
67,5
64.83
19,0*
26,55
18.65
25,0
66
63.14
61,9*
7,17
8.02
3,9
61,12
58.61
7,1*
Q-code
website
Website versie van de vraag
Percentage dat liever niet mensen met een
V46 strafregister als buren zou willen hebben
V47 ras als buren zou willen hebben
buren zou willen hebben
Percentage dat liever niet zware drinkers als
V49
buren zou willen hebben
Percentage dat liever niet rechtse extremisten als
V50
buren zou willen hebben
Percentage dat liever niet mensen met grote
V51 gezinnen als buren zou willen hebben
V53
V55
V56
V57
V58
V59
V60
buren zou willen hebben
Percentage dat liever niet drugsverslaafden als
buren zou willen hebben
Percentage dat liever niet homoseksuelen als
buren zou willen hebben
Percentage dat liever niet Joden als buren zou
willen hebben
Percentage dat liever niet zigeuners als buren
zou willen hebben
Percentage dat liever niet Christenen als buren
zou willen hebben
RESULTATEN VAN DE OPEN VRAGEN
De thematische inhoudsanalyse van de antwoorden op de open vragen laat de volgende resltaten zien:
De betekenis van “Famile”
De deelnemers werden gevraagd, om kort te omschrijven, wat zij onder “familie” verstaan. De
antwoorden laten zien, dat de Turkse deelnemers familie vooral als een eenheid zien, die mensen zich
goed laat voelen, hun zekerheid geeft en hen gelukkig maakt. Familie betekent steun, vertrouwen,
liefde en geluk. Daarnaast zien de Turkse studenten familie als een “sociaal agent”, d. w. z. als een
socialisatienetwerk. Zij benadrukken het institutionele aspect en zien familie als een plaats, waar zij de
basale menselijke waarden en tradities leren. In vergelijking met de Turkse studenten definiëren de
Nederlandse studenten meestal relationeel (een groep familieleden, moeder, vader, zus, broer, etc.).
Een noemenswaardig aantal definieert familie ook in emotionele zin. In beide groepen omschrijft even
9
groot aantal familie als een groep van nabije mensen onafhankelijk van de bloedconnectie. (zie tabel 5
en 6).
Tabel 5: Antwoorden van de Turkse studenten
Kan je omschrijven, wat jij onder “familie” verstaat?
Aant.
%
215
74.4
2 Familie al seen “social agent” (maakt me mezelf/ voorbereiding op het leven/ hoeksteen van de
samenleving/ geeft de basale waarden / leert tradities .... etc.)
46
16.0
3 Een groep mensen onafhankelijk van de bloedconnectie: (Intieme vrienden/ heel nabije mensen /
mensen, die altijd bij je zijn / solidaire groep, met wie je deelt... etc.)
13
4.5
4 Familie als een groep met bloedconnectie: (alleen biologisch / familieleden zoals moeder, vader, zus,
broer, bloedconnectie, mensen, die mij gebaard hebben ... etc.)
9
3.1
5 Negatieve eigenschappen (iemand gehoorzamen / problemen / verantwoordelijkheden / een doos, die
je vrijheid beperkt.. etc.)
6
2.1
1 Familie is iets, wat een goed gevoel geeft, geborgenheid geeft, gelukkig maakt (steun/
vertrouwen/ zelfverzekerdheid/ betekenis van het leven/ geluk/ oprechtheid, ... etc.)
Totaal aantal uitingen
289 100,0
Tabel 6: Antwoorden van de Nederlandse studenten
Kan je omschrijven, wat jij onder “familie” verstaat?
1
Familie als een groep met bloedconnectie (kerngezin, moeder, vader, zus, broer, nichtjes en neefjes,
ooms en tanten, grootouders, bloedverwandten, met wie je langen tijd opgegroeid bent,
bloevverwandten, mensen, met wie je door bloedconnectie verbonden bent ... etc.)
2
%
117
66,8
Familie is iets, wat een goed gevoel geeft, geborgenheid geeft, gelukkig maakt (Allen, die ik lief
heb, mensen, die belangrijk voor me zijn, familie steunt je in geode en slechte tijden, een eenheid
vormen, mensen, die je helepen, als het niet goed gaat, mensen, die er altijd voor je zijn, met wie je
voor het leven aan elkaar gebonden bent, mensen, die ik vertrouw en die me respecteren, … etc.)
39
22,3
3
Familie als “verwandten en vrienden”: (Je verwandtene n zeer goede vrienden; mijn familie en de
mensen eromheen, die ik al lang ken en als familie beschouw; mijn ouder, zus en vriend… etc. )
15
8,5
4
Familie als “social agent”: (Groep van mensen, die je waarden en opvattingen leren; mijn eigen
cultuur; het gevoel samen te horen; “respect, etniciteit, religie”; het leren van waarden van mensen
dichtbij.)
4
2,3
175
100,0
Totaal aantal uitingen
Meningen over een “echte” Turk of Nederlander zijn
Er zijn verschillende opvattingen over het “echt” Turk of Nederlander zijn. Een behoorlijk deel van de
Turkse studenten vindt niet, dat het geboren zijn in Turkije noodzakelijk is, om Turk te zijn. Anderzijds
zijn er Turkse studenten, die een meer nationalistische opvatting op na houden en vinden, dat trots en
respect voor de Turkse geschiedenis en identiteit, werken voor het land en het beschermen van het
land noodzakelijk zijn om een Turkse burger te zijn. Daarnaast benadrukken sommigen ook nog dat de
nationaliteit van de voorvaren en een bloedconnectie belangrijk zijn voor een Turks burgerschap. Ook
het beheersen van de Turkse taal schijnt een belangrijk aspect te zijn. Daarentegen zijn er enkele
antwoorden, die de beheersing van de taal, religie of etnische achtergrond niet belangrijk vinden.
Voor de Nederlandse studenten is de relatie met de Nederlandse maatschappij het meest belangrijk is
om een “echte” Nederlander te zijn. Het gaat erom, dat men zich in de maatschappij gedraagt als een
Nederlander. Het beheersen van de Nederlandse taal, culturele aanpassing en het respecteren van en
functioneren in de Nederlandse maatschappij zijn de belangrijkste aspecten (zie tabel 7 en 8).
Tabel 7: Antwoorden van de Turkse studenten
10
Opvattingen over een “echte” Turk zijn
Aantal
%
1 Hoeft niet in Turkije geboren te zijn
63
25.8
2
Geschiedenis en identiteit van Turkije respecteren
41
16.8
3
Etnisch achtergrond, religie, taal is niet belangrijk
29
11.9
4
De Turkse taal beheersen
28
11.5
5
De voorvaren moeten Turks zijn
20
8.2
6
Juridische argumentatie
19
7.8
13
5.3
7 Lange tijd in Turkije leven
8
Taal alleen is niet genoeg
7
2.9
9
Ook mensen, die lang in Turkije wonen hoeven zich niet Turks te voelen; lang in Turkije leven is dus
geen must
7
2.9
10
Voor het land werken en het beschermen
7
2.9
11
Respect voor de officiële en politieke instellingen is niet noodzakelijk
5
2.0
Anders: nationale identiteit is een breed concept / alles is belangrijk, etc.
5
2.0
244
100.0
Totaal aantal uitingen
Tabel 8: Antwoorden van de Nederlandse studenten
Opvattingen over een “echte“ Nederlander zijn
1 Relatie met de Nederlandse maatschappij
Aantal.
%
108
74,5
1a Nederlandse taalvaardigheid (Mensen zouden de taal moeten spreken, etc.)
60
1b “Culturele adaptatie” en “Respect voor de Nederlandse maatschappij” (je moet de Nederlandse waarden en
normen respecteren, etc.)
40
1c Burger als iemand die goed in de maatschappij functioneeert (je moet in de maatschappij mee kunnen
doen, etc.)
8
2 Gevoel: (Je bent Nederlander als je je Nederlands voelt / belangrijk is, hoe je je voelt,…etc.)
15
10,3
3 Geboorteplaats: (Je wordt Nederlander door geboorte; als je Nederlander wilt zijn, dan moet je hier
geboren zijn)
13
8,9
5
3,4
4
2,7
4 Iemand moet Nederlander willen zijn (Je moet Nederlander willen zijn/ Je moet deel uit wilen maken
van de Nederlandse maatschappij, etc. )
Anders
Totaal aantal uitingen
145 100,0
Opvattingen over acculturatie strategieën van immigranten
De deelnemers werden gevraagd, of immigranten hun tradities moesten opgeven of mochten
behouden. In principe kunnen drie opvattingen onderscheden worden: 1) multiculturalisme, 2)
separatie en 3) assimilatie. Separatie is voor beide studentegroepen de meest voorkomende opvatting,
maar het aandeel ervan en van assimilatie is bij de Nederlandse studenten hoger, bij de Turkse is de
multiculturele visie meer vertegenwoordigd. De laatste groep denkt, dat iedereen zijn eigen cultuur en
identiteit kan houden (zie tabel 9).
Tabel 9:
Hoe moeten Immigranten in Turkije/Nederland leven
Iedereen is vrij zijn eigen identiteit / cultuur te behouden (multiculturalisme)
11
Turkse studenten Nederlandse studenten
Aant.
%
Aant.
%
37
24,0
12
6,6
Ze kunnen hun gewoontes behouden als ze de Nederlandse / Turkse orde niet verstoren
(separatie)
Ze nmoeten zich socio-cultureel aanpassen of assimileren (assimilatie)
Totaal
Geen antwoord
Totaal
49
31,8
89
49,2
28
114
40
154
18,2
74,0
26,0
100,0
46
147
34
181
25,4
81,2
18,8
100,0
De betekenis van “Immigrant”
De deelnemers moesten kort omschrijven, wat zij onder “immigrant” verstonden. De meeste Turkse
studenten definiëren het begrip als een buitenlander, die in Turkije leeft. Zoals tabel 10 laat zien,
vallen hier ook die buitenlanders onder, die naar Turkije door gedwongen migratie terecht kwamen,
mensen met een niet-Turkse achtergrond en mensen, die vrijwillig in Turkije zijn komen wonen.
Sommige studenten drukken zich algemeen uit, zoals mensen, die van één land naar een ander land
verhuizen. Andere studenten definiëren immigranten op basis van cultuur, etniciteit, religie of taal. De
Nederlandse studenten gebruiken vaak wij-zij-tegenstellingen. Dan is de immigrant een nietNederlander, een buitenlander. Een noemenswaardig deel verwijst ook naar culturele verschillen of
naar problemen. Deze studenten omschrijven de immigrant als iemand, die zich niet aan de
Nederlandse cultuur aanpast (zie tabel 10 en 11).
Tabel 10: Antwoorden van de Turkse studenten
Kan je omschrijven, wat jij onder “immigrant” verstaat?
Aantal
%
117
78.5
1a Buitenlanders, die door gedwongen migratie naar Turkije zijn gekomen (Mensen, die voor werk komen/
arme werkers/ mensen, die als gevolg van economische, politieke of sociale redenen komen/ mensen, die
het in eigen land niet goed hadden / Syriërs, die naar Turkije vluchten, etc.)
70
59,8
1b Etnisch gebaseerde definite: (Buitenlanders, die in Turkije leven/ mensen met een buitenlands
achtergrond/geen Turken... etc.)
28
23,9
1c Mensen, die vrijwillig naar Tukrije komen (Mensen, die uit iegen will naar Turkije komen om een leven op
te bouwen. etc.)
19
16,2
2 Definitie met verwijzing naar het verhuizen tussen twee locaties (Mensen, die uit één land naar een
ander land verhuizen/ mensen, die vanuit het dorp naar de stad verhuizen, mensenm, die een tijd in een
ander land, een andere maatschappij woonden, etc.)
14
9,4
3 Definitie die naar culturele aspecten verwijst (Mensen met een andere levensstijl, mensen, die anders
zijn, mesnen, die vanwege hun levensstijl niet geaccepteerd worden, Koerden/ mensen met een andere
etniciteit, religie, taal)
10
6,7
8
5,3
1 De buienlanders in Turkije
4 Anders
Totaal aantal uitingen
149 100,0
Tabel 11: Antwoorden van de Nederlandse studenten
Kan je omschrijven, wat jij onder “immigrant” verstaat?
Aantal
%
104
74,8
1a Gewoon een “buitenlander” (Niet-Nederlander/ buitenlander, etc.)
76
73,0
1b Een buitenlander met referentie naar het motief (Iemend dioe naar Nederland voor een beter leven, voor
werk is gekomen,, etc.)
28
27,0
2 Definitie die naar culturele aspecten verwijst (iemand die zich niet aanpast, geen Nederlandse ouders
heft, de Nederlandse taal niet spreekt, de Nederlandse cultuur niet respecteert, etc.)
31
22,3
4
2,9
139
100,0
1 De buitenlanders in Nederland
3 Een “Niet- Westerse person” (Iemand uit een niet Westsers land, van buiten de EU, etc. )
Totaal aantal uitingen
12
Mogelijke problemen, die Turkse studenten zouden verwachten, als zij in Nederland zouden
werken en leven
Aan de Turkse studenten werd gevraagd gevraagd zich voor te stellen, dat zij naar Nederland zouden
migreren en welke problemen zij zouden ervaren m.b.t. de verschillen tussen de Nederlandse en
Turkse cultuur. De meeste studenten verwachtten enkele problemen die verband hielden met de
nieuwe cultuur. Meestal gaven zij aan, dat zij mogelijkerwijs moeite zouden hebben met de sociale
structuur, anderen gaven aan, dat verschillen in religie, taal en seksuele vrijheid tot culturele
adaptatieproblemen zouden kunnen lijden. Aan de andere kant waren er talrijke studenten, die niet
dachten, dat ze problemen zouden hebben en aan de Nederlandse cultuur gewend zouden raken.
Sommigen van hen zouden sowieso liever in Nederland dan in Turkije willen wonen (zie tabel 12).
Visie van Nederlandse studenten op de mogelijke culturele adaptatieproblemen van Turkse
migranten
Aan de Nederlandse studenten werd gevraagd erover na te denken, welke problemen Turkse
migranten zouden hebben kunnen hebben op het gebied van cultuur in Nederland. Zoals tabel 13 laat
zien, zijn de culturele verschillen voor de studenten de hoofdreden, die problemen volgens de
Nederlandse studenten zouden kunnen veroorzaken. Sommigen benadrukken de culturele verschillen
in het algemeen en verwijzen naar verschillen in waarden, normen, opvattingen en tradities, die tot
sociale problemen zouden kunnen lijden. Anderen benoemen de ongelijkheid tussen man en vrouw
binnen de Turkse gemeenschap als een probleempunt of verwijzen naar de religieuze verschillen en
de Islamitische cultuur. Sommige Nederlandse studenten ondersteunen socio-culturele aanpassing
van de Turkse migranten aan de Nederlandse samenleving. Uit enkele statements blijkt, dat Turkse
migranten niet zouden willen integreren.
Tabel 12: Antwoorden van de Turkse studenten
Stel je voor, je zou in Nederland werken en leven. Welke problemen zou je volgens zou verwachten
met betrekking tot de verschillen tussen de twee culturen (waarden, opvattingen, tradities,
religie).
1
Ik zou problemen met de culturele structuur/ de leefstijl hebben
Aant.
%
110
57,9
1a
Problemen met de sociale structuur (Nederlanders zijn heel relaxed/ zo veel vrijheid kan de
maatschappij verstoren,/ er is te veel vrijheid, etc.)
57
1b
Problemen op het gebied van religie (Ik zou probelemen hebben vanwege religieuze verschillen / een
echte Mslim moet zijn leven volgens de Islam kunnen inrichten / Ik zou problemene hebben op special
islamitische feestdagen.
21
1c
Problemen met de taal (Ik zou problemen met de taal hebben... etc.)
14
1d
Problemen met de seksuele vrijheid (Ik zou homoseksualiteit als prolematisch ervaren/ Ik zou het
moeilijk vinden eraan te wennen, etc.)
5
1e
Vrees oim buitengesloten te worden – zich eenzaam te voelen (Ik zou me eenzaam voelen / Ik zou mijn
gezin missen... etc.)
9
1f
Anders (Drugsgebruik is legaal / voedsel... etc.)
4
Ik zou geen problemen hebben / Ik zou gewend raken aan de Nederlandse cultuur
69
2a
2
Na een tijdje zou er geen problem zijn
47
2b
Ik zou gewend raken aan de Nederlandse cultuur maar die niet verinnerlijken
13
5
36,3
2c
Ik zou sowieso liever in Nederland dan in Turkije willen leven
17
3
Weer en klimaat
2
1,1
4
Ik ken de levensomstandigheden in Nederland niet / Ik heb geen idee
9
4,7
190
100,0
Aant.
%
101
62,7
Totaal aantal uitingen
Tabel 13: Antwoorden van de Nederlandse studenten
Denk aan de Turkse migranten, die in Nederland leven. Welke problemen aangezien de culturele
verschillen ( tradities, waarden, opvattingen, religie) ervaar jij of kunnen volgens jou optreden?
1
Problemen met de culturele structuur / de leefstijl
1a
Principiële culturele verschillen (Verschillen in waarden, normen, opvattingen en tradities, etc.)
38
1b
Ongelijke behandeling van vrouwen in de Turkse gemeenschap (Vrouwen mogen van hun mannen niet
werken / ze hebben niet dezelfde rechten/ vrouwenrechten worden niet gerespecteerd / jongens mogen
alles en meisjes niets, etc.)
33
1c
Religie (De Islamitische cultuur kan met de Christelijke cultuur botsen/ hoofddoeken / het belang van
religie / het geloof en de mate van het geloof, etc.)
40
2
Integratie in de Nederlandse maatschappij (De groep zal altijd bij elkaar blijven/ het wijgevoel is
sterk bij hen / zij passen zich niet aan / wij accepteren niet – dat lijdt tot een botsing, segregatie etc.)
25
15,5
3
Radikalisme en bekrompenheid (fundamentalisme / zij staan niet open voor andere culturen of
opvattingen / zij zouden niet altijd vanuit religie moeten reageren/ radicalisme etc.)
7
4,3
4
Geen problemen
13
8,1
5
Anders
15
9,3
161
100,0
Totaal aantal uitingen
Opvattingen over een financiële bijdrage tegen milieuvervuiling
De studenten werden gevraagd, of ze het eens of oneens waren met de stelling “Ik zou een deel van
mijn inkomen afstaan, als ik zeker wist, dat het gebruikt zou worden om milieuvervuiling tegen
te gaan.” De meeste Turkse studenten waren het eens met dit statement (93,2%). Maar in de
toelichting op deze vraag bleek, dat ze meer twijfels hadden, dan uit dit percentage blijkt. Een derde
gaf aan, dat zij niet vertrouwden, dat het geld zou aankomen of dat zij geld zouden geven als zij erop
konden vertrouwen, dat het geld tegen milieuvervuiling gebruikt zou worden. Aan de andere kant gaf
een redelijk deel van de Turkse studenten aan, dat zij een beter milieu wilden en daaraan een bijdrage
wilden leveren. Enkelen stelden andere mogelijkheden dan geld geven voor. Ook de Nederlandse
studenten had een behoorlijk deel twijfels of het geld ook tegen milieuvervuiling zou worden ingezet.
Vaker dan de Turkse studenten verwezen ze naar hun economische (zwakke) positie. Zij zouden geld
geven, als ze het hadden. Andere redenen waren, dat een individuele bijdrage onvoldoende zou zijn of
dat het milieu niet als probleem ervaren werd. Deze antwoorden kwamen niet bij de Turkse studenten
voor (zie tabel 14).
Tabel 14:
Antwoorden van de Turkse en Nederlandse studenten
Ik vertrouw het niet / Als ik het zou vertrouwen, dan zou ik iets geven
(Als ere en betrouwbare organisatie was, zou ik mijn best doen / Er moet betrouwbare
controle zijn...etc.)
Wens naar een beter milieu
(het is een plicht voor idereen / iedereen wil een bijdrage leveren.... etc.)
14
Turkse studenten
Nederlandse
studenten
Aant.
%
Aant.
%
49
31,8
21
11,6
42
27,3
48
26,5
Het is te laat / negatieve invloed van de mens op het milieu
(Het eidne van de planet komt dichterbij vanwege de mens / Na een tijdje kunnen we de
aarde niet meer redden... etc.)
Niet genoeg geld / De draagkrachtigen (de rijken, overheid, grote bedrijven
etc.) moeten het doen
( Er zijn veel rijken, die het doen kunnen, waarom ik?...etc.)
12
7,8
8
4,4
9
5,8
25
13,8
6
3,9
14
7,7
0
0,0
6
3,3
0
0,0
18
9,9
118
36
154
76,6
23,4
100,0
140
41
181
77,3
22,7
100,0
Andere oplossingen dan geld geven (recyclen etc.)
Milieu is geen probleem
Een individuele bijdrage is onvoldoende
Totaal aantal uitingen
Geen antwoord
Totaal
Discussie
De vergelijking van de gemiddelde resultaten van de EVS 2008 voor Turkije en Nederland met
het studentenonderzoek in Izmir en Tilburg laat zien, dat er grote verschillen zijn. De oorzaak hiervoor
kunnen de leeftijd, het opleidingsniveau of andere factoren zijn. Hoe dan ook, beide studentengroepen
hebben meer gemeenschappelijk dan de gemiddelde resultaten van de EVS 2008 laten zien.
De antwoorden op de open vragen geven meer inzicht in de mind-set van de ondervraagden en
misschien ook, hoe sommige vragen uit de EVS geïnterpreteerd kunnen worden. Zo lieten de vragen
over de “ongewenste buurman” zien, dat er aan sommige vraagtypes beperkingen zitten. In de EVS
werd dit item op een gesloten manier gevraagd. De vergelijking tussen open en gesloten vragen bij dit
onderzoek toonden aan, dat de manier van vraagstelling tot verschillen of overeenkomsten bij de
studentengroepen leidde. Vergelijkbaar zijn de resultaten over de betekenis van familie. Voor alle
groepen blijkt familie heel belangrijk (mer dan 90%). Maar wat de deelnemers onder familie verstaan
is afhankelijk van de culturele context van de Turkse en Nederlandse studenten. Als je erbij stil staat
dat dit soort verschillen door een open vraagstelling naar boven komen, dan moet je constateren, dat
een vergelijking van twee (of meerdere) culturen met alleen kwantitatieve methoden
haar
beperkingen heeft. Daarom is het dus belangrijk, dat kwantitatieve resultaten d.m.v. kwalitatieve
methoden onderbouwd worden.
Gevraagd naar mogelijke culturele adaptatieproblemen tussen Turken en Nederlanders in een
Nederlandse context, dan toont dit onderzoek aan, dat de genoemde problemen niet uit absolute
vooroordelen voort komen maar meer aan realistische levenssituaties gerelateerd worden, wat
positief is voor een wederzijds begrip tussen de jongere groepen.
De resultaten van dit onderzoek kunnen een waardevolle bijdrage zijn in het kader van de toegepaste
werkvormen, samen met de andere bronnen van het European Values Education project op de website
(www.atlasofeuropeanvalues.eu ). Vooral de video’s van jongeren en de verschillende kaarttools
geven samen met deze onderzoeksresultaten verschillen tussen de respondentengroepen weer en
maken het mogelijk de landelijke gemiddelden van de EVS te differentiëren.
15
Een verslag over de relatie tussen de EVS vragen en andere sociaalpsychologische variabelen (General
System Justification, Right-Wing Authoritarianism en Portrait Values) zal in het Engels op de website
(www.atlasofeuropeanvalues.eu) gepubliceerd worden. Na een uitvoerigere en diepgaandere analyse
zullen verdere resultaten van dit onderzoek worden gepubliceerd.
Referenties
CROES, E. (2008) De invloed van acculturatie op OCB bij allochtonen. Faculteit Psychologie en Pedagogische
Wetenschappen Vakgroep Arbeids- en Organisatiepsychologie Academiejaar 2007–2008
Eerste
Examenperiode. Universiteit Gent. Gent (Promotor: Prof. Dr. Johnny Fontaine)
DEMİRUTKU, K. (2004) Turkish Adaptation of the Portrait Values Questionnaire Unpublished Manuscript,
Middle East Technical University. Ankara
GÖREGENLİ, M. (2010) Çevre Psikolojisi: İnsan–Mekân İlişkileri. (Environmental Psychology: Human-Space
Interactions) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Istanbul
GÖREGENLI, M. (2005) Şiddet ve İşkenceye Yönelik Tutumlar: Diyarbakır Araştırması. (Attitudes toward
Violence and Torture: Diyarbakır Field Research). Diyarbakır Barosu Yayınları. Diyarbakır
GÖREGENLİ, M., UMUROĞLU, İ., ÖMÜRİŞ, E., KARAKUŞ, P. (2012) “Muhafazakârlıkla İlişkili Sosyal Psikolojik
Tutumlar: Bir Başlangıç Çalışması” (Social psychological background of conservatism: A preliminary of
research) 17. Ulusal Psikoloji Kongresi 25-28 Nisan, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul
HALMAN, l., SIEBEN, I. & Van ZUNDERT, M. (2012) The Atlas of European Values: Trends and Traditions at
the turn of the Century. Leiden: Koninklijke Brill NV.
KAY, A. C., JOST, J. T. (2003) “Complementary justice: Effects of "poor but happy" and "poor but honest"
stereotype exemplars on system justification and implicit activation of the justice motive” Journal of
Personality and Social Psychology, 85, 823–837.
KNAFO, A., ROCCAS, S. & SAGIV, L. (2011) The Value of Values in Cross-Cultural Research: A Special Issue in
Honour of Shalom Schwartz.
KRAUSE, U. 2010. “The Atlas of European Values Project: Possibilities of Mapping the Values of Europeans and
Challenges for Geography” Ege Coğrafya Dergisi. 19 (1): 1-12
KRAUSE, U. 2012. “The Atlas of European Values Project: Mapping the Values of Europeans for Educational
Purposes” European Journal of Geography 3(2): 54-71
SCHWARTZ, S. H., MELECH, G., LEHMANN, A., BURGESS, S., HARRIS, M., OWENS, W. (2001) “Extending the crosscultural validity of the theory of basic human values with a different method of measurement” Journal of
Cross Cultural Psychology, 32, pp. 519–542
SPINI, D. (2003) “Measurement Equivalence of 10 Value Types from the Schwartz Value Survey across 21
Countries” Journal of Cross Cultural Psychology, 34, pp.3-23.
WEBER, C., FEDERICO, C. M. (2007) “Interpersonal attachment and patterns of ideological belief” Political
Psychology, 28, 389–416
16
This project has been funded with support from the European Commission. This publication reflects the
views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made
of the information contained therein.